Кәдімгі боз топырақтың химиялық құрамы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .

1 Әдебиетке шолу . . .

2 Негізгі бөлім

2. 1Шаруашылық туралы жалпымағлұматтар . . .

2. 2 Топырақ түзілудің табиғи жағдайларына сипаттама . . .

2. 3 Зерттеу әдістемесі және нәтижелері . . .

Қорытынды . . .

Пайданылған әдебиеттер . . .

Кіріспе

Қазақстан Республикасы президентінің жарлығы мен үкімет қаулыларында ғылымның, оның ішінде халық шаруашылығы дамуындағы фундаментальды зерттеулердің маңыздылығы аталып көрсетілген.

Ауылшаруашылығы өндірісінің интенсивтендірілуіне және табиғаттағы шөлденудің күшеюіне байланысты топырақ жамылғысын сақтау, топырақ құнарлылығын жан-жақты көтеру және агроценоз өнімділігін жоғарылатудың маңызы зор. Ауыл шаруашылығындағы ең маңызды проблема --- топырақ құнарлығын сақтау және оны көтеру. Әр түрлі себептерден топырақтың бүлінуі және оның өнімділігінің кемуі бүкіл әлемге алаңдаушылық тудыруда. Мәселен, неміс ғалымы Snulte A атап көрсетуінше, жыл сайын әлемде пайдалы ауыл шаруашылығы жері орман алқаптарының 7-10 млн. гектары жойылады, соның ең кемі 15-20%адамдар іс-әрекетінің нәтижесінде бөлінеді

Қазақстан республикасында да осындай қолайсыздық жағдаайлар қалыптасты, онда топырақ ресурстарының көпшілігі әртүрлідәрежеде тозған. Қазіргі уақытта жыртылған топырақтың көпшілігі құнарлығын жоғалтқан, топырақ құрамындағы қарашірік мөлшері орта есеппен 25-30%-ға дейін кеміп, оның құрамы едәуір кемейген. Ал оның жыл сайын жоғалуы 0, 6-1, 2 т/га.

Павлодар АШҒЗИ деректері бойынша қарашіріктің жыл сайын минералдануы 1т/га құрайды. Отандық және шетелдік жиынтық деректері бойынша қарашіріктің 1%-ға кемуі астық дақылдарының түсімін орта есеппек 5-6 ц/га төмендетеді.

Қарашіріктің жоғалуының басты себебі топырақты, әсіресе сүрі жер танабын қарқынды өңдеу нәтижесінде оның минералдануы. Екішіден, жыртылған топырақ қабатында аңыздың қалдықтары мен органикалық тыңайтқыштарының жеткіліксіз түсуі. Осыған байланысты топырақ бетін жабуға айрықша көңіл бөлген дұрыс.

Шымкент кеңшарының топырағын ең бірінші кезекте Оңтүстік Қазақстан жер бөлімі экспедициясымен «Казгипрозем», 2000 жылы жүргізілді. Онда суармалы жерлерді қарқынды пайдалану жобасына байланысты ол құжаттар ескіргендіктен, зерттеу жұмыстары 2003 жылы қайтадан жаңартылып, шаруашылық жерлерінің шекаралары айқындалды. Бүгінгі кезде нарықтың экономика бағытына барлық халық шаруашылығы бет бұрғандықтан, әрі нарық жүйесіне сай барлық өндіріс қайтадан қаралып жатқандықтан, оның үстіне жер нарық жүйесінің талабына сай бағаланатын болғандықтан топырақты зерттеу жұмыстары, соңғы жылдары қайтадан жандана бастады.

