Төменгі жақ сүйегін резекциялағаннан кейінгі протездер
Дәріс №1
1. Тақырып: Пародонт ауруларының өрбуіндегі функционалдық қысымының рөлі.
Науқасты тексеру ерекшеліктері, салыстырмалы диагноз.
2. Мақсаты: Пародонт ауруымен ауырған науқастарды зерттеу
ерекшеліктерімен студенттерді таныстыру.
3. Дәріс тезисі
Пародонтиттер – тіс жақ жүйесін жарақаттайтын әртүрлі нозологиялардың
жиыны. Жақтардың алвеола өскіні сүйек тінінің және пародонт тіндерінің
созылмалы немесе жедел қабыну үрдісімен сипатталынады.
Пародонтитерің этиологиясы әртүрлі, патогенезі қиын және ол көбінесе шайнау
қысымының сыртқы ортаның негізгі факторының әсеріне байланысты.
ДСҰ бойынша пародонт ауруының жіктелуі стоматологтардың бүкілодақтық
қоғамның 16- шы пленумде бекітілді (қараша 1983 ж.):
1. Гингивит –, Жергілікті және жалпы факторлардың қолайсыз әсері және тіс
қызыл иек бекітілуінің бүтіндігінің бұзылуынсыз жүретін қызыл иектің
қабынуы.
Түрлері: катаральды, гипертрофиялық, жаралы.
Ағымы: жедел, созылмалы, асқынған, ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, орташа ауырлық, ауыр.
Таралу үрдісі:локализованды, генерализованды.
2. Пародонтит – периодонт және сүйектің прогрессирленген деструкциясымен
сипатталатын пародонт тінінің қабынуы.
Ағымы: жедел, созылмалы, асқынған (абсцедирленген түрі), ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, орташа ауырлық, ауыр.
Таралу үрдісі: локализованды, генерализованды.
3. Пародонтоз – пардонттың дистрофиялық зақымдалуы.
Ағымы: созылмалы, ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, оташа ауырлық, ауыр.
Таралу үдісі: генерализованды.
4. Пародонттың идиопатиялық ауруы прогрессирленген лизис тінімен жүреді.
5.Пародоптома – пародонтта ісік және ісік тәрізді үрдістері.
Пародонт – бұл тістердің және тіс аралық тіндерінің, қызыл иектің, жақтың
альвеолярлық өсіндісінің, периодонттың жалпылама атауы.
Аталған тіндер арасындағы тығыз функциональды байланысты ескере, қандай да
бір пародонт бөлігінің ауруы маңындағы тіндерге әсер етеді. Пародонт
ауруының негізгі үш түрін ажыратады: қабынулы, дистрофиялық және ісікті.
Қабынулы және дистрофиялық үрдіс жиі біріккен болады. Пародонттың
дистрофия және қабынуның бірігуі пародонтоз атауымен аталынады. Ол
ошақты, жүйелі және жайылған болады.
Жайылған (шынайы) пародонтоз дистрофиялық үрдіс қабынудың пайда болуымен
немесе қабыну үрдісі дистрофияның пайда болуымен жүреді. Ол өзіндік
пародонт және жақтың патологиялық үрдісімен көрінеді. Емдеу әсері
максимальды болу үшін белсенді жергілікті және жалпы ем талап етіледі.
Жүйелі пародонтоз жүйелі ауруларда, эндокринді немесе ағзаның басқа да
патологиясында дамиды, ол пародонтоздың екіншілік дамуына әкеледі. Аурудың
негізгі емі жүйелі пародонтозды емдеу шартты болып табылады.
Локальды пародонтоз (пародонттың шектелген аймағында ) тістердің ауруында
(одонтогенді пародонтоз), немесе пародонт тінінің жарақат әсерінен дамиды.
Осы аурудың себебін жою жазылуға әкеледі.
Пародонттың қабыну үрдісі тіннің зақымдалуы пародонтит ауруымен
аталынады.
Гингивит. Локальды факторлардың (физикалық, химиялық, инфекциялық) немесе
басқада мүшелердің ауруларындағы қызылиектің қабынуы. Пародонттың басқа
тіндері өзгермеген және әрекеттеспеген, тек қана гингивит туралы айтуға
болады. Катаральды, жаралы және гипертрофиялық гингивит әртүрлі ауырлық
дәрежедегі және әртүрлі ағымы бойынша (жедел немесе созылмалы) ажыратылады.
Қызылиек атрофиясы (локальді және генерализденген)
Созылмалы пародонтит (қарапайым және күрделі).
Эпулид
Фиброма (симметриялы фиброма)
Қызыл иек фиброматозы.
Пародонттың жарақаттық ауруының жиі кездесеті түрі біріншілік жарақаттық
синдром және жарақаттық гингивит. Аталған ауруларға пародонттың
идиопатиялық ауруы жатады, яғни тіннің бұзылуымен, олардың лизисімен
жүреді. Пародонт ауруының жіктелуі көп, ол аурудың көптүрлілігіне
байланысты емес, патологиялық үрдістердің даму механизміне әртүрлі
көзқарастың болуына байланысты.
Жақ-бет аймағының немесе бүкіл организмнің аурулары пародонт
ауруларының этиологиясының және патогенезінің нақты белгілерінің көрінісіне
кедергі жасайды. Сондықтан жоғарыда келтірілген жіктеме белгілі
жіктемелердің қосындысы болып келеді және ДСҰ мәліметтеріне негізделген.
Қазіргі уақытта жергілікті патогенетикалық факторлар ұсынылған, негізгісіне
пародонттың қабыну ауруы жатады. Бұл тіс қағының жиналуы (микробты
фактор), ауыз қуысының кіреберісінің құрылымының бұзылуы, тіс жақ ақаулары
және супраконтакт.
Қызыл иек тініндегі қабыну үрдісі микробтық жиналудан және олардан
бөлінетін ферменттер мен токсиндердің әсерінен дамиды. Қабыну тек қызыл
иекпен шектелсе, онда гингивитті емдейміз, яғни асқыну және қайталану
кезеңімен, әртүрлі науқастарда әртүрлі белсенділік дәрежесінде өтеді.
Пародонт ауруының кешенді емінің хирургиялық әдісі өте кеңінен қолданылады,
пародонтальды қалтаны оперативті кірісулерсіз алу мүмкін емес.
Оперативті кірісулер пародонтта поликлиниканың операциялық блогында
жүргізіледі. Гингивоостеопластиканы және ауыз қуысының кіреберісін
ауруын стационарлы жағдайда жүргізу қажет. Операция алдында ауыз қуысын
санациялайды, қызыл иек үстілік қақтарды алады, қабынуға қарсы ем
жүргізеді. Операция алды дайындыққа қозғалмалы тістердің иммобилизациясы
кіреді (көрсеткішіне байланысты), пре-медикация (седуксен 1—2 таблетка
1—1,5 с операцияға дейін). 3 күн операцияға дейін трихопол тағайындайды
(0,25 г 2—3 рет) және ауыз қуысының гигиенасын үйретеді.
Кюретаж (выскабливание). Қалталардың тереңдігі 4—5 мм дейін болған жағдайда
жүргізіледі. Пародонтальды қалта терең болса, бұл үрдісті визуальды
бақылау мүмкін емес болады. Операция кезінде қалтаның қуысына қан құйылады,
ол ұйылған қанға айналады да, жараның жазылу үрдісіне оң әсер етеді.
Инфильтрациялық анестезиямен 1—2 % лидокаин ерітіндісімен және қазіргі
заманғы анестетиктерді қолдана отырып бір уақытта үш оданда көп
пародонтальды қалтаны өңдеуге болады. Қызыл иек тасын және цементтің
патологиялық өзгерісін өткір крючканы, экскаваторды,рашпильді қолдана
алады. Барлық тістің беткейін өңдеу — вестибулярлы, апроксимальды және
оральды. Тіс қақтарын алған кезде инструментті түбір ұшынан тіс
сауытына бағыттайды. Жұмсақ цементті алу, осыдан кейін түбір беткейін
скалермен өңдеу. Қалта қуысын фура-цилин ерітіндісімен жуады (1:5000).
Қалта түбін өңдеу. Соңғы кезең — қалтаның қызыл иек қабырғасын
деэпителизациялау. Сұқ саусақпен қызыл иекті тіске қысады, өткір кюретканы
қалта түбіне дейін енгізеді. Қызыл иекті тіске қысу және қорғаныш таңғышын
жабады.
Науқасқа ауыз қуысының гигиенасын сақтауға кеңес береді, диета
тағайындайды, сілтілі және гипертоникалық ерітіндімен шаюға кеңес береді.
Қалтаны зондтау тиым салынады. Қызыл иектік таңғышты апта ішінде бір
күнүнен кейін ауыстырады. Қалта ішіне дәрілік заттар енгізуге болмайды.
Кюретаждан кейін пародонтальды тінде перкуссия кезінде ауырсынумен
жүретін, ісінумен, кейде лимфаденитпен жүретін қабыну реакциясы дамуы
мүмкін. Асқынуы кюретажты терең жүргізілсе болуы мүмкін. Емі тұз және сода
қосылған ерітіндімен шаю болып табылады, (стакан суға 1 чай қасық тұз) 12
чай қасық Люголь ерітіндісін қоса немесе шөп тұнбаларымен (шалфей,
ромашка).
Кюретажға қарсы көсеткіш қызыл иек және сүйектік қалтасының жұқа
қабырғасы.Қызы иек емізікшелерін алу.
Гипертрофиялық гингивит кезінде , қызыл иектің фиброматозында қолданады.
Операцияны инфильтрациялық (емізікше ішілік) анестезия көмегімен
жүргізеді. 30—45° бұрышында қызыл иек түбіне дейін тілік жасалынады, осыдан
кейін бұзылған тіндерді алады. Өткір экскаватормен және крючкамен тіс
тасын алады, жара бетін коагуляциялайды және қызыл иектік таңғышпен жабады.
Қызыл иектік емізікшелерді алу диатермокоагулятор көмегімен іске асады.
Қызылиек емізікшесінің криодеструкциясы кезінде кризондты қызыл иек
қалтасына енгізеді және аппаратты 3—10 с қосады; Крионекроз 24—48 с кейін
пайда болады, ал зақымдалған аймақтың регенерациясы —6—12 күннен кейін.
Операциядан кейінгі кезеңде криохирургия маңызды орын алады. Емдік қорғаныш
байламы операциядан кейін 2—3 күн бойы жаппайды, қызыл иек бөлімінің
некроздануының бөлектенуі болғанға дейін. Алғашқы күндері ауыз қуысының
күтімі қажет. Лизисті тездету үшін протеолитикалық ферментті
антибиотиктармен бірге тағайындайды, тіннің некроздануының бөлектенуінен
кейін-метаболикалық үрдісті және қызыл иек регенерациясын белсеңдететін
дәрілік заттар (солкосерил, мундизал-гель, А және А + Е дәруменінің майлы
ерітіндісі, каротолин, облепиха майы). Криохирургиядан кейін жара 2—3 рет
баяу жазылады, басқа әдістерді қолданған кезде тінде тыртықты өзгерістер
болады, осының нәижесінде тіс мойнының жалаңаштануы және гиперестезия
дамиды. Оперативті емнен кейін рецидив болуы мүмкін.
Пародонтиттің емі әсерлі тек қана кешенді жүргізілсе болуы мүмкін:
терапиялық, хирургиялық, физиотерапиялық және ортопедиялық. Кешенді емдеу
әдісі этиологиялық факторларды және аурудың негізгі патогенетикалық
механизмін анықтау қаралады. Бұл этиотропты және патогенетикалық терапияны
анықтау үшін , науқасқа нақты жоспарды құру үшін қажет.
Пародонт ауруының кешенді емі әсерлі болу үшін иммунотерапиялық әдіс қоса
жүргізілу қажет.
Пародонт ауруының кешенді емі келесідей: тіс шөгінділерінің
этиопатогенетикалық рөлін ескере отыра, міндетті емі болып оны шектеу болып
табылады. Жергілікті факторларды жою, тіс қақтарының жиналмауына маңызды
роль атқарады. Пародонт ауруының медикаментозды емі антибактериальды
препараттар – антисептиктер және антибиотиктер, қабынуға қарсы затар,
негізінен стероидты емес қабынуға қарсы заттар, көрсеткішіне байланысты -
стероидты қабынуға қарсы заттарды қолдану; ферментті препараттар;
антикоагулянттар.
Хирургиялық ем – емдеу іс– шараларының жиынтығы ішінде маңызды орын алады.
Ол қызыл иек қалтасының қабыну үрдісінің және жергілікті себептердің
жоюына, тіс тасын алуына, қызыл иек асты грануляцияның жиналуына және қызыл
иек қалтасының деэпителизациясын шектеуге бағытталған.
Хирургиялық тәсілдерге пародонтальды қалталардың кюретажы жатады,
гингивотомия, гингивэктомия, лоскутты операция және микроостеопластика.
Соңғы жылдары төменгі тістердің орталық топтарының пародонтитінің
локализденген формасында вестибуло-пластика операциясы қолданылады.
Физиотерапиялық емге келесі әдістер жатады: дарсонвализация, электрофорез,
ионды әсерлі , лазерлі ем және басқалар. Ортпедиялық кірісулер жиынтығы
дұрыс таңдалған және өткізілген ем тіс ақауын қалыптастыру ғана емес,
қалған тістерді тұрақтандыруына, окклюзиялық күшті қалыптастыруға,
пародонттың трофикасын және олардың тіндерінің репаративті үрдісін
қалыптастыру болып табылады.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Пародонт ауруының жіктелуі.
2. Пародонт ауруының клиникасы.
3. Пародонт ауруының диф. диагностикасы.
Дәріс
№2
1. Тақырыбы: Пародонт ауруымен ауыратын науқастарды ортопедиялық емдеу
әдісі. Шендеудің биомеханикалық негіздері.
2. Мақсаты: Пародонт ауруы кезінде шендеудің биомеханикалық негізін оқыту.
3. Дәріс тезисі
Пародонт ауруын терапиялық, физиотерапиялық, хирургиялық және
ортопедялық әдістердің кешенді емі келесі іс- шараларды қамтиды:
1. Жергілікті емнің мақсаты:
А. Қабыну үрдісін тудырған және бұл үрдістің асқынуына себепші экзогенді
факторларды жою;
Б. Қабыну үрдіске әсері;
В. Пародонт тамырларын белсеңдіру.
