Тісті беріліс бөлшектерін жөндеу
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1 Технологиялық
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
1.1 Speed Master 102- басу машинасы туралы жалпы
мәліметтер ... ... ... ...
1.2 Офсеттік цилиндрдің
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..
1.3 Полиграфия кәсіпорынында жоспарлы алдын-ала жөндеу (ЖАЖ) жүйесін
енгізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.4 Жұмыстарды жоспарлау
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..
1.5 Полиграфия машиналарының тозығуы және олардың негізгі
ақаулары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
1.6 Жөндеу жұмыстарының
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Кезеңдік техникалық
күтіп-қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8 Полиграфия машиналарын жөндеудің өндірістік
процесі ... ... ... ... ... ...
1.9 Технологиялық процестерді
дайындау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
1.10 Тісті беріліс бөлшектерін
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.11 Тісті дөңгелектердің тістерін иілу және жанасу беріктігіне
есептеу ...
2 Экономикалық
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3 Еңбек қорғау
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Республикамыздың ірі полиграфия кәсіпорындарында технологиялық
жабдықтар жоспарлы түрде техникалық күту, жөндеудің арқасында тиісті
дәрежедегі жұмысқа жарамдылығын өзіндік пайдалану көрсеткіштерін, қажетті
режимдерде жұмыс істеу қабілетін, беріктігін сақтап келеді. Полиграфия
машиналары мен жабдықтарының бұл қасиеттерін оларды орнату, пайдалану
барысында қажетті техникалық күту және жөндеудің көп компонентті
технологиялық жүйесі қамтамасыз етеді. Полиграфия өндірісі жабдықтарын
тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін оларды қолдану және жөндеу жұмыстары
жүйесін нақтылы ұйымдастыру қажет.
Полиграфия жабдықтары машина жасау өндірісінің ұзақ мерзімді пайдалану
өнімдері қатарына жатады. Олардың техникалық жай күйі ЖАЖ жүйесінің
әсерімен қалпында сақталып немесе қалпына келтіріліп отырады. Диплом
алдындағы өндірістік практика кезінде Speedmaster SM-102 басу машинасының
жұмыс істеу кезеңдерін көрдім. Полиграфиялық баспа экономикалық және жоғары
сапалы басуды талап етеді, Speedmaster SM 102- басу машинасы осы
мінездеменің барлығы, бір машинада қарастырылады. Speedmaster SM 102 басу
машинасы екі жағынан басу және жоғары жылдамдықта сапалы басуға
ие.Speedmaster SM 102-сыналған екі жақты басу машинасы,болашаққа жасау
мақсатында және жоғары жылдамдықпен сапалы басуды қамтамасыз етеді. Басты
операция Plus, бұл машина жоғары тұрақтылықпен қамтамасыз етеді. Алдын ала
кеңею функциясын уақытын дайындау ең төменгі дәрежеге дейін. Басу
машинасын толық автоматтандыруды жасау ерекше экономикалық әсеріне
байланысты. Speedmaster SM 102- жоғары өнімділікті соның ішінде,
басқару пулті Prinect Press Center керемет эксплутатциялық сипаттамаға ие.
Басу машинасының интеграциясы сандық жұмыста содан соң азаю уақытына және
барлығы тапсырманың қысқарту мерзімін жасайды. Тұтынушының қажеттілігі үшін
үлкен таңдау қарастырылған. Машинамен қоса бұл класқа 2-ден 12 басу
секциясы және лакировалдық секция, сатып алушылардың сұранысы бойынша
кіреді. Бастапқы жұмыс аймағы Heidelberg компаниялық басуды ұсынады,
Speedmaster SM 102-басу машинасы Preset самонакладымен жабдықталған.
Prinect Press Center Compact басқару пулті бар. Барлық сатып алушылардың
талаптарына сай келеді. Speedmaster SM 102- басу машинасы толықтай
автоматтандырылған Preset Plus жоғары эффектілік самонакладымен және
Preset Plus қабылдағыш аймағы жақсы шешім болып саналады. Рулонды- табақты
система CutStar берілісі қымбат емес рулонды материалды қолдануға
мүмкіндік береді.
Heidelberg компаниясы экологиялық қауіпсіз басуда көшбасшы болып
табылады. Экологиялық таза полиграфиялық жабдықтар, Heidelberg фирмасы
тұтынушыларға экологиялық қауіпсіз өнімді және ертінділерді ұсыну осы
фирманың корпаративті мақсаты болып табылады. Қоршаған ортаны күзету
сұрақтары бойынша Heidelberg Print Media Academy бағдарламасында маңызды
орын алады. Speedmaster SM 102-басу машинасы денсаулық сақтау және
қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған “Шаң сұрақтарына” байланысты
сынақтан өтті.
Speedmaster SM 102- барлық функциялары динамикалары және модельдік.
Керегелік монитор 100% жылтырлатып ғана қоймай сонымен қатар баспа- табақты
ылғалдандыру және оның сапасын қамтамасыз етуі. Ол жерде баспа-табақтың
ені мен ұзындығы сәйкеінше бояу аймағымен, яғни түсті бөлуді әрбір өз
қалауымен бөлек ұсынуы мүмкін. Керегелік монитор сондай- ақ қосымша
смстемалармен жұмыс істейді олар: Prinect Cockpit әлде Machine Component
Scout.Бір құрылғанда бақылау сапасы басқару пульті және спектрофотометрлік
система. Басқару пультімен өлшеу системасының өзара әсері түсі Prinect
Axis Control, Prinect Image Control және Prinect Inpress Control жақсы
қызықты жұмыс ағынына мүмкіндік береді. Prinect Press Center мен бірігу бұл
өнімдер қосыла қызықты система болады.
Heidelberger Drackmaschinen AG компаниясы Speedmaster SM 102- парақтық
офсеттік басу машинасы экологиялық талаптарға сай Парижде өткен
халықаралық жәрменкеде сертификат алды. Сетификат Bemfsgenossenschaft
Driick und Papier (Германия), CNAMTS (Франция), HSE (Великобритания) және
CEF1C(Европа) компанияларына берілді.Speedmaster SM 102-басу машинасы
тасталымдар деңгейлері барлық шектік рұқсатты мәндерден төмен-
тасталымдардын кейбір анықталған көрсеткіштері рұқсатты көрсеткіштердің 10%-
да құрамайды. Машина барлық арнайы бағдарламалық сынақтан және заңға
сәйкес тұтынушының бақылауынан өтті. Бұл сынақтан машина шаңды алып-
тастаудан изопропилдік спирттің буынан, майлаудың булау ертіндісінде,
бояудың шаңдауында, булануда және щуда сыналды. Heidelberg фирмасы
машинасының конструкциясы төмен деңгейлі алып-тастаудан экологиялық
қауіпсіздіктен реттеу барлық модельдер бір өндірістен шыққан.
Офсеттік цилиндр форма цилиндрінен бейнені қабылдап алып оны басу
цилиндрінің бетіне орналасқан қағазға (басқа басу материалына) беру
қызметін атқарады. Оның сыртқы арнайы резинаматалы пластинамен
қапталды.Пластиналы бекіту барысында оның соза тартылу керек.Тартылу күші
120-200Нсм шамасында болуы керек. Бұл дипломдық жобада моделі Speed
Master 102- басу машинасындағы офсеттік цилиндрінің күрделі жөндеуінің
технологиялық процесіжобаланып отыр.Мен бұл тақырыпты таңдаған себебім,
бұл машина Қазақстанда кеңінен қолданылады. Кез келген полиграфиялық басу
машиналарындағы офсеттік цилиндрінің қызметі және оны өз мерзімінде күту
жұмыстарының атқарылғаны маңызды.
1 Технологиялық бөлімі
1.1 Speed Master 102- басу машинасы туралы жалпы мәліметтер
Полиграфиялық баспа, экономикалық және жоғары сапалы басуды талап
етеді, Speed Master 102 - басу машинасы осы мінездеменің барлығы, бір
машинада қарастырылады. Speedmaster SM 102 басу машинасы екі жағынан басу
және жоғары жылдамдықта сапалы басуға ие.Speedmaster SM 102-сыналған екі
жақты басу машинасы,болашаққа жасау мақсатында және жоғары жылдамдықпен
сапалы басуды қамтамасыз етеді.
