Мал терісін залалсыздандыру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріспе . . . 3 б
Негізгі бөлім

2. 1 Радиациямен зақымданған малдың сойыс өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау . . . 4-6 б

2. 2 Ет, сут, мал терісін, құс жұмыртқасын радиоактивті заттармен ластанған кезде зарарсыздандыру . . . 7-8 б

Қорытынды . . . 9 б
Пайдаланылған әдебиет тізімі . . . 10 б

Кіріспе

Әртүрлі салада ядролық қуатты кеңінен қолдану бүкіл жер шары үшін, адамзат үшін радиациалық қауіптілікті тудырды. Ядролық реакторларды пайдалану кезінде радиобелсенді заттардың қоршаған ортаға шығуына себеп болатын жарылыстар жиі кездесуде Ядролық реакторларды 50 жыл пайдалану кезеңінде радиобелсенді заттардың қоршаған ортаға шығуымен 300-ден аса жарылыс болған. Ең ірі жарылыстар Уиндскейле (Англия, 1957) Тримайлс-Айленд (США, 1979), Чернобыль АЭС-де (СССР, 1986) және Хамме АЭС-де (ФРГ, 1986) болды. Осылардың ішінде ең қауіптісі белсенді радиоактивті 50 млн. кюри заттарды қоршаған ортаға шығарған Чернобыль АЭС еcептеледі Будан баска, атом кәсіпорындарындағы болатын жарылыстар да азаяр емес Казакстан Республикасы Семей ядролық сынақ полигонында 40 жылдан аса (1949-1990) болған сынақ жарылыстарының әсерінен қоршаған орта, адамдар мен жан-жануарлар орны толмас қасіретке ұшырады. Кеңес үкіметі полигондарының ең күрделісі, жаппай қырып-жоятын қарудың ең көп сыналған жері-Семей өңрінде туңғыш ядролык жарылыс уйымдастырылды 1949-1990 жылдар аралығында Семей ядролық полигонында 475 қару турі сынапды Соның салдарынан, Семей ядролық полигонына тақау орналасқан халық өте ауыр және созылмалы сәулеленуге ушырап, сынақ зардаптары Хиросима мен Нагасакидегі атомдық бомбалаудан да асып жыгылды Сол жылдары полигонға шаруашылық жайылымдар мен егістік жерлер тартып алынып беріліп, соның салдарынан аймақ экономикалық және әлеуметтік дағдарысқа ұшырады. Нақ сол жылдары жалған жолмен Бурууллезге қарсы күресетін арнаулы диспансер ашылып, Абай және Абыралы аудандарынан 10 000 адам жасырын бакылауга алынган. Ешкімді емдемеген, тек радиация әсерін зерттеген сол 10 000 адамнан бүгінде 3 000 адам ғана есепте қалған Ал қалған 7 000 адам өлі ме, әлде тірі ме, белгісіз.

Семейдегі ядролық сынақтың салдарынан соңғы жылдары әр жүз мың адамға шаққанда жүйке - психологиялық ауруға шалдыққан адамдардың саны 960-тан 1624-ке, ақып- ойы кем адамдар 3105-тен 4612 - ге, невроз және жүйке тамыр дерті бар адамдар 3692 - ге көбейген. Ал сары ауру, іш ауруы, туберкулез сияқты ауру түрлері халықты әбден меңдеп, арасында көпшілігі нағыз тұқым қуалайтын дауасыз рак, паралич, анемия, жазылмайтын тері ауруларының алуан түрлеріне душар болып отыр Сынак зардаптары дәрі мен дәрігерлерді дәрменсіз етіп, адамзат баласында кездеспеген ауру-сырқаулардың жаңа түрлерін туындата бастаған. Радиациялық зақымдануға тек полигонға жақын орналасқан жерлер ғана ұшырап қойған жоқ, зақымдау аймағы мыңдаған километр жерлерді қамтыды. Радиациялық заттар ұзақ уақыт бойы қоршаған ортаны уландырып, адамдар мен жануарларға зиянын тигізуде.

Радиоактивті зақымдану негізінен уран мен плутоний ядросынан бөлінетін 200 радионуклидтердің қосындысынан тұрады. Бұл құрам радиобелсенді айналымдардың салдарынан үнемі өзгеріп отырады.

Негізгі бөлім

2. 1 Радиациямен зақымданған малдың сойыс өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау.