2. Жалпы ем (организмнің реактивтілігін белсеңдіру, қабынуға қарсы және
десинсибилиздеуші терапия) (А. И. Рыбаков, Т. В.Никитина, 1975)
3. Ортопедиялық әдіс ,пародонт ауруын емдеу, қабынудың пайда болуын жоюға
мүмкіндік беру, қан айналымды жақсарту және трофикалық тіннің
есебінен патологиялық қозғалысты жою, окклюзиялық қатынасты
қалыптастыру, шайнау қысымының жарақаттау әсерін жою үшін
қолданылады.
А.Таңдап егелеу.
Б. Уақытша шендеу.
В. Ортопедиялық тәсілдер.
Г. Аппараттарды және протездерді тұрақты шендеу .
Д. Протездеу және шендеу .
Таңдап егелеу әдісі, Дженкельсон әдістемесі. Көрсеткіш:
1. Суперконтакт кезінде:
1)Екіншілік жартылай адентия кезінде тіс қатарының екіншілік
ақауы;
2) патологиялық мүжілу ;
3) тістердің иілуінің пародонт ауруы, тістердің өз осінен айналуы,
диастема және треманың пайда болуы;
2. төменгі жақ буынының ауырсыну қызметінің бұзылуының синдромы;
3. Физиологиялық мүжілудің болмауы.
Таңдап егелеу жүргізіледі:
1. Кюретаждан кейін, медикаментозды ем және уақытша шинирлеу.
2. Лоскутты операция алдында және ашық кюретаж. (хирургиялық кірісуге
дейін).
Таңдап егелеудің үш класын ажыратады:
1) төменгі жақтың вестибулярлы төмпегінің ұрттық беткейі, күрек және ит
тістердің вестибулярлы - кесу беткейі;
2) жоғарғы жақтың таңдай төмпегінің оральды беткейі;
3) жоғарғы жақтың таңдай төмпегінің ұрттық беткейі.
Түйісу нүктелеріне байланысты таңдап егелеу 4-5 қабылдауда жүргізіледі
(егер де түйісудің алаңы 2,5 мм болса, 5 рет ).
■ 1 келу
Жоғарғы жаққа көшірме қағаз қойылады, төменгі жақты артқа қозғалту
қажет – дистальды тістесу. Таңдап егелеу 3-ші класс бойынша жүгізіледі:
тамшытәрізді немесе жалынтәрізді бормен төмпешікті егелеу, бірақ
толығымен алмау. Осыдан кейін - ремтерапия, фтор-лак, қорғаныш сықпа.
■ 2 келу
3-5 күннен аптаға дейін. 1-ші класс бойынша төменгі жақтың суперконтактың
орталық окклюзиясын тексеру, төмпекті түсірмейді, экватор сызығын
ұлғайтады. Содан - ит және күрек тісті вестибулярлы жағынан. Кесу қырын
қатты тін жағынан алуға болады, биіктігі бойынша бір ғана жағдайда, егер
бір тіс басқа тістен төмен болса. Егер тісті қысқартса, онда ол бәрі бір
суперконтактыға жатады.
■ 3 келу
10 күннен кейін 2-ші класс ойынша жоғарғы жақтың орталық тістесуін
тексереді.
■ 4 келу
5-7 күннен кейін 3-ші класс бойынша контакты тістердің орталық
тістесуін тексеру
■ 5 келу
10-14 күннен кейін барлық үш классты тексереді. Қатты тінді өңдеу
(жылтырлату), әрқашан- ремтерапия.
Шендеу. Шендеуіш - тістерді немесе тіс қатарының барлығын иммобилизациялау
үшін (толық қозғалмайтын немесе аз қозалмалы) қолданылады. Шендеу
қажеттілігі тістердің қозғалмалығын бағалау үшін қолданылады, яғни
пародонттың функциональды жағдайын сипаттайды. Тіс түбірінің ұзындығы 12
кезінде шендеу горизонтальды жазықтықта (мезиодистальды және
трансверзальды бағытта), тіс түбірінің ұзындығы 34 кезінде горизонтальды
және вертикальды шендеу жүргізіледі.
Шендеуіштердің жіктелуі. Шендеуіштердің тұрақты түріне жатады:
- Сақиналы шендеуіш. Өзара дәнекерленген металды сақиналар түрінде болады,
тіске кигізген кезде тұрақты бекітілуін қамтамасыз етеді. Сақиналы
шендеуішті даярлау үшін бірнеше клиникалық және зертханалық кезеңдерді
талап етеді: қалып алу, ғанышты модель дайындау, шендеуішті дайындау
және ауыз қуысында берік бекітілуі үшін тістерді егелеу дәрежесін
анықтау.
- Жатылай сақиналы шендеуіш. Жартылай сақиналы шендеуіштің сақиналы
шендеуіштен айырмашылығы, вестибулярлы жағында сақинаның болмауы. Сондықтан
бұл конструкция эстетика жағынан тиімді болып келеді.
- Қалпақшалы шендеуіш. Өзара дәнекерленген қалпақшалар қатары, тіске
кигізілген кезде кесу қырын және оралді бетін жауып жатады. Қалпақшалар
толыққұйылған болуы мүмкін немесе өзара дәнекерленген штампталған
сауыттардан жасалынуы мүмкін.
- Салмалы шендеуіш. Қалпақшалы шендеу сяқты, айырмашылығы сақинада
тістің қатпарында орналасатын шығыңқы жері бар.
- Сауыттық және жартылай сауытты шендуіштер. Сауыттық шендеуіш, егер де
тісті қоршап тұрған тінінде қабыну құбылыстры жоқ болса қолданылады.
Жартылай сауытты шендеуіш толыққұйылған конструкция немесе өзара
дәнекерленген жарты сауыттар түрінде болады.
- Интердентальды (тісаралық) шендеуіш - екі көрші тістерді
байланыстыратын арнайы ендірмесі бар. Соңғы кездерде бұл мақсатта әртүрлі
фотополимерлер, композиттік жадиғаттар қолданылады.
- Алынбайтын шендеуіш-протез. Олар екі мәселені шешуді біріктіреді:
пародонт ауруын емдеу және тістерді протездеу. Шендеуіш көпіртәрізді
құрылым, негізгі салмақ жоқ тістің орнындағы протезге түспей, көрші
тістердің тірек алаңдарына түседі.
Шендеуіштің алынбалы түріне жатады:
- Эльбрехт шендеуіші. Қаңқаның құймасы эластикалық, бірақ берік болып
келеді. Вертикалді бағыттан басқасы, барлық бағыттарда тістердің қозғалысын
тоқтатады, Шендеуіш пародонттың бастапқы ақауларында қолданылады. Шендеу
жоғарғы (тіс түбірінің маңайында), ортаңғы немесе төмен (түбір маңайында)
орналасуы мүмкін. Сонымен қатар ол кең болуы мүмкін.
- Фронталді тістер маңайында орналасқан Т-тәрізді кламмерлері бар
Эльбрехт шендеуіші. Шендеуішітің бұл түрі тісте қосымша бекітілуін
қамтамасыз етеді. Бірақ ол тек тістердің қозғалғыштығының І дәрежесінде
және пароднтта қабыну болмаған жағдайда қолданылады.
- Құйылған каппасы бар алмалы шендеуіш. Эльберхт шендеуіштің
модификациясы. Күрек және сүйір тістердің вертикалді бағыттағы
қозғалғыштығын төмендетуге мүмкіндік береді.
- Дөңгелек шендеуіш. Шендеуіш қалыпты немесе тырнақ тәрізді өсінділері
болуы мүмкін. Тістердің қозғалғыштығының I-II дәрежесінде қолданылауы
мүмкін.
Шендеу жазықтығын анықтағаннан кейін, тұрақтандыру түрін таңдау қажет -
сагиттальды (тіс қатарының бүйірлік аймағы), фронтальды (алдыңғы аймақ);
фронто-сагиттальды, парасагиттальды, доғалы.
Уақытша шендеу. Жайылған және ошақты созылмалы пародонтиттің даму
сатысында қолданады. Уақытша шинирлеу шайнау қызметі және патологиялық
қозғалысқа жарақаттың әсерін шектеу.
Каппалы шендеуіштің көпжүйелі вестибуло-оральды және оральды түрлерін
ажыратады:
-Каппалы шендеуіш тіс сауытының окклюзиялық бөлігін жауып жатады, оларды
қолдану окклюзиялық биіктігінің жоғары болуымен байланысты.
-Пластмассалы шендеуіш - каппа, металды немесе металды емес сыммен
армирленген және уақытша бекітілген, шендеуіш әсері жақсы, бір уақытта тіс
қатарының ақауын қалпына келтіреді және науқастың сыртқы түрін жақсартады.
-Вестибуло-оральды шендеуіш (круговые) тіс беткейінің вестибулярлы бөлігін
жауып жатады.
Тұрақты шендеу.
-Тістерді ұзақ уақытқа иммобилизациялау үшін емдік аппарат ретінде
қолданылады. Науқас мұндай шинаны тұрақты қолданады.
-Тіс қатарының ақауының орналасуына, пародонт деструкциясының таралуына
және дәрежесі байлнысты тұрақты конструкциялар алмалы, алынбайтын және
құрама (комбинирленген) болуы мүмкін.
Алмалы шендеуішке қарағанда, алынбайтын шендеуіш жақсы, тісті горизонтальды
және вертикальды жазықтықта бекітеді.
Олар қозғалмалы тістерді ұстап тұрады, шайнау кезінде дамитын
горизонтальды және вертикальды күшке қарсы тұрады. Олар сөйлеу қызметін
сәл ғана бұзады, және науқастар оған тез үйренеді.
Конструкция қатты боп протез орнына тығыз жанасу, сонымен бірге түйісу
алаңы жеткілікті болу қажет. Түйісу алаңын жоғарлату мақсатында және
бүйірлі қозғалыстан сақ болу үшін құрылымға өзекті штифтерді енгізу
арқылы жетуге болады. Алынбайтын құрылымдардың ішінен тірек ретінде
толыққұйылған әшекейлі қабаты бар немесе жоқ сауыт болып саналады.
Алынбалы шендеуіш қандай да бір тіс топтарын немесе тіс қатарының барлығын
шендеу үшін қолданылуы мүмкін. Алдыңғы тістерді иммобилизациялау үшін
шендеуішті кіші азу тіске дейін, ал бүйірлік шендеу кезінде – ит тіске
дейін жеткізген жөн.
Алмалы шендеуіштердің шендеу қасиеттері тірек-ұстағыш немесе алмастырылатын
кламмерлердің көмегімен және пішіндері әртүрлі окклюзиялық бастырмалардың
көмегімен жүзеге асырылады.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Пародонт ауруларын ортопедиялық емдеу әдісінің кезеңдері.
2. Шендеуіш дегеніміз не?
3. Шендеуіштерді тұрақтандыру түрлері.
Дәріс № 3
1. Тақырыбы: Тістердің аса қажалуы, этиологиясы, патогенезі, клиникасы,
салыстырмалы диагностикасы.
2. Мақсаты: Тістердің аса тым қажалудың этиологиясын, патогенезін,
клиникасын және салыстырмалы диагностикасын оқыту.
3. Дәріс тезисі
Адамның бүкіл өмірі бойында кіреукенің және дентиннің желінуі нәтижесінде
оның азаюы байқалады. Бұл тістердің шығып және олардың қарсылас тістермен-
антагонисттерімен байланысқа тұрған уақытынан бсталатын физиологиялық
үрдіс. Үрдістің жетілуі тістесу түріне, кіреукенің және дентиннің
қаттылығына, шайнау қысымының көлеміне және ақыр соңында қолданылатын
тамақтың қасиеттеріне байланысты болады.
Тістердің аса қажалуы — белгілі бір тісте, топ тістерде немесе барлық
тістердің қатты тіндерінің азаюы. Тістердің аса қажалуы 1.8% адамдарда
кездеседі, көбінесе еркекте (62.5%).
Патологиялық суреттеме
-Бастапқы кезеңдерде қажалу орынға сәйкес орынбасар дентиннің бөлінуі.
Қажалу айқын болған кезде дентин каналдардың обтурациясы болады. Ұлпада
айқын өзгерістер байқалады:
-Одонтобластар санының азаюы , олардың вакуолизациясы, семуі.
-Қажалудың 3-4 дәрежесінде тітсің қуысы орынбасар дентинмен толады, ұлпа
семіген болады және түбір каналдардың өтімділігі нашарлайды.
Этиология
- Тістердің аса қажалудың себептері –тістер жұлғаннан кейін қалған тістерге
шамадан тым көп жүктің түсуі, тіс протездердің қате құрылымы, тістесу
аномалиясы, бруксизм, кәсіптік зиянды әсерлер, сонымен тіс тіндерінің
жеткіліксіз қаттылығы (флюороз, гипоплазия).
- Тура тістесу кезінде қажалуға алдыңғы тістердің кесу қырлары және бүйір
тістердің шайнау беттері ұшырайды. 35-40 жаста күрек тістердің сауыт
бөлімі 13-12 төмендейді. Жиі азу тістер болмаған жағдайда күрек және
сүйір тістердің аса қажалуы байқалды, өйткені оларға аса тым жүктеме
түседі.
- Органикалық және органикалық емес өндірісте жұмыс істеген жұмысшыларды
барлық тіс топтарының біркелкі қажалу байқалады. Сонымен қатар ауада
механикалық бөлшектер бар өндірістерде жұмыс істейтін адамдарда кездеседі.
- Тістердің аса қажалуы жүйелі аурулар болған кезде де кездесу мүмкін
эндокринді бұзылыстар, флюроз, Стейнтон-Капдепон синдромы).
Клиникалық суреттеме
- Тістердің аса қажалу кезінде кіреукенің және дентиннің қажалуы байқалады,
дентин жалаңаштанғаннан кейін қажалу үрдісі үдей түседі. Өйткені дентин
жұмсақ тін. Нәтижесінде кіреукеде өткір қырлар пайда болады (иллюстрацияны
қараңыз), олар ұрттың және беттің шырышты қабаттарын зақымдайды. Егер де ем
жүргізілмесе, қажалу үрдісі үдей түседі және тіс қысқарады. Осы кезде
беттің төменгі үшінші беті қысқарады: ауыз бұрышында қатпарлар, СТЖБ-да
өзгерістер, СТЖБ аймағында және тілде ауырсыну , есту қабілетінің төмендеуі
пайда болады.