Басты операция Plus, бұл машина жоғары тұрақтылықпен қамтамасыз
етеді. Алдын ала кеңею функциясын уақытын дайындау ең төменгі дәрежеге
дейін. Басу машинасын толық автоматтандыруды жасау ерекше экономикалық
әсеріне байланысты. Speedmaster SM 102- жоғары өнімділікті соның
ішінде, басқару пулті Prinect Press Center керемет эксплутатциялық
сипаттамаға ие. Басу машинасының интеграциясы сандық жұмыста содан соң
азаю уақытына және барлығы тапсырманың қысқарту мерзімін жасайды.
Тұтынушының қажеттілігі үшін үлкен таңдау қарастырылған. Машинамен қоса бұл
класқа 2-ден 12 басу секциясы және лакировалдық секция, сатып алушылардың
сұранысы бойынша кіреді. Бастапқы жұмыс аймағы Heidelberg компаниялық
басуды ұсынады, Speedmaster SM 102-басу машинасы Preset самонакладымен
жабдықталған. Prinect Press Center Compact басқару пулті бар. Барлық сатып
алушылардың талаптарына сай келеді. Speedmaster SM 102- басу машинасы
толықтай автоматтандырылған Preset Plus жоғары эффектілік самонакладымен
және Preset Plus қабылдағыш аймағы жақсы шешім болып саналады. Рулонды-
табақты система CutStar берілісі қымбат емес рулонды материалды қолдануға
мүмкіндік береді [1].
1 – сурет. Preset Plus самонаклады
Perfection Coating Solution тұтас бір прогон парақтың екі жағында
лакировкалау жоғары икемдңгңне әкеліп соғады.Speedmaster SM 102-
тұтынушыларға өндірістік максималды көрсеткіші сапасымен экономикалық
әсерін ұсынады.Жоғары жұмыс жылдамдығы бір сағатта 13000 баспа-таңба. Бір
күнде бір прогон автоматизацияланған көп сақталған тапсырманы орындауда
жақсы көрсеткіштерге ие.Қосымша құрылғы, сондай- ақ рулон- табақты беріліс
құрылғысы басу машинасының одан көп өндірістік дәрежесін жоғарлатады.
Автоматты самонакладты реттеу, алдын -ала реттеу функциясының көмегімен,
басу машиналарымен неғұрлым төмен дәрежелі автоматизацияны салыстырғанда
бес минутқа дейін өндірістік уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.
Бағдарламалық модульдік құрылғы жуу реттеу сым парақ құрылғылардың
компоненттері және алдын-ала реттеуде барлық приемкалар және форматты
ауыстыруда қосымша уақыт үнемдеу мүмкіндік бар. Динамикалық тежегіш парақ
және алдын- ала реттеуіштердің қабылдағыш аймағы пневматикалы құрылғысы
стапельді түзетілген баспа-табақта ұқыпты алуға мүмкіндік береді; басудан
кейінгі айналымда уақыт үнемделеді. Әрқашан жоғары сапада жетектің жоғары
дәлдігі және толқынды жетек парақ самонакладтан қабылдағыш аймағына
толыққанды баспа таңбаны екі жағынан басуда жоғары сапаға ие. PrefecJacket
және TransferJacket, қаптама арқасында орындалуы баспа-табақтар машинаның
арасынан стапельға дейін сенімді өткізіледі. Реттеу құрылғысы CombiStar
бояу аппаратының температурасы және Alcolor ылғалдан бояусу құрылғысы
тұрақты балансына жету үшін мүмкіндік береді.
Басуда барлық тираж тұрақты жоғары сапаға әкеліп соғады.Prinect Press
басқару пульті ыңғайлы және кең спектрлі функция дистанциондыреттеуге
қарамастан Preset Plus самонакладын реттеп, Prinect Press Center басқару
пульті әрқашан сіздің қызметі үшін содан соң барлық тапсырманы сақтандыруға
осыдан барып,уақыт минимумы приладка орындауда тапсырманы қайталау.
2 – cурет. Speed Master 102 – екі жақты басу машинасы
Басқару пульті және жұмыс станциясы Sheetfed Control-негізде шыққан
потенттелген форма Prinect Press Center десцентрленген басқару,бір центрлі
негізде беріліс пультінің дистанционды басқаруы бояу мен жетек
эксплутационды дайындық,диагностика комплексінің мүмкіндігі және
автоматизацияның жоғары дәрежелігі. Толық әзірлеуде стандарты лампаның
күндізгі жарықпен қамтамасыз етуі жарық пультына байланысты. Басудың
нәтижесі баспа-табаққа арналған стол өз қызметін жоғары сапада
орындайды.Preset Plus қабылдағыш аймағында- сенсорлық дисплеймен және
тегерішпен жабдықталған. Сенсорлық дисплейдің көмегімен оператор тез таңдап
және регулировка жасап, ылғалдандыру дәрежесін кептіргіш жіне ұнтаққа
жағу. Тегеріш ауадағы берілістердің нақты реттеуін және параметрін орындауы
мүмкін
3 – cурет. Preset Plus қабылдағыш аймағы
Бұл сандық түрде сақтандырылуында қайталанып орындалған тапсырмалар
болуы мүмкін. Prinect Press Center пульті Speedmaster SM 102- басғару жақсы
келеді. Барлық процестерден бастап дайындық тапсырмалары мен машина
дайындауға дейін және баспа-табақты тексеру бұрынғысына қарағанда тез әрі
нақты және толық сенімді.
4 – cурет. Speed Master 102-басу машинасының нақты жұмыс істеу
станциясымен басқару пульті
Prinect Press Center эргономикасы толық ойластырылған оператордың
қолдауымен қатар дизайнда да қолдау көреді. Прогресті технология,
автоматтандыру функцияларында уақыт үнемдейді-тұрақты тиімді және
инвестицияны қамтамасыз етеді. Басқару дерегі бұл типографияға қазіргі және
болашақ уақытта өте керек. Intellistart-тез және сенімді. Speedmaster SM
102- барлық функциялары динамикалары және модельдік. Керегелік монитор
100% жылтырлатып ғана қоймай сонымен қатар баспа- табақты ылғалдандыру және
оның сапасын қамтамасыз етуі. Ол жерде баспа-табақтың ені мен ұзындығы
сәйкеінше бояу аймағымен, яғни түсті бөлуді әрбір өз қалауымен бөлек
ұсынуы мүмкін. Керегелік монитор сондай- ақ қосымша смстемалармен жұмыс
істейді олар: Prinect Cockpit әлде Machine Component Scout.Бір құрылғанда
бақылау сапасы басқару пульті және спектрофотометрлік система. Басқару
пультімен өлшеу системасының өзара әсері түсі Prinect Axis Control,
Prinect Image Control және Prinect Inpress Control жақсы қызықты жұмыс
ағынына мүмкіндік береді. Prinect Press Center мен бірігу бұл өнімдер
қосыла қызықты система болады [2].
1 – кесте.