Радиациямен зақымданған малдардың сойыс өнімдерін малдәрігерлік санитариялық сараптауда сәулеленудің түрлері маңызды орын алады. Олар сырттай, іштен тіркес (аралас) сәулелену деп ажыратылады. Ядролық жарылыстың негізінде пайда болып, ауа, жер және төңіректегі заттар мен тері үстіне жиналған радиоактивтік заттардың (РЗ) өткiш радиациясынан сырттай сәулелену пайда болады; ішкі сәулеленуде РЗ малдың денесіне түседі, ал тіркескен (аралас) сәулеленуде - осы айтылған сәулеленудің екі түрі бірден әсер етеді.

Иондаушы сәуле дозасының әсерінен жіті және созылмалы сәуле ауруы (CA) өріс алады, ал ауырлықтарына қарай жеңіл (дозасы 150 - 250 Р. немесе 1, 5-2 г. ) орташа 250-400 Р немесе 2, 5-4, 0 Гр, ауыр (400 - 600 Р. немесе 4-6, 0гр) және өте ауыр (6 Гр жоғары) деп бөлінеді. Орташа және ауыр сәуле ауруларының төрт кезеңі болады. Олар алғашқы реакциялар, жасырын, өршу және шешілу.

Аурудың аса ауыр түрінде алғашқы реакция бірден соңғы кезеңімен ұласып мадын өлімімен аяқталады.

Сояр алдындағы диагностика. Ауруға диагноз қою клиникалық, гематологиялық, дозиметриялық, ал РЗ мал денесіне енгенде буларға косымша радиометриялық зерттеулерге негізделген. Осындай тексерістердің қорытындыларына қарап аурудың қандай дәрежеде екенін анықтап және ауру малды пайдалану жолын не істеу керек екенін шешеді.

Сырттай сәулеленуде аурудың алғашқы кезеңінде ауру малдың тынышсызданады, жабырқаңқылау, әлсіреген, азыққа көңілі шаппайды, жүрек соғысы жиіленеді (тахикардия) көрінетін шырышты қабықтары қанталайды, тынысы тарылады, денесінің қызуы 0, 3-0, 5LC көтеріледі, ішектің жиырылуы күшейеді, кейде құсады және іші өтеді. Қанында лимфоцит санының азайып нейтрофилді лейкоцитоз болғанымен ақ қан түйіршіктерінің жалпы саны көп өзгермейді, сөйтіп алғышқы кезең бірнеше сағаттан 2-3 тәулікке дейін созылады (дозасына байланысты) .

Аурудың жасырын екінші кезеңінде малдың жалпы жағдайында көп өзгеріс болмағанымен қандағы ақ қан түйіршіктерінің саны 20-80% дейін азаяды (лейкопения) және азғындайды (дегенерация) . Кызыл кан түйіршіктері мен тромбоциттердің саны кемиді. Ауру тым ауыр болса оның алғашқы және жасырын кезеңдеріндегі өзгерістерде айқын байқалады.

Үшінші кезең - аурудың күшейген кезінде денесінің ыстығы көтеріледі, азықтануы нашарлайды, тышқақтайды. Қан түзілетін ағзаларының және жүрек-тамыр жүйесінің жұмыстары бұзылады, ақ қан түйіршіктеріндегі лимфоциттердің саны мықтап кемиді. Шырышты қабықтарында және терісінде қан құйылғаны байқалады. Иммунобиологиялық қорғаныштың нашарлауына орай пневмония және сепсис epic алады. Сәуленің әсерінен терісі өліеттеніп қабынады, жүндері түседі, лимфа түйіндері ұлғаяды, қолмен ұстағанда ауырсынады. Аурудың өршіген кезеңінің ұзақтығы орташа жүмаға дейін еcеппен 10% өледі) (малдың созылады, ал ауыр және аса ауырыңда алғашқы 7-10 күнінде - 100% өледі.

Төртінші кезеңнің - ауырлығы орташа болғанымен сауығуы 3-6 айға созылады да, малдың өнімділігі бұрыңғы қалпына келе бермейді. РЗ - ішек қарын жолы мен тыныс жолдары арқылы малдың денесіне енеді. Іштен сәулеленудің бастапқы кезеңінде клиникалық-гематологиялық белгілері болмайды. Жасырын кезеңінде (ол өте Қысқа) лейкоцитоз өрістейді, ал аурудың ауыр жағдайында лейкоцит үш ece көбейеді.

