Отбасы тәрбиесі жағдайында қарым - қатынас мәдениетін қалыптастыру процесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШЫМКЕНТ УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ -ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ОТБАСЫНЫҢ РӨЛІ
Орындаған: 23-316 тобының студенті
Есімбекова Р. И.
Ғылыми жетекшiсi: п. ғ. к., доцент
Атемова Қ. Т.
Шымкент - 2009
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1 ОТБАСЫ ТӘРБИЕСІ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІН
1. 1 Оқушыларда қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың теориялық мәселелері . . . 8
1. 2 Оқушыларға қарым-қатынас мәдениетін
1. 3 Отбасында балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың
ерекшеліктері 28
2 ОТБАСЫ ТӘРБИЕСІ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
1. 1 Балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудағы халықтық дәстүрлер 38
Отбасында қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың бүгінгі әдіс-тәсілдері . . . 45
Отбасындағы балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруда мектептің ынтымақтастығы 53
ҚОРЫТЫНДЫ 69
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 72
ҚОСЫМША 75
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Қай заманда да, қай елде болса да
Отбасы - адам баласының өсіп-өнер алтын ұясы. Адамның өміріндегі
Алайда, қазіргі кездегі елдегі экономикалық әлеуметтік жағдайлардың қиындығы, жұмыссыздық,
Қазақ халқының бала тәрбиесіне деген көзқарасының өзіндік ерекшеліктері бар.
Бұл қарама-қайшылыктардың шешімін табу бізге диплом жұмысымыздың тақырыбын «Отбасы
Зерттеудің объектісі. Балаларда қарым-қатынас мәдениетінің қалыптасуы.
Зерттеу пәні. Отбасы тәрбиесі жағдайында қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру процесі.
Зерттеудің мақсаты. Отбасы тәрбиесі жағдайында балалар бойында қарым-қатынас мәдениетін
Зерттеудің міндеттері.
«Қарым-қатынас мәдениеті» ұғымының мәнін ашу.
Отбасындағы балалардың қарым-қатынас мәдениетінің ерекшеліктерін анықтау, олардың қалыптасу жолдарын
Балаларда қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудағы отбасының мүмкіндіктерін айқындау.
Отбасы тәрбиесі жағдайында балаларда қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың әдістемесін ұсыну.
Зерттеудің ғылыми болжамы.
Отбасы тәрбиесі жағдайында балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруға болады, егер:
- отбасы тәрбиесі жағдайында қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру
теориялық тұрғыда негізделсе;
- қарым-қатынас мәдениетінің өлшемдері мен көрсеткіштері нақты
айқындалса;
- ата-аналарды отбасы тәрбиесі жағдайында балалардың қарым-қатынас
мәдениетін қалыптастыру мазмұны мен әдістемесімен қамтамасыз етілсе;
- отбасы тәрбиесі жағдайында балаларда қарым-қатынас мәдениетін
қалыптастыруды жетілдіру үшін мектеп тарапынан бірлескен әрекеттер жүйелі
ұйымдастырылса.