Техникалық сипаттама
Басылатын материал:
Мин. қағаз форматы (бір жағынан басу) 340 х 480
Мин. қағаз форматы (екі жағынан басу) 400 х 480
Макс. қағаз формат 720 х 1020
Макс. Басу формат 700 х 1020
Қалындығы (бір жағынан басу) 0.03 – 0.8
Қалындығы (екі жағынан басу) 0.03 – 0.6
Макс. өнімділігі:
Speedmaster SM 102 – 2-ден 8 бояулы (екі жағынан басу) 13000
Speedmaster SM 102 – 10 SM секция лакировкасы 12000
Формалы цилиндр
Жону (проточка)мм. 0.5
Жону (проточка) (AutoPlabe), мм 0.15
Басу формасы
Ұзындығы мен ені мм. 770 х 1030
Ұзындығы мен ені (AutoPlabe), мм. 790 х 1030
Қалыңдығы мм. 0.2 - 0.5
Қалыңдығы (AutoPlabe), мм. 0.2 – 0.3
Офсеттік цилиндр
Ұзындығы мен ені мм. Бекемдету (армированное полотно) мм. 840 х 1052
Жону(проточка) мм. 2.3
Дәнекерленген қағаздың ұзындығы мен ені мм. 735 х 1030
Лакировкалайтын офсеттік цилиндр
Ұзындығы мен ені мм. (бекемдету) мм. 800 х 1048
Лакировка формасының ұзындығы мен ені мм. 780 х 1030
Жону (порточка)мм. 3.2
Макс. лакировка аймағы мм. 710 х 1020
Сталпель ұзындығы
Preset plus самонаклады 1320
Қабылдап алу құрылғысы Preset plus мм. 1295
Қабылдап алу құрылғысының конфигурациясы
Ұзындығы м. 18.30
Ені м. 3.33
Биіктігі м. 2.15
1.2 Офсеттік цилиндрдің қызметі
Офсеттік цилиндр форма цилиндрінен бейнені қабылдап алып оны басу
цилиндрінің бетіне орналасқан қағазға (басқа басу материалына) беру
қызметін атқарады. Оның сыртқы арнайы резинаматалы пластинамен
қапталды.Пластиналы бекіту барысында оның соза тартылу керек.Тартылу күші
120-200Нсм шамасында болуы керек.
5 – cурет. Офсеттік цилиндрдің конструкциялық элементі
Перфорировалдық операция жүргізгенде басу цилиндрі соңғы басу
секциясына арнайы латундық немесе арнайы бекітіледі. Басу контактісі
аумағынан қағаз өткізу тек қағаз тығыз қарпығышпен (захват) қарпығанда және
жоғарғы тірек сырғанақтамайтын жағдайда орындалуы мүмкін. Парақты бір
қармап алуда қысым күші 40-60 Н болуы мүмкін. Қазіргі машиналарда қарпығыш
(захват) жұмысы үлкен динамикалық жүктемемен байланысты, тұрақты күшпен
қамтамасыз етуі керек. Офсеттік цилиндр басу аппаратында аралық буын бояу
кескінін формадан бояу материалына дейін тасуды ұсынады. Цилиндрдің сыртқы
бетін декелмен тегістей қаптап кереді, ол резинаматалы пластинамен
калибровкалы астарлы қағаздармен жабдықталған.
Офсеттік цилиндрдің жұмыстық бетінің бекітілуі контакті сақинаға
қарағанда 3мм-ге дейін төмендетілген. Офсеттік қақпақтың (покрышка)
қалыңдығына қарамастан цилиндрді орнату барысында міндетті түрде сызбаның
(схеманың ) өлшемін қадағалау керек, резинаматалы полатно техникалық
қысымды қамтамасыз етіп отыру үшін, контакті сақина 0-0,05 мм төмен
орналасу керек. Басудың сапасын жақсарту үшін, қазіргі заманға сай
комплекстелген резинаматалы материал ұсынылады себебі, ол деформациядан
кейін тез қалпына келеді. Офсеттік цилиндрдің білігі эксцентрлік төлкеге
орнатқанда қосуға, өшіруге мүмкіндік береді және басу контактісінің қысымын
реттеп отырады. Формалық цилиндр формалы пластинаны орнатуға арналған,
сондықтан цилиндр қысу және форманы тарту және жетек формасының механизімен
жабдықталған. Форманы қағаздар төсемімен бірге орнату сондай-ақ декелді де
орнату кезінде сызбадағы (схема) форманы 0,1-0,15мм өлшемдерді орнату
керек. Басу машинасының автоматизацияландыру дәрежесіне байланысты форманы
орнату қолмен, жартылай автоматты, немесе автоматты режимінде орындалуы
мүмкін.Офсеттік форманы орнату, форманы алдынан және артынан қысып тұратын
планканың көмегімен жүзеге асады [3].
1.3 Полиграфия кәсіпорынында жоспарлы алдын-ала жөндеу
(ЖАЖ) жүйесін енгізу
Полиграфия кәсіпорынында ЖАЖ жүйесін енгізу жұмыстарын ұйымдастыру -
техникалық шараларын жүргізу үшін бас механик бөлімі (БМБ) құрылады. Ол
бөлімнің қызметшілері штатын анықтау үшін 1 кестеде көрсетілген дәйектерді
қолдану керек.
2 – кесте
Қызметшілер штаты
Қызметі Күрделі жөндеудегі еңбек ауқымының қосылған жиынтығы
(Тк, норма сағат)
15 мыңнан 50 мыңнан 200 мыңнан
жоғары жоғары жоғары
Бас механиктің 1 1 1
орынбасары
Жөндеу жөніндегі - - 1
инженер
Инженер конструктор 1 1 1
Техник - паспортист - - 1
Көрсетілген мамандардың міндетіне мыналар кіреді:
жабдықтарды техникалық күту графигін, тозған бөліктер мен бөлшектердің
алдын-ала тізімін жасау және жөндеу жұмысы барысында ол тізімді нақтылау;
жөндеушілер мен реттеуші бригадалардың атқарған жұмыстарының сапасын
бақылау;
жабдықты жөндеуден өткізгеннен кейін, және жаңа полиграфия жабдығын іске
қосу кезінде оларды өндіріс цехы бастығына өткізу;
жаңа жабдықты игеру, рационализаторлық ұсыныстарды өндіріске енгізу
жұмыстарына қатысу;
- өндірістік цех бастығының техника жөніндегі орынбасары болмаған
жағдайда, жабдықтарды пайдалану нұсқауларын жасау, цех жұмыстарына жабдықты
техникалық пайдалану және күту ережелерін оқытып, нұсқау беру;
- авариялық және рекламациялық актілерді жасау;
- жөндеу цехына тапсырыс беру үшін оған қажетті техникалық
құжаттарды дайындау;
- жабдықтардың сигнал беру құралдарының, бақылау-тосқауылдау және
басқа да қауіпсіздік құрылғыларының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
- жабдықтардың эксплуатациялық паспортына енгізуге қажетті жөндеу
жұмыстарының атқарылуы жөніндегі ақпараттарды БМБ-не беру;
- БМБ-не қосалқы бөлшектер, сайман-аспаптарға, техникалық күту және
жөндеу жұмыстарына, сондай-ақ, полиграфия жабдықтарын консервациялауға
қажетті материалдарға майға тапсырыс беру;
- жөндеу және реттеуші бригадалары жұмысшыларына техникалык
қауіпсіздік жайындағы нұсқаулар өткізу.
Жабдықты техникалық пайдалану немесе техникалық қауіпсіздікті сақтау
ережелері өрескел бұзылған жағдайда жөндеу қызметі маманының жабдықтың
жұмысын тоқтатып, ол жайлы өндіріс цехы басшылығын хабарландырып, болған
кемшілікті жойдыруға шаралар қолдану құқығы бар. Полиграфия кәсіпорынының
ірі өндіріс цехында, егер цехты орнатылған жабдықтардың күрделі жөндеу
қиындығы нормативі жөндеу қызметі маманының тиісті нормативінен екі еседен
жоғары болса цех бастығының техника жөніндегі орынбасары қызметін енгізу
ұсынылады. Цех бастығының техника жөніндегі орынбасары цехта орнатылған
барлық жабдықтардың техникалық жай-күйіне жауапты болады. Өндіріс цехы
штатында цех бастығының техника жөніндегі орынбасары қызметі болмаған
жағдайда, оның міндеті түгелдей цех бастығына жүктеледі [4].
