Атом және атом ядросы физикасының теориялық негіздері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Физика кафедрасы

Оразбай Бақытжамал

Атомдық физика бөлімі бойынша есептер шығаруда мультимедиялық технологияларды қолдану әдістері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В011000 - «физика» мамандығы

Түркістан 2014

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Физика кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

ф-м. ғ. д., профессор Тұрмамбеков Т. А

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Атомдық физика бөлімі бойынша есептер шығаруда мультимедиялық технологияларды қолдану әдістері

5В011000 - «физика» мамандығы

Орындаған Оразбай Б.

Ғылыми жетекшісі

п. ғ. к., доцент Орманова Ғ. К.

Түркістан 2014

М а з м ұ н ы

Кіріспе . . . 4

1 Атом және атом ядросы физикасының теориялық негіздері.

1. 1. Атом және атомдық ядро физикасын оқыту үдерісінде негізгі мәселелер жүйесін түсіндіру . . . 7

1. 2. Атом және атомдық ядро физикасын мультимедиалық технологиялар көмегімен оқыту әдістемесі . . . 13

1. 3. Физикалық есеп түрлері және оларды шығаруда негізгі мәселелерді түсіндіру жүйесі . . . 22

2 Атом және атомдық ядро физикасынан есептер шығару әдістемесі

2. 1. Жарық кванттары. Жарық әсерлері тақырыбына есептер шығару . . . 32

2. 2. Атом және атом ядросы физикасы бөлімдеріне есептер шығару тәсілдері . . . 40

2. 3. Атом және атом ядросы физикасы бөлімдеріне есептер шығаруда мультимедиалық технологияларды қолдану әдістемесі . . . 44

Қорытынды . . . 61

Пайдаланылған әдебиеттер … . . . 63

Кіріспе

Бізді қоршаған ортадағы заттар неден тұрады? Оларды табиғат қалай жасаған? Заттарды құрайтын ең кішкене бөлшек не деген сұрақтар ертеден қойылып келеді.

Ертедегі грек философтары Демокрит және Лепкин мұндай бөлшектер бар, олар «атомдар» деп есептеген. «Атом » --грек тілінде «бөлінбейтін» деген сөз. Алайда, ертедегі грек философтарының бұл ойлары эксперимент жүзінде дәлелденбей, тек болжам түрінде қалды да, одан бергі ғасырларда көпке дейін атом туралы сөз болған жоқ.

Атом туралы ілімнің XVII-XVIII ғасырларда қайтадан дамуына химиялық элементтер туралы түсініктің пайда болуы, химиялық реакциялар кезінде зат массасының сақталуы, затты құрайтын элементтердің бір-бірінен айырмашылығының болуы, мысалы, судың құрамында сутегі мен отегінің болатыны тағы т. с. с. құбылыстар мен заңдылықтардың ашылуы үлкен әсерін тигізді.

XIX-ғасырдың аяғына дейін дерлік атомдар заттардың бөлінбейтін ең кіші, құрылымсыз бөлігі деп есептелініп келді . Тек 1895-жылы ашылған радиоактивтілік құбылысы ауыр атомдардың α-β-γ -сәулелер шығара алатынын көрсетті. Сөйтіп адамзат бірінші элементар бөлшектермен -γ -квантпен және электронмен танысты.

Соңғы жылдары ядролық физика саласындағы қарқынды даму айқын байқалуда және оның келешектегі даму перспективасы да шапшаң жүргізілмек: атом мен ядроның сыры тереңірек ашылуда; элементар бөлшектер физикасы деген физика ғылымының жаңа саласы ашылды; ядролық энергияның пратикалық қолданылуы арта түсуде.

Өндірістің әр түрлі салаларында: энергетика, транспортта байқалып жүрген прогресс, Республикадағы техникалық білім жүйесінің қалыптасуы, қажетті мамандарды дайындауға гранттардың бөлінуі физикалық білімнің қажеттілігі мен оның сапасына деген сұранысты арттырып отыр. Мектептегі физика курсы оқушыларды тек қана фундаментальды физикалық теориялармен таныстырып қана қоймай, сонымен бірге, қазіргі заманғы өндірістің физикалық негіздерімен де таныстыруы, оқушылардың алған білімдерін практикалық есептерді

Қазіргі орта мектеп бағдарламасында «Атом және ядролық физика»бөлімі 9-шы және 11-ші сыныптарда қарастырылады. 9-шы сыныпқа 19 сағат берілген. Оның 4 сағаты есептер шығаруға беріледі. Ал 11-ші сыныптарға 16 сағат берілген. Оның 4 сағаты есептер шығаруға беріледі