- Тістердің аса қажалуының бастапқы кезеңдерде температурлық
тітіркендіргіштерге сезімталдық, ал үрдіс ұлғайған сайын химиялық және
механикалық тітіркендіргіштерден ауырсыну пайда болады.
А.Л. Грозовский бойынша жіктеме
А.Л. Грозовский (1946) аса қажалудың үш кезеңін ажыратады:
1. Горизонталды
2. Вертикалды
3. Аралас
М.Г. Бушан бойынша жіктеме
Тістердің аса тым қажалудың клиникалық суреттеме туралы толық мәліметті
1979ж. ұсынған М.Г. Бушаның жіктемесі береді. Ол әртүрлі қызметтік және
морфологиялық клиникалық аспектілерін қамтиды: даму кезеңін, тереңдігін,
ұзақтығын, зақымдалу жазықтығы және қызметтік бұзылыстарды.
Жіктелінетін белгі Клиникалық көрінісі
Тістердің зақымдалу I дәреже – дентиннің жалаңаштануы және
тереңдігі экваторға жетпей сауыт бөлмінің
қысқаруы(13);
II дәреже – сауыт бөлімінің 13-ден
23-ке дейін төмендеуі;
III дәреже – сауыт бөлімінің 23-тен
және одан да көп қысқару
Даму кезеңі I (физиологиялық) – кіреуке деңгейінде;
II (өтпелі) – кіреуке деңгейінде және
жартылай дентин қабатында;
III (жоғарлаған) – дентин деңгейінде
Зақымдалу жазықтығы I – горизонталды;
II – вертикалды;
III – аралас
Зақымдалу ұзақтығы I – шектелген (ошақты);
II – жайылған
Емі
1-2 кезеңдерінде емнің мақсаты үрдісті тұрақтандыру, ары қарай өршуіне жол
бермеу. Осы мақсатта зақымдалған тістерге салмалар , құймалардан
жасалынған немесе металлокерамикалық сауыттар қолданылады. 3-4 кезеңдерде
протездеуді тістесумен қатар жүргізу қажет.
Алдын алу
Аса тым қажалуға әкелетін себептерді жою: уақытында протездеу, трпілік
заттарды даярлаған кезде өндірісте респираторларды кию, қышқылдармен жұмыс
істеген кезде сода ерітіндісімен ауызды шайқау.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Тістердің аса тым қажалудың этиологиясы.
2. А.Л. Грозовский бойынша аса тым қажалудың жіктемесі.
Дәріс № 4
1. Тақырыбы: Тістердің аса қажалуын ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Мақсаты: Тістердің аса қажалуын емдеу әдістерін оқыту.
3. Дәріс тезисі
Тістердің аса қажауын протездеу барысы емдік, сондай-ақ алдын алу мақсатты
көздейді. Емдік мақсаты шайнау қызметін және науқастың сытқы келбетін
жақсарту, ал алдын алу мақсаты-тістердің қатты тіндерінің ары қарай
желінуінің және СТЖБ ауруларының алдын алуға бағытталған. Қандай да бір
науқасты протездеу барысында қандай нақты міндеттер шешілетіндігі
клиникалық суреттеме ерекшеліктеріне байланысты болады.
Науқастардың аса қажалудың түрін (компенсирленген, субкомпенсирленген,
компенсирленген емес) ортопедиялық емдеу тістердің мүжілуінің дәрежесіне,
қосалқы аурулардың (төменгі жақтың дистальды ығысуы, тістерді жартылай
жоғалу, СТЖБ дисфункциясы) болуына байланысты жекешелей тағайындалады.
Тістердің жоғары мүжілуінің ошақты түрі бар науқастарды емдеу тістердің
шайнау қызметін және анатомиялық формасын қалпына келтіру болып табылады.
Мүжілген тістердің пішінін қалпына келуін патогенетикалық ем ретінде
қарауға болады.
В. Ю. Курлянскийдің арнайы зерттеуі дәлелденген, яғни алдыңғы тістердің
кесу қырының мүжілуі және бүйір тістердің шайнау төмпегі шайнау қысымын
жоғарлатуды талап етеді. Жоғары шайнау күші мүжілуге әкеледі.
Осыған байланысты мүжілген тістердің сауытының қызметтік пішінін қалпына
келтірмеуі дәрігердің қателігі болып саналады.
Сондықтан патогенетикалық емді іске асыру үшін тіс жақ ақауын шектеуге
арнайы дайындық қажет. Осы топтағы науқастар протездеу алдында арнайы
дайындық қажет, яғни протез үшін орын қамтамасыз ету болып табылады. Осы
мақсатпен емдік тістеу табақшасы көмегімен альвеолярлық өсіндісін қайтадан
құру және жоғары мүжілумен тістердің ығысуы іске асады.
Альвеолярлық өсіндіні қайта құруды шектеу үшін науқастарда 30 жастан кейін
кортикотомия жүргізу қажет.
Жоғары мүжілудің III дәрежесі кезінде, тіс түбірінің бүтіндігін
сақталмаса, протездеу алдында арнай хирургиялық дайындық жүргізіледі —
мүжілген тіс түбірін альвеолярлы өсіндінің бөлігімен резекциялау.
Ауыз қуысын дайындағаннан кейін жасанды сауыттармен әртүрлі ортопедиялық ем
жүргізіледі.
Тіс қатарының деформациясымен және ақаумен асқынған жоғары мүжілудің ошақты
түрін ортопедиялық емдеу 3 кезеңге бөлінеді:
Бірінші кезең тіс қатарының деформациясын қалпына келтіру;
Екінші — тіс қатарының бүтіндігін қалпына келтіруді жүргізу;
Үшінші - реабилитациялық-профилактикалық іс шаралар қажет.
Тістің жоғары мүжілуінің генерализденген, компенсирленген түрлерін емдеу.
Бұл топтың науқастарын емдеу анатомиялық пішінін және тістің қызметін және
науқастың сыртқы түрінің өзгерістерін қалпына келтіру болып табылады.
Науқастарды ортопедиялық емдеу тістердің мүжілу дәрежесімен анықталады.
Мүжілудің І дәрежесі кезінде емдеу профилактикалық сипатпен және
салмалардың, сауыттардың альвеолярлық биіктігінің өзгерісінсіз үшпунктті
контакт құру болып табылады.
Мүжілудің II дәрежесінде тістердің анатомиялық формасын қалпына келтіру
қажет.
Сондықтан науқастар арнайы дайындықты қажет етеді,яғни альвеолярлық бөлікті
қайта құру және төменгі жақты функциональды тыныштығын емдік тістесу
табақшасымен орналастырады.
Альвеолярлы бөлікті қайта құру үрдісін шектеу үшін кортикотомия
(компактостеотомия) қолданылады.
Протезге орын құрғаннан кейін тістің анатомиялық формасын қалпына келтіру
алынбайтын және алмалы конструкциямен іске асады.
Тістің мүжілуінің I дәрежесін ортопедиялық емдеу бірнеше тәсілдермен
жүргізіледі .
Кейбір науқастарға альвеолярлық бөлікті қайта құру мақсатымен арнайы
дайындық жүргізіледі.
Басқа науқастарда ауыз қуысында арнайы дайындық жүргізіледі; тіс түбірін
Эльбрехт әдістемесі бойынша пломбалау және алмалы протезбен протездеу.
Келесі науқастар арнайы хирургиялық дайындық қажет етеді.
Тістердің мүжілуінің декомпенсирленген генерализденген түрін емдеу
1) Тістердің биіктігін және анатомиялық пішінін қалпына келтіру,
2) Тіс қатарының окклюзиялық беткейін қалпына келтіру;
3) Альвеолярлық биіктігін және беттің төменгі үштен бір бөлігін қалпына
келтіру;
4) Төменгі жақтың орналасуын қалыптастыру;
Мақсатты анықтағаннан кейін оларды орындау үшін емдік заттар таңдау қажет.
Оған әртүрлі жасанды сауыттардың түрлері, салмалар және алмалы протез
жатады.
Емдік заттарды таңдау кезінде мүжілу дәрежесін,пародонт жағдайын және
эстетиканы талап етуді ескеру қажет.
Генерализденген декомпенсирленген мүжілудің ерте сатысында науқастарға
сауыттармен протездеу жүргізіледі. Кратертәрізді қуысты композициялық
материалдармен толтырады.
Жоғары мүжілудің II дәрежесінде жасанды сауыттармен протездеу іске асады,
(металлокерамикалық, металлопластмассалы, фарфорлы) немесе құйылған
окклюзиялық алаңды алмалы протез.
Мүжілудің III дәрежесі кезінде тіс формасын қалпына келтіру сауыттың
көмегімен жүргізіледі. Жоғары мүжілуі кезінде мұндай тістерді
депульпациялау өте қиын. Сондықтан протездеу кезінде парапульпарлы штифтпен
бекітілетін сауыт қолданылады
Тісте канал құру қауіпсіздік ережесін сақтаумен және ауызішілік
параллелометр көмегімен жүргізіледі. Каналдар саны 3-4 тіс осінің
ұзындығына параллель болу қажет, ұлпадан және түбір бетінен тегіс
арақашықтықта орналасу қажет.
Мүжілген тіс қатарының окклюзиялық беткейін қалпына келтіру күрделі
тапсырма болып табылады. Оны әртүрлі әдістермен іске асырады.
Жоғарғы және төменгі жақ тіс қатарына сауыт биіктігінен 2 мм жоғары
балауызды окклюзиялық валиктар жабады. Содан альвеола аралық биіктікті және
протетикалық жазықтықты анықтайды.
Жасанды сауыттарды моделдеу окклюдаторда басында жоғарғы тіс қатары бойынша
төменгі жазықтыққа, одан кейін төменгі жақты антагонист тістердің пішінімен
салыстырып моделдейді.
Келесі әдісте екі кезеңді ортопедиялық ем ұсынылады. Бірінші кезеңде
уақытша пластмассалы сауыт және көпіртәрізді протез дайындалады, яғни
науқас ай көлемінде қолданады. Бұл кезеңде уақытша протездің окклюзиялық
бетінде қалыптасу жүреді.
Екінші кезеңде уақытша протез тұрақты протезге ауыстырылады. Бұл үшін
қалып алынады: уақытша протезден модель құяды және оларды термавакуумды
аппаратқа салады. Ауыз қуысынан уақытша протезді алғаннан кейін үлгі алады
және модель дайындайды. Тістер іздері шаблонда жұмсарған балауызбен
толтырылады және шаблон жұмысшы моделге жағылады. Алынбайтын протездің
қаңқасын соңғы моделдеу және келесі қалған кезеңдер жалпы қабылданған әдіс
бойынша жүргізеді. (И.И.Абдуллов).
Компенсирленген емес генерализденген жоғары мүжілуі бар науқастарда беттің
төменгі үштен бір бөлігінің биіктігін және төменгі жақтың орналасуын
қалпына келтіру бір уақытта және біртіндеп іске асады.
Бір уақытта альвеола аралық биіктік 4-6 мм көлемінде шайнау бұлшық етінің
және СТЖБ ауруының болмауы кезінде бүйір тістердің аймағында ұлғаюы
мүмкін. Бос альвеола аралық ара қашықтық 2 мм сақтау қажет.
Альвеола аралық биіктігінің азаюы, 6 мм ден оның шайнау бұлшық еттерінің
патологиялық өзгерістерін, СТЖБ және тіс пародонтын емдік тістесу
протезімен қалпына келтіру қажет. Төменгі жақтың орналасуының өзгеруі
буынды рентгенологиялық бақылауда болу керек.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Аса тым қажалудың ошақты түрінің ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Аса тым қажалудың жайылған түрінің ортопедиялық емдеу әдістері.
Дәріс № 5
1. Тақырыбы: Тістер қатарының деформациясы. Этиологиясы, патогенезі,
клиникасы, салыстырмалы диагностикасы.
2. Мақсаты: Тістер қатарының деформациясы. Этиологиясы, патогенезі,
клиникасы, салыстырмалы диагностикасымен таныстыру.
3. Дәріс тезисі
Тістер қатарының оклюзиялық бетінің деформациясы, тістер қатарының
деформациясы- шайнау –сөйлеу аппартта патологиялық үрдістердің нәтижесінде
белгілі бір тістердің немесе топ тістердің окклюзиялық жазықтықта
орналасуының бұзылуы.
Патогенез
Антагонист –тісті немесе маңындағы тісті жоғалту → окклюзионды жүйенің
дисбалансы (окклюзионды тепе теңдігінің бұзылуы) → тіс-альвеолярдың ығысуы
(альвеолярлы сүйектің вакатты гипертрофия) → Ығысқан тістің пародонтының
семуі → Тістің ұзаруы→ тістің клиникалық сауытының ұзаруы.
Клиникасы
Шағымы: тағамды шайнаудың қиындауы, эстетиканың бұзылуы, сыртқы көріністің
бұзылыстары, ауыз қуысының жұмсақ тінінің жарақаттары, бұлшықетте және СТЖБ
ауырсынуы.
Сыртқы көрініс: өзгеріссіз, төменгі жақтың қозғалысының шектелуі, беттің
төменгі бөлімінің төмендеуі, ауыздық (ангулярлы хейлит), мұрын ерін және
иекасты қатпарының тереңдеуі .
Клиникалық көрінісі:
-Тісальвеолярлық немесе тістің ұзаруы.
-Тістердің қисаюы.
-Төменгі жақтың қозғалысының шектелуі (сагиттальды және трансверзальды
жазықтығында).
-Төменгі жақтың дұрыс орналаспауы .
-АҚШҚ жарақат тістермен
-Беттің төменгі үшінші бөлігінің клиникалық көрінісі
-Трема, диастема, пародонтит кезінде алдыңғы тістердің желпеуіш тәрізді
ажырауының дамуы.
Жіктелу і
I. Вертикальды, горизонтальды, аралас
II. Тіс альвеолярлы ұзаруы ( альвеолярлы айдаршық деформациясымен, сауыт
ұзындығының өзгеруінсіз ).
Тістің ұзаруы (тіс мойынның жалаңаштануымен жүретін деформация және
альвеолярлы өсіндінің атрофиясы, тістің клиникалық сауыт анатомиялық
сауыттан үлкен).