Зерттеу әдістері. Зерттеу барысында сұрақ-жауап, тест, сұхбат, философиялық, психологиялык
Зерттеу көздері. Философиялық, психологиялық, педагогикалык бағытта жазылған еңбектер, ғылыми-зерттеулер
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі екі тараудан,
Кіріспе бөлімде жұмыстың өзектілігі, зерттеудің мақсаты мен міндеттері және
«Отбасы тәрбиесі жағдайында балалардын қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудын теориялық мәселелері»
«Отбасы тәрбиесі жағдайында балалардын қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудыц жолдары» деп
Қорытынды бөлімде жұмыс бойынша айтылған ой-пікірлер тұжырымдалып, негізгі түйіндер
1 ОТБАСЫ ТӘРБИЕСІ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
1. 1 Оқушыларда қарым-қатынас мәдениетін калыптастырудың теориялық мәселелері
Адам өзінің материалды және рухани қажеттіліктерін өтеу мақсатында еңбек
Сәби жарық дүниеге келген алғашқы сәттерінен бастап-ақ отбасының мейірімді,
Жоғарыда аталған құнды ғылыми деректер баланың жан-жақты дамуы олармен
Жеке адам қалыптасуының негізгі факторы болып табылатын қарым-қатынас баланың
қатынас адамзат тарихымен адамдардың күнделікті байланысының қажетті
Айталык, 2003 жылы жарық көрген «Қысқаша педагогикалық сөздікте» «қарым-қатынас»
Ал психологиялық сөздікте «Қарым-қатынас - біріккен іс-әрекет қажеттілігін туғызатын,
Зерттеуші С. Елеусізова «Қарым-қатынас психологиясы» деген еңбегінде қарым-қатынас үғымына
қатынас нәтижесінде адамның кісілік қасиеті, өзгелерге деген қамқорлыгы мен
Ата-ана баласымен қарым-қатынасқа түскенде қарым-қатынастың түрлерін қолданады. Көптеген ғылыми
Демократиялы қарым-қатынас - ата-ана мен баланың арасындагы өзара достық,
Авторитарлы қарым-қатынас - кішкентайлардың үлкендерге сөзсіз бағынып, тәуелді болуымен
Авторитарлы қарым-қатынас барысында бала көбінесе ата-анасына сескеніп, қорқады. Нәтижесінде
Зерттеуші-ғалым А. Капенованың пікірінше, қазақ отбасында ата-ана мен бала
ықпалымен жүргізілген дұрыс қарым-қатынас барысында балада өзін қоршаған табиғатқа,
Зерттеуіміздің негізгі мәселесі болып отырған «қарым-қатынас мәдениеті» ұғымына тоқталмас
«Философиялык сөздікте» мәдениет - адамзаттың болмыс пен сананың барлық
Ал Р. Қоянбаевтың «Қысқаша педагогикалық сөздігінде» «мәдениет» ұғымына мынадай анықтама
Мәдениеттің шын болмысы - адамдардың тікелей іс-әрекеттік қарым-қатынасында қалыптасатын
Ал енді қарым-қатынас мәдениеті ұғымына тоқталсақ, қарым-қатынас мәдениеті адамзаттың
Ертеректе туыстық, отбасылық қатынастар адамда бала кезден қалыптастырылған болатын.
С. В. Петерина қарым-қатынас мәдениеті - баланың қоғамдық орындарда, тұрмыста
Т. Ахметов баланың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру үшін ата-аналарға қажетті
ата-аналарға әдебиет таңдауда бала жасын ескеру;
тамашаланған теледидар бағдарламаларын баламен бірлесе талқылау;
қарым-қатынаста баланың қимыл-қозғалысына, жүріс-тұрысына назар аудару,
ата-ана, үлкендерге құрмет көрсету,
қарым-қатынаста ата-ана өзіндік сөйлеу тіліне, сөйлеу мәнеріне көңіл бөлу
Осылайша, жоғарыда көрсетілген теориялық жағдайлар, ғылыми зерттеулер негізінде, біз,
Қарым-қатынас мәдениеті адамның бойындағы кісілік қасиеттерге жатады. Ал кісілік
1. Әрбір адам ең алдымен адамзат қауымының мүшесі. Шыққан
нәсілінен, ұлтынан, табынан, жынысынан, туған жерінен тәуелсіз есті адамның
барлық өкілдеріне ортақ, жалпы адамзаттық қасиеттер тән. Олардың қатарына
қуану, қайғыру, балажандық, ананы сүю, арамдык-зұлымдықтарға,
әділетсіздікке теріс қараушылық, махаббат, жек көрушілік, әділдікті жақтау т. б.
жатады.