Аурудың күшейген кезінде лейкоцитоз лейкопениямен алмасады (қанның түзілуі төмендейді) . Ішектері уытты жара өліеттеніп қабынғандықтан қан араластырып тышқақтайды, арықтайды. Тыныс жолдары зақымданғанда ринит, бронхит, пневмония байқалады. Геморрагиялық синдром тек қана ішекте болады. Жүні түспейді. Ауру 3-айға созылады, бірақ ауру қауырт болса мал өледі. Тіркес сәулеленумен зақымданған малда ауру қауырт өтеді, аурудың жасырын кезеңі қысқарады және болжам үмітсіздеу. Сәуле ауруының созылмалы түрін - жеңіл орташа және ауыр деп үшке бөледі. Жеңіл дәрежесінде жүрек қан тамыр жүйелері және ас қорыту ағзаларының жұмыстарында функционалдық өзгерістер байқалады. Қан көрсеткіштерінің деңгейі төмендейді орташа дәрежесінде лимфоциттер мен нейтрофилдердің сандары кеміп жалпы лейкопения байқалады, тромбоциттері азаяды, қызыл қан түйіршіктері аздап кемиді,

Зат алмасуы эндокриндік (ішкі секреция) бездерінің қызметтері бұзылады. Жұкпалы аурулармен асқынып өлім-жітімге жиі ұшырайды Зақымдану аса ауыр болса дистрофиялық және атрофиялық өзгерістер жиі кездеседі, эсipece олар қан түзілетін ағзаларда жиі болады.

Зақымданған малды алғашқы ұқсату. Алдымен зақымданған малдарды 4 топқа бөліп - біріншісін әдеттегіше ұстайды, екіншісін емдейді, үшіншісін союға шығарады, төртіншісін сойған соң сойыс өнімдерін техникалық қайта өңдеуге жібереді.

Бірінші топқа жататын СА жеңіл түрімен ауырған малдар жақсы күтім мен құнарлы азықты қажет етеді.

Екінші топтағы СА жеңіл түрімен ауырған төлдер және орта түрімен ауырған жоғары өнімді, сондай ақ бағалы малдар дұрыстап емдеуді қажет етеді.

Үшінші топтағы CA ауыр және өте ауыр түрлеріменауырған малдарды союға жібереді. Егерде ондай малдар көп болса сою кезегін тагайындайды.

Жалпы сырттай сәулеленуде малдың қоңын жоғалтпай, мүмкіншілігіне қарай тезірек сойған жөн.

Іштен сәулеленуде денедегі РЗ меншікті радиоактивтілігі кемуі үшін малды союды кідіртеді. Бірақта малдың қоңын қадағалап отыру қажет. Бұндай жағдайда малды ішінара сойып, ұшадағы РЗ қалдығының мөлшерін анықтаған жөн. Сапасы жоғары ет алу үшін, сою мерзімін белгілерде, жасырын кезеңінің

ұзақтығын ескереді. Тіркес сәулеленуде сою мерзімі қысқарады малдың терісіндегі сәулелену дәрежесі жоғары болса, тиісті ережеге сай (нұсқау) терісін зарарсыздандырады. Сырттай сәулеленуде малды сою, cay малды союдан ешкандай айырмашлығы жоқ, ал іштен сәулеленуде және РЗ терісі ластанған малдарды союдың кейбір ерекшеліктері бар. Демек оларды сойғанда қауіпсіздік шаралары сақталып, союға қатынасқан адамдар дозиметрлік бақылауда болады. Малды бауыздап, терісін сыпырған адамдарды ұшаны мүшелеуге жібермейді, ішек-қарынын бірден ақтарып мал сою цехынан оқшау жерге шығарады. Жуынды су мен конфискаттарды жинайтын шұңқыр дайындайды, оны жұмыстан кейін қалыңдығы 70 см топырақпен көмеді. Мал сойған орын, құрал саймандар мен жабдықтарды дезактивациялайды және дозиметриялық бақылау жүргізеді. Жұмысшылар санитариялық байқаудан өтеді.

