Демонстрациялық тәжірибелердің мәні

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Негізгі бөлім

1. Орта мектеп физика курсында физикадан демонстрациялық эксперименттерге қойылатын әдістемелік талаптар

1. 1. Демонстрациялық эксперименттерге қойылатын әдістемелік талаптар.

1. 2. Демонстрациялық тәжірибелердің мәні.

1. 3. Демонсрациялық экспериментттердің әдістемелік құндылығы, мәні және мақсаты.

2. Кинемтаика бөлімі бойынша демонстрациялық эксперименттер жүйесі.

2. 1. Біралыпты қозғалыс кезіндегі жолдардың арақатынасын анықтау

2. 2. Бір қалыпты қозғалыс кезіндегі лездік жылдамдықты анықтау;

2. 3. Қозғалыстың сақталу заңы.

3. Динамика бөлiмi бойынша демонстрациялық эксперименттер жүйесі.

3. 1. Деформация шамасының деформациялаушы күшке тәуелділігі.

3. 2. Пружиналы динамометрдің құрылысы мен жұмыс істеуі.

3. 3. Үйкеліс күшінің үйкелісетін беттердiң күйі мен тегіне тәуелділігі

3. 4. Домалау үйкелiс күшiн сырғанау үйкелiс күшiмен салыстыру.

3. 5. Үйкеліс, сырғанау үйкеліс күшін өлшеу және

осы дененің салмағымен салыстыру.

4. Статика бөлімі бойынша демонстрациялық эксперименттер жүйесі

4. 1. Бір - біріне бұрыш жасай орналасқан күштерді өлшеу.

4. 2. Күш моментінің ережесін тексеру.

4. 3. Денеге бір түзудің бойымен әсер ететін күштердi қосу

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Ньютоннның қозғалыс заңдары - қазіргі классикалық механиканың ең маңызды бөлігі. Механика заңдарын орта мектепте оқытуға байланысты бірқатар әдістемелік проблемалар туындайды. Олар динамиканың негізгі ұғымдарын осы заман физикасы қалай түсіндіреді және оларды мектеп курсына ендірудің тәсілдері қандай? Негізгі ұғымдар мен механика заңдарын оқытудың жүйелілігі қандай болуы тиіс және қандай әдістеме қолдану керек?

Ньютон заңдарын оқуға байланысты, оқушылар кинематика бөлімінде танысқан. Қозғалыстың салыстырмалылығы жөніндегі идеяны дамыту мәселесін қарастыруға тура келеді. Негізгі ұғымдар мен Ньютон механикасы заңдылықтарының қолдану шекарасын қаншалықты ашу қажеттілігі де талқылауды керек етеді.

Сонымен қозғалыс заңдарын оқытуды неден бастау керек? Ньютон өзінің «Натурал философияның математикалық бастамалары» деген кітабында бірінші орынға инерция заңын қояды, оны біз кейіннен Ньютонның бірінші заңы деп атап кеттік. Ньютон заңын оқытуға байланысты инерциялық санақ жүйесі ұғымын ендіру қажеттігі туындайды. Кез келген қозғалыс салыстырмалы, оқушылар оны кинематика бөлімінде оқыған. Дененің қозғалысы бір санақ жүйесінде бір қалыпты және түзу сызықты болуы мүмкін де ал сол мезетте басқа санақ жүйесінде айнымалы және қисық сызықты болуы мүмкін. Сонда қозғалысты және оның заңдарын қандай санақ жүйесінде қарастырған дұрыс? Ең қарапайымы -ондай санақ жүйесі ретінде денеге басқа денелердің әсері болдмаған жағдайда ол өзінің тыныштық күйін немесе бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс күйін сақтай алатындай санақ жүйесін алу керек. Міне, осы санақ жүйесін инерциялық санақ жүйесі деп атайды. Бірақ дүниеде басқа денелер әсер етпейтін абсолют еркін дене жоқ сондықтан абсолют инерциялық санақ жүйесін таңдап алу қиын.