Атомдық және ядролық физика бойынша мектепте оқытылатын оқу материалының көлемі жыл сайын көбейіп, артып келеді. Бұл жағдай оқу материалын қандай дидактикалық принциптер (оңайдан қиын материалға көшіп отыру, теориялық талдау негізінде, өмірмен байланыстылығы тұрғыда, эксперименттік дәлелдеу принципінде …) негізінде баяндауды таңдап алу ісін қиындатуда. Қазіргі мектеп оқулықтарында бұл тараудың материалдарын тарихи принцип тұрғысында түсіндіру дұрыс деп қабылданып отыр. Мұның негізінде қандай ғылыми - теориялық және техникалық жаңалықтардың қалай ашылғандығы, атомдық физика туралы ілімнің дамыған кезеңдері, оның эксперименттік дәлелдері мен қарама - қайшылықтары хронологиялық ретпен орны -орнымен айқын айшықталады.

Бұл тарау көп оқу материалын қысқа уақыт ішінде баяндауды қажет етеді. Сондықтан, сабақта ол материалдардың ең негізгілері ғана оқушыларға түсінікті етіп баяндалуы тиіс. Атомдық және ядролық құбылыстардың барлығына егжей - тегжейлі тоқтала беруге мүмкіндік болмайтындығын мұғалім ескеруі керек. Сондай - ақ, бұл тарау бойынша оқу материалын оқушылардың тыңғылықты меңгеруі химиямен пәнаралық байланыстың жүйелі жүргізілуіне және физика мен химияда бұрынғы өтілген тақырыптарды (молекула - кинетикалық теория, заттар құрылысы, элементтердің пероидты жүйесі, электрондық теория, электромагниттік теория, т. т. ) олардың дұрыс түсінгендігіне тікелей байланысты екендігін әрқашан ескеру қажет.

Атодық және ядролық физика бөлімінде физикалық құбылыстарды оқушыларға түсіндірудің бір қиыншылығы - олар көзге көрінбейтін, қолмен сезінуге болмайтын құбылыстар. Оларды эксперименттік тұрғыда сабақта түсіндіруге де қажетті демонстрациялық не лабораториялық приборлар жоқтың қасы, әрі жасау да оңай емес. Бұл жағдай ескеріліп, мектеп үшін ядролық физика туралы бірқатар кинофильмдер мен диафильмдер (“Атом құрылысы”, “Заттың сыры”, “Ядролық энергияны бейбітшілік мақсатта пайдалану”, Радиоактивтілік”, т. т. ) жасалынған. Оларды дер кезінде тауып, сабақта тиімді пайдалана білу - мұғалімнің оқытушылық басты парызы.

Элементар бөлшектер туралы ілім жыл сайын шапшаң дамуда, көптеген жаңа бөлшектер мен антибөлшектер ашылуда. Қазірге белгілі болған олардың 400 ден астамының бәрін мектепте түсіндіріп жатудың қажеті де әрі мүмкіндігі де жоқ екендігі белгілі әрі қаншасының бар екендігі де белгісіз. Элементар бөлшектердің сандық теориясы да жасалынбаған. Сондықтан, олардың ішінен электрон, протон, позитрон, фотон, нейтрон, антинейтрон, нейтрино, антинейтрино және мезондардың кейбір түрлері сияқты небәрі 13 элементар бөлшектің қасиеті мен ерекшеліктерін мектепте түсіндіру жеткілікті деп саналатындығын мұғалімнің білгені жөн. Олардың негізінде басқа да элементар бөлшектердің “құпиясын”, өзара бірінің екіншісіне айналатындығын, ашылу тарихын, қазіргі заманғы классификациясын түсіндірудің мүмкіндігі бар екендігін мұғалім басшылыққа алуы тиіс.

Атомдық физика қазіргі физиканың ең алдыңғы қатарлы жетістіктерін білдіретін салалардың бірі. Атом және ядролық физиканың күнделікті тұрмыста, технологияда және энергетикадағы үлесі ұлан ғайыр.

Дипломдық жұмысымның мақсаты - мектеп оқушыларына арналған атом және атом ядросы физикасынан есептер шығару әдістемесін және есептерді түсіндіруде мультимедиалық технологиялар көмегімен компьютерлік анимациялық көрсетілімдер жасау.