Міне, сондықтан Оңтүстік Қазақстан облысында зерттеу жұмыстары 2008 жылы қайтадан жүргізілді. Бұл зерттеу жұмыстарында жеке шаруа қожалықтарының жерлерінің шекаралары қайтадан анықталынып, топырақ түрлері нақтыланып, топырақтар құнарлығын көтеруге байланысты топырақ үлгілері алына бастады. Оны Оңтүстік Қазақстан облысының жерге орналастыру орталықтары іс жүзіне асыруда. Қазіргі кезде өркениетті елдердің барылығында ауылшаруашылығымен байланысқан шаруашулықтар ірі масштапты топырақ карталарымен қамтамасыз етілген. Бұл шаруашылық жүргізушілерге жерді тиімді пайдалануға және өндірістің негізгі құрамымен еңбек нәтижесі топырақтың құнарлығын жоғары деңгейде ұстап отыруға, соңынан баладан балаға беріп отыруды қамтамасыз етеді.

Топырақты зерттеу жұмыстары мен топырақ бонитеті үшін топографиялық негіздер М 1:1 масштабта жүргізілді. Оған топографиялық негіздер, аэрофототүсірілімдер, фотопланшеттер негіз болып алынды. Қима сызықтарының жүргізілуі әрбір 5 м сайын болды.

Ал топырақ құнарлығын көтеру қазіргі кезде ауылшаруашылығында ең негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Шару қожалықтарының егіншілік мәдениетіт дұрыс сақтамау салдарынан келеңсіз жайыттар орын алып жатыр, осындай теріс нәтижелер болмауы үшін егіншіліктің өз заңдарын дұрыс ұстанғады қалаймын.

Әдебиетке шолу

Оңтүстік Қазақстан облысы территориясының топырақ жамылғысын бірінші зерттеу жұмыстары ХХ ғасырдың бас кезінде топырақтанушылардың Көшіқон басқармасының басшылығымен жүргізілген.

С. С. Неуструев В. В. Докучаевтің ең бір талантты ізбасарларының бірі болып саналады. Бұл кісі 1908 жылы Шымкент уездігінен Сыр-Дария облысына қарай бағдарлы топырақ зерттеу жұмыстарын жүргізді. Осы кезде Шымкент облысының орталық және шығыс бөліктері түгел зерттелді, яғни Сыр-Дарияның шығыс бөлігі, Түркістан қаласы мен Шанақ бекеттер аралықтары, Арал өзенінің оң жақ қапталдары, байырғы аллювиальды жазықтар және Шығыс Тянь-Шань мен Қаратау аралықтары қамтылды. Осы зерттеулердің қорытындысы бойынша бұл жерлердің топырақ картасы жасалды, онда таулы-шалғынды, қара топырақ және қара топырақ тәріздес топырақ, қара-қоңыр, ашық қара-қоңыр, боз және сазды топырақ атаулары келтірілді. Бұл ғалымның ең бір басты еңбегі, осы кісінің ең бірінші болып жеке тип ретінде - боз топырақты атап көрсетуі. Бұл топырақта бұған дейін эольды - лөсті немесе атмосфералы-шаңды топырақ деп атап келген және оны геологиялық құрылымға жатқызып келген. С. С. Неуструев бойынша боз топырақ ең бірінші кезекте лөс жынысында дамымақ және де басқа борпылдақ жыныстарда ол өзіне тән өсімдіктер жамылғысының астында дамымақ.

Боз топырақтың ішінде, бұл ғалым тау етегіндегі жазықтықтағы лөс жынысында дамыған негізгі боз топырақ, еңістеу жерлерде орналасқан кебірленген боз топырақ, бұл топырақтар Сыр-Дария өзенінің сортаңданған жазықтығында кездеседі және сазды боз топырақ - бұл топырақтар артық ылғалдықта қалыптасады. Қиыршықтасты боз топырақ - Қаратау маңайындағы еңістеу жазықтықтарда кездеседі. К. Д. Глинка Көшіқон топырақ зерттеу жұмыстары басқармасының жетекшісі ретінде 1908 жылдары Қабулсай - Шымкент - Высокое бағдары бойынша жүріп өтті. Бұл ғалым С. С. Неуструевпен келісіп, осы өңірде боз топырақты жеке тип ретінде бөліп, жер бедерінің биіктігі өскен сайын бұл топырақтар күңгірт сұр топырақтарға ауысады, ол қара-қоңыр топыраққа ұқсас топырақ деп жазды. Бірақта ол топырақтан көптеген өзінің белгілерімен ерекшеленеді, сонымен қатар боз топырақтар әртүрлі топырақ құраушы жыныстарда дамуының мүмкін екендігін айтты және бұл топырақтар өз кезегі бойынша ашық боз топырақ, күңгірт боз топырақтан бөлініп олардың ауыспалы түрі кәдімгі боз топырақ деп аталады.

Кеңес үкіметінің бірінші он жылдығында қазіргі Шымкент облысының топырағын Ташкенттің топырақ зерттеушілері зерттеді, негізінен Топырақтану институтымен САГУ-ның геоботаник қызметкерлерінің қатысуымен М. А. Димокия басшылығымен жүргізілді. 1930 жылдардан бастап топырақтың қызмет жұмысы Қазақстанда құрылуының арқасында зерттеу жұмыстары Қазақстандық топырақтанушылардың қатысуымен жүргізілді.

А. В. Мухля және т. б. ғалымдар Қазақстан топырағының бірінші жүйелі тізімін жасады, осы кезеңде Шымкент облысының топырағы да зерттеліп әсіресе А. В. Мухля қысқаша боз топырақтар мен таулы облыстар топырағына сипаттама берді. Оны геоморфологиялық региондарға бөлді.

И. М. Синягин топырақтың құрамын зерттеп, боз топырақтың құрамындағы микроэлементтерді анықтады. Олардың мағлұматтарын келтірді, микроэлементтердің суда және қышқылда ерігіштігін зерттеп оның мөлшерін анықтады. И. И. Синягин боз топырақтардың органикалық құрамын зерттеді, яғни күңгірт боз топырақ гидроморфты нышаны бар боз топырақ және шалғынды боз топырақтардың 3 жылдық жоңышқаның астында, одан басқа нақты өсімдігімен тың жерлердің топырақтарын салыстырып көрсетті. Үздіксіз күздік бидай еккен танаптарда топырақтың құрамында органикалық заттардың сонымен қатар клетчатканың, гемицеллюлозаның жеңіл ыдырайтын азоттық қосылыстардың да азаятындығын көрсетті. Ал үш жылдық жоңышқаның астында органикалық заттар мен азоттың мөлшері көбейіп оның деңгейі тың жердің мөлшеріне жеткен. Бұл жылжымалы заттар мен бос байланысқан органикалық коллойдтардың және топырақтың басқа физикалық қажеттілігінің жақсаруының нәтижесінде болып отыр. Мұның барлығы осы өңірдегі күздік бидай-жоңышқалы ауыспалы егістігінің керек екенін дәлелдейді.

А. Н. Розанов жан-жақты боз топыраққа сипаттама беріп, бұл аймаққа шөлейтті дала мен тік бағыттағы жоғарғы белдеуде жатқан топырақтарды да кіргізген.

ХХ ғасырда Қазақстанның табиғи байлығына орыс мемлекеті мүдделеніп, олар елімізде зерттеу жұмыстарын қарқынды жүргізе бастады. Ресейдің Азия бөлігінің өсімдіктерін және топырақтарын зерттеуді 1907-1916 жылдары К. Д. Глинка ұйымдастырып, басқарды. Осы жылдары Қазақстан топырағын зерттеуге С. С. Неуструев, А. И. Безсонов, Р. И. Аболин, Л. И. Прасолов, И. В. Ларин және т. б. қатысты.

1926-1930 жылдары Қазақстан топырағын зерттеуге белгілі орыс ғалымдары И. П. Герасимов., Е. Н. Иванова., Е. В. Лобова., Т. Ф. Якубова қатысты. Осы жылдары Қазақстанның Халық комиссариатының топырақ бюросы, су басқармасы, Мемлекеттік жер тресі қызметкерлері еліміздің түрлі аймағыңда топырақтарды, өсімдік дүниесін жәие агроэканомикалық жағдайларды зерттеуді қарқынды жүргізді. Осы жүмыстарға Қазақстанның топырақтану ғылымының жас мамандары О. О. Оспанов, А. В. Мухля т. б. қатысты.

Л. И. Прасоловтың басқаруымен 1935 жылы Қазақстан ғалымдары дайындаған Қазақстан Республикасының топырақ картасы дайындалды. Осы жылы С. П. Матусевич т. б. авторлар дайындаған «Қазақстанның топырақ жамылғысы» кітабы жарық көрді. Осы еңбекте бірінші рет еліміздің әр түрлі геоморфологиялық аймақтарының топырақ жамылғысы жүйелі түрде сипатталды.

1939 жылы Кеңестер Одағының Ғылым академиясъшың қазақ филиалы құрамында топырақ зерттеу бөлімі ашылып, оның негізінде 1945 жылы Қазақстан Ғылым академиясының топырақтану институты құрылды. Ол қазіргі кезде мемлекетіміздің мамандандырылған ірі ғылыми зерттеу институты. Осы институт ғалымдары отанымызда топырақтану ғылымының дамуына, еліміздің топырақтарын зерттеу барысына аса ауқымды үлес қосты. Институт ғалымдарының атқарған жүмыстарының бастылары: кіші және орташа масштабтағы еліміздің және әр облыстардың топырақ карталарын жасау; шаруашылықтар мен мемлекеттік жер қорларының ірі масштабты карталарын жасау, топырақ мелиорациясы, топырақ эрозиясы жөніндегі стационарлы және әр аймақта өткізілген ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізді. Қазақстан топырақтарын кешенді түрде сипаттайтын 14 томдық «Қазақстан топырақтары» атты жинақы баспадан шығару; еліміздің топырағын жіктеу және оларды диагностикалау мәселелерін зерттеп, оны іс жүзіне асыру. Осы топырақтану институтын 1945-1968 жылдары аралығында белгілі топырактанушы ғалым Өмірбек Оспанұлы Оспанов басқарды.

Ө. О. Оспанов Қазақстанда топырақтану ғылымының негізін қалаушы ұлтымыздың алғашқы топырақтанушы маманы.

Ол 1932 жылы Мәскеудегі К. А. Тимирязов атындағы ауыл шаруашылығы академиясын топырақтану жэне агрохимия мамаңдығы бойынша бітіріп, КСРО Ғылым академиясының В. В. Докучаев атындағы топырақтану институтының аспирантурасында білімін жалғастырып, 1936 жылы геология-минералогия ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алған. Қазақ Ғылым академиясының президенті Қ. И. Сатпаевтың орынбасары ретінде қызмет атқара жүріп ол еліміздің топырақтану ғылыми зерттеу институтының ашылуына, Қазақстан топырақтары тың игеру жылдары ұтымды зерттеуге, топырақтанушы ғалымдарымыздың ғылыми жұмыстарының әлемдік деңгейге сай жүргізуіне аса зор үлес қосқан ғалым.

Тың игеру жылдары топырақ зерттеу жұмыстары қарқынды жүргізілді. Қысқа мерзімде 100 млн. гектардың топырағы зерттелініп, ірі масштабты топырақ карталары және топырақты ауылшаруашылығында пайдаланғанда қажетті картограммалар дайындалды. Жарамды 22, 6 млн. гектар жер таңдалынып алынып, игеруге ұсынылды Ө. О. Оспанов, К. Ш. Файзов,

Қазақстанда топырақтардың эрозияға ұшырауы жағдайының ұлғая түсуіне байланысты еліміздің ғалымдары топырақ эрозиясы байқалатын аймақтар картасын дайындады, эрозияға және дефляцияға қарсы колданылатын шараларды қалыптастырып жүзеге асырды .

Топырақты көптеген жылдар бойы ауылшаруашылығында пайдаланғанда оның бойындағы өзгерістер зерттелініп, топырақты құнарсызданудан сақтау жолдары анықталды.

Т. Джаланкузов. Еліміздің суармалы аймақтарында қолданылатын топырақтардың ерекшеліктері зерттелініп, оларды дұрыс қолдану жолдары айқындалды Ж. У. Аханов, Т. Т. Тазабеков. Қазакстанда таралған сор, сортаң және кебір топырақтардың қасиеттері, түзілуі зерттеліп, оларды дұрыс игеру шаралары анықталды М. В. Боровский .

В. Валиев өзінің кейбір еңбектерінде Арыс - Түркістан арнасының бойындағы ең кең тараған топырақтарға, яғни олардың физикалық, агрохимиялық көрсеткіштеріне, игеру және мелиорациялау тәсілдеріне, әсіресе кебірлену құбылымдарының кең таралуына байланысты сұрақтарға жауап берді.

А. Б. Курмангалиевтің қоңыр, сұр қоңыр және ашық, кәдімгі боз топырақтардың гумусы мен органикалық массаларының қорлары туралы мағлұматтарын келтіріп, олардың физикалық қасиеттеріне баса көңіл аударды. Бұл ғалым осы боз топырақтың гумус қоры мен жылжымалы азот, фосфор элементтерінің мөлшерін анықтап, олардың тиімділік жағын арттыруға баса көңіл аударды. Арыс пен Келес территориясындағы шалғынды боз және гипстенген боз топырақтарға сипаттама берді.

М. И. Вяткин қысқаша ашық, кәдімгі күңгірт боз топырақтарға сипаттама берді, одан басқа Оңтүстік Қазақстанда кездесетін топырақтарға да көңіл аударды. Бұл автор бұл өңірде 16 топырақтық және 10 табиғи - шаруашылықтық аудандарға бөлуді ұсынды.

А. Б. Курмангалиев, Г. А. Рустамбаев, А. А. Соколов Шымкент облысының физика - географиялық және табиғи ерекшелігін жазып облыс топырақтарының тізімін жасады, облыстағы ең көп тараған топыраққа сипаттама берді. Олардың қоректік элементтермен қамтамасыз етілу жағдайында келтірді, аудандастыру табиғи жағдайларын жазып, жер қорларына сапалы және сандық сипаттамалар берілді. Олардың анықталған агроөндірістік және агромелиоративтік топтастыруы бойынша әрі генетикалық тип, тек және топырақ түзілуіне байланысты құнарлылық ерекшеліктері келтірілді. А. Б. Курмангалиев қоңыр, сұр қоңыр, кәдімгі боз бен ашық боз топырақтардың физикалық қасиеттерімен қатар олардың гумусі мен өсімдіктердің органикалық массасының мағлұматтарын келтірді. Сонымен қатар субальпілі таулы күңгірт, таулы қоңыр (арша астындағы), сұр қоңыр және кәдімгі боз, ашық боз топырақтардың ландшафт құрушы өсімдіктердің күлдік элемент құрамын, гумус қорын және оның құрамын, боз топырақтардың азот пен жылжымалы фосфор мен калий мөлшерін зерттеп, Арыс пен Келесте суармалы шалғынды боз топырақтарды жазды, сонымен қатар гипстенген боз топыраққа сипаттама берді.

А. Б. Курмангалиев пен А. А. Соколов Шымкент облысының оңтүстік боз топырақтарының қалыптасуындағы табиғи климат ерекшеліктеріне тоқтап, мына төмендегі қорытындыға келді: яғни, 1. Боз топырақтардың карбонаттылығы биоклиматтық ерекшеліктеріне ғана емес сонымен қатар топырақ құрушы жыныстың табиғи карбонаттық қор көрсеткішіне де байланысты екенін; 2. Тұран өңіріндегі көптеген боз топырақтың карбонаттылығы аналық жынысының жоғарғы карбонаттылығына да байланысты.

Сондықтан, «аз карбонатты» немесе «жоғары карбонатты» терминін боз топырақтың түрлік ерекшеліктерін анықтау үшін қолданды. Боз топырақтардың өңірлік ерекшелігін анықтаған кезде «оңтүстік» деген терминді Батыс-Тяньшань аймағына, ал «солтүстік» Солтүстік-Тяньшань аймағына қолданған дұрыс.