Оқушылар алғаш рет физиканы жүйелі түрде оқып үйренуге кіріскен кездегі, VI-VII кластардағы демонстрациялық қондырғалар немесе, көбінесе экранға проекцияламай-ақ, демонстрацияланатын құбылысты тікелей бақылап көруге болатындай етіліп жинастырылуы керек. Бұл үшін қажетті негізгі деталдардың көрінерлігі мен тәжірибенің көрнектілігіне демонстрацияланатын приборлардың сәйкес конструкциясы, олардың бояуы мен әртүрлі техникалық әдістерін қолдану арқылы жетеді. Мұндай әдістерге мыналар жатады: демонстрациялық үстелге қондырғыны дұрыс орналастыру, экрандарды қолдану, приборлар мен қондырғыларда тасаланған жарықты пайдалану.

Мектепте физикалық экспериментті тиісті дәрежеде өткізудің ең басты шарты - физика кабинетін жабдықтау және оның жұмысын жоспарлы түрде дұрыс жолға қоя білу. Бұл физика мұғалімінің ынта-жігеріне және іскерлік қабілетіне бірден-бір байланысты жұмыс.

Мектептегі физика курсындағы эксперимент - бұл физика ғылымына тән, зерттеудің ғылыми методының көрінісі. Оқушылардың эксперименттік методтың мән-мағынасы мен оның физика саласындағы ғылыми зерттеулердегі ролімен таныстыру үшін, сондай-ақ мектеп оқушыларының қандай да бір практикалық дағдыларымен қарулануына тәжірибелер мен бақылаулардың маңызы зор. Физикалық экспериментті негізге алып, құбылыстарды оқып үйрену - оқушылардың ғылыми көзқарасының қалыптасуына, физикалық заңдарды неғұрлым тереңрек меңгеруге, мектеп оқушыларының пәнді оқып үйренудегі қызығушылығын арттыруға себтiгін тигізеді.

Демонстрациялық эксперимент құбылыстарды және заңдарды оқып үйрену үстінде, оқушылардың ой-өрісіне мұғалімнің белсенді басшылығы керек болған жағдайларда қажет болады. Тәжірибе демонстрациясы - мақсат көздеген процесс, оның барысында мұғалім мектеп оқушыларының сезу және қабылдау түйсіктеріне басшылық етуді іске асырады және осылардың негізінде белгілі бір түсініктер мен ұғымдарды қалыптастырады. Демонстрациялық тәжірибелерді мұғалімнің сөзімен ұштастыру - физикалық ұғымдардың ойдағыдай қалыптасуына маңызды шарттардың бірі.

1. Орта мектеп физика курсында физикадан демонстрациялық эксперименттерге қойылатын әдістемелік талаптар.

1. 1. Демонстрациялық эксперименттерге қойылатын әдістемелік талаптар.

Демонстрациялық эксперимент - табиғи құбылыстарды жасанды қолдан туғызылатын жағдайларда қайталап көрсетеді және олардың нәтижесінде ішінен экспериментаторға керекті өзара байланысқан факторларды айырып береді. Алайда көбінесе соңғы нәтижеге бақылаушының назарынан кейде тыс қалатын жанама құбылыстар елеулі әсерін тигізеді, сондықтан да алынған әсерді түгелімен бақылаушы білгісі келген фактордың құбылысына апарып жөнсіз теңейді. Нәтижесінде тәжірибенің түсіндірілуінде өрескел қате жіберіледі.

Түсініктілік. Демонстрациялар, сөз жоқ, оқушылардың түсінігіне жеңіл және олар көрсетілетін сабақтың оқу материалымен жүйелі байланысқан болуы тиіс. Сондықтан тәжірибелердің әр түрлі варианттарының ішінен оқушылардың сол кезеңдегі дайындығына сәйкесін іріктеп алу керек. Мысалы, кинетикалық энергияның потенциалдық энегргияға және керісінше, айналуын демонстрациялаған кезде VI класта ең жақсысы Максвелл маятнигін емес, жіп маятникті пайдалану.

Көрнекілік . Бұл талап бәрінен де бұрын демонстрациялардың кластағы барлық оқушыларға жақсы көрінуін және оқып үйренілетін құбылыстың негізгісі және бастысын нанымды көрсету жағын ойластырады.

Тәжірибелер айқын болуы тиіс. Мысалы, электрлену кезіндегі денелердің тартылысын көрсететін демонстрация үшін көптеген тәжірибелерді пайдалануға болады: қағаз қиындыларының тартылысы немесе шұғаға ысылған эбонит таяқшасы бар «сұлтан» жолағы тартылысы; электростатикалық маятниктің станиол гильзасының тартылысы; ауырлық центрінен жіпке асылған метрлік сызғыштың немесе тіпті су құбырының тартылысы. Осы тәжірибелердің бәрінен де айқынырағы және әсерлісі соңғысы екені көрініп тұр.

Еңбекті ғылыми ұйымдастыру талаптары (НОТ) . Сабақтың әр минуты қамбат. Сондықтан тәжірибелер мен приборларды оларды дайындауда уақытты минимум аз алатын, оның үстіне жұмысқа сенімді және мүдірмейтіндерін пайдалану өте маңызды. Мәселен, архимед күшінің демонстрациясының көп варианттарының ішінде басқаларына гөрі қарапайым және тоқтаусыз прибор «Архимед шелегімен» орындалады.

Ғылыми нанымдылық. Бұл талап тәжірибенің мынадай вариантын, яғни бақыланып отырған әсер эерттелетін құбылыс арқылы мүлтіксіз түсіндірілетіндей вариантын таңдау және көрсету керектігін білдіреді.

Мақсаттың қойылуы. Оқушыларға әрбір тәжірибенің қойылу мақсаты айқын болуы тиіс. Әрбір демонстрация мектеп оқушыларының қызығушылығын арттырып, олардың белсенді ойлай білуіне түрткі болуы тиіс. Осы мақсатта бәрінен де бұрын проблемалық тәжірибелерді өткізуге сүйену дұрыс. Проблемалық тәжірибелердегі байқалған құбылыстарды түсіндіру, оқушының творчестволық ойын қозғайды, өйткені тұйыққа тіреген қиындықтарға, туындаған сұрақтарға ол өз бетінше және белсенді түрде жауап іздейді.

Демонстрациялар саны және тәжірибелерді өткізу шапшаңдығы. Тәжірибені көрсету қарқыны материалды ауызша баяндау қарқынына және оны оқушылардың қабылдау жылдамдығына сәйкес болуы тиіс. Егер тәжірибе оқушылардың қабылдап алғанынан гөрі шапшаңырақ өтсе оны қайталаған жөн, және де егер мүмкін болса, баяуырақ қарқынмен қайталануға тиіс. Бұған насостардың шыны модельдеріндегі клапандардың әрекеттерінен демонстрациялау және шойын цилиндрдегі газдардың қопарылысы кезіндегі олардың жұмысын көрсету демонстрациясы мысал бола алады. Сонымен бірге нәтижесіз ұзақ тәжірибені демонстрациялау бақыланып отырған құбылысқа қызығушылықты мақұлдатады, босқа уақыт оздыруға және баяндау қарқыны мен қабылдау қарқынын сақтамауға келтіретінін есте ұстаған жөн.

Демонстрацияға арналған қондырғыны оқушылардың көз алдында құрастырған жөн. Бұл тәжірибені түсінуді және оны қабылдауды жеңілдетеді. Тек өте қажетті жағдайларда, мысалы, ұзақ-сонар жөндеуді қажет ететін электр тізбектерін немесе қондырғыларды құру кезінде, приборлардың біразын немесе тұтас қондырғыны алдын ала құрастырылған күйінде демонстрациялауға болады.

Түсінуге күрделі немесе қиын процесстерді демонстрациялау кезінде тұтас тәжірибелер сериясын көрсету, яғни бір құбылыстың өзін бірнеше тәсілмен немесе әр түрлі көзқарас тұрғысынан көрсетуге жүгіну: мәселен, электрленген денелердің қасиеттерін түсіндіретін тәжірибелер, түрлі конфигурациялы тогы бар өткізгіштерде магниттік қасиеттердің бар болатынын көрсететін тәжірибелер сериясын өткізу.

Сонымен қатар сабақты үсті-үстіне өңкей біртектес демонстрациялармен ауырлата беруге болмайды, өйткені бұл уақыттың зая кетуіне оқушылардың жұмысқа ықыласын, зейінін бәсеңдетіп, сабақты ойынға айналдыруға әкеліп соғады.

Демонстрациялық үстелді дұрыс пайдалану . Барлық демонстрациялық тәжірибелерді физика кабинетінде демонстрациялық үстелдің үстіне жасап көрсеткен жөн. Тәжірибенің оқушыларға жақсы көрінуін және аппаратураны еркін шолуын қамтамасыз ету үшін, приборлар үстелдің үстіне бірін-бірі, қалқаламайтындай етіп қойылады. Тәжірибелерді демонстрациялау кезінде мұғалім приборлардың бір жағын ала немесе приболардың әр жағында тұрғаны жөн, сонда оның іс-әрекеті класқа жақсы көрінетін болады.

Тағандарды қолдану . Көптеген тәжірибелерде приборды демонстрациялық үстелдің қапқағынан (үстінен) жоғарырақ деңгейде қоюға тура келеді. Осындай жағдайда түрлі тағандар пайдаланылады: көрсеткіш үстелшелер, білеушелер, штативтер . Мысалы, магнит стрелкалармен жасалатын тәжірибелерді демонтрациялау кезінде соңғысын көтергіш үстелшеге орнатады, әйтпесе артқы партада отыратын оқушылар оны көрмейді.

Фабрикада жасалып шыққан көтергіш үстелшелер болмаған жағдайда қолдан жасалғанын пайдаланған жөн. Ағаштан жасалған түрлі тағандарды, білеушелерді пайдалануға болады. Электростатика тәжірибелеріне арналған үстелшелердің аяқтары изоляцияланған болуы тиіс.

Практикада бәрінен де гөрі қоңырқай және ақ реңктегі экрандармен жиі пайдаланады. Бір жақ беті ақ, ал екінші жағы қоңырқай (қара) реңк болып келген, комбинацияланған экрандар өте ыңғайлы. Тәжірибелерді қоңырқай түспен боялған приборлармен демонстрациялау кезінде, класс тақтасының қоңырқай реңкінен нашар көрінетін жағдайда, ақ реңк пайдаланылады. Боялған сұйықтармен тәжірибелер жасағанда да ақ реңкте жақсырақ көрінеді. Егер тәжірибелерді ақшылтым түстермен боялған приборлармен демонстрацияласа, онда, керісінше, қоңырқай реңкте түтіннің будақтауы, мысалы Паскальдің шармен жасаған тәжірибелері, жақсы көрінеді. Сондай-ақ қоңыр реңкте спиральды тоқпен қыздыру көрсетіледі.

Кейбір жағдайларда құбылыс өткермелі экран реңкінде немесе өтпелі жарық реңкінде демонстрацияланса, ол анағұрлым жақсы көрінеді.

Өткермелі экран мөлдір сұйықтармен қойылатын тәжірибелерді немесе мөлдір шкаласы бар (мысалы, электрометрде) приборлармен тәжірибелерді демонстрациялау кезінде пайдаланылады.

Ірі шкалаларды қолдану. Оқушылар приборлардың көрсетулерін есептеуді орнында отырып жүргізе алу үшін, демонстрациялық приборлардың шкалалары ірі болуы тиіс. Мысалы, демонстрациялық динамометр мен демонстрациялық гальванометрдің шкалалары осы талапты ескере отырып жасалған.

Прибордың шкаласы ұсақ болған жағдайларда, оны үлкейтуге тура келеді. Мысалы, мензурканың құрылысын және онымен денелердің көлемін өлшеу ережелерін түсіндіру кезінде цилинрлік ыдыстың қабырғасына бекітілген шкаланы қолдануға.