1.4 Жұмыстарды жоспарлау тәртібі
Полиграфия жабдықтарын жөндеудің перспективалы, жылдық және
оперативтік жоспар-графиктерін өндірістік цехтар басшыларының қатысуымен
БМБ-ның қызметі жасайды да, кәсіпорынның бас инженері немесе директоры
бекітеді. Оперативтік жоспар-графиктер жылдың жоспар-график негізінде ай
сайын жасалынады. Онда әр нақтылы маркалы полиграфия жабдығын жоспарлы
жөндеу және кезеңді техникалық қадағалау, жұмыстарының алдыңғы екі
айда басталу және аяқтау уақыты көрсетіледі. Кәсіпорын (бірлестік) негізгі
фондыны техникалық күтіп-қадағалау, жөндеу жұмыстарына қажетті қосалқы
бөлшектер мен материалдарды жұмсаудың ғылыми негізделген нормалары мен
нормативтерін шығарушы зауыттың (фирманың) ұсыныстарын, жабдықтың
техникалық жай-күйін ескере отырып жасап, бекітіп, қажет болған жағдайда
жоғары органдарға бере алады. Ол нормалар мен нормативтерді нақтылы
жұмсалған және запастағы қалған материалдармен салыстыра сараптап олардың
дұрыс орындалуын қамтамасыз етудің техникалық-ұйымдастыру жағдайын
туғызады. Полиграфиялық жабдықтарды техникалық күту және жөндеу жұмыстары
амортизацияға бөлінетін ақшадан қаржыландырылады. Машина мен жабдықтарды
және тасымалдау құралдарын толықтай қалпына келтіруге арналған
амортизациялық шығындар олардың нормативтік жұмыс істеу мерзіміне бөлінеді.
Бұл мерзім кезінде машиналар мен жабдықтардың және тасымалдау құралдарының
баланстық құны толықтай өндірістік шығындарына айналады. Қазіргі кезде
кәсіпорындар мен бірлестіктер, олардың бағыныштылығына қарамай жөндеудің
қандай түріне болмасын жұмсалған қаржыны өндіріс шығыны мен шығарылған
өнімнің құнына жатқызады. Кәсіпорындар жөндеудің барлық түріне қажетті
қаржыны өз бетінше, фондыларының техникалық дәрежесі мен жай-күйіне және
қажетті материалдармен, қаржымен т.б. ресурстармен қамтамасыз етілуіне
қарай жоспарлайды. Қажет болған жағдайда кәсіпорындар арнайы жөндеу фондын
(резерв) қалыптастырып, оған алдағы 5 жылға бекітілген нормативтер бойынша
ақша аударып отыруы мүмкін. Бұл фондыға жинақталған қаржы кәсіпорын мен
бірлестіктің қарауында болып, тек тиісіне қарай жұмсалады. Оның ағымды
жылда игерілмеген бөлігі келесі жылға қалдырылады.
Жөндеу фондының құрамына мыналар кіреді:
- жөндеу жұмысшыларының жалақысы;
- жөндеуге қажетті материалдардың құны;
- қосалқы бөлшектер мен сатып алынатын бұйымдар құны.
1.5 Полиграфия машиналарының тозыгуы және олардың негізгі ақаулары
Полиграфия жабдықтарының жөндеуді қажет етуі олардың бөліктері мен
бөлшектерінің тозығуына тікелей байланысты. Машиналар тозуының екі түрі
болады - физикалық және моральді.
Физикалық тозу - машинаның бөліктері мен бөлшектерінің бірте-бірте
немесе кенеттен істен шығуы (үйкеліп тозу, сыну немесе басқаша түрде өзінің
физика-механикалық қасиеттерін жою) нәтижесінде машинаның жобаланған,
өзіндік техникалық параметрлерін қамтамасыз ете алмауы. Физикалық тозу
жүмыс істеп түрған машинада (тозығудың I түрі), сондай-ақ, жұмыс істемей
тұрған машинада да (тозығудың II түрі) болады.
Моральді тозығу - жұмыс істеп тұрған машинаның техникалық прогрестің
әсерімен құнының төмендеуі, қолданудағы техниканың жаңа кезеңдегі
конструкциялық түрлерінің (өнімділігі жоғары) пайда болуына байланысты,
немесе өндіріс технологиясының түбегейлі өзгеруі (шығыңқы басу
технологиясынан жайпақ офсеттік басу технологиясына көшу) салдарынан құнын
жоғалтуы.
Тозығу негізінен бір-бірімен әрекеттесетін бөліктер мен бөлшектер
арасындағы үйкеліс күшінің болуына байланысты. Үйкелістің сырғымалы және
домалау үйкеліс түрлері болады.
Үйкелістің бірнеше түрлері болады:
таза үйкеліс, екі дене беттері аралығында сұйықтық, газ немесе қатаң қабат
болмаған жағдайдағы үйкеліс. Мұндай үйкеліс жұмыс істейтін машиналарда
кездеспейді;
құрғақ үйкеліс, бір-бірімен беттескен денелер арасындағы май қабатымен
бөлінбеген үйкеліс (мысалы, тежегіш колодкаларында және полиграфия
машиналарының сермерінде, т.б.);
шекті үйкеліс - беттер аралығы өте жүқа (0,1 мкм ден де аз) май қабатымен,
кейде ол қабат бөлініп жартылай құрғақ үйкеліске айналатын үйкеліс түрі. Ол
машинаның іске қосылуы және тоқтау кезінде байқалады. Шекті және жартылай
құрғақ үйкелістер жағдайында көптеген полиграфия машиналарының механизмдері
жұмыс істейді;
жартылай сұйықтықты үйкеліс, бір-бірімен әрекеттесетін беттер арасы майлы
қабатпен толықтай бөлінбеген үйкеліс. Бұл жағдайда әрекеттесетін
бөлшектердің аз беті ғана үйкеліседі. Мұндай үйкеліс жоғары жүктемелі,
кезеңді айналысты (жетекші бөліктерде) және жоғары температура жағдайында
жүмыс істейтін механизмдерде болады. Бұл үйкеліске жұмыс істейтін
бөлшектердің тозығуы басқа түрлерге қарағанда шамалылау болады.
сұйықты үйкеліс - бір-бірінен май қабатымен толықтай бөлінген беттер
арасындағы үйкеліс [4].
1.6 Жөндеу жұмыстарының технологиясы
Жабдықты жөндеу жұмыстары арнайы жобаланған жөндеулердің технологиялык
процестері негізінде атқарылады. Техникалык күту мен жөндеудің
технологиялық процесі деп жалпы өндіріс процесінің жабдыктардың тоқтамай
дұрыс жұмыс істеуін, олардың құрамды бөліктері мен бөлшектерінің ақауларын
алдын-ала анықтап, шара қолдануға байланысты бөлігін айтады. Жабдыктың
жасалуы барысындағыдай оны техникалык күту мен жөндеу процесінде әртүрлі
конструктивтік деңгейде орындалатын бірнеше типті технологиялык
мәселелерден құралады. Әр мәселе өз алдына бірнеше технологиялык
операциялардан тұратын және технологиялық процесті кұрайды. Жабдыкты
техникалық күту мен жөндеудің типті технологиялык мәселелері мыналар:
техникалық жәй-күйін анықтау (бақылау, тексеру, диагностикалау, ақаулау),
бөлшектеу, тозған бөлшектерді алмастыру, реттеу, жөнделетін бөлшектерді
қалпына келтіру, жуу, тазалау, майлау, жинақтауға дайындау, бояу (қорғау
қабатымен жабу). Жабдыктың техникалык жай-күйін анықтау оны жөндеудің
алдында және жөндеу, калпына келтіру жұмыстары аяқталғаннан кейін де
жүргізіледі. Бұл жабдықтың жай-күйін көрсететін параметрлерін бағалаумен
іспеттес.
Біріншіден, ондай бағалаудың нәтижесінде жөндеу жұмыстарын жүргізу
кажеттілігін, оның түрін, ауқымын анықтау болады. Бұл технологиялық мәселе
қазіргі кезде диагностикалау дeп аталады.
Екіншіден, жөндеу, қалпына келтіру жұмыстарын кейінгі жабдықтың
параметрлерін бағалау диагностикамен пара-пар, бірак мұның нәтижесінде
жөндеу жұмыстарының сапасы тексеріліп аныкталады.
Жабдықты жоспарланбаған (авария жағдайында) жөндеу өткізу қажет
болғанда алдымен жабдықтың істен шыққан бөлігін іздестіреді. Бұл
технологиялық мәселеде диагностикалауға ұқсас, бірақ та ол арнайы
процедуралар арқылы орындалады.
