Логикалық ойлау қабілеті

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

Ойлаудың логикалық заңдары

Қоғамдағы жағдайлар мен оқиғалардың белгілі бір заңдылықта қайталанатыны күнделікті өмірден және бақылаулар нәтижесінен көрінеді. Адамзат өзінің тіршілігін бастағаннан осы заңдылықтарға қалыптасып, сезініп, оны қабылдайды.

Ойлау заңдары адам ұғымы мен пікірінің жемісі, және олардың қорытындысынан туындайды. Біздің ойымыз материялық дүниедегі заттар мен құбылыстардың адамның санасында бейнеленуі ретінде қарастырылады. Объективті дүниедегі заттар мен құбылыстар бір-біріне тәуелді, шарттас және олар қозғалыста дамиды. Сыртқы дүниедегі нәрселердің қозғалысы мен дамуы белгілі бір зандар бойынша іске асады. Егер ұғым бұл заңдарды дұрыс қабылдаса, пікір дұрыс қалыптасады, яғни біз бұл заңдарды жақсы біле аламыз.

Логика ғылымы ойлаудың негізгі төрт заңын қарастырады. Ол заңдар - Тепе-теңдік заңы, қайшылықсыздық заңы, үшіншіні ескермеу заңы және жеткілікті негіз заңы. Бұлар ойлаудың негізгі заңдары деп аталады. Өйткені олар логикалық ойлаудың түпкі қасиеттерін - анықталмағанын, қайшылықсыздығын, аяқталғанын, негізделгенін көрсетеді. Бұл қасиеттер ойлаудың барлық үдерістерінде, оның қандай да болсын формасына қарамастан әрекет етеді. Логикалық заңдар дұрыс ойлаудың міндетті шарты болып табылады.

Тепе-теңдік заңы. Қандай да болсын бір затты не нәрсені қарастырғанда, соған тән белгілер туралы ойлау қажет. Сол зат немесе нәрсе туралы ой қайталанбау үшін анық, тұрақты мазмұнда болуы керек. Бұл ойлаудың ең маңызды қасиеті - оның анықталғандығы - пікір үдерісіндегі қандай да болсын ойдың өзара тепе-теңдігі - Тепе-теңдік заңын айкындайды. Тепе-теңдік заңы - барлық ой қорытындыларының өзара қосылып, бірін-бірі толықтыратын логика заңы. Сырттай қарағанда, логикалық заңдар ішіндегі ең қарапайым түрі. Оны былай түсіндіруге болады: егер айтылған пікір шындық болса, ол - шындық. (Мысалы, "егер шөп көк болса, ол көк", "егер шөп қара болса, ол - қара". )

Табиғатта және қоғамда заттар мен құбылыстардың бір-бірімен араласып кетпей, нақты, белгілі ерекшеліктері болатыны сияқты, заттар мен құбылыстар туралы біздің ойларымыз да бір-бірімен араласып кетпеуі тиіс. Болмыстың кейбір құбылысы туралы дұрыс пайымдай отырып, біз өзіміздің ойымызда зерттеп отырған нәрсені ауыстырмаймыз, екі ұшты ойламаймыз. Ойлаудың дәл, анық болуы - дұрыс ойлаудың заңы. Бұл заңның тұжырымдамасы мынадай: белгілі бір пікірлесуде, ұғым мен пікір сол бір мағынада ғана қолданылуы қажет, яғни өзіне-өзі тең болуы тиіс. Тепе-теңдік заңы А немесе А=А деген формула бойынша беріледі. Мұндағы А кез келген ойды білдіреді. Осы заңдылық бұзылған уақытта келесі қателіктер пайда болуы мүмкін.

Амфиболия ( гр. amphibolos - екі ұштылық, екі ұдайлық ) - тілмен өрнектеу негізінде пайда болатын логикалық қателік.

Эквивокация - бір сөздің түрлі мағынада қолданыла беретіндігінен кететін логикалық қателік. Эквивокация шешендік әдеби тәсіл ретінде жиі қолданылады. Логикада бұл тәсілді "ұғым алмастыру" деп те атайды. Мысал үшін, төмендегі пікірді алайық: "Барлық жанартау - тау, ал барлық гейзерлер - жанартау болады".