Санитариялық баға. Аурудың жасырын кезеңінің бастамасында және аурудан айығып келе жатқан кезеңінде патологиялық өзгерістері болмаса сырттай сәулеленген малдың ұшасы мен ағзаларын шектеусіз пайдаланады. Erерде патологиялық өзгерістер бола қалса бактериологиялық тексеріс жүргізіп, соның қортындысына қарап баға береді. Терісін шектеусіз шығарады. Іштей сәулеленуде сойыс өнімдерін радиометрлік зерттеуден өткізеді; патологиялық өзгерістері болмаса, меншікті радиоактивтілігі рұқсат етілген мөлшерден (PEM) аспаса ұшасы мен ағзаларын шектеусіз шығарады. Патологиялық өзгерістер болса ішкі ағзалары техникалық өңдеуге жіберіледі, ал еті MIндетті түрде бактериологиялык тексеру жүргізеді. Меншікті радиоактивтілігі PEM көп болса ұшаны дезактивациялайды, ал ішкі ағзаларын техникалық өңдеуге жібереді. РЗ пен еттің сыртынан ластануы оны сақтаған уақытта шаң-тозаң арқылы немесе лас затпен жанасқанда т. б жағдайларда болуы ықтимал. Оны радиометриялық аспаптардың көмегімен анықтайды.

Радиометриялық зерттеулерге үлгі алу ережесі. Ыдыс ретінде полиэтилен бұйымдары, пергамент кағазы, клиенка, калька, сондай-ак пластмасса, эмальданған және шыны ыдыстарды пайдаланады. Олардың іш жақтарын азот немесе тұз кышкылдарынын 2% ерітінділерімен суланган мактамен сүртеді, шайкап жуады.

Жалпы радиоактивтілігін анықтау үшін үлгіні әрқайсысынан 100 г есебімен бауыздау мен белдемеден, 1-2 қабырға немесе мойын омыртқасын, әрқайсысынан 100 г бауыр, жүрек, өкпе кесектері, бүйректі бүтіндей алады. Құсты тексеру үшін 3-4 ұшасын алады. Ет сырт жағынан РЗ ластанғанда қалыңдығы 10 мм екі кесінді алады. Сүтті тексеру үшін 250-500 мл алады (формалинмен консервілеуге де болады) . 250 г сүт ұнтағын 100-150 г май және сыр (ірімшіктің зауытта істелген түрі), әр тауық қорадан 2-4 ондык жұмыртка, 25-30 г жүн, 100-150 мл қан және несеп, 30-50 г нәжіс алынады.

Радиохимиялық сараптау үшін (залалданған өнімдегі әр изотоптың түрін анықтау үшін) 3 килә ет, 500 г сүйек, қалқанша безді толығымен, 7л сүт алынады. Үлгіні аса сақтықпен алады, қорғаныш заттарды пайдаланады. Үлгі алған адамдар санитариялық домдаудан өтеді.

2. 2 Ет, сут, мал терісін, құс жұмыртқасын радиоактивті заттармен ластанған кезде зарарсыздандыру.

Етті залалсыздандыру (дезактивациялау) .

Ядролық қаруды жаппай қолдану кезінде барлық малдар ішкі сәулеленуге ұшырайды. Құнды ет өнімін басым мөлшерін сақтап қалу мақсатында етті дезактивациялаудың маңызы өте жоғары. Етті дезактивациялау үшін келесі тәсілдерді қолданады.

Етті сүйектен бөліп алу. Егер малдар зақымданғаннан кейін 2-3 күннен соң сойылса, онда бұл әдіс арқылы радиоактивтілік - 15 %, ал 25 күннен соң - 45 % азаяды. Сүйекті жақпайды, көміп тастайды.
Кайнату. Ет 2 кг-нан асырмай кесектеп, 60 мин кайнатады. Қайнату уақытын ұзарту радиоактивті заттардың шығуын тездетпейді Әдеби деректерге сүйенсек, еттегі радиоактивті заттардың 60%-ы сорпаға өтеді, сондықтан да сорпаны шұңқырға төгіп, бетін 70 см қалыңдықтағы топырақпен көміптастайды. Егер еттеп радиоактивті заттар қалыпты деңгейден аспаса, етті тағам ретінде қолдануға болады, ал асып кетсе, дезактивацияның басқа да әдістерін қолданады дезактивацияның қайнату әдісін тек қана радиоактивті заттарды азайту үшін ғана емес, оның ішінде микроорганизмдерді өлтіру үшін де колданады
Тұздау. Тұздықта тұздау әдістемесі бойынша іске асырады, Бұл әдіс ұзақ сақтау кезінде радиоактивті заттардың ыдырауына және солардың тағы да 30% мөлшері тұздыққа шығатынына негізделген.
Мұздату және ұзақ уақыт сақтау. Етті ұзақ уақыт сақтағанда, еттегі радиоактивті заттар ыдырап, мөлшері азаяды. Етті сақтау уақыты радиоактивті заттардың түріне және құрамына және олардың жартылай ыдырау үрдісіне байланысты болады.