Дипломдық жұмыс жалпы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Атом және атом ядросы физикасының теориялық негіздері атты бірінші тарауда атом және атомдық ядро физикасының негізгі теориялары, соның ішінде Бор постулаттары, сутегі атомының сызықтық спектрлері тақырыптары физикалық есептер шығарудың әдіс-тәсілдері және негізгі мәселелерді түсіндіру жүйесі қарастырылды

Атом және атомдық ядро физикасынан есептер шығару әдістемесі тақырыбындағы екінші тарауда жарық кванттары, жарық әсерлері тақырыбына есептер шығару, сондай-ақ атомдық физика бөліміне, атомдық ядро физикасы бөліміне есептер шығару әдістемелері, атомдық физикадан есептер шығаруда осы тарау есептерінен құралған дидактикалық тапсырмалар жинағы құрастырылды, аталған тақырыптарға арналған есептердің шартын мультимедиялық технологиялар мен компьютерлік көрсетілімдер арқылы түсіндіру технологиясы жүйеленіп, әдістемесі жасалды.

Қорытындыда негізгі аталған тұжырымдамалар, оның нәтижелері көрсетілді.

1 Атом және атом ядросы физикасының теориялық негіздері

Атом және атомдық ядро физикасын оқыту үдерісінде негізгі мәселелер жүйесін түсіндіру

Қазіргі кезде еліміздегі білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне ене бастағанда пән мұғалімдері де, заман талабына сай педагогика теориясымен оқу тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерді қабылдай отырып, өз сабағында оқытудың заманауи технологиясын пайдалануы керек. Білім беру саласында оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын зерттеп, оқып үйреніп, оларды меңгермейінше сауатты, жан- жақты білімді маман болу мүмкін емес [1] .

Материя түрлерінің мәселелері физика дамуының әр мезгілінде әр түрлі шешілді және қазіргі кезге дейін біржақты шешілмеген. XX ғасырға дейін тек затты ғана материя деп есептеді. Фарадей мен Максвелл жұмыстарына байланысты физикада өріс түсінігі пайда болды.

Тек арнайы салыстырмалы теорияны жасау нәтижесінде және эфир дұрыс еместігін дәлелдеу арқылы өріс материяның бір түрі ретінде қарастырыла бастады. Өріс пен затты материя деп есептей бастады.

Электромагниттік өріс және бөлшектер материяның түрлері деп жазды С. В. Измайл.

Кванттық электродинамика дамуы заттың (бөлшектің) және өрістің материя түрлерінің шартты бөлімінің дұрыс емес екендігін көрсетті. Қазіргі кезде теорияның тұрғысынан қарапайым бөлшектер оларға сай өрістің кванттары ретінде қарастырылуы керек. Кванттық теорияда электрон және позитрон өрістері электронды - позитрондық өріс, протон мен нейтронның өрістері - нуклонды өріс деп табылады және т. б. Бұл жерде кванттық өріс түсінігі өрістің классикалық түсінігімен сай келмейді. Кванттық өріс әсері дискретті болады. Өрістердің кванттары оларға сай элементар бөлшектер болады.

Басқаша айтқанда өрістің кванттық теориясында әсерлесуде анықталады. Классикалық тұрғыдан А электронның В электронмен әсерлесуі мынандай болады. А электрон В электронға әсер ететін электр өрісіне байланысты (және керісінше) . Осындай фотон алмасу электрондардың әсерлесуін қамтамасыз етеді. Осындай әсерлесуді болдыратын бөлшектер виртуальды (мүмкін, бақыланатын) болады.

Қазіргі кездерде физикада бөлшектердің классикалық бөлшектің құрылымы жоқ және кеңістікте қатаң жинақталған емес. (бөлшекті аймақтан кіші аймақта жинақтауға болмайды) .

Элементар виртуальды фотондардың сәуле шығару және жұту нәтижесінде фотон бұлтына шырмалған және одан бөлінбейді, сондықтан қатаң шектелген нақты нүктелік бөлшек емес.

Сонымен енді фотон - бұл өріс, ал электрон - бөлшек деп айтуға болмайды.