Ер адамның физиологиялық ерекшелігінен жоғары жүйке жүйесінің қызметінен туатын
Адам белгілі бір елде, тарихи дәуірде, белгілі бір дәрежеге
Осылардың бәрі қосылып адамның жан-дүниесінде өзінің ізін қалдырады және
Жұмыс барысында талданып, зерттелген қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру көрсеткіштеріне сүйене
Тәрбиенің негізгі салаларының бірі - ақыл-ой тәрбиесі үлкендердің балаға
Қарым-қатынас - қоғамның мәнді иесі ретіндегі адамның маңызды рухани
Адамдар арасындағы қарым-қатынас байланысы, қарым-қатынас мәдениеті, қарым-қатынас әдебі, қарым-қатынас
Қарым-қатынас мәдениеті - адамдар арасындағы өзара тығыз байланыстылықты қамтамасыз
Адам әлеуметтену барысында тілді үйренеді, мінез-құлық үлгілерін, қарым-қатынас нормалары
Мәдени қарым-қатынасты меңгеру процесі адам өмірінің алғашқы жылдарында, яғни
Қоғам өмірінде қарым-қатынас мәдениетін тәрбиелеуде дінде елеулі рөл атқаратын
Қарым-қатынас мәдениеттілігіне тәрбиелеудің жоғарыды көрсетілген формаларынан басқа нақтылы өмірдегі
Қарым-қатынас әлеуметтік құбылыс бола отырып, адамның бүкіл өмірінің аумағын,
Тұлғааралық қарым-қатынас кезінде барлық мүшелер бір-бірімен тікелей байланыс орнатады,
Топаралық қарым-қатынас кезінде әрбір топ өз бағдарын ұстанады, мақсаттарына
Қарым - қатынас
Түрлері:
контингент
санына орай:
1. Тұлғааралық
2. Тұлғалық-топтық 2. Интерактивті
3. Топаралық
Ұзақтығына орай:
1. Қысқа мерзімді
2. Ұзақ уақыттық
Аяқталуына орай:
1. Аяқталған
2. Аяқталмаған
Қарым-қатынас адам өмірінің барлық салаларына терең еніп бара жатқан
Адамның жан-дүниесіне игі әсер жасау жағдайын адамның жеке
Бірақ шын пейілдегі бірге қамығуда, қатынастың ойдағыдай қалуына жеткізе
Алайда баса айтушының өзі тек шын көңілменен сәттілік тілейтін
Бұл мәселені талдауда белгілі орыс оқымыстысы В. А. Ядов /64/ үлкен
Үшінші деңгейде адам өмірі мақсатындағы құндылық бағдар жүйесі құрылады
1. Қарым-қатынас процесіне қандай көзқараспен қарауымыз керек.
Мұнда өмірдің талабына сай қойылған міндеттерді шешу мақсатында қарым-қатынас
2. Қарым-қатынасқа түскен серіктеске қатысты көзқарас.
Табысты қарым-қатынасты қалау үшін ең бастысы алдыңғы бөтен адамға
Сөйтіп қарым-қатынасқа түскен партнерге қатысты ықтималды диспозиция-серігіңнің жеке басты
3. Өзіңе қатысты көзқарас.
Өзің туралы, өзіңнің кім, қандай екендігіңді елестете білу, өз
Әлеуметтік психологиялық зерттеудің дамуы практикаға жүктеледі. Бұл ғылыми пән
Жағымды жақтары, әртүрлі халық шаруашылығы мен мәдени әлеуметтік психологияны
Бұл жағдайда тапсырыс берушінің екі түрлі стратегиясын байқауға болады.
Әлеуметтік психологияның мәртебесі көп жағдайда оның практикалық жағының жемісті
Р. Айзер «Теориялық және эмпирикалық анализ кез келген әлеуметтік психологиялық
Ерекше мағынаға ие болу және этикалық нормаларды сақтауда әлеуметтік
Екі түрлі әрекеттестік интерактивтік қарым-қатынас жағдайында жағымды рөлде болады.