Бұл қорытынды ("барлық гейзерлер - тау") дұрыс емес, өйткені гейзерлердің тау емес екені белгілі. Мұндай жалған қорытындының шығу себебі - пікірде Тепе-теңдік заңы бұзылған, яғни логикалық қате жіберілген. Міне, ұғымды алмастыру дегеніміз осы. Ұғымның мазмұнын дұрыс түсінбегендіктен туатын "ұғымдарды алмастырып алу" қатесі логикада паралогизм деп те аталады, яғни паралогизм білместіктен туатын қате.

Логомахия - пікірталас кезінде оған қатысушылардың, талас тудырған ұғымды анықтай алмауларына байланысты, бір түйінге келе алмауы.

Тепе-теңдік заңынан маңызды талап туындайды: әр түрлі ойларды теңестіруге болмайды, тепе-тең ойларды Тепе-теңдіксіз ойлар ретінде қарастыруға болмайды. Осы талап қаншалықты айқын болғанымен, пікір кезінде жиі бұзылады. Бұл талап жоғарыда айтқан эквивокацияға тән құбылыс.

Сонымен, тепе-теңдік заңы логикалық ойлаудың ең маңызды талаптарының бірі - анықтықты көрсетеді.

Қайшылықсыздық заңы. [өңдеу]

Ғасырлар бойы жинақталған адамзат тәжірибесінен нәрселермен құбылыстардың қасиеттері өзара байланыста болатыны байкалған. Мысалы, бір заттың түсі сары болса, нақ сол кезде және сол жағдайда оның түсі қара болуы мүмкін емес екенін, егер құс ұшып келе жатса, нақ сол кезде оның бұтаққа қонып отыруы мүмкін емес екендігін адамдар әлде қашан байқаған. Заттардың осы сияқты әдетті қасиеттері дұрыс ойлаудың тұрақты белгісі ретінде санасына орнаған. Егер заттың белгілі бір қасиеті нақ сол жағдайда және сол кезде ол заттың өзінде бірден болуы да және болмауы да мүмкін емес болса, онда дұрыс ойлауда да бір мезгілде, бір мағынада алынған бір мәселе жөнінде қарама-қарсы екі түрлі пікір айтып, ой қайшылықтарын туғызуға болмайды. Дұрыс ойлаудың бұл заңы логикада қайшылықсыздану заңы деп аталады. Демек, бір-біріне қарама-қарсы екі пікір бір мезгілде шындық болуы мүмкін емес, оның бірі жалған болады. Мысалы, "Осы өзен Ертіске құяды" және "Осы өзен Ертіске құймайды" деген екі пікір бір мезгілде шындық болуы мүмкін емес, егер екі пікір де осы өзенге қатысты болса.

Қарама-қайшылық ойды бұзып, таным үдерісін ауырлатын жібереді. Ойлаудың қайшылықсыз талабы формалды логикалық қайшылықсыздық заңын бейнелейді. Бұл заң мынадай формулада: А және А емес, яғни бір-бірін жоққа шығарып тұрған екі ой бірге ақиқат бола алмайды.

Қайшылықсыздық заңы бір уақытта, бір тұрғыдан айтылған қарама-қарсы екі пікірдің екеуі бірдей ақикат болуын теріске шығарады. Бірақ бұдан оның екеуі де жалған пікір болуы мүмкін деген түсінік шықпайды. Мысалы, мынадай: "Біздің сыныптағы оқушылардың бәрі үздік" және "Біздің сыныптағы бірде-бір оқушы үздік емес" деген қарама-қарсы пікірдің екеуі бірдей ақикат болуы мүмкін емес, бірақ оның екеуі де жалған болуы мүмкін. Бұл жағдайда: "Біздің сыныптағы кейбір оқушылар - үздік" деген акиқат пікір шығады. Сөйтіп, қайшылықсыздық заңы қарама-қарсы екі пікірдің біреуінің немесе екеуінің бірдей жалған екені жайлы сөз қылмайды.