III. Тіс қатарының вертикальды деформациясының дәрежесі:
1. дәреже- сауыттың ұзындығы '3 ұзаруы;
2. дәреже- сауыттың ұзындығы У2 ұзаруы;
3. дәреже — сауыттың ұзындығы 23 және одан көп ұзаруы.
IV. Тіс қатарының горизонтальды деформация дәрежесі
1. дәреже - 15° дейін қисаюы;
2. дәреже - 16-30° қисаюы;
3. дәреже - 30° қисаюы.
Антагонист тістерін жоғалту кезінде тістің вертикалды ығысуында екі
клиникалық түрін ажыратады: (В. А. Пономарева).
Бірінші түрінде тістің ығысуы альвеолярлы өсіндінің ұзаруымен жүреді. Осы
түрі жас кезінде тісті жоғалтумен сипатталады.
Екінші түрі тістің қозғалуы түбір бөлімінің жалаңаштануымен жүреді, бұл
қайта құрылудың кеш сатысын көрсетеді.
Осы екінші клиникалық формасы екі топшаларға бөледі:
1 топша — пародонттың біршама резорбциясы кезінде альвеолярлы өсіндінің
ұзаруы көрінеді;
2 топша – альвеолярлы өсіндінің ұзаруы анықталынбайды, пародонт тінінің
резорбциясы жартылай немесе одан көп деңгейде анықталады.
Жақтың диагностикалық моделін оқу екі этаппен жүргізіледі. Бірінші кезеңде
тіс қатарының сагиттальды және трансверзальды жазықтықта, алдыңғы тістің
түйісу сипатын, тіс доғасының формасын, төменгі және жоғарғы жақтың ортаңғы
күрек тісі орталық сызықпен сәйкес келуі, тістің тіс қатарында орналасуы,
окклюзиялық жазықтықтың топографиясы, альвеолярлық бөлімнің дамуын
визуальды көруге болады. Екінші кезең жақтың диагностикалық моделін
өлшеумен іске асады.
Рентгенологиялық зерттеу тістердің және СТЖБ қатаң көрсеткішіне байланысты
жүргізіледі. Рентгенологиялық зерттеуді СТЖБ аурулары және тіс қатарының
окклюзиялық бетінің деформациясы бар науқастарға қолданады:
✓ Науқаста буын ауырсынуына шағым болса ;
✓ Буынның патологиялық белгілерін анықтауға бағытталған;
✓ Төменгі жақтың ығысуының диагностика үшін
Окклюзиялық бұзылуды шектеу, алдын алу және емдеу мақсатында жүргізіледі.
Алдын алу:
- Тістер пародонттың функциональды күштеу;
- СТЖБ функциональды күштеуі және шайнау бұлшықет;
- Шайнау бұлшықетінің қызметінің бұзылыстары.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. ТЖЖ деформациясының этиологиясы.
2. Попова-Годон феноменінің І-түрі.
3. Попова-Годон феноменінің ІІ-түрі.
Дәріс
№6
1. Тақырыбы: Тіс қатарынының ақауын ортопедиялық және кешенді емдеу
әдістері.
2. Мақсаты: Тіс қатарынының ақауын емдеу әдістерін оқу.
3. Дәріс тезисі
Шайнау тістерінің сауытының тістесу беткейі бұзылғанда немесе
контактты беткейі пломбаланғаннан кейін де тіс қатарындың
макроморфологиялық өзгерісі дамиды: шайнау тістері аймағында сегменттері
бұзылады, тістесу бетінде ақау пайда болады,
Шайнау тісінің окклюзиялық бетінің бұзылуының индексі ұлғайғанда
тіс қабырғасының кеңею күшінің жоғарлауымен байланысты . Бұл шайнау
күшінің әсерінен пайда болатын күштену, тістің бұзылуына жауапты.
Клиникасы. Клиникалық суреті антагонист тістерді жұлғаннан кейін тістерді
ауыстыру топографиясына байланысты. Тіс қатарының ақауы кезінде , негізгі
антагонист тісті жоғалтқан кезде, вертикальды бағытта тіс қатарының
орналасуының өзгерісі пайда болады. Антагонист тістерді жоғалтқан
жағдайда, тіс қатарының ақауына ауысады; тістесу бетінің арасының
арақашықтығы және альвеолярлы өсіндінің тіссіз аймағы жаққа қарама қарсы
шырышты қабатта контактының пайда болуы біртіндеп төмендейді.
Аралас тістердің бағытын ажыратады:
1) вертикальді иілу;
2) медиальді иілу;
З) дистальді иілу;
4) оральді бағытта иілу;
5) вестибулярлы бағытта иілу;
6) құрама (комбинирленген)
Патологияны ажырату қажет:
1) жартылай адентия,тістесу биіктігінң төмендеуінің асқынуы және
төменгі жақтың дистальді ара ласуы;
2) жартылай адентия, тіс қатарының патологиялық мүжілуінің асқынуы
(локализованды формасы) және тістесу биіктігінің төмендеуі ;
3) екі жақтың жартылай адентиясы.
Емі. Тіс қатарының ақауы бар науқастарды емдеу келесідей жүргізіледі:
басында ақауды шектейді,тіс бөлімін немесе тіс қатарын дефектісін сауытпен
алмастырады, Ақауды шектеу әртүрлі әдістердің көмегімен оның түріне,
айқындалу дәрежесіне және клиникалық көрінісіне байланысты іске асады.
Қалыптастыру қолданады. 1) аралас тістердің қатты тіндерін тегістеу
(сошлифовывания) әдісі;
2) дезокклюзия әдісі;
З) аппаратты-хирургиялық әдіс- дезокклюзия, кортикотомия;
4) хирургиялық әдіс – аралас тістерді жұлу.
Қатты тіндерді егеу әдістемесі. Бұл әдіс окклюзиялық жазықтықтан тістің
вертикалді пішінінен жартысына дейін ығысқан тістерде, жасы 35—40 асқан
адамдарды емдеу үшін қолданылады.
Егеу дәрежесін анықтау мақсатында агностикалық модельдерді зертейді
немесе ауыз сыртылық бүйір рентген суретін оқды. Окклюзиялық жазықтықты
жүргізгеннен кейін тіс қаншалықты орнынан ығысқанын және тіннің алу
дәрежесін анықтайды. Сызықтың орналасуы бойынша рентген суреттерді оқу
тістердің депульпациясына көрсеткішін анықтайды: егер де сызық ұлпа қуысы
бойымен өтетін болса, сызықты жүргізеді.
Дезокклюзия әдісі. Бұл әдіс жасы 35—40 аспаған адамдарда Попов-Годон
феноменінің І түрінде көрсетілген. Тірек –ұстағыш кламмерлері бар алмалы
емдік аппараттың көмегімен үрдіске
қатысқан тістерге үзік-үзік қысым түсіру. Интакті тіс қатарында пайда
болған екіншілік деформацияларды уақытша каппалардың көмегімен жойылады.
Каппа екіден аз емес тістерден жасалынады, тірек тістер егелмейді, қалың
сауытпен жабылады. Пластмссалы каппаларды қолдануға болады.
Антогонисттердің ығысуына себепші болған тістерге каппа кигізер алдында
егеледі.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. ТЖЖ деформациясын кешенді емдеу әдістері.
2. Дезокклюзия әдісі.
Дәріс №
7
1. Тақырыбы: Жоғарғы және төменгі жақ сынықтарын және олардың бір уақытта
болған сынықтарын ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Мақсаты: Жоғарғы және төменгі жақ сынықтарының клиникасын және
салыстырмалы диагностикасын оқу.
3. Дәріс тезисі
Тіссіз сынықтары бар төменгі жақ сүйегінің сынығы кезіндегі шендеуіштер.
Тіссіз төменгі жақ сүйегінің денесінің сынуында сынықтарды бекітудің ең
қарапайым тәсілі болып науқастың протездерін шина түрінде қолдану және
төменгі жақ сүйегінің сынықтарын қатты иек пращы арқылы және бас
таңғышының көмегімен тарту, оны сынықтар бітіскен кезеңге дейін қолданады.
Жақ сүйектері жабық кезде науқасқа тамақтануды жеңілдету үшін төменгі жақ
сүйегіндегі протездегі бірнеше күректістерді кесіп алып тастап, пайда
болған саңылауға тамақ ішуге арналған резеңкелі түтікті енгізеді.
Төменгі жақ сүйегінің бір тіссіз сынығында және сынықтар вертикальді
жазықтықта ығысқан кезде ұзын сынықты тарту мен қысқасын бекітуді ұзын
сынықтың тістеріне бекітілген, тат баспайтын болаттан жасалған ілмектері
бар сым скобаның көмегімен жасайды. Сым доғасының бос ұшына қысқа тіссіз
сынықтың альвеолярлы өсіндісіне салынған, металлды пластинканы (пелотты)
балқытып жабыстырады.
Жоғарғы жақ сүйегінің тістеріне аллюминий сымынан жасалған, ілмектері бар
скобаларды салады. Жақ сүйектері арасындағы бекіту ұзын сынықтың ығысуын
болдырмайды және тістер қатарының толықтай түйісуіне әкеледі, ал
пластмассалы төсеніші бар пелот тіссіз сынықтың жоғарыға және жанға
ығысуынан сақтайды. Сынықтардың төменге ығысуы болмайды, себебі ол шайнау
бұлшықеттерімен ұсталып тұрады
Ванкевич шендеуіші. Пластинкалы шендеуіштрдің арасында төменгі жақ
сүйегінің сынулары мен сүйекті платикасында Ванкевич шинасы кең қолданысқа
ие болды. Аталған шинаны жасау әдістемесі сынықтардың орналасуына
байланысты автормен үш нұсқада берілген.
Егер ем дұрыс жүргізілсе және жалғыз тістері бар қозғалмалы сынықтар
әкетіліп, орнына дұрыс қойылған болса, шиналарды бірден тіреуіш
жазықтықтармен бірге дайындалады.
Шендеуішті дайындау үшін жоғарғы жақ сүйегінің моделі, әрбір сынықтың
балауызды тістеуіш валиктердегі бөлшектенген модельдері керек, солар
арқылы, ауызішілік қатынастарға сәйкес, жоғарыда көрсетілген модельдер
артикуляторға салынады.
Тіссіз сынуларда алдымен слепок бойынша жасалып, пластмассадан жасалған
жоғарғы жақ сүйегінің шаблоны тексеріледі. Әрбір сынықты дұрыс жағдайға
келтіру үшін, шаблонның оған қарама-қарсы бетіне жұмсақ слепок массасынан
жасалған бйфер бекітіледі. Науқас әкетілген сынықты жоғарғы жақ сүйегіне
қысқан кезде, буфердің сыртқы беті әкетілген сынықтың беткейіне сәйкес
контурланады. Пішімдеу мен жөндеу жұмыстары аяқталған соң слепок массасы
пластмассты АКР-мен алмастырылады.
Сынықтар дұрыс емес жағдайда бітісіп кетсе, сынықтардың біріне максимальді
әкету жағдайында, басқа сынықтың ығысуын ескерусіз, тіреуіш беткейі бар
жоғарғы жақ сүйегінің шинасы дайындалады. Шинаны сынап таққан соң, оны
гипске отырғызып, одан кейін гипс қатқан соң тексерілген тіреуіш беткей
жоғарғы жақ сүйегінің шинасының минимальді бөлігімен кесіліп алынып,
модельге құрастырылады. Модельден шешілген шинаның үлкен бөлігінен басқа
сынықтың орналасуын ескерусіз, қарама-қарсы беттегі сыныққа максимальді
әкету жағдайында тіреуіш қалыптастырылады. Балқытып жабыстырғаннан кейін,
қалыптастырылған шинаның екінші бөлігі сынама тағумен тексеріледі. Содан
кейін бөлек тексерілген осы екі бөлік гипстік
құймаға қойылып, өзара жабыстырылады. Бұл нұсқада тіреуіш беткейлер кеңінен
орналасқанда шиналар тек оперативті көмекпен сынықтарды толықтай әкетуден
кейін ғана салынады. Біз кейбір жағдайларда шиналардың тіреуіш беткейлерін
жылжымалы шарнирлерде алынып-салынбалы етіп жасағанды ұсынамыз.
Шарнирлер білезікті құлып принципі бойынша жасалынған: жоғарғы бөлігі
паздар түрінде, ал төменгісі – қалыңдығы 0,3-0,3 мм тат баспайтын болаттан
жасалған екіге бүктелген пластинкадан жасалған серіппе түрінде болады.
Шешілмелі пелоты бар ортопедиялық аппараттарды жасау екі кезеңнен тұрады.
Алдымен аппараттың тіреуіш бөлігін жасайды – кламмерлары бар базис немесе
үстіңгі жақ сүйегінің тістеріне арналған қаптамалар, одан кейін – төменгі
жақ сүйегінің тіссіз сынығына арналған пелот. Тіреуіш бөлігінің құрылысын
таңдау үстіңгі жақ сүйегінде тістің болу-болмауына байланысты. Одан кейін
ауыз ішінде аппараттың тіреуіш бөлігімен бірге үстіңгі және төменгі жақ
сүйектерінің тіссіз сынықтарының слепоктарын шешіп, әрбір жақта жеке
балауыз валиктерінің көмегімен орталық түйісудің жағдайын анықтайды.
Алынған модельдерді артикуляторға гипстеп, аппараттың байланыстырушы
бөліктерін пелоттарға модельдейді. Аппараттың жоғарғы бөлігіне шарнирлердің
паздарын, ал төменгісіне (пелоттарға) – шарнирдің серіппесін бекітеді.
Аппаратты пластмассадан жасайды. Бұл конструкцияның ыңғайлылығы, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Тақырып: Пародонт ауруларының өрбуіндегі функционалдық қысымының рөлі.
Науқасты тексеру ерекшеліктері, салыстырмалы диагноз.
2. Мақсаты: Пародонт ауруымен ауырған науқастарды зерттеу
ерекшеліктерімен студенттерді таныстыру.
3. Дәріс тезисі
Пародонтиттер – тіс жақ жүйесін жарақаттайтын әртүрлі нозологиялардың
жиыны. Жақтардың алвеола өскіні сүйек тінінің және пародонт тіндерінің
созылмалы немесе жедел қабыну үрдісімен сипатталынады.