Жоспарланбаған авариялык жөндеудi болдырмай амалдарын дұрыс таңдау
үшін олардың орын алуының негізгі себептерін ескеру керек, олар:
- жабдықты технологиялык пайдалану ережелерін сақтамау (майланбау,
басу машиналарындағы жекелдің шамадан тыс қалындығы; кесу машиналарында
пышақтың дұрыс орнатылмауы; жасаушы зауыттың-фирманың жабдық орнатылған
бөлмеге электрмен жабдықталуына, жұмыс режиміне қойылған талаптар
орындалмау; ай сайынғы күту-қадағалау жұмыстарының сапасыз орындалуы,
т.б.);
- жабдықты орнату, реттеу-іске қосу жұмыстары сапасының төмендігі;
- жабдық бөлшектерінің байқамайтын ақаулар (металлдағы байқаусыз куыс,
қаяулар әсерінен; термо өңдеу режимі сақталмағандықтан болатын, шамадан тыс
кернеудің шоғырлануы салдарынан тісті деңгелек тістерінің, саусақ
шамалардың, т.б. бөлшектердің сынып, істен шығуы), сондай-ақ, машинаның
жасалу сапасының төмендігінен болатын кемшіліктері мен ақаулары;
- жұмысшы мамандығының немесе берілген нұсқаудың жеткіліксіздігі;
- жұмыс орны тазалығының нашарлығы (жеткіліксіз жарықтануы, қоқырсып
жатуы, қажетті аспаптарымен, тиісті майлар т.б. материалдармен қамтамасыз
етілмеуі);
- полиграфия машиналарын күтіп қадағалау, жөндеу жұмыстарын жүргізудің
жоспары мен графигін орындамау немесе нашар орындау;
- өндірістік және жөндеу қызметі жұмысшыларының жабдықты пайдалану
барысындағы техникалык талаптарға және жөндеу жұмыстарына ұқыпсыз, салақ
карауы;
- сапасы нашар қосалқы бөлшектер мен материалдардың болуы.
6 – cурет. Офсеттік қақпақты бекіту механизмі
7 – cурет. Офсеттік цилиндрді қабырғаға бекіту
8 – cурет. Офсеттік цилиндрге декелді бекіту
9 – cурет. Офсеттік цилиндрдің ішкі құрылымы
10 – cурет. Офсеттік цилиндр
1.7 Кезеңдік техникалық күтіп-қадағалау
Кезеңдік техникалық күтіп-қадағалау - жабдыктың жоспарлы ағымды
жөндеулер арасындағы жұмыс істеу қабілетін қамтамасыз ететін
профилактикалық сипаттағы жұмыстар комплексі. Профилактикалық күтіп-
қадағалауды жоспарлы түрде жүргізу ЖАЖ жүйесін өндірісі енгізудің міндетті
негізі. Кезеңді техникалық күтіп-қадағалау жүмыстарына ауысым сайын, ай
сайын атқарылатын белгіленген кезеңдік ретінде жүргізілетін машинаны
техникалық күту, қадағалау, тазалау, майлау, технологиялық дәлдікке
тексеру, т.б. жұмыстар жатады. Күрделі технологиялық жабдықтарды күтіп-
қадағалау үшін реттеуші жүмысшылар (наладчики) штаты болғаны жөн. Олар,
қызмет көрсетілетін жабдықтың күрделі жөндеу қиындығы нормаларының
қосындылы мөлшерімен анықталады.
Жабдықты техникалық күту жүмыстары үш түрге бөлінеді: ауысымдық, ай
аралық техникалық күту жэне тоқсан сайын қадағалау (осмотр). Ауысымдық
техникалык күту полиграфия жабдығын ауысым сайын сыртынан тексеру, тазалау
және майлау, ұсақ-түйек ақауларын жөндеу, кейбір механизмдерін ретке
келтіру және оның техникалық тұрғыда дұрыс пайдаланылуын қадағалаудан
тұрады. Бұл жұмыстарды атқаруға жабдықта істеуші жұмысшылар мен жөндеу
қызметі жұмысшылары қатысады. Машинада істейтін жұмысшылар ауысымдық
тексеру, полиграфия жабдығын майлау, оның басқару, майлау, фрикционды және
тежегіш құрылғыларының механизмдерін тазалап реттеуі қаптама-қоршауларын
тексеру (қажет болғанда жөндеп ретке келтіру), бақылау-тосқауылдау
құрылғыларының дұрыс және сенімді жұмыс істеуін қадағалап, ұсақ ақауларын
қалпына келтіреді. Жөндеу қызметінің ауысымдық техникалық күту жұмыстарын
бір ауысымда катысатын жұмысшылар саны цехта орнатылған барлық жабдықтардың
күрделі жөндеу қиындығының мына нормативі бойынша анықталады [5].
1.8 Полигарафия машиналарын жөндеудің өндірістік процесі
Машинаны жөндеудің өндірістік процесі - арнайы жұмыс орындарында
белгіленген рет-ретімен атқарылатын жұмыс комплексі. Полиграфия машиналары
түрлерінің конструкциялық құрылымы жағынан, технологиялық қызметіне
байланысты, көптігіне қарамай, машинаны жөндеуді өндірістік процестің
кұрылымын мына түрде көрсетуге болады:
- машинаны жөндеуге қабылдау, тазалау және жуу;
- машинаны бөліктер және бөлшектерге бөліп ажырату;
- бөліктер мен бөлшектерді жуу;
- бөлшектерді тексеру және ақаулау (дефектация);
- бөлшектерді жөндеу, қайта жасау;
- бөлшектерін түгелдеп жинақтау;
- машинаны жинақтау, реттеу-жургізу, сараптау;
- машинаны бобу және жөнделген машинаны пайдалануға беру.
1.9 Технологиялық процестерді дайындау
Технологиялық процестерді жөнделетін, қайтадан жасалатын бөлшектердің
сызбаларымен жабдықталған маршруттық карталар немесе операциялық карталар
түрінде дайындалады. Өздерінің атқаратын міндеттеріне және мазмұнына қарай
бұл құжатты бөлшектердің зауытта жасалуына арналған технологиялық
құжаттарға ұқсас. Маршруттық картада алдын-ала қабылданған рет бойынша
бөлшектің жөндеу немесе қайта жасау операциялары, оларды атқаруға арналған
технологиялық жабдықтар (метал жұмыс станоктары), айлабұйымдар, қосымша
жабдықтар, аспаптар көрсетіледі. Технологиялық операцияларды рет-ретімен
тағайында ұсынылуы; бөлшектің базалық беттерін анықтау, базалық беттерді
қорғау немесе қалпына келтіру; алғашқы механикалық өңдеу, бір жола
механикалық өңдеп жөндеу. Өңдеу процесі барысында бөлшектің дайындамасы
метал жону станогында белгілі бір жайда орнатылып, өңдеу уақыты бірнеше
станоктың бөліктері не болмаса орнату құрылғысына қатысты өз жайын сақтауы
керек. Дайындаманың беті, осі, нүктесі базалау үшін пайдаланылады да база
деп аталады (21495-76 базарование и базы в машиностроение ГОСТ-ы).
Мынадай базалар болады:
- бөлшек дайындамасын үш еркіндік дәрежесінен (степень свободы)
айыратын орнату базасы;
- бөлшек дайындамасын екі еркіндік дәрежесінен айыратын бағыттау
базасы. Бағыттау базасы ретінде дайындаманың бір бетін немесе координатты
беттердің ең ұзақтысын таңдайды;
- бөлшек дайындамасын бір еркіндік дәрежесінен айыратын тірек базасы
(опорная база).