1. 2 Оқушыларға қарым-қатынас мәдениетін
Салауатты отбасы - өркениетті қоғамның талабы. Ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отыратын
Баланың адамдармен қарым-қатынас жасауы, қоғамға енуі отбасынан басталады. Сондай-ақ
Жеке тұлғаның өсіп жетілуіне ықпалы ерекше болғандықтан отбасы тәрбиесіне
Психологиялық зерттеулерде: «Бала дүниеге келісімен әлеуметтік, қоғамдық тіршілік иесі
қарым-қатынасқа түсуінің маңызы зор, осы арқылы бала білім мен
Алдымызда қазақстан ғасыры. Еліміз егемендігін алып, дүниежүзілік өркениетке ұмтылу
Әрбір дәуір кезінде ата-ана балага тәлім-тәрбие берумен бірге олардың
Осыған орай, халықта «тәрбие табалдырықтан басталады» - деген нақыл
¥лы ғұлама әл-Фараби: «Тәрбие - халықтардың бойына білімге негізделген
Демек, тәрбие жан-жақты дамыған адам қалыптастыруды көздейді. Бұл үрдіске
Педагогика ғылымының даму үрдісінде отбасының тәрбие мәселелері нақты теориялық
Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, В. А. Сухомлинский отбасындағы балалардың іс-әрекеттерін
Өзімізді өзіміз тануда халқымыздың алуан түрлі дәстүрлерін: психологиялық, педагогикалық,
Психологияның атасы атанған Аристотель: «Баланы жөргегінен бастап, барлық жаксы
Қазақ халқының отбасы тәрбиесіндегі басты принциптерінің бірі -үлкенді тыңдау
Шақырғанда үлкенге жүгіріп бар, керілме.
Жұт келгенде жеріңе, халкыңмен бол, бөлінбе - деген өлең
Қазақ ағартушыларынан С. Көбеев отбасы тәрбиесі мәселелеріне аса үлкен
Баланың бойында қарым-қатынас қасиеттерін қалыптастыруға әсер ететін факторлар отбасы,
Шындығында да тәрбиенің бастапкы әліппесін бала отбасында алады. Қазіргі
процесіне талдау жасау қажеттігі педагогика, психология
Шығыс ғұламаларының бірі Жүсіп Баласағұн өзінің «Құтты білік» дастанында
Педагогикадағы отбасы тәрбиесінің дамуына ежелгі рим философы Квинтиллиан, педагогика
Отбасынан басталған оң тәрбие адамдар арасындағы қарым-қатынастың, адамның алдағы
Осыған орай отбасының мынадай тәрбиелік ролі айқындалды:
- баланың қарым-қатынас тәрбиесінде отбасы ықпалы басқа тәрбиелік ықпалдарға
өркениетті, зайырлы, құқықты қоғамның мәдениетті азаматын тәрбиелеуде отбасы мемлекеттің
отбасы - болашақ ұрпақтың бойында ең құнды адамгершілік қасиеттерді,
отбасы - жеке тұлғаны әлеуметтендіру міндетін жүзеге асырушы. Ол
отбасы бала тәрбиесінде адамзат қоғамының тарихындағы сан ғасырлар сынынан
- отбасының әлеуметтік міндеттерінің өзегі тәуелсіздікке ие болған
Қазақстан Республикасының мемлекеттік заңдарын кұрметтеуші елжанды
азамат тәрбиелеу;
- отбасы өзінің ұрпағын болашақ отбасылық өмірге дайындаушы.
Сонымен қазақстандықтардың келесі
мұрагерлері, жан-жақты, жарасымды болып өсуі отбасымен тікелей байланысты екенін
Алайда, қазіргі отбасы әлеуметтік жағынан қолдау таппай, көптеген қиындыктарға
Отбасы тәрбиесінде кең орын алып отырған проблемалардың бірі -отбасындағы
- еліміздің өркениетті даму жолында адамгершілік тәрбиесі рухани
құдіретті күш ретінде жеке тұлғаны қалыптастырудың ең негізгі шарты
екендігі;
- болашақ ұрпақ бойында құнды қасиеттерді, қарым-қатынас мәдениетін
қалыптастыру және сол қасиеттерді қастерлей білуге үйрету дағдыландыру;
адамгершілік сананы, тұрақты адамгершілік сенімді көзқарасты тәрбиелеу;
қоғамның нарыктық экономикаға өту кезеңінде болашақ ұрпақты қоғамдық, әлеуметтік,
жас ұрпақтың адамгершілік тәрбиесіне ықпал ету, жалпы адамзаттық құндылық
ұлттық төл мәдениетіміздің кемелді келбетін, салт-дәстүрдің, әдет-ғұрыптың ғасырлар сынынан
Отбасылық тәрбие, отбасының тұрмысы қазіргі кезде тек қана ата-аналар
Педагог-ғалымдар Б. Р. Айтмамбетова, К. Бозжанова және Р. К. Төлеубекова балаларда
Сонымен қатар, ғалым-педагог И. В. Гребенников отбасының қызметін бес топқа
Олар:
ұрпақ жалгастырушылық;
экономикалық;
тәрбиелілік;
қарым-қатынастық;
бос уақыт пен демалуды ұйымдастыру [35, 208] .