Бұл айтылғандардан қайшылық заңы ешқандай қайшылықтарды мойындамайды деген қорытынды жасауға бола ма? Бұл сұраққа жауап беру үшін, ең алдымен, қайшылықтың екі түрлі болатынын, атап айтқанда, ойлауда болатын формалды-логикалық қайшылықтарды өмірдің өзінде болатын диалектикалық деп аталатын қайшылықтардан ажырата білу кажет. Қайшылықсыздық заңы диалектикалық қайшылықтарды жоққа шығармайды. Ол тек дұрыс пікір қайшылықтарына ғана қарсы, өйткені бұл соңғы ойдың дәйектілігін бұзатын, шындықты дұрыс танып білуге кедергі жасайтын қайшылықтар. Қайшылықсыздық заңы дұрыс ойлаудың негізгі сапаларының бірі - дәйектілікті талап етеді. Бұл заңды саналы түрде қолдану тек бөтен адамдардың ойларында орын алған қайшылықтарды ғана емес, сондай-ақ өз ойлау, пікірлерінде кеткен қайшылық, дәйексіздікті байқап, түзетуге, сөйтіп, өз пікіріне сын көзбен қарауға үйретеді.

Үшіншіні ескермеу заңы. Үшіншіні ескермеу заңын мынадай формулада көрсетуге болады: бір-біріне қарама-қайшылықты екі пікір бір мезгілде жалған бола алмайды: оның бірі - міндетті түрде ақиқат, бірі - міндетті түрде жалған, үшінші пікір алынып тасталады, ал ақиқат не (А), не (А емес) болады.

Үшіншіні ескермеу заңы біздің ойлауымызда маңызды талаптарды қалыптастырады: бір-біріне қайшылықты екі ойдың бірінің ақикаттығын танудан бас тартпау және олардың арасынан үшінші бір нәрсені іздемеу керек.

Үшіншіні ескермеу заңы қайшылықты пікірге байланысты ғана әрекет етеді және төмендегі формадағыдай құрылады: бір-біріне қарама-қайшылықты екі пікір бір мезгілде жалған бола алмайды, оның бірінің ақиқаттығы қажет. Бұл заңның формуласы: (А бар не В не В емес) .

Бір-біріне қайшы келетін пікірлер әрқашан баламалы болады, яғни екі мүмкіншілік бар екенін білдіреді. Бұл мүмкінділіктер бірін-бірі теріске шығарады. Егер бұл пікір баламалы болмаса, онда олар бір-біріне қайшы емес, ол пікірге үшіншіні ескермеу заңы қолданылмайды.

Үшіншіні ескермеу заңы ұстанымсыздыққа қарсы бағытталған. Бұл заң бір мәселе жөнінде бірін-бірі жоққа шығаратын көзқарастарды шатастыруға қарсы бағытталған заң. Бұл заңның сот, тергеу ісінің практикасында қандай ерекше маңызы бар екенін түсіну қиын емес, өйткені ол заң мәселені кесімді түрде шешуді талап етеді. Заңгер істі "не олай", "не бұлай" шешуі тиіс. Факті не расталды немесе расталмады, соны шешкеннен кейін айыпкер не кінәлі немесе кінәлі емес деп кесіл айтуы тиіс.

Ал үшіншіні ескермеу заңы бірі бірдеңені қостайтын, екіншісі дәл соны терістейтін екі қайшы пікір бар жерде ғана қолданылады. Жеткілікті негіз заңы. Дүниедегі барлық заттар мен құбылыстар себеп-салдар байланысында болады. Себептен туған құбылысты әрекет деп атайды, яғни себепсіз салдар болмайды.

Дүниеде себепсіз құбылыс жоқ. Егер бір құбылыс басқа құбылыстардың еткендегі дамуы арқасында дайындалып жетілмесе, табиғат пен қоғамда ешбір құбылыс пайда болмас еді.

Нәрселер мен құбылыстардың объективтік дүниедегі осындай өзара байланысы адамның ойында жеткілікті негіз заңы түрінде бейнеленген. Жеткілікті негіз заңы - әрбір ақиқат, ой жеткілікті негізделуі тиіс деп тұжырымдалады.

Белгілі бір ақиқат ойды білдірсек, оның ақиқаттығын негіздеуіміз керек, яғни шындыққа сәйкес келетіндігін дәлелдеуіміз тиіс. Мысалы, айыпталушыға белгілі бір кінә таққан кезде айыптаушы өз пікірінің ақиқаттығын негіздейтін қажетті дәлелдер келтіруі тиіс. Олай болмаса, табылған кінә негізсіз болып шығады. Бұл заң дұрыс ойлаудың қажетті шарты болып табылады.