Бөлшек базасының беттері мен тірек нүктелер арасындағы жанасуды
қамтамасыз ету үшін қысым керек. Дайындаманы базалауға қолайлы жайының
тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін күш не жүп күшін қолдану - бекіту деп
аталады. Дайындаманы базалау және оны метал жону станогына не айлабұйымға
қатысты бекіту процесін - орнату деп атайды. Тірек, қысым және орнату
құрылғыларының белгіленуі 31107-81 ГОСТ-ы бойынша қадағаланады және
сызбалары осы стандарттың талабы бойынша көрсетіледі. Жөндеу сызбасы немесе
жасалатын бөлшектің сызбасы маршруттық картаны графикалық тұрғыда
толықтырады. Ол сызбаларда бөлшекті жөндеудің технологиялық операцияларын
атқаруға қажетті дәйектердің барлығы көрсетіледі.
Операциялық карта барлық операцияларды, олардың қайтарымдарын
көрсетіп, өңдеу режимдерін және технологиялық жабдықтау құралдарын
анықтайтын технологиялық құжат саналады. Операциялық карталар механикалық
және слесарлық өңдеуге бөлшекті қалпына келтірудің әр түрлі тәсілдеріне -
пісіру, дәнекерлеу, металл қабатын жабу, гальваникалық металл өсіру, т.б.
және техникалық тексеру операцияларына арнайы жасалады [4].
1.10 Тісті беріліс бөлшектерін жөндеу
Тісті дөңгелектерді жөндеу тәсілі оның ақаулары, материалына,
дөңгелектердің жасалу дәлдігіне және кәсіпорынның жөндеу цехының өндірістік
мүмкіндігіне қарай таңдалады. Дөңгелектің тозығуы шамалы болса, тістерінің
пішінін егеулеп қалпына келтіреді де сыдырылған, жапырылған тойтарылған
жерлерін тегістейді. Беріліс қатынасы жоғары, цилиндрлі тісті берілістің
жалпы тозығуы бір қалыпты болса, дөңгелек тістерін қалпына келтіре тіліктеп
кіші тісті дөңгелекті қайта жасап арқылы жөндейді. Сынған тістің орынына
метал өсіріп өңдеу тек ашық, дәлдік класы төмен, баяу жылдамдықпен жұмыс
істейтін тісті берілісте ғана қолдануға болады.
Ацетиленді оттегілі пісіру арқылы метал қабатын өсіргенде химиялық
құрамы бөлщектің негізгі металына сәйкес келетін сымдарды пайдаланады, ал
электр доғалық тәсілді қолданғанда сырт қабаты сапалы электродтарды
пайдаланады. Кейде сынған тіс орынына оның ұзын бойына тығыз бұрандалы
бұрамалар қондырады оларды тіс пішіне келтіріп, егеумен немесе модульді
фрезамен станокта өңдейді. Егер де қатар орналасқан бірнеше тістер сынған
болса, олардың орынына тісті секция орнатылады. Ол секцияны арнайы жасалған
тісті дөңгелектен не болмаса жөнделетін тісті дөңгелектің өлшемімен
параметріне сай келетін басқа дөңгелектен кесіп алады.
Алынған дайындаманы орындау үшін дөңгелектің сынған фрезерлі не жону
станогында сыналауға ыңғайлы жонады, дайындаманы өңделген жерге сыналап,
тығыз отырғызу үшін мұқияттап өңдейді де орынына қондырып бұрамалармен
бекітеді, кейде пісіруді де қолданады. Осы тәсілмен тісті рейкалар мен
тісті секторларды да жөндейді. Егер тістері тозған дөңгелектер жөндеуге
келмейтін болса, оның тозған бөлігі орынына жаңа тісті сақина орнатады. Ол
үшін дөңгелектің тістерін түгелдей жонып тастап, сақина отырғызылатын
жерді дайындайды. Алғашқы өңдеуден кейін тісті сақина дөңгелек күпшегіне
бұрандамалармен не пісіріп бекітіледі. Жаңа түсті дөңгелектер жұбын жасауда
олардың тістерін әр түрлі әдіспен кесіп өңдеуге болады. Цилиндрлік тік,
қиғаш тісті және шевронды тісті, сондай-ақ конусты тік тісті дөңгелектердің
тістерін өңдеуде көшірмелеу әдісі қолданылады. Дөңгелек тістерін фрезерлеу
үшін әмбебап немесе көлденең фрезерлі станоктар қолданады. Олар, арнайы,
дайындаманы немесе жөнделетін тісті дөңгелекті кезек – кезек, белгілі бір
бөлік дәл бұрып отыратын бөлу бастиегімен жабдықталады. Фрезерлеу үшін
фасонды саусақшалы және дискілі модульді фрезалар қолданылады. Саусақшалы
фрезалар модулі жоғары тістерді және шевронды дөңгелектер тістерін кесуге
қолданылады. Бұл әдістің артықшылығы: аспаптардың арзандығы, әмбебап
жабдықтарды қолдану, шағын модульді және де шағын тісті дөңгелектерді
өңдеу мүмкіндіктері. Кемшілігі: төмен өнімділігі, дәлдігінің аса жоғары
еместігі. Саусақшалы фрезамен кесу дәлдігінің төмендігі фрезаның консольді
бекітілуінде және оны қайра барысында профилінің өзгеруі мүмкіндігінде.
Тісті дөңгелектерді айналдыра өңдеу әр түрлі кесу аспаптарымен: червякті
фрезамен, қашаумен, тарақшамен, кескіштермен атқарылады. Жөндеу цехтарында
негізінен бір кірісті червякті фрезалар қолданылады. Червякті фрезалармен
дәлдігі 7 -10 дәрежесіндегі дәлдікпен 1 -14 мм аралығындағы модульді
тістерді кесіп жонуға болады. Ірі орташа полиграфия кәсіпорындарының жөндеу
механикалық цехтарында жаңа тісті дөңгелектерді жасау, тозған тісті
дөңгелектерді жөндеу үшін әмбебап 5К32П модульді тіс фрезерлеу станогін
қолдануға болады. Жөндеу цехтары жағдайында тік тісті конусты
дөңгелектердің тістерін әмбебап фрезерлі станокта фасонды модульді
фрезерлермен кесіп – жонуға болады. Бұл әдіспен тістер саны 25 – тен жоғары
дөңгелектерді ғана өңдеу керек. Тік тісті дәлдігі жоғары емес конусты
дөңгелектердің тістерін көлденең жону станогінда фасонды, көшірмелеу
кескіштерімен немесе арнайы белгілеу арқылы өңдеуге болады. Фасонды
көшірмелеу кескіштерімен шағын көлемді конусты дөңгелектер дайындамасын
немесе жөнделетін дөңгелекті бөлу бастиегіне орнату арқылы өңдейді. Арнайы
белгілеу арқылы баяу жылдамдықты берілістің ірі дөңгелекті тістері кесіп
жонылады. Спиральді тісті конусты дөңгелектердің тістері арнайы жабдықтарда
ғана кесіп жонылады. Жөндеуден өткеннен кейін тісті берілістерді жайдақ
жүрісте 2 -3 сағат бойы сынақтан өткізеді. Сынақ барысында оның айналу
жылдамдығын және жүктемесін 25% - дан номиналды өлшеміне дейін жеткізеді.
Сынақ кезінде пайда болған қабыршақтарды қырғымен алып тастайды. Жоғары
дәрежелі дәлдікті тісті берілістердің эксплуатациялық қасиеттерін жақсарту
мақсатында жұмыстарын жүргізу орынды саналады [6].
1.11 Тісті дөңгелектердің тістерін иілу және жанасу беріктігіне
есептеу
Тісті дөңгелектің пішіні жазық немесе шығыңқы күпшекті болуы мүмкін.
Көбінесе дөңгелекті күпшекпен жасайды, ол екі жаққа щығыңқы болып тұрады.
Күпшектің бүйіржағы біліктегі дөңгелектің күйін анықтайды. Тісті тәждің
бүйіржағын тістерді қию кезіндегі дайындаманы орнату үшін қолданады.
Дөңгелектің диаметрі кішірек болған жағдайда шыбықтан дайындайды, ал үлкен
болған жағдайда дайындаманы токарлы өңдеуде еркін соғу арқылы алады. Дәл
кесу өңдеу кезінде көлемін азайту үшін дөңгелек дискісінде бунау орындайды.
Егер диаметрі da 80 мм болса, бунау ереже бойынша жасамайды.