«Бөлшек және өрісті бұрын әр түрлі физикалық объектілерге жатқызды. Енді олар кванттық өріс болып бірігеді. Сөйтіп материяның өзгеше түрі болып саналады. Бөлшек енді өрістің кванттық өрістің ерекше қозған күйі. Олардың арасындағы айырмашылық физикалық шындықтың әр түрлі күйдегі болуы». Жоғарыда айтылғандардан қазіргі кездегі физиканың дамуы материя түрінің мәселесіне көзқарастың өзгеруіне әкеліп соғады. Барлық материяның негізгі екі түрге өріс пен затқа бөліну алғашқы жақындатулар болып саналады. Ол әлемге макроскопиялық көзқарас тұрғысынан ғана дұрыс болады. Ал заттың ішкі микро құрылымының зерттеуіне көшкен кезде элементар бөлшектің қасиеттеріне көшкен кезде барлық материяның екі түрге макроскопиялық болу дұрыс болмайды.

Өрістің кванттық теориясы орта мектепте оқылмаса да бұл теория қорытндысын физика курсының дәстүрлі сұрақтарын қарастырғанда айту керек. Мектепте материяның мынандай түрлері өтіледі: макроденелер, молекулалар, атомдар, элементар бөлшектер, электромагнитті және гравитациялық өрістер.

Өріс пен затты салыстыра отырып, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ажырата білу керек. Зат деп әдетте молекулалар мен атомдардан тұратын макроденелерді түсінеді. Заттық объектілердің тыныштықтағы массасы нөлден өзгеше болады. Ал бөлшектерде ол нөлге тең болуы да, болмауыда мүмкін. Үздіктілік және үздіксіздіктің бірлігі электромагниттік өрістер үшін де және зат объектілері үшін де тән болады. Бірақ мұндай қасиетті гравитациялық өріске жатқызуға болмайды. Өйткені гравитондардың өмір сүру мәселесі әлі соңына дейін шешілмеген немесе мысалы, зат объектілерін электромагнитті өрістен өзгешелігін олардың тыныштықтағы массасы нольден өзгеше болады және вакуумдағы жарық жылдамдығы с - дан төмен кез - келген жылдамдықпен қозғала алады. Ал электромагниттік өрістің тыныштықтағы массасы нолге тең және оның вакуумдегі таралу жылдамдығы анықталған - с жылдамдық.

Ядролық өріс кванты (пимезондар) нөлден өзгеше тыныштық массасына ие. Осы қысқаша шолу материя түсінігін физика курсының әр түрлі тақырыптарын өткен кезде оқушылардың көзқарасының дамуына әсер етеді.