Жеткілікті негіз ретінде қандай жағдайларды алуға болады: ең алдымен, мұндай негіз ретінде адамның өз тәжірибесін, жеке фактілерді келтіруге болады. "Бұл қылмысты жасаған Н. деген адам" деген пікірдің ақиқаттығы, мәселен, сол қылмыстың жасалғанын көрген адамның тікелей көрсетуі, куәландыруы арқылы дәлелденеді. Адамның жеке басының тәжірибесінің өрісі тар. Сондықтан адам өз қызметінде басқа адамдардың тәжірибесіне, тағы басқа сүйенеді. Мұндай дәлелдер қылмысты тергеу жұмыстарында, тарих ғылымында тарихи фактілерді анықтауда, тағы басқа жиі қолданылады.

Жеткілікті негіз заңының ойлау үдерісінде аса зор теориялық және практикалық маңызы бар. Біреуді өзіміздің айтқандарымыздың ақиқаттығына сендіру керек. Бір пікірді дәлелдеу дегеніміз - оны негіздеу деген сөз, яғни жеткілікті негіз ретінде ғылымда және практикада дәлелденген ақиқатқа жататын басқа пікір келтіру керек.

Жеткілікті негіз заңы - еш нәрсемен дәлелденбеген пікірге сеніп, оларды қабылдай салатын логикасыз ойларға қарсы, әр түрлі діни нанымдарға, ырымшылдық пен жоқ нәрсеге сенушілікке қарсы бағыт.

Жоғарыда қарастырылған төрт заң дұрыс ойлауға қойылатын айқындылық, қайшылықсыздық, дәйектілік және дәлелділік талаптарының жалпы көрінісі. Сондықтан дұрыс ойлаудың бұл жалпы заңдары ойлаудың ұғым, пікір, ой қорытынды, дәлелдеу сияқты жеке формаларының айрықша ережелерінен көрініп отырады. Мысалы, ұғымдардың арасындағы қатынастарды, ұғымды анықтағанда, пікірлер арасындағы қатынастарды, ой қорытындылар мен дәлелдеулердің жеке түрлерін дұрыс құру ережелерін қарастырғанда, тағы басқа бұл заңдарды қолданамыз. Осыған байланысты бұл заңдардың логикалық мәні мен талаптарын меңгеріп, біліп алған жөн. [1]

Пайдаланған әдебиет[өңдеу]

Жоғарыға көтеріліңіз↑ Қоғамдық білім негіздері:Жалпы біліы беретін мектептің коғамдык-гуманитарлык бағытындағы 10-сыныбына арналған окулык / Ә. Нысанбаев, Ғ. Есім, М. Изотов, К. Жүкешев, т. б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. ISBN 9965-33-570-2

-БӨЛІМ. ДӘРІС КЕШЕНІ

1 Бөлім. Логика пәні және оның маңызы

Глоссарийлер (анықтама, сөздік) ;

Формальды логика − дұрыс ойлау формалары, заңдары, операциялары туралы ғылым.

Диалектикалық логика−білімнің қалыптасуы мен дамуы туралы, оны іс жүзіндегі әрекетте пайдалану туралы ілім. Бұл ілім жалпы және арнайы заңдарға, материалистік диалектика принциптеріне сүйенеді.

Логикалық форма − логикаға арналған арнайы символдар тілімен берілген, нақты ойдың қандай да бір белгілі мазмұнының құрамдас бөлімдерін байланыстыру әдісі.

Формализация− логика символдары көмегімен кейбір ой құрылымдарын анықтау процесі.

Ұғым −заттың, құбылыстың немесе басқа кластар тобына жататын, заттар мен құбылыстар тобынан айыратын белгілерді қорытындылайтын ой.

Ұғымның мазмұны− түсінік арқылы берілетін маңызды белгілер жиынтығы.

Мазмұны бойынша ұғым нақты және абстракті, оң және теріс, салыстырмалы және салыстырусыз түсініктер болып бөлінеді.

Ұғым көлемі- пән мазмұнына жататын ортақ белгілерге тән көптеген (класс) заттар (элементтер) . Көлемі бойынша бос және бос емес, дара және жалпы, жинақтаушы және жинақтаумаушы болып бөлінеді.

Сәйкес ұғымдар - көлемдері аз мөлшерде немесе толығымен сәйкес келетін ұғымдар. Тең мәнді, бағынышты және қиысатын ұғымдар болып бөлінеді.

Тең мәнді ұғымдар − бір ұғымның элементі, сонымен қатар басқа ұғымның да элементі болып табылатын көлемдегі ұғымдар. Бірақ соңғысының барлық элементі алғашқысының элементі бола бермейтіні түсінікті.