Тістерді иілу беріктігіне есептеу төменгі жорамалдармен жүргізіледі:
1. Барлық ілінісу кезінде жүктер бір жұп тістер арқылы беріледі және
олар тістің төбесіне әсер етеді депесептейміз.
2. Шеңбер бойындағы күштер тіс ұзындығына бірдей әсер етеді.
3. Тістер арасындағы үйкеліс күші аз болғандықтан есепке алмаймыз және
тістердің бір – біріне әсер ететін күш пішіндерге жүргізілген нормаль
бойынша бағытталған деп есептейміз. Тістерді әсер ететін күшті FN деп, оны
екі күшке жіктейміз.
Ft=,
(1)
мұндағы, Ft – шеңберлік күш;
d – бөлгіш шеңбердің диаметрі.
F=,
(2)
мұндағы, Fr - радиалдық күш
FN=,
(3)
Тістің бұзылуы, оның талшықтарының созылған жағында пайда болады,
сондықтан тіс беріктігін әлсіз жағына түсетін кернеу бойынша есептейміз.
Тістің ұзындығына және биіктігіне байланысты кернеуді былай жазуға
болады.
QF=,
(4)
,
(5)
мұндағы, – тісті иетін момент.
,
(6)
Da = 75 мм, lст = 56 мм, b2 = 46 мм, d = 30 мм, dст = 46 мм берілген
және m=3, тістер санын есептейміз:
m ( z + 2 ) = d a ; z ≥ 17
3 ( z + 2) = 75;
z = 23.
мұндағы, z – тістер саны, сондықтан γ = 7,85гсм3 аламыз.
1. Көлемі:
(7)
2. Массасы:
Gд=Vдγ,
(8)
G д = 180,2 х 7,851,42 кг
мұндағы, Vд - көлемі,
Gд - массасы.
3. Жанасу беріктігіне есептеуде қабылданатын эквиваленттік циклдер
саны:
,
(9)
4. Базалық циклдер саны:
,
(10)
5. Мүмкіндік жанасу кернеу шамасы:
,
(11)
Мүмкіндік иілу кернеу шамасын 99% - тік кепілдікпен төмендегідей
қабылдауға болады:
,
(12)
.
Өлшеуге дайындық
1. Тісті дөңгелекті таза матамен сүрту қажет, әсіресе шеткі және
сыртқы тістердің цилиндрлік беттерін сүрту керек.
2. Тісті дөңгелектегі нәтижелі контурдың ығысу шамасын өлшеу үшін оның
бүйіржағына бор немесе қаламмен белгі жасап қою керек. Бұл алтытістілерге
істеуге ұсынылады, олардың бұрышы 120°-та жұп болып орналасқан, яғни 3 жұп
2 тістен болып келеді.
3. Өлшеуге штангентісөлшерді дайындау, ол үшін: аспап бетін таза
матамен сүрту керек, әсіресе өлшейтін ұштық пен координаталық губканы.
4. Микрометрлік шәкілдердің қондырғысын 0-да тұрғанын тексеру.
5. Өлшеуіш биіктігін өлшеп, алған шаманы вертикаль микрометрлік
шәкілге қондыру қажет, және бұрамамен жақтауды балталау қажет.
3-кесте
Тісті дөңгелектің технологиялық маршруты
Операция АуысуАуысу Жабдық Айла – Кескіш құралДаналық
нөмірі маршруты бұйым – сайман уақыт,
мин
000 Дайындама
жасау
005 1 Шет жағын 5,38
токарлық жону
А
орнықтыру Моделі Токарлық
1К16 кескіш Т15К6
Үш
жұдырықша
лы патрон
2 Ішкі бетті 5,36
жону
3 Ішкі 6,18
беттегі
фасканы жону
4 Сыртқы бетті 1,26
жону
5 Шет жағын 5,45
жону
Б 6 Шет жағын 5,4
орнықтыру жону
Моделі Токарлық
1К16 кескіш Т15К6
7 Сыртқы бетті 5,43
жону
8 Сыртқы 5,3
беттігі
фасканы жону
010 9 Ішкі бетті 1,54
ажарлау ажарлау
3А11ОВ
10 Тісті 2,2
ажарлау
015 11 Қашау 5,3
Қашау
12 Қашау 5,3
Барлығы
54,1
А орнықтыру
Операция 005 шет жағын жону
D =80 мм
Беттің кедір бұдырлығы Rz = 40
Токарлық станок 1К62
Өтпелі кескішті таңдаймыз. Пластина материалы қатты қоспа Т15К6
ұстағыш материалы болат 40
Кесу режимін таңдаймыз: мм
Берілісті таңдаймыз: S=0,441 ммайн
Кесу жылдамдығы мынадай формуламен анықталады:
, (1)
мұнда, Cv - 420 тұрақты коэффициент
x - 0,15 кесу тереңдігінің деңгейлік көрсеткіші
y - 0,2 беріліс деңгейлік көрсеткіші
m - 0,2 құралдың тұрақтылығы
T - 90 мин тез кескіш болаттан жасалған кескіш құралдың
тұрақтылық периоды
Kv - түзету коэффициенті мынадай формуламен анықталады:
, (2)
Kmv - 0,85 бөлшек материалының әсерін есептейтін коэффициент
Knv - 1 жазықтық жағдайын ескеретін коэффициент
Kuv - 1,4 құралдың материалын ескеретін коэффициент
Ktv - 1 құралдың тұрақтылығын ескеретін коэффициент
Kyv - 0,7 коэффициент, кесу жоспарындағы бұрыш
Krv - 1 кескіш ұшындағы радиусын ескеретін коэффициент
,
Формула арқылы кесу жылдамдығы есептеледі:
,
Айналу жиілігі
, (3)
формула арқылы есептеледі.
Мұнда, D=80, өңделетін беттің диаметрі, мм
,
Шпиндельдің айналу саны қабылданады n=480 айнмин
Фактілік кесу жылдамдығы мынадай формуламен анықталады:
, (4)
,
Кесу күші Pz мына формуламен есептеледі:
, (5)
мұнда, Cp - 204 тұрақты кэффициент
x=1 кесу тереңдігі кезіндегі деңгей көрсеткіш
y=0,75 беріліс кезіндегі деңгей көрсеткіш
n=0 кесу жылдамдығы кезіндегі деңгей көрсеткіш
Kp - түзету коэффициенті, кесу шартын ескере отырып, былай есептеледі:
, (6)
мұнда, Kmp = 1,15 бөлшек материалының күштік байланысқа әсерін
ескеретін коэффициент.
Kup, Kyp, Kлp, Krp - құралдың кесетін бөлігінің параметрлерінің кесу
күшіне әсер ету коэффициенті, Kup = 1; Kyp = 1; Kлp = 1; Krp = 1.
,
(5)формуламен кесу күші анықталады:
,
Кесу қуаты мына формуламен анықталады:
,
(7)
,
Өту жолының негізгі уақыты былай есептеледі:
, (8)
мұнда, S=0,441 ммайн құралдың жұмыстық берілісі
Sy = 3 құралды алудың жылдамдық берілісі
n=480 айнмин шпиндельдің айналу жиілігі
L -өңделу бетінің ұзындығы, мм. Мына формуламен
есептеледі:
, (9)
мұнда, I - 70 мм - кесу жолының ұзындығы
I1 - 3 мм - кесу
I2 - 3 мм - ауытқу
Онда
,
(8) формула бойынша негізгі технологиялық бөлім есептеледі:
,
Қосымша уақытты мына формула бойынша табамыз:
, (10)
мұнда, tқой - 5мин
tаус - 10 мин
tөлш - 8 мин
Онда
,
Бір дананы жасауға кететін жалпы уақытты мына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1 Технологиялық
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
1.1 Speed Master 102- басу машинасы туралы жалпы
мәліметтер ... ... ... ...
1.2 Офсеттік цилиндрдің
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..
1.3 Полиграфия кәсіпорынында жоспарлы алдын-ала жөндеу (ЖАЖ) жүйесін
енгізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.4 Жұмыстарды жоспарлау
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..