Пародонтитерің этиологиясы әртүрлі, патогенезі қиын және ол көбінесе шайнау
қысымының сыртқы ортаның негізгі факторының әсеріне байланысты.
ДСҰ бойынша пародонт ауруының жіктелуі стоматологтардың бүкілодақтық
қоғамның 16- шы пленумде бекітілді (қараша 1983 ж.):
1. Гингивит –, Жергілікті және жалпы факторлардың қолайсыз әсері және тіс
қызыл иек бекітілуінің бүтіндігінің бұзылуынсыз жүретін қызыл иектің
қабынуы.
Түрлері: катаральды, гипертрофиялық, жаралы.
Ағымы: жедел, созылмалы, асқынған, ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, орташа ауырлық, ауыр.
Таралу үрдісі:локализованды, генерализованды.
2. Пародонтит – периодонт және сүйектің прогрессирленген деструкциясымен
сипатталатын пародонт тінінің қабынуы.
Ағымы: жедел, созылмалы, асқынған (абсцедирленген түрі), ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, орташа ауырлық, ауыр.
Таралу үрдісі: локализованды, генерализованды.
3. Пародонтоз – пардонттың дистрофиялық зақымдалуы.
Ағымы: созылмалы, ремиссия.
Ауырлық үрдісі: жеңіл, оташа ауырлық, ауыр.
Таралу үдісі: генерализованды.
4. Пародонттың идиопатиялық ауруы прогрессирленген лизис тінімен жүреді.
5.Пародоптома – пародонтта ісік және ісік тәрізді үрдістері.
Пародонт – бұл тістердің және тіс аралық тіндерінің, қызыл иектің, жақтың
альвеолярлық өсіндісінің, периодонттың жалпылама атауы.
Аталған тіндер арасындағы тығыз функциональды байланысты ескере, қандай да
бір пародонт бөлігінің ауруы маңындағы тіндерге әсер етеді. Пародонт
ауруының негізгі үш түрін ажыратады: қабынулы, дистрофиялық және ісікті.
Қабынулы және дистрофиялық үрдіс жиі біріккен болады. Пародонттың
дистрофия және қабынуның бірігуі пародонтоз атауымен аталынады. Ол
ошақты, жүйелі және жайылған болады.
Жайылған (шынайы) пародонтоз дистрофиялық үрдіс қабынудың пайда болуымен
немесе қабыну үрдісі дистрофияның пайда болуымен жүреді. Ол өзіндік
пародонт және жақтың патологиялық үрдісімен көрінеді. Емдеу әсері
максимальды болу үшін белсенді жергілікті және жалпы ем талап етіледі.
Жүйелі пародонтоз жүйелі ауруларда, эндокринді немесе ағзаның басқа да
патологиясында дамиды, ол пародонтоздың екіншілік дамуына әкеледі. Аурудың
негізгі емі жүйелі пародонтозды емдеу шартты болып табылады.
Локальды пародонтоз (пародонттың шектелген аймағында ) тістердің ауруында
(одонтогенді пародонтоз), немесе пародонт тінінің жарақат әсерінен дамиды.
Осы аурудың себебін жою жазылуға әкеледі.
Пародонттың қабыну үрдісі тіннің зақымдалуы пародонтит ауруымен
аталынады.
Гингивит. Локальды факторлардың (физикалық, химиялық, инфекциялық) немесе
басқада мүшелердің ауруларындағы қызылиектің қабынуы. Пародонттың басқа
тіндері өзгермеген және әрекеттеспеген, тек қана гингивит туралы айтуға
болады. Катаральды, жаралы және гипертрофиялық гингивит әртүрлі ауырлық
дәрежедегі және әртүрлі ағымы бойынша (жедел немесе созылмалы) ажыратылады.
Қызылиек атрофиясы (локальді және генерализденген)
Созылмалы пародонтит (қарапайым және күрделі).
Эпулид
Фиброма (симметриялы фиброма)
Қызыл иек фиброматозы.
Пародонттың жарақаттық ауруының жиі кездесеті түрі біріншілік жарақаттық
синдром және жарақаттық гингивит. Аталған ауруларға пародонттың
идиопатиялық ауруы жатады, яғни тіннің бұзылуымен, олардың лизисімен
жүреді. Пародонт ауруының жіктелуі көп, ол аурудың көптүрлілігіне
байланысты емес, патологиялық үрдістердің даму механизміне әртүрлі
көзқарастың болуына байланысты.
Жақ-бет аймағының немесе бүкіл организмнің аурулары пародонт
ауруларының этиологиясының және патогенезінің нақты белгілерінің көрінісіне
кедергі жасайды. Сондықтан жоғарыда келтірілген жіктеме белгілі
жіктемелердің қосындысы болып келеді және ДСҰ мәліметтеріне негізделген.
Қазіргі уақытта жергілікті патогенетикалық факторлар ұсынылған, негізгісіне
пародонттың қабыну ауруы жатады. Бұл тіс қағының жиналуы (микробты
фактор), ауыз қуысының кіреберісінің құрылымының бұзылуы, тіс жақ ақаулары
және супраконтакт.
Қызыл иек тініндегі қабыну үрдісі микробтық жиналудан және олардан
бөлінетін ферменттер мен токсиндердің әсерінен дамиды. Қабыну тек қызыл
иекпен шектелсе, онда гингивитті емдейміз, яғни асқыну және қайталану
кезеңімен, әртүрлі науқастарда әртүрлі белсенділік дәрежесінде өтеді.
Пародонт ауруының кешенді емінің хирургиялық әдісі өте кеңінен қолданылады,
пародонтальды қалтаны оперативті кірісулерсіз алу мүмкін емес.
Оперативті кірісулер пародонтта поликлиниканың операциялық блогында
жүргізіледі. Гингивоостеопластиканы және ауыз қуысының кіреберісін
ауруын стационарлы жағдайда жүргізу қажет. Операция алдында ауыз қуысын
санациялайды, қызыл иек үстілік қақтарды алады, қабынуға қарсы ем
жүргізеді. Операция алды дайындыққа қозғалмалы тістердің иммобилизациясы
кіреді (көрсеткішіне байланысты), пре-медикация (седуксен 1—2 таблетка
1—1,5 с операцияға дейін). 3 күн операцияға дейін трихопол тағайындайды
(0,25 г 2—3 рет) және ауыз қуысының гигиенасын үйретеді.
Кюретаж (выскабливание). Қалталардың тереңдігі 4—5 мм дейін болған жағдайда
жүргізіледі. Пародонтальды қалта терең болса, бұл үрдісті визуальды
бақылау мүмкін емес болады. Операция кезінде қалтаның қуысына қан құйылады,
ол ұйылған қанға айналады да, жараның жазылу үрдісіне оң әсер етеді.
Инфильтрациялық анестезиямен 1—2 % лидокаин ерітіндісімен және қазіргі
заманғы анестетиктерді қолдана отырып бір уақытта үш оданда көп
пародонтальды қалтаны өңдеуге болады. Қызыл иек тасын және цементтің
патологиялық өзгерісін өткір крючканы, экскаваторды,рашпильді қолдана
алады. Барлық тістің беткейін өңдеу — вестибулярлы, апроксимальды және
оральды. Тіс қақтарын алған кезде инструментті түбір ұшынан тіс
сауытына бағыттайды. Жұмсақ цементті алу, осыдан кейін түбір беткейін
скалермен өңдеу. Қалта қуысын фура-цилин ерітіндісімен жуады (1:5000).
Қалта түбін өңдеу. Соңғы кезең — қалтаның қызыл иек қабырғасын
деэпителизациялау. Сұқ саусақпен қызыл иекті тіске қысады, өткір кюретканы
қалта түбіне дейін енгізеді. Қызыл иекті тіске қысу және қорғаныш таңғышын
жабады.
Науқасқа ауыз қуысының гигиенасын сақтауға кеңес береді, диета
тағайындайды, сілтілі және гипертоникалық ерітіндімен шаюға кеңес береді.
Қалтаны зондтау тиым салынады. Қызыл иектік таңғышты апта ішінде бір
күнүнен кейін ауыстырады. Қалта ішіне дәрілік заттар енгізуге болмайды.
Кюретаждан кейін пародонтальды тінде перкуссия кезінде ауырсынумен
жүретін, ісінумен, кейде лимфаденитпен жүретін қабыну реакциясы дамуы
мүмкін. Асқынуы кюретажты терең жүргізілсе болуы мүмкін. Емі тұз және сода
қосылған ерітіндімен шаю болып табылады, (стакан суға 1 чай қасық тұз) 12
чай қасық Люголь ерітіндісін қоса немесе шөп тұнбаларымен (шалфей,
ромашка).
Кюретажға қарсы көсеткіш қызыл иек және сүйектік қалтасының жұқа
қабырғасы.Қызы иек емізікшелерін алу.
Гипертрофиялық гингивит кезінде , қызыл иектің фиброматозында қолданады.
Операцияны инфильтрациялық (емізікше ішілік) анестезия көмегімен
жүргізеді. 30—45° бұрышында қызыл иек түбіне дейін тілік жасалынады, осыдан
кейін бұзылған тіндерді алады. Өткір экскаватормен және крючкамен тіс
тасын алады, жара бетін коагуляциялайды және қызыл иектік таңғышпен жабады.
Қызыл иектік емізікшелерді алу диатермокоагулятор көмегімен іске асады.
Қызылиек емізікшесінің криодеструкциясы кезінде кризондты қызыл иек
қалтасына енгізеді және аппаратты 3—10 с қосады; Крионекроз 24—48 с кейін
пайда болады, ал зақымдалған аймақтың регенерациясы —6—12 күннен кейін.
Операциядан кейінгі кезеңде криохирургия маңызды орын алады. Емдік қорғаныш
байламы операциядан кейін 2—3 күн бойы жаппайды, қызыл иек бөлімінің
некроздануының бөлектенуі болғанға дейін. Алғашқы күндері ауыз қуысының
күтімі қажет. Лизисті тездету үшін протеолитикалық ферментті
антибиотиктармен бірге тағайындайды, тіннің некроздануының бөлектенуінен
кейін-метаболикалық үрдісті және қызыл иек регенерациясын белсеңдететін
дәрілік заттар (солкосерил, мундизал-гель, А және А + Е дәруменінің майлы
ерітіндісі, каротолин, облепиха майы). Криохирургиядан кейін жара 2—3 рет
баяу жазылады, басқа әдістерді қолданған кезде тінде тыртықты өзгерістер
болады, осының нәижесінде тіс мойнының жалаңаштануы және гиперестезия
дамиды. Оперативті емнен кейін рецидив болуы мүмкін.
Пародонтиттің емі әсерлі тек қана кешенді жүргізілсе болуы мүмкін:
терапиялық, хирургиялық, физиотерапиялық және ортопедиялық. Кешенді емдеу
әдісі этиологиялық факторларды және аурудың негізгі патогенетикалық
механизмін анықтау қаралады. Бұл этиотропты және патогенетикалық терапияны
анықтау үшін , науқасқа нақты жоспарды құру үшін қажет.
Пародонт ауруының кешенді емі әсерлі болу үшін иммунотерапиялық әдіс қоса
жүргізілу қажет.
Пародонт ауруының кешенді емі келесідей: тіс шөгінділерінің
этиопатогенетикалық рөлін ескере отыра, міндетті емі болып оны шектеу болып
табылады. Жергілікті факторларды жою, тіс қақтарының жиналмауына маңызды
роль атқарады. Пародонт ауруының медикаментозды емі антибактериальды
препараттар – антисептиктер және антибиотиктер, қабынуға қарсы затар,
негізінен стероидты емес қабынуға қарсы заттар, көрсеткішіне байланысты -
стероидты қабынуға қарсы заттарды қолдану; ферментті препараттар;
антикоагулянттар.
Хирургиялық ем – емдеу іс– шараларының жиынтығы ішінде маңызды орын алады.
Ол қызыл иек қалтасының қабыну үрдісінің және жергілікті себептердің
жоюына, тіс тасын алуына, қызыл иек асты грануляцияның жиналуына және қызыл
иек қалтасының деэпителизациясын шектеуге бағытталған.
Хирургиялық тәсілдерге пародонтальды қалталардың кюретажы жатады,
гингивотомия, гингивэктомия, лоскутты операция және микроостеопластика.
Соңғы жылдары төменгі тістердің орталық топтарының пародонтитінің
локализденген формасында вестибуло-пластика операциясы қолданылады.
Физиотерапиялық емге келесі әдістер жатады: дарсонвализация, электрофорез,
ионды әсерлі , лазерлі ем және басқалар. Ортпедиялық кірісулер жиынтығы
дұрыс таңдалған және өткізілген ем тіс ақауын қалыптастыру ғана емес,
қалған тістерді тұрақтандыруына, окклюзиялық күшті қалыптастыруға,
пародонттың трофикасын және олардың тіндерінің репаративті үрдісін
қалыптастыру болып табылады.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Пародонт ауруының жіктелуі.
2. Пародонт ауруының клиникасы.
3. Пародонт ауруының диф. диагностикасы.
Дәріс
№2
1. Тақырыбы: Пародонт ауруымен ауыратын науқастарды ортопедиялық емдеу
әдісі. Шендеудің биомеханикалық негіздері.
2. Мақсаты: Пародонт ауруы кезінде шендеудің биомеханикалық негізін оқыту.
3. Дәріс тезисі
Пародонт ауруын терапиялық, физиотерапиялық, хирургиялық және
ортопедялық әдістердің кешенді емі келесі іс- шараларды қамтиды:
1. Жергілікті емнің мақсаты:
А. Қабыну үрдісін тудырған және бұл үрдістің асқынуына себепші экзогенді
факторларды жою;
Б. Қабыну үрдіске әсері;
В. Пародонт тамырларын белсеңдіру.
2. Жалпы ем (организмнің реактивтілігін белсеңдіру, қабынуға қарсы және
десинсибилиздеуші терапия) (А. И. Рыбаков, Т. В.Никитина, 1975)
3. Ортопедиялық әдіс ,пародонт ауруын емдеу, қабынудың пайда болуын жоюға
мүмкіндік беру, қан айналымды жақсарту және трофикалық тіннің
есебінен патологиялық қозғалысты жою, окклюзиялық қатынасты
қалыптастыру, шайнау қысымының жарақаттау әсерін жою үшін
қолданылады.