Жоғарыдағы әдістерді қолдану тәртібі мен реті төмендегідей болса, тиімді болады.

Егерде етте радиоактивті заттар мөлшері қалыпты жағдайдан 2-3 есе көп болса, онда еттен сүйекті ажырату әдісі қолданылады. Егер бұл әдісте радиоактивті заттар азаймаса, етті 60 минут қайнатып, сонан соң оны таза сумен жуып, радиометриялық өлшем жүргізеді.

Егерде радиоактивті заттардың мөлшері тым көп болса, сүйектен етті ажыратып, тұздап сонан соң ұзақ уақыт мұздатады.

Ет және басқа өнімдерге aya, жанасу арқылы радиоактивті заттармен зақымданса, етті жуып, не еттің жоғарғы 0, 5 см. қабатын сылып алу әдісімен залалсыздандырады.

Мал терісін залалсыздандыру. Радиоактивті заттармен зақымданғанда жүн фолликуласы, май бездері және терінің басқа да құрамы құрылымдық өзгерістерге ұшырайды. Олар семіп, жүннің түсіп қалуына әкеліп соғады. Бұл өзгерістер мал терісі мен жүнінің саны мен сапасын төмендетеді.

Егерде радиоактивті заттар тікелей теріге түссе, күю үрдісі дамиды.

Егерде малдарда ішкі сәулелену болса, онда мал терісінде өте жоғары деңгейде радиоактивті заттар бар деп түсіну қажет. Сондықтан да, мал терісі, жүні міндетті түрде радиометриялық және дозиметриялық бақылауда болуы керек. Мал терісін тұздықта, не никелдеу арқылы ал, жүнін ұзақ уақыт сақтау арқылы залалсыздандырады.

Сүтті залалсыздандыру. Радиоактивті заттар малдың сүттілігіне және сүт құрамына ерекше әсер

етеді Сиырдың сүті радиоактивті заттардың әсерінен 30-85% - ке дейін, ал өлерге бірнеше күн қалғанда 100% -ға азаяды.

Сүттің құрғақ заттары 1, 5 есе артады Өзіндік салмағы, қышқылдығы, кальций саны жоғарылайды

Сүт майлылығы 20 % дейін азаяды, бактерицидтік қасиеті төмендейді.

Сүтті ветеринариялық-санитариялық тұрғыдан бағалағанда, міндетті түрде радиометриялық зерттеу жүргізілуі қажет. Егерде радиоактивті заттардың мөлшері қалыптан тыс көп болса және сау сиырдан алынған, бірақ та сақтау, тасымалдау кезінде радиоактивті заттармен зақымданса сүтті залалсыздандырады (дезактивациялайды) .

Сыртқы сәулелену әсерінен ауырған, бірақ та, сүтінің сапасы жоғары деңгейде болғанында сүтті қолдануға рұқсат етіледі

Сүтті залалсыздандырудың тиімді әдістері сүтті сүт машинасымен тартып, кілегейге, не сары майға айналдыру, көк сүттен сүзбе жасау Бұл залалсыздандыруда таза сары май және казейн алынады. Сары су- конфискат деп танылып залалсыздандырылады, яғни көк алмастырғыш сүзгі арқылы не болмаса қалыпты деңгейге келгенше таза сары су қылып, малға азық ретінде беріледі.

Сүттегі радиоактивті заттардың мөлшерін ұзақ уақыт бойы сақтап азайту тек құрғақ және қоюлатылған сүт үшін ғана колданылады

Егерде сүт өнімдері радиоактивті заттармен (сары май, ірімшік) ауа, жанасу арқылы зақымданса ластанған бетін 2-3 мм, қалыңдығында кесіп алып тастайды. Ол үшін өте өткір пышақ, не жіңішке қатты сымды пайдаланады. Сонан соң тағы да дозиметриялық тексеруден өткізеді

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.