Соңғы жылдары ядролық физика саласындағы қарқынды даму айқын байқалуда және оның келешектегі даму перспективасы да шапшаң жүргізілмек: атом мен ядроның сыры тереңірек ашылуда; элементар бөлшектер физикасы деген физика ғылымының жаңа саласы ашылды; ядролық энергияның пратикалық қолданылуы арта түсуде; 1954 жылдан бастап атом электр стансалары жер жүзі мемлекеттерінде жыл сайын көбеюде. Ядролық физиканың мұндай ғылыми - техникалық жетістіктері оның танымдық және политехникалық маңызын көрсетеді әрі мектеп физика курсының ғылыми - теориялық деңгейін көтереді.
Атомдық және ядролық физика бойынша мектепте оқытылатын оқу материалының көлемі жыл сайын көбейіп, артып келеді. Бұл жағдай оқу материалдарын қандай дидактикалық принциптер (оңайдан қиын материялға көшіп отыру, теориялық талдау негізінде, өмірмен байланыстылығы тұрғыда, эксперименттік дәлелдеу принципінде . . . ) негізінде баяндауды таңдап алу ісін қиындатуда. Қазіргі мектеп оқулықтарында бұл тараудың материалдарын тарихи принцип тұрғысында түсіндіру дұрыс деп қабылданып отыр. Мұның негізінде қандай ғылыми - теориялық және техникалық жаңалықтардың қалай ашылғандығы, атомдық физика туралы ілімнің дамыған кезеңдері, оның эксперименттік дәлелдері мен қарама - қайшылықтары хронологиялық ретпен орны - орнымен айқын айшықталады.
Бұл тарау көп оқу материалдарын қысқа уақыт ішінде баяндауды қажет етеді. Сондықтан, сабақта ол материалдардың ең негізгілері ғана оқушыларға түсінікті етіп баяндалуы тиіс. Атомдық және ядролық құбылыстардың барлығына егжей - тегжейлі тоқтала беруге мүмкіндік болмайтындығын мұғалім ескеруі керек. Сондай - ақ, бұл тарау бойынша оқу материалдарын оқушылардың тыңғылықты меңгеруі химиямен пәнаралық байланыстың жүйелі жүргізілуіне және физика мен химияда бұрынғы өтілген тақырыптарды (молекула - кинетикалық теория, заттар құрылысы, элементтердің периодты жүйесі, электрондық теория, электромагниттік теория, т. т. ) олардың дұрыс түсінгендігіне тікелей байланысты екендігін әрқашан ескеру қажет.
Ядродағы физикалық құбылыстарды оқушыларға түсіндірудің бір қиыншылығы - олар көзге көрінбейтін, қолмен сезінуге болмайтын құбылыстар. Оларды эксперименттік тұрғыда сабақта түсіндіруге де қажетті демонстрациялық не лабораториялық приборлар жоқтың қасы әрі жасау да оңай емес. Бұл жағдай ескеріліп, мектеп үшін ядролық физика туралы бірқатар кинофильмдер мен диафильмдер («Атом құрылысы», «Заттың сыры», «Ядролық энергияны бейбітшілік мақсатта пайдалану», «Радиоактивтілік», т. т. жасалынған. Оларды дер кезінде тауып, сабақта тиімді пайдалана білу - мұғалімінің оқытушылық басты парызы.
Элементар бөлшектер туралы ілім жылсайын шапшаң дамуда, көптеген жаңа бөлшектер мен антибөлшектер ашылуда. Қазірге белгілі болған олардың 400 ден астамының бәрін мектепте түсіндіріп жатудың қажеті де әрі мүммкіндігі де белгісіз. Элементар бөлшектердің сандық теориясы да жасалынбаған. Сондықтан, олардың ішінен электрон, позитрон, протон, фотон, нейтрон, антинейтрон, нейтрино, антинейтрино және мезондардың кейбір түрлері сияқты небәрі 13 элементар бөлшектің қасиеті мен ерекшеліктерін мектепте түсіндіру жеткілікті деп саналатындығын мұғалімнің білгені жөн. Олардың негізінде басқа да элементар бөлшектердің «құпиясын», өзара бірінің екіншісіне айналатындығын, ашылу тарихын, қазіргі заманғы классификациясын түсіндірудің мүмкіндігі бар екендігін мұғалім басшылыққа алуы тиіс.
Тарау бойынша әр түрлі кластан тыс және мектептен тыс оқу - тәрбие жұмыстарын жүргізуге болады.

а) Ядролық физиканы зерттеуші - ғалымдардың өмірбаяны мен еңбектерін, ядролық энергияны әр түрлі салада бейбітшілік мақсатта пайдалану жолдарын оқып үйрену жайлы оқушылардың физикалық үйірме жұмыстарын ұйымдастарған пайдалы.

ә) «Атом мен ядроның құпия сырлары», «Ядролық техниканың бүгіні мен ертеңі», «Ядролық энергияның бөлшектер әлемі» сияқты тақырыптарға физикалық кештер өткізудің білімдік - тәрбиелік маңызы зор.

б) «Атом энергиясын бейбітшілік мақсатта пайдалану», «Ядролық зерттеулер туралы біріккен институт», «Синхрофазатрон», «Атом электр стансасы», «Атом мұзжарғыш кеме», «Изотоптарды өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, медицинада пайдалану» сияқты кинофильмдерді демонстрациялап, оқушыларға «киноэкскурсия» өткізу өте тиімді.

в) Ядролық энергия жайлы оқушылардың өз бетінше ғылыми - көпшілік әдебиеттерді оқуын ұйымдастыру, семинар - лекция сабақтар үшін түрлі тақырыптарда оқушылардың реферат - баяндамаларын орындаттыруға болады.

7. Қазақстан атом бомбасының (Семей) сынақ полигоны, әр түрлі әскери қару - жарақтарды сынау аймағы («Азғыр», «Нарын»), ғарыш (Байқоңыр) айлағы болғандықтан, бұл тараудың соңында атом аждаһасының қатер - қасиеті, радиация зардаптары, ядролық экология мәселелері нақты мысалдар негізінде түсіндірілуі тиіс. Ондай материалдар оқулыққа ендірілмегендіктен, оларды мұғалім басқа арнаулы әдебиеттер мен жаңа ақпарат бұлақтарынан іздеп тауып, жинап - сақтап, орнымен ұтымды пайдалана білуі керек. Республикадағы қалыпты экологиялық хал - ахуалды сақтай білу - болашақ ұрпақтардың абзал міндеті деп түсіндіргеніміз жөн [2] .

1. Ең алдымен, атом құрылсының күрделі екендігіне оқушылардың көзін жеткізу қажет. Ол үшін радиоактивтілік құбылсын қарастыруға болады. Радиоактивтілік - кейбір заттардың өзінше сәуле шығару қасиеті екендігі түсіндіріледі. Оның шындық факт екендігі радиоактивті элементтің ионизациялау, жылу және химиялық әсерлері арқылы дәлелденеді. Яғни, радиоактивті сәулелердің жәрдемімен зарядталған электроскоптың ионизациялануы, ыдыстағы судың жылынуы (1гр. Радийден бөлініп шығатын жылу арқылы 6 тәулік ішінде бір стакан суды қайнатуға болатындығы туралы нақты мысал келтіру ойға қонымды), фотопластинкадағы кескіннің өңделіп байқалуы баяндалады. Ендеше, радиоактивті құбылыс - атомның ішінде өтетін процестің нәтижесі деп ой түйіндейміз. Бұдан, атом - күрделі бөлшек, оның құрылсы қандай, ол өзі қандай бөлшектерден тұрады? деген заңды сұрақ туындайды.

Осы сұрақтарға жауап ретінде Резерфордтың фундаментальды тәжірибесі түсіндіріліп, атомның ядродан және электроннан құралатыны дәлелденді, ол, теориялық тұрғыдан, Резерфорд және Бор модельдері арқылы айқындала түседі.

2. Атом ядросы туралы ұғымды 1911-жылы Резерфорд енгізді. Ол, өзінің шәкірттері Гейгер мен Марсденнің α-бөлшектердің жұқа металл қабыршақтармен шашыратылуына жасалған тәжірбиелерінің нәтижесін түсіндіру үшін, атомның ядролық моделін ұсынды. Ол бойынша, атом оның центріне орналасқан, мөлшерлері өте кішкентай (-10 ^-14 м), оң зарядталған ауыр ядродан және оның айналасында, одан салыстырмалы үлкен қашықтықта( 10 ^-10 м) айналып жүретін электрондардан тұрады. Электрондардың массасы өте аз, сондықтан атомның барлық массасы дерлік ядрода шоғырланған. Кейіннен ядроның протон мен нейтроннан тұратыны белгілі болды.

Атом ядросының құрылысын анықтау туралы зерттеулер Резерфордтың азот атомын α - бөлшекпен ( ) атқылау тәжәрибесінен (1919ж. ) басталғаны атап көрсетіледі:

Осылайша жасалған көптеген тәжірибелердің нәтижесінде ядроның протон ( ) деп аталатын жаңа бір бөлшегі табылғандығы түсіндіріледі.

Сондай - ақ, ядроның нейтрон деген тағы бір бөлшегінің табылғаны жайлы түсінік беріледі.

Атом ядросының протондар мен нейтрондардан тұратындығы, ядродағы олардың сандары жайлы (M=Z-N) Д. Д. Иваненконың теориясы баяндалады.

Ядроны құрайтын бұл бөлшектердің өзара әсерлесу энергиясы өте үлкен, ол ядролық энергия деп аталатыны жайлы қорытындыланады.

3. Әдетте, кез келген элементтің ядросын атқылау арқылы ыдыратып, оның ішкі ядролық энергиясын пайдалану тиімді бола бермейді. Олардың ішінен тіздбектегі реакция деп аталатын, ураннның ядросын ыдырату процесінің пайдалы екендігі ерекше атап көрсетіледі. Уран қазандарында жүретін сондай тізбекті реакциялардың негізінде ядролық энергия алынып, оның практикалық мақсаттарда қолданылуы баяндалады. Нақты мысал ретінде атом электр стнасасы мен ядролық бомбаның жұмыс принциптері түсіндіріледі.

Мұның негізінде «атом қандай күрделі болса, электрон да сондай сарқылмайды, табиғат шексіз . . . » (В. И. Ленин) екендігі дәлелденеді. Қазіргі уақытта ядродағы нейтрондардың біреуі протонға айналғандағ, электрон шығатыны анықталды. Екіншіден, электронды жұту нәтижесінде протон нейтронға айнала алады. Фотондардың электрондар мен позитрондарға және олардың керісінше түрленуі - материя қасиеттерінің сарқылмайтындығына жақсы дәлел екендігін айтып, оқушыларға кең философиялық ой салумен сабақты сәтті аяқтаған қолайлы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.