Қиысатын ұғымдар− көлемдері белгілі бір мөлшерде сәйкесетін ұғымдар.

Сәйкеспейтін ұғымдар−көлемдері ортақ элементтерге ие емес ұғымдар(ортақ бағынышты, қарама−қарсы, қарама−қайшы) .

Ортақ бағынышты − көлемдері бір−бірін жоққа шығаратын, бірақ өздері бір мезгілде басқа бір кеңірек ұғым құрамына кіретін түсініктер.

Қарама−қарсы ұғымдар− белгілері бір−бірін жоққа шығаратын түсініктер. Мұның өзінде біреуінің элементі басқаның элементін жоққа шығара отырып, оны тағы бір элементпен алмастыра алады.

Қарама−қайшы ұғымдар −бір тектес, алайда бір−бірін жоққа шығаратын белгілер, бірақ олардың сомасы бір тектік түсінікті құрайды. Барлық берілген ұғымдар арасындағы қарым-қатынасты шеңбер сұлбалар көмегімен бейнелеуге болады. (Эйлер шеңберлері), мұндағы әр шеңбер бір түсінікті білдіреді.

Ұғымды қорытындылау−кіші көлем түсініктің үлкен көлемді түсінікке ауысуын жүзеге асыратын ойлау операциясы. Бұнда мазмұның көлемі кеңиді.

Ұғымды шектеу−үлкен көлемді түсінікті кіші көлемді түсінікті ауыстыруға көмектесетін ойлау операциясы . Бұнда мазмұн көлемі кеңиді.

Ұғымды бөлу− кейбір түсініктердің көлемін бөлу мөлшері деп аталатын топтарға бөлінетін логикалық опреация, аталған бөлім мүшелер кейбір белгілеріне байланысты бөлу негізі болып табылады.

Дихотомикалық бөліну-бөлінетін түсініктің көлемі қарама−қарсы кластарға жатқызылатын бөліну.

Белгілінің түр өзгерісі бойынша бөліну− таңдалып алынған бөлу негізі түр құраушы белгі болып табылатын бөліну. Барлық бөлу мүшелері бір тектің түрлері болып табылады.

Классификациялау немесе жіктеу-кейбір түсініктердің көлемін көп сатылы, тармақты бөлуге жол ашатын логикалық операция, онда әр бөлінген элементер топтары тұрақты, белгілі бір орынға ие.

Ұғымның анықтамасы − ұғым мәнін анықтайтын логикалық операция, яғни қандай да бір белгілік мәнді (терминді) анықтайды.

Сипаттама−тек кейбір ішкі белгілерді аталып өтетін тәсіл. Адамның, заттың, құбылыстың маңызды қасиеттері.

Пайымдау−нақты заттар туралы, олардың қасиеттерімен қатынастары туралы бір нәрсе расталғанда немесе ол жоққа шығарылғанда сөйлем арқылы білнетін ой.

Қарапайым пайымдау− пайымдау болып табылатын бөлімді бөліп қарау мүмкін емес қорытынды. Қарапайым пайымдау атрибуттік (затта қандайда бір қасиетін барлығы немесе жоқтығы), экзистенцальді (тіршілікті пайымдау) және қатынасы бар пайымдау (заттар арасындағы қандайда бір қарым-қатынас туралы пайымдау) болып бөлінеді.

Пайымдау субъектісі−ой заты туралы түсінік. S символымен белгілейміз.

Пайымдау предикаты−ой затының белгісі туралы түсінік. Р символымен белгілейміз.

Пайымдау модольдігі−оның әртүрлі қарастырылған бағасы. Ол «қажетті », «мүмкін», «міндетті түрде» сияқты басқа түсініктер арқылы беріледі.

Сыйымды пайымдау−бұл бір мезгілде ақиқат бола алатын пайымдаулар. Олар тең мәнді, бағынышты, және субконтрарды болып бөлінеді.

Сыйымсыз пайымдау − бір мезгілде ақиқат бола алмайтын пайымдаулар. Оларға контрарды және контрадикторлы (қарама−қайшы) пайымдаулар жатады.

Фалсафа (грек сөзі философияның арабша айтылуы) - антикалық философиялық пайымдауды үлгі еткен араб ойшылдарының философиясы.