А.Таңдап егелеу.
Б. Уақытша шендеу.
В. Ортопедиялық тәсілдер.
Г. Аппараттарды және протездерді тұрақты шендеу .
Д. Протездеу және шендеу .
Таңдап егелеу әдісі, Дженкельсон әдістемесі. Көрсеткіш:
1. Суперконтакт кезінде:
1)Екіншілік жартылай адентия кезінде тіс қатарының екіншілік
ақауы;
2) патологиялық мүжілу ;
3) тістердің иілуінің пародонт ауруы, тістердің өз осінен айналуы,
диастема және треманың пайда болуы;
2. төменгі жақ буынының ауырсыну қызметінің бұзылуының синдромы;
3. Физиологиялық мүжілудің болмауы.
Таңдап егелеу жүргізіледі:
1. Кюретаждан кейін, медикаментозды ем және уақытша шинирлеу.
2. Лоскутты операция алдында және ашық кюретаж. (хирургиялық кірісуге
дейін).
Таңдап егелеудің үш класын ажыратады:
1) төменгі жақтың вестибулярлы төмпегінің ұрттық беткейі, күрек және ит
тістердің вестибулярлы - кесу беткейі;
2) жоғарғы жақтың таңдай төмпегінің оральды беткейі;
3) жоғарғы жақтың таңдай төмпегінің ұрттық беткейі.
Түйісу нүктелеріне байланысты таңдап егелеу 4-5 қабылдауда жүргізіледі
(егер де түйісудің алаңы 2,5 мм болса, 5 рет ).
■ 1 келу
Жоғарғы жаққа көшірме қағаз қойылады, төменгі жақты артқа қозғалту
қажет – дистальды тістесу. Таңдап егелеу 3-ші класс бойынша жүгізіледі:
тамшытәрізді немесе жалынтәрізді бормен төмпешікті егелеу, бірақ
толығымен алмау. Осыдан кейін - ремтерапия, фтор-лак, қорғаныш сықпа.
■ 2 келу
3-5 күннен аптаға дейін. 1-ші класс бойынша төменгі жақтың суперконтактың
орталық окклюзиясын тексеру, төмпекті түсірмейді, экватор сызығын
ұлғайтады. Содан - ит және күрек тісті вестибулярлы жағынан. Кесу қырын
қатты тін жағынан алуға болады, биіктігі бойынша бір ғана жағдайда, егер
бір тіс басқа тістен төмен болса. Егер тісті қысқартса, онда ол бәрі бір
суперконтактыға жатады.
■ 3 келу
10 күннен кейін 2-ші класс ойынша жоғарғы жақтың орталық тістесуін
тексереді.
■ 4 келу
5-7 күннен кейін 3-ші класс бойынша контакты тістердің орталық
тістесуін тексеру
■ 5 келу
10-14 күннен кейін барлық үш классты тексереді. Қатты тінді өңдеу
(жылтырлату), әрқашан- ремтерапия.
Шендеу. Шендеуіш - тістерді немесе тіс қатарының барлығын иммобилизациялау
үшін (толық қозғалмайтын немесе аз қозалмалы) қолданылады. Шендеу
қажеттілігі тістердің қозғалмалығын бағалау үшін қолданылады, яғни
пародонттың функциональды жағдайын сипаттайды. Тіс түбірінің ұзындығы 12
кезінде шендеу горизонтальды жазықтықта (мезиодистальды және
трансверзальды бағытта), тіс түбірінің ұзындығы 34 кезінде горизонтальды
және вертикальды шендеу жүргізіледі.
Шендеуіштердің жіктелуі. Шендеуіштердің тұрақты түріне жатады:
- Сақиналы шендеуіш. Өзара дәнекерленген металды сақиналар түрінде болады,
тіске кигізген кезде тұрақты бекітілуін қамтамасыз етеді. Сақиналы
шендеуішті даярлау үшін бірнеше клиникалық және зертханалық кезеңдерді
талап етеді: қалып алу, ғанышты модель дайындау, шендеуішті дайындау
және ауыз қуысында берік бекітілуі үшін тістерді егелеу дәрежесін
анықтау.
- Жатылай сақиналы шендеуіш. Жартылай сақиналы шендеуіштің сақиналы
шендеуіштен айырмашылығы, вестибулярлы жағында сақинаның болмауы. Сондықтан
бұл конструкция эстетика жағынан тиімді болып келеді.
- Қалпақшалы шендеуіш. Өзара дәнекерленген қалпақшалар қатары, тіске
кигізілген кезде кесу қырын және оралді бетін жауып жатады. Қалпақшалар
толыққұйылған болуы мүмкін немесе өзара дәнекерленген штампталған
сауыттардан жасалынуы мүмкін.
- Салмалы шендеуіш. Қалпақшалы шендеу сяқты, айырмашылығы сақинада
тістің қатпарында орналасатын шығыңқы жері бар.
- Сауыттық және жартылай сауытты шендуіштер. Сауыттық шендеуіш, егер де
тісті қоршап тұрған тінінде қабыну құбылыстры жоқ болса қолданылады.
Жартылай сауытты шендеуіш толыққұйылған конструкция немесе өзара
дәнекерленген жарты сауыттар түрінде болады.
- Интердентальды (тісаралық) шендеуіш - екі көрші тістерді
байланыстыратын арнайы ендірмесі бар. Соңғы кездерде бұл мақсатта әртүрлі
фотополимерлер, композиттік жадиғаттар қолданылады.
- Алынбайтын шендеуіш-протез. Олар екі мәселені шешуді біріктіреді:
пародонт ауруын емдеу және тістерді протездеу. Шендеуіш көпіртәрізді
құрылым, негізгі салмақ жоқ тістің орнындағы протезге түспей, көрші
тістердің тірек алаңдарына түседі.
Шендеуіштің алынбалы түріне жатады:
- Эльбрехт шендеуіші. Қаңқаның құймасы эластикалық, бірақ берік болып
келеді. Вертикалді бағыттан басқасы, барлық бағыттарда тістердің қозғалысын
тоқтатады, Шендеуіш пародонттың бастапқы ақауларында қолданылады. Шендеу
жоғарғы (тіс түбірінің маңайында), ортаңғы немесе төмен (түбір маңайында)
орналасуы мүмкін. Сонымен қатар ол кең болуы мүмкін.
- Фронталді тістер маңайында орналасқан Т-тәрізді кламмерлері бар
Эльбрехт шендеуіші. Шендеуішітің бұл түрі тісте қосымша бекітілуін
қамтамасыз етеді. Бірақ ол тек тістердің қозғалғыштығының І дәрежесінде
және пароднтта қабыну болмаған жағдайда қолданылады.
- Құйылған каппасы бар алмалы шендеуіш. Эльберхт шендеуіштің
модификациясы. Күрек және сүйір тістердің вертикалді бағыттағы
қозғалғыштығын төмендетуге мүмкіндік береді.
- Дөңгелек шендеуіш. Шендеуіш қалыпты немесе тырнақ тәрізді өсінділері
болуы мүмкін. Тістердің қозғалғыштығының I-II дәрежесінде қолданылауы
мүмкін.
Шендеу жазықтығын анықтағаннан кейін, тұрақтандыру түрін таңдау қажет -
сагиттальды (тіс қатарының бүйірлік аймағы), фронтальды (алдыңғы аймақ);
фронто-сагиттальды, парасагиттальды, доғалы.
Уақытша шендеу. Жайылған және ошақты созылмалы пародонтиттің даму
сатысында қолданады. Уақытша шинирлеу шайнау қызметі және патологиялық
қозғалысқа жарақаттың әсерін шектеу.
Каппалы шендеуіштің көпжүйелі вестибуло-оральды және оральды түрлерін
ажыратады:
-Каппалы шендеуіш тіс сауытының окклюзиялық бөлігін жауып жатады, оларды
қолдану окклюзиялық биіктігінің жоғары болуымен байланысты.
-Пластмассалы шендеуіш - каппа, металды немесе металды емес сыммен
армирленген және уақытша бекітілген, шендеуіш әсері жақсы, бір уақытта тіс
қатарының ақауын қалпына келтіреді және науқастың сыртқы түрін жақсартады.
-Вестибуло-оральды шендеуіш (круговые) тіс беткейінің вестибулярлы бөлігін
жауып жатады.
Тұрақты шендеу.
-Тістерді ұзақ уақытқа иммобилизациялау үшін емдік аппарат ретінде
қолданылады. Науқас мұндай шинаны тұрақты қолданады.
-Тіс қатарының ақауының орналасуына, пародонт деструкциясының таралуына
және дәрежесі байлнысты тұрақты конструкциялар алмалы, алынбайтын және
құрама (комбинирленген) болуы мүмкін.
Алмалы шендеуішке қарағанда, алынбайтын шендеуіш жақсы, тісті горизонтальды
және вертикальды жазықтықта бекітеді.
Олар қозғалмалы тістерді ұстап тұрады, шайнау кезінде дамитын
горизонтальды және вертикальды күшке қарсы тұрады. Олар сөйлеу қызметін
сәл ғана бұзады, және науқастар оған тез үйренеді.
Конструкция қатты боп протез орнына тығыз жанасу, сонымен бірге түйісу
алаңы жеткілікті болу қажет. Түйісу алаңын жоғарлату мақсатында және
бүйірлі қозғалыстан сақ болу үшін құрылымға өзекті штифтерді енгізу
арқылы жетуге болады. Алынбайтын құрылымдардың ішінен тірек ретінде
толыққұйылған әшекейлі қабаты бар немесе жоқ сауыт болып саналады.
Алынбалы шендеуіш қандай да бір тіс топтарын немесе тіс қатарының барлығын
шендеу үшін қолданылуы мүмкін. Алдыңғы тістерді иммобилизациялау үшін
шендеуішті кіші азу тіске дейін, ал бүйірлік шендеу кезінде – ит тіске
дейін жеткізген жөн.
Алмалы шендеуіштердің шендеу қасиеттері тірек-ұстағыш немесе алмастырылатын
кламмерлердің көмегімен және пішіндері әртүрлі окклюзиялық бастырмалардың
көмегімен жүзеге асырылады.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Пародонт ауруларын ортопедиялық емдеу әдісінің кезеңдері.
2. Шендеуіш дегеніміз не?
3. Шендеуіштерді тұрақтандыру түрлері.
Дәріс № 3
1. Тақырыбы: Тістердің аса қажалуы, этиологиясы, патогенезі, клиникасы,
салыстырмалы диагностикасы.
2. Мақсаты: Тістердің аса тым қажалудың этиологиясын, патогенезін,
клиникасын және салыстырмалы диагностикасын оқыту.
3. Дәріс тезисі
Адамның бүкіл өмірі бойында кіреукенің және дентиннің желінуі нәтижесінде
оның азаюы байқалады. Бұл тістердің шығып және олардың қарсылас тістермен-
антагонисттерімен байланысқа тұрған уақытынан бсталатын физиологиялық
үрдіс. Үрдістің жетілуі тістесу түріне, кіреукенің және дентиннің
қаттылығына, шайнау қысымының көлеміне және ақыр соңында қолданылатын
тамақтың қасиеттеріне байланысты болады.
Тістердің аса қажалуы — белгілі бір тісте, топ тістерде немесе барлық
тістердің қатты тіндерінің азаюы. Тістердің аса қажалуы 1.8% адамдарда
кездеседі, көбінесе еркекте (62.5%).
Патологиялық суреттеме
-Бастапқы кезеңдерде қажалу орынға сәйкес орынбасар дентиннің бөлінуі.
Қажалу айқын болған кезде дентин каналдардың обтурациясы болады. Ұлпада
айқын өзгерістер байқалады:
-Одонтобластар санының азаюы , олардың вакуолизациясы, семуі.
-Қажалудың 3-4 дәрежесінде тітсің қуысы орынбасар дентинмен толады, ұлпа
семіген болады және түбір каналдардың өтімділігі нашарлайды.
Этиология
- Тістердің аса қажалудың себептері –тістер жұлғаннан кейін қалған тістерге
шамадан тым көп жүктің түсуі, тіс протездердің қате құрылымы, тістесу
аномалиясы, бруксизм, кәсіптік зиянды әсерлер, сонымен тіс тіндерінің
жеткіліксіз қаттылығы (флюороз, гипоплазия).
- Тура тістесу кезінде қажалуға алдыңғы тістердің кесу қырлары және бүйір
тістердің шайнау беттері ұшырайды. 35-40 жаста күрек тістердің сауыт
бөлімі 13-12 төмендейді. Жиі азу тістер болмаған жағдайда күрек және
сүйір тістердің аса қажалуы байқалды, өйткені оларға аса тым жүктеме
түседі.
- Органикалық және органикалық емес өндірісте жұмыс істеген жұмысшыларды
барлық тіс топтарының біркелкі қажалу байқалады. Сонымен қатар ауада
механикалық бөлшектер бар өндірістерде жұмыс істейтін адамдарда кездеседі.
- Тістердің аса қажалуы жүйелі аурулар болған кезде де кездесу мүмкін
эндокринді бұзылыстар, флюроз, Стейнтон-Капдепон синдромы).
Клиникалық суреттеме
- Тістердің аса қажалу кезінде кіреукенің және дентиннің қажалуы байқалады,
дентин жалаңаштанғаннан кейін қажалу үрдісі үдей түседі. Өйткені дентин
жұмсақ тін. Нәтижесінде кіреукеде өткір қырлар пайда болады (иллюстрацияны
қараңыз), олар ұрттың және беттің шырышты қабаттарын зақымдайды. Егер де ем
жүргізілмесе, қажалу үрдісі үдей түседі және тіс қысқарады. Осы кезде
беттің төменгі үшінші беті қысқарады: ауыз бұрышында қатпарлар, СТЖБ-да
өзгерістер, СТЖБ аймағында және тілде ауырсыну , есту қабілетінің төмендеуі
пайда болады.
- Тістердің аса қажалуының бастапқы кезеңдерде температурлық
тітіркендіргіштерге сезімталдық, ал үрдіс ұлғайған сайын химиялық және
механикалық тітіркендіргіштерден ауырсыну пайда болады.