Демонстрациялық эксперимент немесе тәжірибелер сабақ үстінде көрсетіледі, сондықтан, ол сабақтың бір бөлігі болып есептелінді және оқытудың басқа тәсілдерімен (әңгімелеу, лекция, проблемалық баяндау, т. т. ) бірігіп қолданылады. Демек, демонстрациялық тәжірибелер көрсетпейінше физика сабақтарын сапалы өткізуге болмайды, оны мысалы, жарық спектрінің түрлі түстерін соқыр адамға түсіндірумен бара-бар деп түсінуіміз керек.

Сабақ үстінде физикалық тәжірибелерді көбінесе мұғалім көрсетеді, кейде оларды оқушылардың өздеріне де жасатуға болады.

Демонстрациялық тәжірибелерді алдын ала дайындау және оларды кластағы сабақтарды өткізу біршама арнайы жабдықтарды қажет етеді. Оған ең алдымен мыналар жатады: мұғалімнің клас-лабораториядағы және препараторскийдегі жұмыс орнын жабдықтау, қосымша приборлар мен тетіктер, физика курсының барлық бөлімдері бойынша демонстрациялық приболардың жиынтығы.

Демонстрациялық приборлардың, жоғарыда көрсетілгендей, лабораториялық жұмыстарға арналған приборлардан едәуір өзгешелігі бар. Бұл приборлармен мұғалім қандай да бір қондырғыны құрастырғанда пайдаланады, олар, әдетте, оқушылардың қолына берілмейді.

Бұл жерде демонстрациялық приборлардың қандай да бір түсінік берілген жеке тізімі келтірілмейді. Алайда бұл оқу приборлары жайлы түсінікті олармен жасалатын тәжірибелердің сипаттамаларынан алуға болады. Жұмыс орнының жабдықтары, сондай-ақ қосымша приборлар мен тетіктер осы тараудың келесі үш параграфында баяндалады.

Тұтас алғанда бұл жабдық ілгеріде физикалық экспериментті жан-жақтылы демонстрациялағанда сипатталған методикалық талаптарды қанағаттандырады. Сонымен бірге ол қарапайым, құны жағынан алып қарағанда мектеп сатып алатындай арзан және көптеген жеке приборлар бір тәжірибе үшін ғана емес, бірқатар тәжірибелер үшін қолдануға тиімді болатындай етіп таңдап алынған.

Басқаша айтқанда, ілгеріде сипатталған тәжірибелер үшін қолданылатын демонстрациялық жабдықты тұтас алғанда бір комплекті деп есептеуге болады: приборлардың, құрал-жабдықтар мен тетіктердің жалпы саны біршама аз болған кезде ол барлық қажетті тәжірибелерді қоюға мүмкіндік береді. VI-VII кластарда оқылатын физика демонстрацияларына арналған дәл осындай жабдық жеке сегіз жылдық мектептің физика кабинеттерінде болғаны жөн.

Тәжірибелерді қою үшін приборлар, құрал-жабдықтар мен тетіктерден басқа аздаған мөлшерде химиялық реактивтер, әр түрлі материалдар, ыдыстар қажет. Бұлардың барлығы да әрбір тәжірибенің сипаттамаларының бас жағында келтірілген жабдықтардың тізімінде көрсетілген.

Демонстрациялық үстелдің шкафтарының ішіне ағаштан жасалған бітеу жәшік-тағандар жиынтығы орналастырылады.

1. 2. Демонстрациялық тәжірибелердің мәні.

Физиканы үйрену процесі айналадағы физикалық құбылыстарды ұйымдастырылған түрде бақылаудан басталады. Мұндай бақылаулар оқушылармен қандай да бір дәрежеде физиканың жүйелі курсын оқып үйренуге дейін жүргізіледі. Сондықтан VI клата оқу басталғанда оқушылардың әр түрлі физикалық түсініктерден біршама қоры болады.

Алайда физиканы үйрену кезінде осындай қормен шектеліп және соған ғана сүйену төмендегідей ұсыныстар тұрғысынан алғанда дұрыс болмас еді. Біріншіден, мұндай түсініктер барлық оқушыларда бірдей емес; екіншіден, кейбір оқушыларда олар тіпті дұрыс болмауы да мүмкін; үшіншіден, бұл түсініктер қандай да бір жаңа материалды талдап, түсіну үшін әрқашан жеткілікті бола бермейді. Түсініктер қоры, практика көрсеткендей, бүкіл курс бойы біртіндеп, жүйелі түрде толықтырылып отырылуы керек.

Мұның бәрі оқуға керекті арнайы ұйымдастырылған демонстрациялық тәжірибелерді класта жүргізу қажеттілігіне келіп тіреледі.

Тиісті түсініктер беріліп, дұрыс қойылған физика демонстрациялары нақтылы қондырғының жеке приборларын, тетіктерін, детальдарын т. б. ғана емес, сонымен бірге оқып үйренілетін физикалық құбылыстарды, поцестерді және заңдылықтарды да оқушылардың көруіне мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, демонстрациялар тікелей мұғалімнің басшылығымен оқушылрады бақылауларды неғұрлы жинақты және дәл жүргізуге үйретеді. Олар білім көзін сыртқы дүние құбылыстарынан, тәжірибеден іздеуге мәжбүр етеді және табиғаттың ақиқаттығы жайлы ғылым ретінде, физика туралы материалистік түсінікті қалыптастырады.

Ақырында, дұрыс көрсетілген демонстрациялық тәжірибелер оқушылардың физикаға деген жанды жеңіл қолдау табатын қызығушылығын туғызады.

Физика программаларының мазмұнын қарастырғанда әртүрлі тақырыптардан демонстрациялық тәжірибелермен иллюстрациялануы сөзсіз қажет болатын мәселелерді әрқашан белгілеп қоюға болады. Бұл бәрінен бұрын ең қарапайым бастапқы тәжірибелер болады, мысалы: 1) ауаның салмағы болады; 2) газдардың серпімділігі; 3) денелер қыздырғанда ұлғаяды.

Бастапқы тәжірибелер физиканы үйренуге кіріскен оқушылар үшін бәрінің бастамасы болумен бірге талассыз ақиқат, «барлық бастапқылардың бастапқысы» болып саналады. Логикалық жағынан негізделген және математикалық пайымдаулар емес, осы эксперименттің өзі олар үшін көптеген қағидалардың қалтқысыз дәлелі болып табылады. Ұлы ғалым М. В. Ломоносов: «Мен тек қиялдан ғана туған мың пікірден гөрі бір тәжірибені жоғары қоямын», - деп текке айтпаған.

Дұрыс түсініктер туғызатын осындай бастапқы тәжірибелер курстың жаңа бөлімін оқып үйренген кездегі оқытудың барлық кезеңдерінде де қажеттігін айта кеткен жөн. Оқушылардың дамуымен бірге, барлық жағдайларда осы тәжірибелердің қажетті сапаларын, жаңалық элементтері мен қызығушылығын, әрқашанда сақтай отырып, бастапқы тәжірибелер де олар үшін қиындай түседі.

Түсініктер мен ұғымдар біршама жинақталғаннан кейін бұл ұғымдарды әрі қарай дамытуға және олардың арасындағы қандай да бір тәуелділікті тағайындауға көшеді. Оқытудың екінші сатысы оқу экспериментіне басқа да талаптар қояды. Кейбір физикалық шамалардың өлшемдерін нақтылы көрсетуде және физикалық шамалардың арасындағы сандық және сапалық тәуелділікті тағайындауда, яғни физикалық заңдарды (үйкеліс күшінің қалыпты қысым күшіне тәуелділігі, Паскаль заңы, сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысымының шамасын анықтау, Ом заңы т. б. ) оқып үйренудің бастамасын жасауда көмектесетін демонстрациялардың екінші тобының белгіленіп қойылуы толық табиғи нәрсе.