Осылардың ішінде отбасының қарым-қатынастық қызметіне ерекше тоқталуды жөн көрдік.
Негізінен баланы тәрбиелеу мақсатында жастай, мектеп жасына дейінгі кезеңде
Қоғамдық ережелер ең алдымен отбасында қабылданып, мойындалады. Қоғамның багалы
Қазіргі кезде бір балалы отбасылар мен толық емес отбасылары
Сәйкес келіп, олар үнемі бір-біріне көмектесуге дайын, жанашыр болып
Әрбір отбасында өзіне тән белгілі бір адамгершіліктік рухани деңгей
Балалар ата-аналарының еңбексүйгіштігін, қоғам өміріне белсене араласуын, сондай-ақ үй-ішілік
Адамды адам ететін қоршаған орта және тәлім-тәрбие десек, балалардың
А. С. Макаренко айтып кеткендей, баланың тұлғасының қалыптасуы отбасының өмір
Отбасы - тарихи категория. Оның типтері, нысандары және қызметтері
Отбасы тәрбиесінің мәселелері кеңес педагогтары А. С. Макаренко, А. В. Сухомлинский,
Қазақ ағартушылары да отбасы тәрбиесін назардан тыс қалдырған емес.
Отбасында балаларды тәрбиелеу мәселелері мен оның педагогикалық жолдарын көрсетуде
Кейбір отбасыларында тәрбиелік маңызы бар өзінше қалыптасқан салтты байқауға
Сонымен балалардың бойында қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруда негізгі факторлар қоғамдық
Отбасы мынадай міндеттер атқаратыны баршамызға белгілі:
- балаларға тәрбиелік ықпал әдістерін, салт-дәстүрлерді анықтайтын
конструктивтік міндеті;
балалардың сабақтарын, еңбек іс-әрекеттерін және демалыс тәртіптерін ұйымдастыратын ұйымдастырушылық
ата-аналар арасындағы, ата-аналар мен балалар, балалар арасындағы, жақын туысқандар
Қарым-қатынас мәдениеті дағдыларын қалыптастыру үрдісі адамгершілік және гуманизм қағидаларына
1. 3 Отбасындағы балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудын ерекшеліктері
Отбасы адам қоғамының ең негізгі және өте ертеде пайда
Ғалым-педагог Қ. Әтемова көптеген зерттеу жұмыстарына талдау жасай отырып,
Балаларды отбасында ерте кезден үлкенді сыйлауға үйретеді. Олар әр
Отбасындағы балаларға жүйелі түрде өз бауырларына қамқоршы да көмекші
Балаларды өз бетінше еңбектенуге, қоршаған ортаға, адамдарға үнемі көмектесуге
4. Жастайынан өнерге баулып, сөйлеу мәдениетін, қарым-қатынас
әдептілігін, шығармашылық қабілеттілігін қалыптастырады [39, 47-48] .