А.Л. Грозовский бойынша жіктеме
А.Л. Грозовский (1946) аса қажалудың үш кезеңін ажыратады:
1. Горизонталды
2. Вертикалды
3. Аралас
М.Г. Бушан бойынша жіктеме
Тістердің аса тым қажалудың клиникалық суреттеме туралы толық мәліметті
1979ж. ұсынған М.Г. Бушаның жіктемесі береді. Ол әртүрлі қызметтік және
морфологиялық клиникалық аспектілерін қамтиды: даму кезеңін, тереңдігін,
ұзақтығын, зақымдалу жазықтығы және қызметтік бұзылыстарды.
Жіктелінетін белгі Клиникалық көрінісі
Тістердің зақымдалу I дәреже – дентиннің жалаңаштануы және
тереңдігі экваторға жетпей сауыт бөлмінің
қысқаруы(13);
II дәреже – сауыт бөлімінің 13-ден
23-ке дейін төмендеуі;
III дәреже – сауыт бөлімінің 23-тен
және одан да көп қысқару
Даму кезеңі I (физиологиялық) – кіреуке деңгейінде;
II (өтпелі) – кіреуке деңгейінде және
жартылай дентин қабатында;
III (жоғарлаған) – дентин деңгейінде
Зақымдалу жазықтығы I – горизонталды;
II – вертикалды;
III – аралас
Зақымдалу ұзақтығы I – шектелген (ошақты);
II – жайылған
Емі
1-2 кезеңдерінде емнің мақсаты үрдісті тұрақтандыру, ары қарай өршуіне жол
бермеу. Осы мақсатта зақымдалған тістерге салмалар , құймалардан
жасалынған немесе металлокерамикалық сауыттар қолданылады. 3-4 кезеңдерде
протездеуді тістесумен қатар жүргізу қажет.
Алдын алу
Аса тым қажалуға әкелетін себептерді жою: уақытында протездеу, трпілік
заттарды даярлаған кезде өндірісте респираторларды кию, қышқылдармен жұмыс
істеген кезде сода ерітіндісімен ауызды шайқау.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Тістердің аса тым қажалудың этиологиясы.
2. А.Л. Грозовский бойынша аса тым қажалудың жіктемесі.
Дәріс № 4
1. Тақырыбы: Тістердің аса қажалуын ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Мақсаты: Тістердің аса қажалуын емдеу әдістерін оқыту.
3. Дәріс тезисі
Тістердің аса қажауын протездеу барысы емдік, сондай-ақ алдын алу мақсатты
көздейді. Емдік мақсаты шайнау қызметін және науқастың сытқы келбетін
жақсарту, ал алдын алу мақсаты-тістердің қатты тіндерінің ары қарай
желінуінің және СТЖБ ауруларының алдын алуға бағытталған. Қандай да бір
науқасты протездеу барысында қандай нақты міндеттер шешілетіндігі
клиникалық суреттеме ерекшеліктеріне байланысты болады.
Науқастардың аса қажалудың түрін (компенсирленген, субкомпенсирленген,
компенсирленген емес) ортопедиялық емдеу тістердің мүжілуінің дәрежесіне,
қосалқы аурулардың (төменгі жақтың дистальды ығысуы, тістерді жартылай
жоғалу, СТЖБ дисфункциясы) болуына байланысты жекешелей тағайындалады.
Тістердің жоғары мүжілуінің ошақты түрі бар науқастарды емдеу тістердің
шайнау қызметін және анатомиялық формасын қалпына келтіру болып табылады.
Мүжілген тістердің пішінін қалпына келуін патогенетикалық ем ретінде
қарауға болады.
В. Ю. Курлянскийдің арнайы зерттеуі дәлелденген, яғни алдыңғы тістердің
кесу қырының мүжілуі және бүйір тістердің шайнау төмпегі шайнау қысымын
жоғарлатуды талап етеді. Жоғары шайнау күші мүжілуге әкеледі.
Осыған байланысты мүжілген тістердің сауытының қызметтік пішінін қалпына
келтірмеуі дәрігердің қателігі болып саналады.
Сондықтан патогенетикалық емді іске асыру үшін тіс жақ ақауын шектеуге
арнайы дайындық қажет. Осы топтағы науқастар протездеу алдында арнайы
дайындық қажет, яғни протез үшін орын қамтамасыз ету болып табылады. Осы
мақсатпен емдік тістеу табақшасы көмегімен альвеолярлық өсіндісін қайтадан
құру және жоғары мүжілумен тістердің ығысуы іске асады.
Альвеолярлық өсіндіні қайта құруды шектеу үшін науқастарда 30 жастан кейін
кортикотомия жүргізу қажет.
Жоғары мүжілудің III дәрежесі кезінде, тіс түбірінің бүтіндігін
сақталмаса, протездеу алдында арнай хирургиялық дайындық жүргізіледі —
мүжілген тіс түбірін альвеолярлы өсіндінің бөлігімен резекциялау.
Ауыз қуысын дайындағаннан кейін жасанды сауыттармен әртүрлі ортопедиялық ем
жүргізіледі.
Тіс қатарының деформациясымен және ақаумен асқынған жоғары мүжілудің ошақты
түрін ортопедиялық емдеу 3 кезеңге бөлінеді:
Бірінші кезең тіс қатарының деформациясын қалпына келтіру;
Екінші — тіс қатарының бүтіндігін қалпына келтіруді жүргізу;
Үшінші - реабилитациялық-профилактикалық іс шаралар қажет.
Тістің жоғары мүжілуінің генерализденген, компенсирленген түрлерін емдеу.
Бұл топтың науқастарын емдеу анатомиялық пішінін және тістің қызметін және
науқастың сыртқы түрінің өзгерістерін қалпына келтіру болып табылады.
Науқастарды ортопедиялық емдеу тістердің мүжілу дәрежесімен анықталады.
Мүжілудің І дәрежесі кезінде емдеу профилактикалық сипатпен және
салмалардың, сауыттардың альвеолярлық биіктігінің өзгерісінсіз үшпунктті
контакт құру болып табылады.
Мүжілудің II дәрежесінде тістердің анатомиялық формасын қалпына келтіру
қажет.
Сондықтан науқастар арнайы дайындықты қажет етеді,яғни альвеолярлық бөлікті
қайта құру және төменгі жақты функциональды тыныштығын емдік тістесу
табақшасымен орналастырады.
Альвеолярлы бөлікті қайта құру үрдісін шектеу үшін кортикотомия
(компактостеотомия) қолданылады.
Протезге орын құрғаннан кейін тістің анатомиялық формасын қалпына келтіру
алынбайтын және алмалы конструкциямен іске асады.
Тістің мүжілуінің I дәрежесін ортопедиялық емдеу бірнеше тәсілдермен
жүргізіледі .
Кейбір науқастарға альвеолярлық бөлікті қайта құру мақсатымен арнайы
дайындық жүргізіледі.
Басқа науқастарда ауыз қуысында арнайы дайындық жүргізіледі; тіс түбірін
Эльбрехт әдістемесі бойынша пломбалау және алмалы протезбен протездеу.
Келесі науқастар арнайы хирургиялық дайындық қажет етеді.
Тістердің мүжілуінің декомпенсирленген генерализденген түрін емдеу
1) Тістердің биіктігін және анатомиялық пішінін қалпына келтіру,
2) Тіс қатарының окклюзиялық беткейін қалпына келтіру;
3) Альвеолярлық биіктігін және беттің төменгі үштен бір бөлігін қалпына
келтіру;
4) Төменгі жақтың орналасуын қалыптастыру;
Мақсатты анықтағаннан кейін оларды орындау үшін емдік заттар таңдау қажет.
Оған әртүрлі жасанды сауыттардың түрлері, салмалар және алмалы протез
жатады.
Емдік заттарды таңдау кезінде мүжілу дәрежесін,пародонт жағдайын және
эстетиканы талап етуді ескеру қажет.
Генерализденген декомпенсирленген мүжілудің ерте сатысында науқастарға
сауыттармен протездеу жүргізіледі. Кратертәрізді қуысты композициялық
материалдармен толтырады.
Жоғары мүжілудің II дәрежесінде жасанды сауыттармен протездеу іске асады,
(металлокерамикалық, металлопластмассалы, фарфорлы) немесе құйылған
окклюзиялық алаңды алмалы протез.
Мүжілудің III дәрежесі кезінде тіс формасын қалпына келтіру сауыттың
көмегімен жүргізіледі. Жоғары мүжілуі кезінде мұндай тістерді
депульпациялау өте қиын. Сондықтан протездеу кезінде парапульпарлы штифтпен
бекітілетін сауыт қолданылады
Тісте канал құру қауіпсіздік ережесін сақтаумен және ауызішілік
параллелометр көмегімен жүргізіледі. Каналдар саны 3-4 тіс осінің
ұзындығына параллель болу қажет, ұлпадан және түбір бетінен тегіс
арақашықтықта орналасу қажет.
Мүжілген тіс қатарының окклюзиялық беткейін қалпына келтіру күрделі
тапсырма болып табылады. Оны әртүрлі әдістермен іске асырады.
Жоғарғы және төменгі жақ тіс қатарына сауыт биіктігінен 2 мм жоғары
балауызды окклюзиялық валиктар жабады. Содан альвеола аралық биіктікті және
протетикалық жазықтықты анықтайды.
Жасанды сауыттарды моделдеу окклюдаторда басында жоғарғы тіс қатары бойынша
төменгі жазықтыққа, одан кейін төменгі жақты антагонист тістердің пішінімен
салыстырып моделдейді.
Келесі әдісте екі кезеңді ортопедиялық ем ұсынылады. Бірінші кезеңде
уақытша пластмассалы сауыт және көпіртәрізді протез дайындалады, яғни
науқас ай көлемінде қолданады. Бұл кезеңде уақытша протездің окклюзиялық
бетінде қалыптасу жүреді.
Екінші кезеңде уақытша протез тұрақты протезге ауыстырылады. Бұл үшін
қалып алынады: уақытша протезден модель құяды және оларды термавакуумды
аппаратқа салады. Ауыз қуысынан уақытша протезді алғаннан кейін үлгі алады
және модель дайындайды. Тістер іздері шаблонда жұмсарған балауызбен
толтырылады және шаблон жұмысшы моделге жағылады. Алынбайтын протездің
қаңқасын соңғы моделдеу және келесі қалған кезеңдер жалпы қабылданған әдіс
бойынша жүргізеді. (И.И.Абдуллов).
Компенсирленген емес генерализденген жоғары мүжілуі бар науқастарда беттің
төменгі үштен бір бөлігінің биіктігін және төменгі жақтың орналасуын
қалпына келтіру бір уақытта және біртіндеп іске асады.
Бір уақытта альвеола аралық биіктік 4-6 мм көлемінде шайнау бұлшық етінің
және СТЖБ ауруының болмауы кезінде бүйір тістердің аймағында ұлғаюы
мүмкін. Бос альвеола аралық ара қашықтық 2 мм сақтау қажет.
Альвеола аралық биіктігінің азаюы, 6 мм ден оның шайнау бұлшық еттерінің
патологиялық өзгерістерін, СТЖБ және тіс пародонтын емдік тістесу
протезімен қалпына келтіру қажет. Төменгі жақтың орналасуының өзгеруі
буынды рентгенологиялық бақылауда болу керек.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Аса тым қажалудың ошақты түрінің ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Аса тым қажалудың жайылған түрінің ортопедиялық емдеу әдістері.
Дәріс № 5
1. Тақырыбы: Тістер қатарының деформациясы. Этиологиясы, патогенезі,
клиникасы, салыстырмалы диагностикасы.
2. Мақсаты: Тістер қатарының деформациясы. Этиологиясы, патогенезі,
клиникасы, салыстырмалы диагностикасымен таныстыру.
3. Дәріс тезисі
Тістер қатарының оклюзиялық бетінің деформациясы, тістер қатарының
деформациясы- шайнау –сөйлеу аппартта патологиялық үрдістердің нәтижесінде
белгілі бір тістердің немесе топ тістердің окклюзиялық жазықтықта
орналасуының бұзылуы.
Патогенез
Антагонист –тісті немесе маңындағы тісті жоғалту → окклюзионды жүйенің
дисбалансы (окклюзионды тепе теңдігінің бұзылуы) → тіс-альвеолярдың ығысуы
(альвеолярлы сүйектің вакатты гипертрофия) → Ығысқан тістің пародонтының
семуі → Тістің ұзаруы→ тістің клиникалық сауытының ұзаруы.
Клиникасы
Шағымы: тағамды шайнаудың қиындауы, эстетиканың бұзылуы, сыртқы көріністің
бұзылыстары, ауыз қуысының жұмсақ тінінің жарақаттары, бұлшықетте және СТЖБ
ауырсынуы.
Сыртқы көрініс: өзгеріссіз, төменгі жақтың қозғалысының шектелуі, беттің
төменгі бөлімінің төмендеуі, ауыздық (ангулярлы хейлит), мұрын ерін және
иекасты қатпарының тереңдеуі .
Клиникалық көрінісі:
-Тісальвеолярлық немесе тістің ұзаруы.
-Тістердің қисаюы.
-Төменгі жақтың қозғалысының шектелуі (сагиттальды және трансверзальды
жазықтығында).
-Төменгі жақтың дұрыс орналаспауы .
-АҚШҚ жарақат тістермен
-Беттің төменгі үшінші бөлігінің клиникалық көрінісі
-Трема, диастема, пародонтит кезінде алдыңғы тістердің желпеуіш тәрізді
ажырауының дамуы.
Жіктелу і
I. Вертикальды, горизонтальды, аралас
II. Тіс альвеолярлы ұзаруы ( альвеолярлы айдаршық деформациясымен, сауыт
ұзындығының өзгеруінсіз ).
Тістің ұзаруы (тіс мойынның жалаңаштануымен жүретін деформация және
альвеолярлы өсіндінің атрофиясы, тістің клиникалық сауыт анатомиялық
сауыттан үлкен).
III. Тіс қатарының вертикальды деформациясының дәрежесі:
1. дәреже- сауыттың ұзындығы '3 ұзаруы;
2. дәреже- сауыттың ұзындығы У2 ұзаруы;
3. дәреже — сауыттың ұзындығы 23 және одан көп ұзаруы.
IV. Тіс қатарының горизонтальды деформация дәрежесі
1. дәреже - 15° дейін қисаюы;
2. дәреже - 16-30° қисаюы;
3. дәреже - 30° қисаюы.