Тәжіриберлердің үшінші тобы оқыту процесінде физика заңдарының практикада қолданылуын көрсетудің қажеттілігінен шығады. Бұл тәжірибелер қондырғының неғұрлым тиімді детальдарын және әр түрлі приборлардың тетіктер мен механиздердің қызметін мысалы, таразыларды, шарикті және роликті подшипниктерді, су насостарын, барометрді, термометрді, жылу машиналарын, электродвигателін т. б. иллюстрациялап көрсетеді.

Оқушылар курстың қандай да бір жаңа бөлігін талдағанда мынадай оқу процестерін өтеді - түсініктер мен ұғымдардан бастап ұғымдар арасындағы байланыс пен тәуелділікті тағайындау, сонан соң физика заңдарының практикада қолданылуы, ақырында бұрын алған білімін пысқтау және тереңдету қажеттігі пайда болады. Әдетте осымен оқу процесі аяқталады.

Сонымен, білімді тереңдетуге, жаттықтыруға арналған тәжірибелердің төртінші тобы пайда болады. Мұнда оқып үйренілген физика заңдары әр түрлі үйлесіммен берілетін күрделірек құбылыстар демонстрацияланады. Оқушылар үшін кейде бұл құбылыстар біршама күтпеген және олар үйренген түсініктерге қарама-қарсы болып көрінеді.

Бұл тәжірибелер түсіндіруге келмейтін қызықты «фокусқа» айналып кетпеу үшін, оларды оқушылар орындау барысында туған сұрақтарды өздігінен шеше алатын қажетті білім қорына ие болғанда ғана қойған жөн. Мұндай тәжірибелрдің саны шектеулі болатындығы айқын және олардың мазмұны сабақтардың негізгі мақсатымен сәйкестендірілген.

Ең алдымен атмосфералық қысымның себебін ашатын қарапайым бастапқы тәжірибені класта демонстрациялап көрсету керек. Егер бұрын газдардың, атап айтқанда ауаның салмағы бар екені көрсетілмеген болса, онда атмосфералық қысым туралы тақырыпқа берілген алғашқы демонстрация ауаның салмағын табу керек.

Атмосфералық қысымның жерден жоғары көтерілуіне байланысты өзгеруін эксперимент арқылы көрсетудің маңызы зор, өйткені бұл құбылыс көтерілу биіктігін альтиметр арқылы анықтаудың негізі болып табылады.

Барлық авторлар курстың негізгі бөлімдері: механикадан, жылу мен молекулалық физикадан, электр мен оптикадан алынған демонстрациялық тәжірибелердің сабақтың мазмұнына еңгізуді қажет деп есептейтіндіктері сипаттамадан көрініп тұр. Бұл тәжірибелер алғашқы сабақта игерілмейді, тек қана оқушылар бірнеше жыл бойы істес болатын физика курсының мазмұнын құрайтын құбылыстардың әр алуандығын ғана көрсетеді.

Сонымен бірге дайындалған тәжірибелер «физикалық құбылыс» ұғымын анықтау мен физика ғылымының эксперименттік ерекшелігін ашуда иллюстрациялық қызмет атқаруы керек және физикалық құбылыстарды оқып үйренуде бақылаулар мен өлшеулердің ролін көрсету керек. Физиканың табиғатты зерттеудегі, техника мен ауыл шаруашылығындағы мәні осы жерде көрсетілетін болуы керек.

Алғашқы сабаққа тәжірибелерді таңдап алу алуан түрлі болады. Мұнда барлығы үшін міндетті, даусыз бір вариантты көрсету мүмкін емес. Алайда таңдап алынған тәжірибелер кез келген жағдайда да белгілі бір ортақ талаптарды қанағаттандыруы тиіс.

Біріншіден, эксперимент сабақтың көпшілік бөлігін алмай, мұғалім әңгімесінің кейбір негізгі жақтарын ғана иллюстрациялап көрсетсе болғаны.

Екіншіден, демонстрацияларды өткізуге арналған приборлар мен қондырғылар мүмкідігінше өте қарапайым және оқушылардың назарын шаршатпайтындай алуан түрлі болуы қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.