Бастауыш сынып жасындағы балалар қарым-қатынас тәсілдерін, мінез-құлықтарды үлкендерге еліктей
Бұл жастағы балалар өз бетінше қарым-қатынастың жағымды және жағымсыз
Адам баласының жас кезеңінің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерімен қоса әлеуметтік жағдайға
Сонымен қатар, отбасы ұл балалар мен қыз балалар арасындағы
Көптеген ата-аналар бала тәрбиесіне уақыттарының жетіспеушілігін қазіргі әлеуметтік-экономикалық, нарықтық
қалай араласасыздар, қалай күлесіздер осының барлығы балаға үлкен әсер
Сонымен қатар, отбасындағы балалардың қарым-қатынас мәдениегін қалыптасуының деңгейлерін анықтау
Ол бойынша қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудағы жоғары деңгей кез келген
Ал, орташа деңгей - ерке, ата-ана айтқанына құлақ асатын,
Төменгі деңгей - мінезі тұйық, қыңыр, карым-катынаста тек өзіндік
2 кесте
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ДЕҢГЕЙЛЕРІ
Балалар
і
«Ғажайып» сөздер құпиясын, «тыйым сөздер» мазмұнын білетін, әр түрлі
Ерке, инфантилді болғанымен, ересектердің айтқанына құлақ асатын, қарым-қатынаста аса
Қарым-қатыаста баламен әруақытта шынайы, адал бола бермейтін, өзіндік беделін
Тұйық мінезді, агрессивті, қыңырлық танытатын, эгоизмі басым, ерке балалар.
Баламен бір шаңырақта тең кұкықтар немесе араласпаушылық жағдайда қарым-қатынас
Сонымен қатар, отбасында қарым-қатынастар шын ниетпен, кең пейілмен кұрылған
Ал Ү-ҮІІІ сынып оқушыларының жас шамасы жеткіншектік кезеңге тура
Бұл жағдайда ата-аналар балаларды белсенділікке ынталандырулары, оларды тек бағынышты
Педагогикада ата-аналардан балаға тек бала деп қарамай, оны өздерімен
Отбасында және ұжымда жасөсіпірімдер әрекеттерінің оң жақтары қолдау тауып,
2 кесте.
АТА-АНАНЫҢ БАЛАМЕН ТЕРІС ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ ЖӘНЕ
ОНЫҢ САЛДАРЫ
№ Ықпал түрі Сипаттамасы Салдары
1 Тәрбиедегі ата-ананың келіспеуі Ата-ананың бірінің сөзін екіншісінің құптамауы
2. Қазымырлық Баланы көзден таса қылмай, үнемі бақылап, қадағалау,
3. Мән бермеу Баланың бары, жогына, қуаныш, күйзелісіне мән
4 Жетегінде кету Баланың дегеніне жүгіру Әке-шешесін менсінбейтін, өзін
5 Баладан әлі жетпегенді талап ету Басқа біреулермен салыстыру,
Отбасындағы қарым-қатынас, үйдегілердің бір-біріне деген сый-құрметі немесе басқалармен байланысы,
Жолы үлкендерді, қарияларды құрмет ету, олардың келелі кеңестерін, ежелден
Ата-аналар мен балалар арасындағы қарым-қатынастар барысында мынадай ерекшеліктер айқындалады:
ата-аналардың коммуникативтік мүмкіншіліктері;
ата-ана және бала арасындағы қалыптасқан қарым-қатынас сипаттары;
ата-аналардың қарым-қатынасты шығармашылықпен ұйымдастыра білу қабілеттері;
балалардың дербес ерекшеліктері.