А. Б. Курмангалиев, Г. А. Рустамбаев, А. А. Соколов Шымкент облысының кебірленген боз топырағына сипаттама берді.

С. Н. Рыжковтың көрсетуі бойынша Орта Азияның суармалы егіншілігінде күздік бидай дақылдарын су және қоректік заттармен қамтамасыз еткен жағдайда құнарлылығын арттыруда бірінші орында оның физикалық қасиеттері, яғни түйіртпектілік пен оның бірікпесі шығады.

Түйіртпектілік пен топырақ бірікпесі топырақ құнарлылығын арттырудағы маңызын көптеген ғалымдар өз еңбектерінде атап өткен (Докучаев, Костычев, Вильямс, Гедройц, Дояренко, Растел, Дж Кук Блэк және т. б. ) анықталған топырақ түйіртпектілігі оның су, ауа, жылулық, физика-химиялық қасиеттеріне соның әсерінен топырақтың барлық құбылымына, оның су және жел эрозиясына төзімділігіне, дақылдардың өнімділігімен өсімдіктердің су мен қоректік заттарды тұтынуына тікелей әсер етеді.

Бірақ та егіншілік тәжірибесінде түйіртпектілік пен бірікпенің агротехникалық шараларды қолданған кезде сандық мөлшері әлі күнге дейін нақтылы белгіленген жоқ. А. Г. Дояренконың айтуы бойынша «Біз агрономдар топырақты өңдеген кезде қандай түйіртпектілікпен бірікпенің сандық мөлшер критерийін білмегенше біздің көрсеткіштеріміз субъективті бола бермек».

А. Н. Розанов боз топырақты аймақта топырақ ресурстарының байлығын дұрыс игеру үшін - өндірістік тұрғыдан боз топырақтың сондай қасиетін табуымыз керек, яғни топырақ түйіртпектілігін, оның ерекше қасиеттері арқылы құнарлылығын арттыруымыз керек.

Түйіртпектілік пен топырақ бірікпесі топырақ құнарлылығын арттырудағы маңызын көптеген ғалымдар өз еңбектерінде атап өткен (Докучаев, Вильямс, Гедройц және т. б. ) анықталған топырақ түйіртпектілігі оның су, ауа, жылулық, физика-химиялық қасиеттеріне соның әсерінен топырақтың барлық құбылымына, оның су және жел эрозиясына төзімділігіне, дақылдардың өнімділігі мен өсімдіктердің су мен қоректік заттарды тұтынуына тікелей әсер етеді.

Бірақ та егіншілік тэжірибесінде түйіртпектілік пен бірікпенің агротехникалық шараларды қолданған кезде сандық мөлшері әлі күнге дейін нақтылы белгіленген жоқ. А. Г. Дояренконың айтуы бойынша «Біз агрономдар топырақты өңдеген кезде қандай түйіртпектілік пен бірікпенің сандық мөлшер критериін білмегенше біздің көрсеткіштеріміз субъекті бола бермек»

А. Н. Розанов боз топырақты аймақта топырақ ресурстарының байлығын дұрыс игеру үшін - өндірістік тұрғыдан боз топырақтың сондай қасиетін табуымыз керек, яғни топырақ түйіртпектілігін, оның ерекше қасиеттері арқылы құнарлығын арттыруымыз керек.

Суармалы боз топырақта суға төзімді агрегаттарын жақсарту үшін оның түйіртпектілігі мен бірікпесін реттеу арқылы іс жүзіне асыруға болады.

Кейінгі жылдары елімізде топырақтану - агрохимия ғылымы одан әрі алға басып, дамып келеді. Ғалымдарымыз Е. Р. Елешев, Т. Смағұлов, Ә. Балғабаев, К. Ш. Фаизов, Р. А. Уразалиев, А. И. Иорганский, А. С. Сапаров, және т. б. топырақ құнарлығын арттыруда өз үлестерін қосуда.

Сурет 1 Жаңаталап жеке шаруа қожалығы

2. Негізгі бөлім

2. 1 Шаруашылық туралы жалпы мағлұматтар

«Жаңаталап » жеміс - жидек жеке шаруа қожалығы Сайрам ауданының оңтүстік - батыс бөлігінде орналасқан. Бұл шаруашылық солтүстігі мен оңтүстігінде Шымкент құс фабрикасы мен Жаңаталап акционерлік қоғамдарымен, ал солтүстік батысында Арыс ауданының жерлерімен шекараласады.

«Жаңаталап» жеміс - жидек кеңшары 1959 жылдары құрылған, оның шекараларын ұлғайту үшін «Жаңаталап» акционерлік қоғамының жерлерінен кесіп берген, ол облыс орталығы Шымкенттен 20 км қашықтықтаорналасқан.

кесте 1

Жаңаталап жеке шаруа қожалығының жер экспликациясы (га)

Пайдаланатын жер атаулары:

Пайдаланатын жер атаулары

Көлемі, га: Көлемі, га

%: %

Пайдаланатын жер атаулары:

Жыртылған жерлер

Көлемі, га: 407

24, 2

Пайдаланатын жер атаулары:

Оның ішінде суармалы

Көлемі, га:

161

9, 6

Пайдаланатын жер атаулары:

Көпжылдық шөптер

Көлемі, га: 690

%: 40, 9

Пайдаланатын жер атаулары:

Жайылым

Көлемі, га: 588

%: 34, 9

Пайдаланатын жер атаулары: Жалпы пайдаланатын жер

Көлемі, га:

1685

100

Жеке шаруашылықтың негізгі бағыты жеміс - жидек 1-кесте мағлұматтары бойынша көпжылдық егістер жалпы көлемі-690 га, оның ішінде бақ-313 га, жидек -1, 0 га, жүзімдік - 319 га және көшеттік - 57 га.

Жеке шаруа қожалығы 4 бөлімшеден тұрады: мұнда жеміс, жүзім, дәнді дақылдар, көкөністер және жемдік дақылдар егіледі. Төмендегі 2-суретте 1-кестедегі мәліметтер диаграмма түрінде келтірілген.

кесте 2

Егілетін дақылдардың құрылымы

№: №

Егілетін дақылдардың аталуы: Егілетін дақылдардың аталуы

Көлемі, га: Көлемі, га

Үлесі, %: Үлесі, %

№: 1

Егілетін дақылдардың аталуы: Дәнді дақылдар

Көлемі, га: 184

Үлесі, %: 45, 2

№: 2

Егілетін дақылдардың аталуы: Көкөністер

Көлемі, га: 4

Үлесі, %: 1, 0

№: 3

Егілетін дақылдардың аталуы: Бақша

Көлемі, га: 5

Үлесі, %: 1, 2

№: 4

Егілетін дақылдардың аталуы: Көпжылдық шөптер (байырғы)

Көлемі, га: 156

Үлесі, %: 38, 4

№: 5

Егілетін дақылдардың аталуы: Көпжылдық шөптер (биылғы)

Көлемі, га: 16

Үлесі, %: 3, 9

№: 6

Егілетін дақылдардың аталуы: Сүрлемдік жүгері

Көлемі, га: 42

Үлесі, %: 10, 3

№: Барлығы

Егілетін дақылдардың аталуы: 407

Көлемі, га: 100

Келтірілген 2-кестенің мағлұматтары бойынша дәнді дақылдардың үлес салмағы - 45, 2%, көпжылдық шөптердің - 42, 3% құрайды. Ал басқа дақылдардың үлес салмағы - 12, 5%.

Сурет 3- Егілетін дақылдардың диаграммасы

Ұжым шаруашылығында алма мен жүзімнің әртүрлі сорттары егіледі. Жемісті дақылдар-633 га жерге егіледі, оның ішінде шекілдеуік дақылдар -313 га, жүзімдіктер - 319 га, жидектер - 1, 0 га, көшеттіктер - 57, 0 га.

кесте 3

Тыңайтқыштарды қолдану деңгейі (тонна)

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.