Феномен - мән ұғымымен байланысты және оған қарсы қойылатын ұғым. Шындықты мына түрде қарастырады: адам аңғал реализмнен (“заттарды көріп тұрмын”) заттардың құбылысы (көрінісі) олармен бірдей еместігін түсінуге көшеді.

1 Тақырып. Логика пәні және оның маңызы

Дәріс мақсаты : Логика пәні, таным процесінің құрылымын ерекшеліктері. Сезімдік таным формалары туралы түсінікті қалыптастыру. Ойлау және тіл. Ойлау логиканың объектісі ретінде қарастыру

Тақырыпқа қатысты сұрақтар :

1. Логика пәні

2. Таным процесінің құрылымын ерекшеліктері. Сезімдік таным формалары туралы

3. Ойлау және тіл. Ойлау логиканың объектісі ретінде

Тақырыптың қысқаша мазмұны (тезистер ) . Логика (гректің сөз, түсінік пайымдау, ақыл−ой сөзінен шыққан) − ойлаудың құрылымын зерттейді, оның негізінде жатқан ақиқатқа жету заңдылықтарын ашады. Логика ілімі−адамның ойлау процесін зерттейтін ілім, астары көп, күрделі процесс. Логика −дүниені танып білу, оны қорытындылау арқылы бірден −бір дұрыс ойлауға, тұжырым жасауға үйрететін ғылым.

Адамның ойлау қабілеті оның тілімен үздіксіз байланыста болады. Адамның абстрактілі ойлауы оны білдірудің құралы болып табылатын, тілдің көмегінсіз іске асуы мүмкін болмас еді. Тілдесу қабілетті тек ойды білдіру құралы ғана емес, сонымен қатар, ойлау формалары мен әдіс болып табылатын нақтылық. Сондықтан тілдік қатынас пен олардың арасындағы қарым−қатынасты зерттеуде логика негізгі міндеттерді көре алады. Тілдің құрылымын қарастыра отырып, бір топтағы түсінікті сол топтағы басқа түсінікпен алмастыру арқылы мәнді мәтінді мәнсіз мәтінге айналдырып жіберуге де болады. Бір−бірін барынша алмастыра алатын бір класқа жататын түсініктер логикалық категориялар немесе қисынды санаттар деп атаймыз. Логика −барлық халықтардың ойлауы үшін ортақ ереже. Ойлауды зерттейтін ғылымдар: логика, кибернетика, жоғарғы невр қызметінің физиологиясы. Логика-дүниені тану тарихының нәтижесі, жиынтығы, қортындысы. Логика ғылымында жаңаша әдістерді жетілдіру, адамның дүние танымын барынша өрістету басты мәселе болып саналады. Логика ғылымы адамдардың сан ғасырғы тарихи тәжірибесінің жемісі. Формальды логика жаңа білімдерді қорытып шығарудың заңдарын қарастырады. Логика −талқылау кезіндегі ойдың дұрыс құрылуын зерттейтін ғылым. Ойымызды дұрыс жеткізу үшін тіл қажет. Ойлау мен тілдің бірінсіз біріннің күні жоқ. Оларда бір уақытта пайда болып қосарланып дамиды. Тіл жинақталған білімдерді, дағдыларды және өмір тәжірибесін ұрпақтан ұрапаққа сабақтас етіп, өмірді тануға, анықтауға жұмсалады. Адам тілінің жетілуі ойлаудың қалыптасуы мен дамып, өмір сүріп келеді. Сезімдік таным дегеніміз: көру, есту, сезіну, арқылы жүзеге асыратын танып-білу. Таным процесінің қандайы да болсын материалдық заттардың сезім мүшелеріне ықпал етуі нәтижесінде туатын негізгі үш формада: түйсік, қабылдау және елестету арқылы жүзеге асырылады

Өзін-өзі бақылау үшін тапсырмалар ;

Логика дегеніміз не?

Абстракті ойлаудың ерекшелігі неде?

Логикалық форма дегеніміз не?

Таным процесінің ерекшеліктері мен айырмашылықтары қандай?

Сезімдік таным формалары дегеніміз не?

Ойлау және тіл қалай түсінесіз?

Әдебиеттер: 1, 2, 3, 5, 6.

2 Тақырып. Логиканың тарихы

Дәріс мақсаты: Логиканың тарихи дамуы, пайда болуы формальді логика және диалектикалық логиканы таныстыру.

Тақырыпқа қатысты сұрақтар :