Олай дейтініміз, отбасы жағдайында ата-ана баламен оның жас ерекшелігін
затты тура, дәл есінде сақтай алу қабілеті
Кез келген адам, жас ұрпақ өмір сүрген соң өзін
Жалпы алғанда, ата-ана үшін қарым-қатынас онерін меңгерулері балаларды ашық
Егер де ата-ана өз сөздерінде тұрмаса, берген уәделерін орындамаса,
Ойды тұжырымдай келсек, халық ішінде кең тараған «¥яда не
Түйіп айтқанда, отбасы тәрбиесінде төмендегі талаптарға кол жеткізу керек:
- отбасында балаларды еңбек сүйгіштікке, іскерлікке, төзімділікке, қарым-қатынас мәдениетіне
отбасында перзенттердің ата-ана алдындағы борышы мен міндетін сезінуі;
балалардың отбасында адамгершілігі мол болып қалыптасуына үйдегі жалпы қарым-қатынастың
ата-ананың бойындағы барлық тәрбиелік қаситеттердің балаға сіңірілуі, соның көрінісінің
отбасында балаларды ұлттық құндылықтар негізінде әдепті тәрбиелеу, сондай-ақ сол
Міне осындай жәйттерді есепке алмай бала тәрбиесін жақсы жолға
Сондай-ақ, отбасында балаларды ұқыптылық негізінде тәртіпке дагдыландыру, мәдениетті етіп
Қоғамның тарихи даму тәжірибесі бала тәрбиесінің мәселелері үнемі жаңа
олардың сан жағынан әр ұлттағы аз немесе көптігінен емес,
Қорыта айтқанда, кез келген отбасындағы балаға деген жағымды қарым-қатынас
Сонымен көптеген зерттеулерге сүйене отырып, отбасы тәрбиесі жағдайында балаларда
балалардың жас ерекшеліктеріне баса назар аударып, соған сай тәрбиені
бала бойында қарым-қатынас мәдениетін салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар, халық даналығы арқылы
отбасындағы қыз бала мен ер баланың қарым-қатынас
ата-ананың баламен теріс қарым-қатынасынан туындайтын кері әсерлерді естен шығармау
Табиғи өсудің, жас ерекшелігінің заңдылығын ескермеу қателіктерге ұшырататыны сөзсіз.
2 ОТБАСЫ ТӘРБИЕСІ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІН
2. 1 Балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудағы халықтық дәстүрлер
Адамды тәрбиелеу процесі - өте ұзақ күрделі процесс. Жеке
Бүгінгі бала - ертеңгі қоғам мүшесі. Болашақ қоғам мүшесін
Халықтық педагогикада отбасы ішіндегі қатынастардың өзіндік ерекшелігі ретінде, біріншіден,
Сонымен қатар, халықтың әдет-ғұрпы оның мәдениеттік ерекшеліктері болып табылады.
Қазақтың халықтық педагогикасында және балалар мен жастардың қарым-қатынасын мәдениетін
адамгершілік сезімдерін ояту, жанама ықпал жасау, моралдық қолдау, өзіңе
Қазақтар тәрбиені жүйелі түрде жүргізген. Тәрбиеге от басынан басқа,
Біздің халықтық тәрбиемізде үлкендердің орны әрдайым бөлек болған. Әркім
3. Ұлттық тәрбиенің басты ерекшеліктерінің бірі халқымыздың
қайырымдылығына байланысты. Ата-баба ұрпағын қайырымды болуға, жұртқа
қамқор болуга баулыған.
4. Халықтық педагогикасында әдептіліктің мінез-құлық әдептері, жүріс-
тұрыс эдептері, адамдармен қатынас әдептері деп аталатын түрлері бар.
құлық әдептері: кең пейілділік, кішіпейілділік, салмақтылық, парасаттылық,
бауырмалдық, шыдамдылық, сыйластық, ұстамдылық, биязылық, білімпаздық,
меймандостық және т. б. Ал жүріс-тұрыс әдептеріне кісіге қарай керілмеу,
киімді жадағай жамылмау, есіктен оң аяқпен кіріп, сол аяқпен
жақын болу, жаманнан жирену, малды теппеу, тамақты оң колмен
соң бата қайыру, есікті қатты жаппау т. б. Қатынас әдептеріне:
кеспеу, екі қолмен амандасу, үлкеннің созін бөлмеу, кішіге ізет,
көрсете білу жатады. Түтастай алғанда, жоғарыда санамалап өтілген әдептердің
барлығы адам бойындағы қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырады.
Қазақтардың жастарға педагогикалық тұрғыдан ықпал жасауының ең көп тараған
думан, спорттық жарыстар, ойын барысында, еркін қарым - қатынас
Отбасында балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруда қазақтарда ғасырлар бойы қалыптаскан
Туыстық байланыстардың беріктігі: ата - аналарды сыйлау, кұрметпен қарау,
Туыстар арасындағы: әке мен ұлдың, шеше мен қыздың