Антагонист тістерін жоғалту кезінде тістің вертикалды ығысуында екі
клиникалық түрін ажыратады: (В. А. Пономарева).
Бірінші түрінде тістің ығысуы альвеолярлы өсіндінің ұзаруымен жүреді. Осы
түрі жас кезінде тісті жоғалтумен сипатталады.
Екінші түрі тістің қозғалуы түбір бөлімінің жалаңаштануымен жүреді, бұл
қайта құрылудың кеш сатысын көрсетеді.
Осы екінші клиникалық формасы екі топшаларға бөледі:
1 топша — пародонттың біршама резорбциясы кезінде альвеолярлы өсіндінің
ұзаруы көрінеді;
2 топша – альвеолярлы өсіндінің ұзаруы анықталынбайды, пародонт тінінің
резорбциясы жартылай немесе одан көп деңгейде анықталады.
Жақтың диагностикалық моделін оқу екі этаппен жүргізіледі. Бірінші кезеңде
тіс қатарының сагиттальды және трансверзальды жазықтықта, алдыңғы тістің
түйісу сипатын, тіс доғасының формасын, төменгі және жоғарғы жақтың ортаңғы
күрек тісі орталық сызықпен сәйкес келуі, тістің тіс қатарында орналасуы,
окклюзиялық жазықтықтың топографиясы, альвеолярлық бөлімнің дамуын
визуальды көруге болады. Екінші кезең жақтың диагностикалық моделін
өлшеумен іске асады.
Рентгенологиялық зерттеу тістердің және СТЖБ қатаң көрсеткішіне байланысты
жүргізіледі. Рентгенологиялық зерттеуді СТЖБ аурулары және тіс қатарының
окклюзиялық бетінің деформациясы бар науқастарға қолданады:
✓ Науқаста буын ауырсынуына шағым болса ;
✓ Буынның патологиялық белгілерін анықтауға бағытталған;
✓ Төменгі жақтың ығысуының диагностика үшін
Окклюзиялық бұзылуды шектеу, алдын алу және емдеу мақсатында жүргізіледі.
Алдын алу:
- Тістер пародонттың функциональды күштеу;
- СТЖБ функциональды күштеуі және шайнау бұлшықет;
- Шайнау бұлшықетінің қызметінің бұзылыстары.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. ТЖЖ деформациясының этиологиясы.
2. Попова-Годон феноменінің І-түрі.
3. Попова-Годон феноменінің ІІ-түрі.
Дәріс
№6
1. Тақырыбы: Тіс қатарынының ақауын ортопедиялық және кешенді емдеу
әдістері.
2. Мақсаты: Тіс қатарынының ақауын емдеу әдістерін оқу.
3. Дәріс тезисі
Шайнау тістерінің сауытының тістесу беткейі бұзылғанда немесе
контактты беткейі пломбаланғаннан кейін де тіс қатарындың
макроморфологиялық өзгерісі дамиды: шайнау тістері аймағында сегменттері
бұзылады, тістесу бетінде ақау пайда болады,
Шайнау тісінің окклюзиялық бетінің бұзылуының индексі ұлғайғанда
тіс қабырғасының кеңею күшінің жоғарлауымен байланысты . Бұл шайнау
күшінің әсерінен пайда болатын күштену, тістің бұзылуына жауапты.
Клиникасы. Клиникалық суреті антагонист тістерді жұлғаннан кейін тістерді
ауыстыру топографиясына байланысты. Тіс қатарының ақауы кезінде , негізгі
антагонист тісті жоғалтқан кезде, вертикальды бағытта тіс қатарының
орналасуының өзгерісі пайда болады. Антагонист тістерді жоғалтқан
жағдайда, тіс қатарының ақауына ауысады; тістесу бетінің арасының
арақашықтығы және альвеолярлы өсіндінің тіссіз аймағы жаққа қарама қарсы
шырышты қабатта контактының пайда болуы біртіндеп төмендейді.
Аралас тістердің бағытын ажыратады:
1) вертикальді иілу;
2) медиальді иілу;
З) дистальді иілу;
4) оральді бағытта иілу;
5) вестибулярлы бағытта иілу;
6) құрама (комбинирленген)
Патологияны ажырату қажет:
1) жартылай адентия,тістесу биіктігінң төмендеуінің асқынуы және
төменгі жақтың дистальді ара ласуы;
2) жартылай адентия, тіс қатарының патологиялық мүжілуінің асқынуы
(локализованды формасы) және тістесу биіктігінің төмендеуі ;
3) екі жақтың жартылай адентиясы.
Емі. Тіс қатарының ақауы бар науқастарды емдеу келесідей жүргізіледі:
басында ақауды шектейді,тіс бөлімін немесе тіс қатарын дефектісін сауытпен
алмастырады, Ақауды шектеу әртүрлі әдістердің көмегімен оның түріне,
айқындалу дәрежесіне және клиникалық көрінісіне байланысты іске асады.
Қалыптастыру қолданады. 1) аралас тістердің қатты тіндерін тегістеу
(сошлифовывания) әдісі;
2) дезокклюзия әдісі;
З) аппаратты-хирургиялық әдіс- дезокклюзия, кортикотомия;
4) хирургиялық әдіс – аралас тістерді жұлу.
Қатты тіндерді егеу әдістемесі. Бұл әдіс окклюзиялық жазықтықтан тістің
вертикалді пішінінен жартысына дейін ығысқан тістерде, жасы 35—40 асқан
адамдарды емдеу үшін қолданылады.
Егеу дәрежесін анықтау мақсатында агностикалық модельдерді зертейді
немесе ауыз сыртылық бүйір рентген суретін оқды. Окклюзиялық жазықтықты
жүргізгеннен кейін тіс қаншалықты орнынан ығысқанын және тіннің алу
дәрежесін анықтайды. Сызықтың орналасуы бойынша рентген суреттерді оқу
тістердің депульпациясына көрсеткішін анықтайды: егер де сызық ұлпа қуысы
бойымен өтетін болса, сызықты жүргізеді.
Дезокклюзия әдісі. Бұл әдіс жасы 35—40 аспаған адамдарда Попов-Годон
феноменінің І түрінде көрсетілген. Тірек –ұстағыш кламмерлері бар алмалы
емдік аппараттың көмегімен үрдіске
қатысқан тістерге үзік-үзік қысым түсіру. Интакті тіс қатарында пайда
болған екіншілік деформацияларды уақытша каппалардың көмегімен жойылады.
Каппа екіден аз емес тістерден жасалынады, тірек тістер егелмейді, қалың
сауытпен жабылады. Пластмссалы каппаларды қолдануға болады.
Антогонисттердің ығысуына себепші болған тістерге каппа кигізер алдында
егеледі.
4. Презентацияның иллюстрациялық материалы РР.
5. Қолданылған әдебиеттер:
Орыс тілінде
негізгі:
1. Аболмасов Н.Г., Аболмасов Н.Н., Бычков В.А., Аль-Хаким А. Ортопедическая
стоматология М, 2007. – 496 с.
2. Копейкин В.Н. Руководство по ортопедической стоматологии.., М., 2004.-
495 с.
3. Рузуддинов С.Р., Темирбаев М.А., Алтынбеков К.Д. Ортопедическая
стоматология., Алматы, 2010. – 621 с.
қосымша:
1.Лебеденко И.Ю., Каламкаров С.Х. Ортопедическая стоматология. Алгоритмы
диагностики и лечения. М.- 2008. – 96 с.
2.Трезубов В.Н., Мишнев Л.М., Жулев Е.Н. Ортопедическая стоматология.
Прикладное материаловедение.- М, 2008. – 473 с.
Қазақ тілінде
Қосымша:
1.Алтынбеков К.Д. Тіс протездерін дайындауда колданылатын құрал-жабдықтар
мен материалдар. – А, - 2008. – 380 б.
6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. ТЖЖ деформациясын кешенді емдеу әдістері.
2. Дезокклюзия әдісі.
Дәріс №
7
1. Тақырыбы: Жоғарғы және төменгі жақ сынықтарын және олардың бір уақытта
болған сынықтарын ортопедиялық емдеу әдістері.
2. Мақсаты: Жоғарғы және төменгі жақ сынықтарының клиникасын және
салыстырмалы диагностикасын оқу.
3. Дәріс тезисі
Тіссіз сынықтары бар төменгі жақ сүйегінің сынығы кезіндегі шендеуіштер.
Тіссіз төменгі жақ сүйегінің денесінің сынуында сынықтарды бекітудің ең
қарапайым тәсілі болып науқастың протездерін шина түрінде қолдану және
төменгі жақ сүйегінің сынықтарын қатты иек пращы арқылы және бас
таңғышының көмегімен тарту, оны сынықтар бітіскен кезеңге дейін қолданады.
Жақ сүйектері жабық кезде науқасқа тамақтануды жеңілдету үшін төменгі жақ
сүйегіндегі протездегі бірнеше күректістерді кесіп алып тастап, пайда
болған саңылауға тамақ ішуге арналған резеңкелі түтікті енгізеді.
Төменгі жақ сүйегінің бір тіссіз сынығында және сынықтар вертикальді
жазықтықта ығысқан кезде ұзын сынықты тарту мен қысқасын бекітуді ұзын
сынықтың тістеріне бекітілген, тат баспайтын болаттан жасалған ілмектері
бар сым скобаның көмегімен жасайды. Сым доғасының бос ұшына қысқа тіссіз
сынықтың альвеолярлы өсіндісіне салынған, металлды пластинканы (пелотты)
балқытып жабыстырады.
Жоғарғы жақ сүйегінің тістеріне аллюминий сымынан жасалған, ілмектері бар
скобаларды салады. Жақ сүйектері арасындағы бекіту ұзын сынықтың ығысуын
болдырмайды және тістер қатарының толықтай түйісуіне әкеледі, ал
пластмассалы төсеніші бар пелот тіссіз сынықтың жоғарыға және жанға
ығысуынан сақтайды. Сынықтардың төменге ығысуы болмайды, себебі ол шайнау
бұлшықеттерімен ұсталып тұрады
Ванкевич шендеуіші. Пластинкалы шендеуіштрдің арасында төменгі жақ
сүйегінің сынулары мен сүйекті платикасында Ванкевич шинасы кең қолданысқа
ие болды. Аталған шинаны жасау әдістемесі сынықтардың орналасуына
байланысты автормен үш нұсқада берілген.
Егер ем дұрыс жүргізілсе және жалғыз тістері бар қозғалмалы сынықтар
әкетіліп, орнына дұрыс қойылған болса, шиналарды бірден тіреуіш
жазықтықтармен бірге дайындалады.
Шендеуішті дайындау үшін жоғарғы жақ сүйегінің моделі, әрбір сынықтың
балауызды тістеуіш валиктердегі бөлшектенген модельдері керек, солар
арқылы, ауызішілік қатынастарға сәйкес, жоғарыда көрсетілген модельдер
артикуляторға салынады.
Тіссіз сынуларда алдымен слепок бойынша жасалып, пластмассадан жасалған
жоғарғы жақ сүйегінің шаблоны тексеріледі. Әрбір сынықты дұрыс жағдайға
келтіру үшін, шаблонның оған қарама-қарсы бетіне жұмсақ слепок массасынан
жасалған бйфер бекітіледі. Науқас әкетілген сынықты жоғарғы жақ сүйегіне
қысқан кезде, буфердің сыртқы беті әкетілген сынықтың беткейіне сәйкес
контурланады. Пішімдеу мен жөндеу жұмыстары аяқталған соң слепок массасы
пластмассты АКР-мен алмастырылады.
Сынықтар дұрыс емес жағдайда бітісіп кетсе, сынықтардың біріне максимальді
әкету жағдайында, басқа сынықтың ығысуын ескерусіз, тіреуіш беткейі бар
жоғарғы жақ сүйегінің шинасы дайындалады. Шинаны сынап таққан соң, оны
гипске отырғызып, одан кейін гипс қатқан соң тексерілген тіреуіш беткей
жоғарғы жақ сүйегінің шинасының минимальді бөлігімен кесіліп алынып,
модельге құрастырылады. Модельден шешілген шинаның үлкен бөлігінен басқа
сынықтың орналасуын ескерусіз, қарама-қарсы беттегі сыныққа максимальді
әкету жағдайында тіреуіш қалыптастырылады. Балқытып жабыстырғаннан кейін,
қалыптастырылған шинаның екінші бөлігі сынама тағумен тексеріледі. Содан
кейін бөлек тексерілген осы екі бөлік гипстік
құймаға қойылып, өзара жабыстырылады. Бұл нұсқада тіреуіш беткейлер кеңінен
орналасқанда шиналар тек оперативті көмекпен сынықтарды толықтай әкетуден
кейін ғана салынады. Біз кейбір жағдайларда шиналардың тіреуіш беткейлерін
жылжымалы шарнирлерде алынып-салынбалы етіп жасағанды ұсынамыз.
Шарнирлер білезікті құлып принципі бойынша жасалынған: жоғарғы бөлігі
паздар түрінде, ал төменгісі – қалыңдығы 0,3-0,3 мм тат баспайтын болаттан
жасалған екіге бүктелген пластинкадан жасалған серіппе түрінде болады.
Шешілмелі пелоты бар ортопедиялық аппараттарды жасау екі кезеңнен тұрады.
Алдымен аппараттың тіреуіш бөлігін жасайды – кламмерлары бар базис немесе
үстіңгі жақ сүйегінің тістеріне арналған қаптамалар, одан кейін – төменгі
жақ сүйегінің тіссіз сынығына арналған пелот. Тіреуіш бөлігінің құрылысын
таңдау үстіңгі жақ сүйегінде тістің болу-болмауына байланысты. Одан кейін
ауыз ішінде аппараттың тіреуіш бөлігімен бірге үстіңгі және төменгі жақ
сүйектерінің тіссіз сынықтарының слепоктарын шешіп, әрбір жақта жеке
балауыз валиктерінің көмегімен орталық түйісудің жағдайын анықтайды.
Алынған модельдерді артикуляторға гипстеп, аппараттың байланыстырушы
бөліктерін пелоттарға модельдейді. Аппараттың жоғарғы бөлігіне шарнирлердің
паздарын, ал төменгісіне (пелоттарға) – шарнирдің серіппесін бекітеді.
Аппаратты пластмассадан жасайды. Бұл конструкцияның ыңғайлылығы, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz