Кітап форматы мен терім алаңы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р:

Кіріспе . . . 3

Басылым өлшемі және терім жолдарын таңдау. . . 6Кітап форматы мен терім алаңы . . . 6Кітап көлемі мен басылым форматы . . . 12Басылым форматына қойылатын технологиялық талаптар . . . 13
Мәтінді безендіру тәсілдері. . . . 14Мәтін құрылымы және оның түрлері . . . 14Жай мәтіндерді безендіру . . . 16Күрделі мәтінді безендіру . . . 19Титулдық элементтердің безендірілуі . . . 21
Қаріп мәтін мазмұнын ашудың негізгі тәсілі. . . 23Қаріп туралы негізгі мағлұмат . . . 23Қаріп өлшемдері . . . 23Қаріп кескіндері . . . 24Қаріптің орыны және суреттері . . . 26Қаріп стандарты . . . 27Қаріптік емес баспаханалық басу элементтері . . . 28
Иллюстрацияларды суреттеу. . . 29Суреттеу тәсілдері және оларды безендіру сипаттамасы . . . 29Иллюстрациялық пішіндердің корректурасы . . . 36Иллюстрацияға қойылатын техникалық талаптар . . . 37
Кітап қалыптауы. . . 39Кітап қалыптауы - композициялық безендірудің аяқталуы . . . 39Қалыптау технологиялық процесс ретінде . . . 39
Кітап қаптамасын таңдау. . . 42Кітап қаптамасын анықтайтын шарттар . . . 42Түптеме маталары . . . 43

Қорытынды . . . 46

Қосымшалар . . . 47

Әдебиеттер тізімі . . . 56

К І Р І С П Е

Кішкентай кезімізден бастап біз сурет-кітапшаларды үлкен қызығушылықпен қарап, осы кітапшаларда берілген үлкен әрі түрлі-түсті суреттер мен иллюстрациялар арқылы бізді қоршаған әлемді танимыз. Ересек адамдардың қызықты ертегілер мен аңыздарды, өлең жолдарын дауыстап оқығанын әуестене тыңдап өстік.

Одан соң біздің қолымызға әліппе түседі, суреттермен бірге үйлесе орналасқан әріптермен танысамыз. Осы әріптерді оқып, олардан буын, буыннан сөз құрап, өзіміздің сауатымызды ашамыз.

Оқуды үйренгеннен кейін біз мазмұны жағынан әртүрлі кітаптарды өз бетімізбен оқуға кірісеміз. Бұл қатарға алдымызға білімнің негізін ашатын оқулықтар, ғаламымыздың кешегісі мен бүгінгісін паш ететін, әр мемлекеттің географиясымен таныстыратын, ғасырлар тағдырын көрсететін тарихи, өмір мен мемлекеттік құрылым жайлы мағлұмат беретін саяси, өз құқықтарын қорғау үшін шығарылған құқықтық кітаптар келеді. Бұл жерде фантастикалық ертегілер, шытырман оқиғалар, саяхат, әйгілі оқиғалар мен тұлғалар жайлы әңгімелер, Отанымыздың кешегі және бүгінгі батырлары мен қаһармандары жайлы кітаптар да кіреді.

Болашақта жоғарыда аталған мазмұны жағынан әртүрлі кітаптардан көркем әдебиет пен бізді қызықтыратын арнайы сұрақтарға жауап іздеп, алуан түрлі кітаптарды қолға аламыз.

Адамзат тарихының жолында алуан түрлі әсем кітаптар жарық көрді. Олар адамдардың ойы мен ойын жалғастырып, бір адамның білімі мен сезімін басқаларға тасымалдайды. Кітаптардан біздің заманынмызға дейінгі мыңдаған жылдар бұрын адамдардың қалай жұмыс істегенін, өмір сүргенін, нені меңгеріп, не жайлы армандағанын біле аламыз.

Кітаптардың көпшілігі ұмытылмайтын сезім қалдырады. Олар өмірдің рухани және материалдық жақтарын шыншылдықпен ашып, болашақта тәрбиелік мәннің мол боларына күмән тудырмауы керек.

Француз жазушы-реалисті Оноре де Бальзак өзінің «Человеческая комедия» атты көптомдық эпопеясында буржуазияның таптық үстемдігінің адамгершілікке жатпайтын зардаптарын аса қатыгездікпен ашып жазды. Ф. Энгельс Бальзактың «француз қоғамының шыншыл тарихын» таныдым деп есептеп, «сол кездің барлық мамандандырылған тарихшы, экономист пен есепшілерді бірге қосқанның өзінде, осы кітаптап алғаны артық болды» деп айтты. [1] .

Н. Г. Чернышевскийдің «Не істеу керек?» атты романы бірнеше ұрпақтың жастарына айтарлықтай әсер етті. Романда «жаңа адамдардың» бейнесі көрсетіліп, әйел адамына деген жаңа қарым-қатынас, отбасы мен қоғамдағы теңдік үшін күрес жайлы айтылып, төңкеріс жасаған Рахметовтың тамаша бейнесі көрсетіледі.

Осы роман әсерінен «жүздеген жаңа бағыттағы адамдар жасалып отырды. Чернышевский, мысалы, менің бауырымды, ал ол мені осы ортаға тартты. Маркс, Энгельс, Плехановтың шығармашылығымен танысқанға дейін мен тек Чернышевскийді білдім, ол «Не істеу керек?» романынан басталды» - деп В. И. Ленин айтқан. [2] .

Теңдік жайлы тек орыс жазушылары ғана емес, қазақ даласының ұлы тұлғалары да жазған болатын. Олардың көпшілігі патшалық отарлау саясатының астында болған қазақ қоғамының мүшкіл жағдайы, әйелдің қоғамдағы теңдігі жайлы болды. Тіпті орыс жазушыларына қарағанда қазақ ұлдарының шығармалары қудалауға көп түсті.

А. И. Герцен кітаптың жеке тұлға және барлық қоғам өміріндегі рөлі мен маңызы жайлы ашып айтты.

«Кітап - бір ұрпақтың келесі ұрпаққа қалдыратын мұрасы, әл үстіндегі жатқан қарияның енді өмір сүруді бастаған жас балаға айтқан өсиеті. Барлық адамзаттың кітапқа басылған өмірі: адамдар, рулар мен тайпалар, хандықтар мен мемлекеттер жойылса да, кітап бетінде мәңгі қалады. Кітап тек кешегіміз ғана емес, ол бүгінгіні басқаратын құжатымыз, ертеңгі күннің бағдарламасы. Сонымен, кітапты құрметтейік!» [3] .

Бүгінгі күні кітап біздің өмірімізге орнықты кіргені соншалықты, тіпті кітапсыз жұмыс істей алмай, өмір сүруіміз қиындады. Ол - өмірлік серігіміз, сырласымыз, өмір жолымыздағы тәрбиешіміз және көмекшіміздің орнын алды.

Бүгінгі күні біз танитын кітап дәл осындай сыртқы пішінмен бірден қалыптаспады. Оның алдында саз тақтайшаларға, папирус, пергамент пен қағазға жазылған кітаптар болды. Олардың өндірісі өте көп уақытты алды, және оларды дайындауда арнайы үйретілген жазғыштар жұмыс істеді. Бұндай кітаптар шектеулі таралыммен шығарылып, өте қымбат тұрды.

Қазіргі кезде кітап шығару баспаның баспаханамен бірлескен жұмысының жемісі. Баспада автор қолжазбасы теру мен басылымға даярланып, баспаханада бізге таныс басылым формасына ие болады.

Кітапты безендіру немесе басқа да басылым - кітапқа дәстүрлі бейне беру. Бұл - суретші, көркемдеуші және техникалық редактордың бір жақтан, полиграфистердің екінші жағынан бірлесе жасаған жұмысының нәтижесі. Сондықтан автор қолжазбасы кітапқа айналу жолына дейін екі кезеңнен өтеді, бірі көркемдік-безендіру, екіншісі - полиграфиялық.

Кез келген кітап оқуға арналған. Оқырман оның мазмұнының полиграфиялық формасын дұрыс қабылдау үшін, кітап оқуға ыңғайлы болу керек. Автор кітап мазмұнын проза арқылы немесе өлең жолдарымен, сонымен қатар мазмұнды ашу үшін әртүрлі формулалар, кестелер немесе кітаптың осы тақырыбын ашуға жарайды деген басқа да тәсілдерді қолдануы мүмкін.

Әр кітап белгілі бір оқырмандар тобына арналады, оқуға бейімделуіне, оны қолдану ортасына байланысты: үйде, кітапханада, өндірісте және т. б. Безендірілу кітап мазмұнына үйлесімді кітап өлшемін, жол ұзындығын, қаріп өлшемін және тағы басқа графикалық элементтердің дұрыс таңдалып, оқырманның басылымды ұтымды, ешбір кедергісіз, қиындықсыз пайдалануына кепілдік етеді.

Кітап безендірілуі оқырманға өте үлкен әсер етеді. Ол тек адам санасы ғана емес, сонымен қатар музыка секілді сезіміне әсер етіп, белгілі бір көңіл-күй тудырады, қуаныш немесе түңілу және оқу нәтижесіне үлесін тигізеді.

Кітап безендіруші барлық безендіру тәсілдерін олардың қолдану аясы мен мақсаттарына қарай негізгі үш топқа бөлуге болады. Олар:

графикалық-көркемдеуші;
компазициялық-кеңістіктік;
материалды-техникалық.

Бірінші топқа қаріптердің барлық түрі, иллюстрациялар, орнамент, ою-өрнек, сызықтар және кітапта кездесетін басқа да көркемдеу формалары кіреді.

Екінші топты кітаптың элементтерінің орналасуы мен олардың өлшемдері құрайды. Мысалы, басылым форматы, басу алаңы мен жолдар өлшемі, жолдардағы сөздердің орналасу тәртібі, кітап беттеріндегі тақырыптардың, кестелердің, суреттердің және басқа элементтердің орналасуы.

Үшінші топқа кітапта қолданылатын барлық материалдар қатысты. Оларға: қағаз, картон, мата, бояу және полиграфиялық процестер кіреді.

Қазіргі кезде баспалардағы безендіру көркемдеуші және техникалық редакторлардың қарамағында.

Көркемдеуші редактордың міндетіне кітаптың жалпы көркем безендіру жоспарын құрастыру, көркемдеуші-графикалық элементтерді (кітаптың мұқабасы, түптеуі және иллюстрация нұсқалары) таңдау немесе оларға тапсырыс беру кіреді. Кейінірек техникалық редакторға нұсқаулар беру арқылы кітаптың ішкі техникалық редакциялауы жүргізіледі.

Кітаптың техникалық редакциялануы көркемдік редактордың шығармашылық ойлары арқылы жүзеге асырылады. Техникалық редактордың міндетіне басылымның көлемін есептеу, басылатын сурет немесе иллюстрацияның алаңын өлшеу, кесте өлмемін есептеу, қаріпті әртүрлі мәтін түріне байланысты таңдау, теру алаңын макеттеу, техникалық спецификасын орындау, керекті материалдарды таңдау кіреді.

Бірақ техникалық редакциялауды тек ішкі элементтерді өңдеу мен безендіру деп есептеу дұрыс емес. Редакциялаудың екі түрінің де маңызы бірдей, екеуі кітап мазмұнын ашу мақсатында жұмыс атқарып, тығыз байланыста болады. [4] .

БАСЫЛЫМ ӨЛШЕМІ ЖӘНЕ ТЕРІМ АЛАҢЫН ТАҢДАУКітап форматы мен терім алаңы

Қолданылатын басылым форматтары

1961 жылдың 1 қаңтарында «Кітаптар мен журналдар. Форматтар» атты қабылданған №5773-59 мемлекеттік стандарт бойынша келесі басылым түрлерінің негізгі форматтары анықталды. (1-қосымша) .

Бұл форматтарды өлшемдері мен аудандары бойынша негізгі үш топқа біріктіруге болады: №1-5 кіші кітап форматтары, №6-9 орта кітап форматтары, №10-14 үлкен кітап форматтары.

Кітап парақтарының пропорциясына назар аударатын болсақ, онда олардың байланысы бойынша тағы да үш топқа жіктеуімізге болады. Біріншілері (№1, №2, №5, №7, №9 және №11) вертикалі бойынша созыңқы формалы, биіктігі еніне қарағанда басымырақ; олардың енінің ұзындығына қатынасы 10 : 15-тен 10 : 15, 7-ге дейінгі аралықта болады. Келесі форматтарда (№4, №6, №8 және №13) бірінші топпен салыстырғанда ені мен биіктігі аралығындағы қарама-қарсылық кішірек, биіктігі енінен 1/3 есе артық. Өлшемдер арасындағы пропорция 10 : 13-тен 10 : 13, 9-ға дейінгі аралықта анықталады. Үшінші топтағы форматтардың (№3, №10, №12 және №14) өлшемдерінің айырмашылығы мүлдем кіші. Парақтар шаршы тәрізді. Пропорциялары 10 : 12, 5-тен 10 : 12, 8-ге дейінгі аралықты қамтиды. [5]

Кітап өндірісіндегі форматтарды қолдану статистикасының көрсеткіштері бойынша, шығарылатын өнімнің 80% астамы 84 × 108/32 және 60 × 90/16 форматымен, ал қалған 20% басқа форматтармен жарық көреді. Бұл 84 × 108/32 және 60 × 90/16 форматтарының оқуға, қолдану және сақтауға ыңғайлы жағдай жасайтындығын айқындайды. [6]

Форматтардың қолданылуы

Анықталған кітап форматын таңдауда нені негізге алу қажет? Ең алдымен - басылым түрі мен келесі факторларды ескеру шарт:

Шығарма формасы мен мазмұнын ашу тәсілдеріне байланысты. Егер мәтін прозалық болса, онда орта формат қолайлы; егер кітап мәтіні өлеңмен жазылған болса, онда өлең жолдарының ұзақтығына байланысты кітап форматының енінің кіші немесе орта өлшемдерін қолдану керек; егер мәтін үлкен кестелермен, өте ұзақ формулалармен, ені кең әрі үлкен иллюстрациялармен немесе шаршы тәрізді географиялық карталармен қатар жүрсе, онда үлкен форматтарды қолданған жөн.
Кітаптың бағытталуы мен оның оқу жағдайларына байланысты. Ұзақ уақыт оқуға арналған кітаптарды орта форматтарда шығарған дұрыс; тез қарауға немесе таңдаулы мәтіндерді оқуға арналған кітаптар, мысалы анықтамалар мен сөздіктерді шығаруға кіші формат қолайлы (көлемі рұқсат еткен жағдайда) ; асықпай, тоқтап, әрі зерттеп оқылатын оқулықтар, ғылыми және өндірістік басылымдар, үлкен форматтарды қажет етеді.
Оқырманды дайындау және оқуға бейімделу қабілетіне байланысты. Егер кітап көзі мәтін жолдарымен баяу қозғалатын тәжірибесіз оқырманға арналған болса, онда үлкен форматтағы ұзақ жолды, ірі қаріпті формат ыңғайлы. Тәжірибелі, жылдам оқу техникасымен ие оқырманға арналған кітапты орта форматта шығару, мәтін жолдарын тез оқуға ыңғайлы; сонымен қатар басқа нұсқалар да бар.
Кітапты сақтау жағдайларына байланысты. Егер шығарылатын басылым өндіріс жағдайларында (зауыт, фабрика, егіс алқабында, зертханада) немесе жолда (сөздіктер) пайдалануы болжамдалса, онда кіші формат таңдалады. Керісінше, бөлмеде, сыныпта немесе кітапханада оқуға арналған кітаптарды орта немесе үлкен форматпен шығарған жөн.

Терім жолдары және бет

Кітап беттерінде терім жолдары орналасады. Алдында айтылғандай шығарма мазмұнын ашу мақсатында қолданылатын барлық басу элементтерінің өлшемдеріне байланысты терім алаңдары анықталады. Кітап беттерінің, терім жолдары және оларда орналасатын барлық элементтердің пропорциялық қарым-қатынасы үйлесімді болуы керек. Себебі басу элементтерінің үйлесімді емес орналасуы кітапты оқу процесін төмендетеді.

Осындай сәтсіздіктерді жою үшін (МРТУ) №43-01-61 «Кітаптар мен журналдар. Полиграфиялық безендіру» атты техникалық жағдайларға байланысты әр форматқа арналған негізгі 4 нұсқадағы беттерге пропорционалды терім алаңдары анықталған. Бұл нұсқалар түрлі оқырман категорияларына арналған әр типтегі кітаптардың оқу ыңғайлығын арттыра түседі. [7]

Терім жолдарын безендіру нұсқалары

Безендіру нұсқалары түрінде терім жолдарының нақты өлшемдері №2 кестеде көрсетілген.

Бұл нұсқалардың бағытталуы неде?

Б і р і н ш і н ұ с қ а қысқа пайдалану мерзіміне арналған орта және үлкен көлемді кеңтаралымды кітап басылымдарының терім жолдарын безендіруге арналған. Бұндай басылымдарға әліппе, қалта сөздіктері мен анықтамаларды және белгілі бір мерзімді қамтитын бұйрық, анықтама сияқты сериялық басылымдарды жатқызуға болады.

Е к і н ш і н ұ с қ а - негізгі. Ол басылым түрлерінің көпшілігінің көлемі мен таралымына тәуелсіз түрде болады. Бұндай басылым түрлеріне бастауыш және орта мектеп, жоғарғы оқу орны, таңдаулы шығармалар, жинақтар, көркем әдебиеттің жеке шығармалары, ғылыми еңбектер кіреді.

Ү ш і н ш і н ұ с қ а - саяси, ғылыми немесе көркемдік маңызы зор, үлкен көлем мен басылымдарға негізделген. Бұндай басылымдарға көркем-әдеби және ғылыми шығармалар жинағының басым көпшілігін, жекелеген иллюстрацияланған балалар әдебиетін, ғылыми монографияларды енгізуге болады.

Т ө р т і н ш і н ұ с қ а ерекше көркем безендірілген иллюстрацияға бай, кішітаралымды басылымдарды қамтиды. Осы нұсқаға мерейтойлық және сыйлықтарға арналған басылымдар, прейскуранттар, экспорттық өнімдердің нарықтық тізімін, буклеттерді жатқызуға болады. Бұл басылымдар бірінші және екінші нұсқаға қарағанда кіші таралыммен шығады. [8]

Іс жүзінде жоғарыда берілген терім жолдарының безендіру нұсқаларынан өзге тәсілдерді болжау арқылы қолдануға тура келеді:

Терім формасының құрылым ерекшеліктері. Мысалы, өлеңмен жазылған мәтіндерде беттің жоғарғы және төменгі жақтарына терім жолдары түсу ықтималдығы жоғары. Ол өлең жолдарының санына және таңдалған форматына байланысты болады.
Басылым форматымен, оның кішіреюіне байланысты безендіру нұсқаларын таңдау мүмкіндігі азая түседі (толығырақ №2 қосымшада) .
Басылым көлемімен. 25 баспа табақтан жоғары көлемдегі кітаптардың жоғарғы бөлігінің енін үлкейту керек болады. Ол оқуға ыңғайлы болу үшін жасалады.
Кітап блогын біріктіру және жинақтаумен. Кітап блогтарын тіккен кезде оның жоғарғы жағына тігіс түсіп, өнімді оқыған кезде ыңғайлы болады. Блогты тігіссіз жинау кезінде оның шетінен5 ммкесу керек болады, сондықтан терім жолын1/4шаршыға кішірейту керек болады.

Жоғарыда көрсетілген терім жолдарының форматы жалпы кітап өнімдеріне арналған. Ерекше көркем безендірумен шығарылатын кітап өнімдеріне терім жолдары бөлек таңдалады.

Басылым форматы және жолдың оқу ыңғайлығы

Басылым форматын таңдау кезінде жолдың ұзақтығын ескеру қажет. Жолдың ұзақтығы - кітаптың оқудағы ыңғайлығын анықтайтын негізгі факторлардың бірі.

Жол ұзақтығы оқырманның тәжірибелігімен, дәлірек айтсақ оның оқуға бейімделу дәрежесіне байланысты.

Кеңестік ғалымдардың (проф. В. А. Артемов, проф. А. А. Реформатский, Н. А. Головин және т. б. ) зерттеулері бойынша, бірдей қаріппен жазылған кітаптарды оқу кезінде жолдың ұзақтығы оқу процессіне әсер ететіндігін дәлелдеді.

Оқырманның оқуға бейімделуіне байланысты жолдың ұзақтығы әсер етеді. Зерттеулердің нәтижесі бойынша 41/4 - 41/2 кв. терілген мәтін 6 кв қарағанда 6%, ал 7 кв терілген мәтінмен салыстырғанда 11% жылдамырақ оқылатынын дәлелденді. [9]

Жол ұзақтығын 6 кв асыру тәжірибелі оқырманға айтарлықтай кедергі келтіреді. Ол көзін ғана емес, басын қозғап отыруы керек болады. Бұл адамға физикалық күшті жұмсап, тез шаршауды тудыруы мүмкін.

Тәжірибесі төмен оқырманға жолдың ұзақтығы тиімді. Ол бір жолдағы мәтінді көз алмай оқып, оны түсініп алуына және қайта-қайта жолды ауыстыруды ыңғайлы түрде жеңілдетеді.

Жол ұзындығы қаріп кеглімен өлшемдес болуы керек.

Ыңғайлық жағынан мәтіндегі ұзын жолдарды кіші қаріппен, ал қысқа жолдарды үлкен қаріптермен жазу қанағаттандырарлық жағдай болмас.

Мәтіннің қаріп кеглін өзгерту бір жолдағы басу белгілерінің санын көбейтеді немесе кішірейтеді. Сондықтанда жол ұзындығы мен таңдалатын қаріп арасында белгілі бір пропорция болуы қажет. Қалыптасқан нормалар белгіленбеген, бірақ тәжірибе жүзінде №3 қосымшадағы арақатынас дұрыс деп есептелінеді.

Жоларалық қашықтықтың үлкеюі.

Оқу дағдысы төмен оқырманға жоларалық қашықтықтың үлкен болғаны қолайлы. Оған әр жолды бөлек көріп, келесісіне көшуі жеңіл болады. Бұл әсіресе үлкен қаріптерді қолданғанда маңызды.

Тәжірибелі оқырманға да жоларалық арақашықтық септігін тигізеді, бірақ бұл шешуші фактор рөлін ойнай алмайды.

Жол ұзақтығы оқу жағдайына байланысты болады.

Мысалы, ұзақ уақыт оқуға арналған әдебиеттер гигиеналық нормаларда; жаттауға немесе бөлек тарауларын зерттеуді қажет ететін (ғылыми-техникалық әдебиет, оқулықтар) кітаптарда жолдың үлкен болуы; ал тез оқуға және таңдамалы оқуға арналған кітаптарда жол ұзақтығы қысқа болғаны абзал.

Мәтіннің қолайлы оқылуы кейде оның көпбағаналы верстка арқылы бірнеше кіші жолдарға бөлінуін талап етуі мүмкін.

Иллюстрация және басылым форматы

Басылым форматының берілген иллюстрациясына байланысты белгілі тәуелділікті анықтауға болмайды, бірақ иллюстрацияның форматты таңдау кезіндегі ықпалын шетке шығарып тастау да жө н емес.

Өлшемдері үлкен иллюстрациялар үлкен аудандарды қажет етеді. Иллюстрация пропорциялары өз кезінде бет формасы мен терім алыңының форматын анықтайды. Егер суреттердің екі жақты пропорциясы 3/4 , 4/5 , 7/9 т. б. онда бұл иллюстрацияларға бет форматтары 60 × 90/8, 84 × 108/16, 70 × 90/16, 70×108/32 сәйкес келеді.

Ені кіші, ал ұындығы бойынша созылыңқы келген иллюстрациялар 2/3 , 3/5 , 5/8 т. б. пропорциялар бойынша құрылып, 70 × 108/16, 60 × 90/16, 84 × 108/32, 70 × 90/32 формат өлшемдері үйлесімді болады.

Рамкаларда берілген иллюстрациялар басылым форматы мен терім алаңының форматын дәлірек анықтайды.

Иллюстациялардың түпнұсқасы таңдалған басылым форматымен келісе етіліп жасалса, ал көшірме ретінде алынатын иллюстрацияның пропорциялық өлшемдері сақталынады. Дайын иллюстрацияларды белгіленген басылым форматына немесе басу алаңына салу айтарлықтай қиын болады, әсіресе түпнұсқа еркін формада орындалған жағдайда.

Анықтамалар мен нұсқаулық басылымдарда мәтін көлемі аз, ал көрнекілік материал ретінде қолданылатын иллюстрациялар мен суреттерге толы. Осы басылымдардан иллюстрацияларды алып тастау кітаптың барлық мазмұнынан айыру деп есептелінеді. Бұл жағдайда басылым форматынан ауытқып, иллюстрацияланатын элементтер мен мәтіннің алдын-ала макетін жасау арқылы, үйлесімді өнім шығаруға болады.

Кітапта берілген иллюстрацияларды басу алаңына орналастыру формат өлшемінің үлкеюіне алып келетіндігін байқаймыз. Бұл жағдайларда теру алыңының ауданы кішірейіп, ал суретке берілетін аудан ұлғаяды. Бірақ бұл кітап форматының қалыпты жағдайында іске аса бермейді, мысалы, көркем әдебиетте. Суреттерді мәтін ішінде немесе алаңдарда орналастыру үшін беттің үлкен форматын алған жөн. Тіпті жекеленген иллюстрациялардың басу алаңынан шығуы кітап форматының өзгеруіне алып келеді.

Осыдан мынандай тұжырым жасауға болады, суретшіге иллюстрация түпнұсқасына тапсырыс беру кезінде, болашақ басылым форматын ескеріп, иллюстрация өлшемдерінің өзгеруіне дайын болу керек. Бірақ дұрыс таңдалған өлшем пропорциялары бойынша иллюстрация басылым форматына сәйкес келеді. [10]

Кітап көлемі мен басылым форматы

Басылым форматын таңдау кезінде кітап көлемін де ескеру керек. Алдында айтылғандай басылым форматы және оның баспа табақ бойынша пропорциялық арақатынас болуы керек. Бірақ, пропорциялық арақатынас - тек термин ретінде қолданылады. Оны кітапқа қатысты ауыспалы мағынада түсіну керек.

Кітапты қолдану ыңғайлығы - форматты таңдау кезіндегі маңызды факторлардың бірі.

Физикалық басу көлемі баспа табақ бойынша анықталады. Форматы үлкен бетке форматы кіші форматқа қарағанда айтарлықтай көп материал кіреді. Сондықтан, басылым форматын таңдау кезінде баспа табақ саны мен одан алынатын кітап көлемін ескеру керек.

Баспа табақ көлемін анықтайтын тәсілдерге басу алаңының форматы, қаріп кеглі мен оның тығыздығы, кітап версткасының амалдары жатады.

Мысалы, бірінші нұсқадағы басу алаңдарын безендіру төртінші нұсқаға қарағанда 14-15% артық көлемді алады. Сондықтан бір безендіру нұсқасын екіншісімен алмастыру арқылы басылым көлемінің баспа табақ бойынша реттеуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.