1.5 Полиграфия машиналарының тозығуы және олардың негізгі
ақаулары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
1.6 Жөндеу жұмыстарының
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Кезеңдік техникалық
күтіп-қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.8 Полиграфия машиналарын жөндеудің өндірістік
процесі ... ... ... ... ... ...
1.9 Технологиялық процестерді
дайындау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
1.10 Тісті беріліс бөлшектерін
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.11 Тісті дөңгелектердің тістерін иілу және жанасу беріктігіне
есептеу ...
2 Экономикалық
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
3 Еңбек қорғау
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Республикамыздың ірі полиграфия кәсіпорындарында технологиялық
жабдықтар жоспарлы түрде техникалық күту, жөндеудің арқасында тиісті
дәрежедегі жұмысқа жарамдылығын өзіндік пайдалану көрсеткіштерін, қажетті
режимдерде жұмыс істеу қабілетін, беріктігін сақтап келеді. Полиграфия
машиналары мен жабдықтарының бұл қасиеттерін оларды орнату, пайдалану
барысында қажетті техникалық күту және жөндеудің көп компонентті
технологиялық жүйесі қамтамасыз етеді. Полиграфия өндірісі жабдықтарын
тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін оларды қолдану және жөндеу жұмыстары
жүйесін нақтылы ұйымдастыру қажет.
Полиграфия жабдықтары машина жасау өндірісінің ұзақ мерзімді пайдалану
өнімдері қатарына жатады. Олардың техникалық жай күйі ЖАЖ жүйесінің
әсерімен қалпында сақталып немесе қалпына келтіріліп отырады. Диплом
алдындағы өндірістік практика кезінде Speedmaster SM-102 басу машинасының
жұмыс істеу кезеңдерін көрдім. Полиграфиялық баспа экономикалық және жоғары
сапалы басуды талап етеді, Speedmaster SM 102- басу машинасы осы
мінездеменің барлығы, бір машинада қарастырылады. Speedmaster SM 102 басу
машинасы екі жағынан басу және жоғары жылдамдықта сапалы басуға
ие.Speedmaster SM 102-сыналған екі жақты басу машинасы,болашаққа жасау
мақсатында және жоғары жылдамдықпен сапалы басуды қамтамасыз етеді. Басты
операция Plus, бұл машина жоғары тұрақтылықпен қамтамасыз етеді. Алдын ала
кеңею функциясын уақытын дайындау ең төменгі дәрежеге дейін. Басу
машинасын толық автоматтандыруды жасау ерекше экономикалық әсеріне
байланысты. Speedmaster SM 102- жоғары өнімділікті соның ішінде,
басқару пулті Prinect Press Center керемет эксплутатциялық сипаттамаға ие.
Басу машинасының интеграциясы сандық жұмыста содан соң азаю уақытына және
барлығы тапсырманың қысқарту мерзімін жасайды. Тұтынушының қажеттілігі үшін
үлкен таңдау қарастырылған. Машинамен қоса бұл класқа 2-ден 12 басу
секциясы және лакировалдық секция, сатып алушылардың сұранысы бойынша
кіреді. Бастапқы жұмыс аймағы Heidelberg компаниялық басуды ұсынады,
Speedmaster SM 102-басу машинасы Preset самонакладымен жабдықталған.
Prinect Press Center Compact басқару пулті бар. Барлық сатып алушылардың
талаптарына сай келеді. Speedmaster SM 102- басу машинасы толықтай
автоматтандырылған Preset Plus жоғары эффектілік самонакладымен және
Preset Plus қабылдағыш аймағы жақсы шешім болып саналады. Рулонды- табақты
система CutStar берілісі қымбат емес рулонды материалды қолдануға
мүмкіндік береді.
Heidelberg компаниясы экологиялық қауіпсіз басуда көшбасшы болып
табылады. Экологиялық таза полиграфиялық жабдықтар, Heidelberg фирмасы
тұтынушыларға экологиялық қауіпсіз өнімді және ертінділерді ұсыну осы
фирманың корпаративті мақсаты болып табылады. Қоршаған ортаны күзету
сұрақтары бойынша Heidelberg Print Media Academy бағдарламасында маңызды
орын алады. Speedmaster SM 102-басу машинасы денсаулық сақтау және
қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған “Шаң сұрақтарына” байланысты
сынақтан өтті.
Speedmaster SM 102- барлық функциялары динамикалары және модельдік.
Керегелік монитор 100% жылтырлатып ғана қоймай сонымен қатар баспа- табақты
ылғалдандыру және оның сапасын қамтамасыз етуі. Ол жерде баспа-табақтың
ені мен ұзындығы сәйкеінше бояу аймағымен, яғни түсті бөлуді әрбір өз
қалауымен бөлек ұсынуы мүмкін. Керегелік монитор сондай- ақ қосымша
смстемалармен жұмыс істейді олар: Prinect Cockpit әлде Machine Component
Scout.Бір құрылғанда бақылау сапасы басқару пульті және спектрофотометрлік
система. Басқару пультімен өлшеу системасының өзара әсері түсі Prinect
Axis Control, Prinect Image Control және Prinect Inpress Control жақсы
қызықты жұмыс ағынына мүмкіндік береді. Prinect Press Center мен бірігу бұл
өнімдер қосыла қызықты система болады.
Heidelberger Drackmaschinen AG компаниясы Speedmaster SM 102- парақтық
офсеттік басу машинасы экологиялық талаптарға сай Парижде өткен
халықаралық жәрменкеде сертификат алды. Сетификат Bemfsgenossenschaft
Driick und Papier (Германия), CNAMTS (Франция), HSE (Великобритания) және
CEF1C(Европа) компанияларына берілді.Speedmaster SM 102-басу машинасы
тасталымдар деңгейлері барлық шектік рұқсатты мәндерден төмен-
тасталымдардын кейбір анықталған көрсеткіштері рұқсатты көрсеткіштердің 10%-
да құрамайды. Машина барлық арнайы бағдарламалық сынақтан және заңға
сәйкес тұтынушының бақылауынан өтті. Бұл сынақтан машина шаңды алып-
тастаудан изопропилдік спирттің буынан, майлаудың булау ертіндісінде,
бояудың шаңдауында, булануда және щуда сыналды. Heidelberg фирмасы
машинасының конструкциясы төмен деңгейлі алып-тастаудан экологиялық
қауіпсіздіктен реттеу барлық модельдер бір өндірістен шыққан.
Офсеттік цилиндр форма цилиндрінен бейнені қабылдап алып оны басу
цилиндрінің бетіне орналасқан қағазға (басқа басу материалына) беру
қызметін атқарады. Оның сыртқы арнайы резинаматалы пластинамен
қапталды.Пластиналы бекіту барысында оның соза тартылу керек.Тартылу күші
120-200Нсм шамасында болуы керек. Бұл дипломдық жобада моделі Speed
Master 102- басу машинасындағы офсеттік цилиндрінің күрделі жөндеуінің
технологиялық процесіжобаланып отыр.Мен бұл тақырыпты таңдаған себебім,
бұл машина Қазақстанда кеңінен қолданылады. Кез келген полиграфиялық басу
машиналарындағы офсеттік цилиндрінің қызметі және оны өз мерзімінде күту
жұмыстарының атқарылғаны маңызды.
1 Технологиялық бөлімі
1.1 Speed Master 102- басу машинасы туралы жалпы мәліметтер
Полиграфиялық баспа, экономикалық және жоғары сапалы басуды талап
етеді, Speed Master 102 - басу машинасы осы мінездеменің барлығы, бір
машинада қарастырылады. Speedmaster SM 102 басу машинасы екі жағынан басу
және жоғары жылдамдықта сапалы басуға ие.Speedmaster SM 102-сыналған екі
жақты басу машинасы,болашаққа жасау мақсатында және жоғары жылдамдықпен
сапалы басуды қамтамасыз етеді.
Басты операция Plus, бұл машина жоғары тұрақтылықпен қамтамасыз
етеді. Алдын ала кеңею функциясын уақытын дайындау ең төменгі дәрежеге
дейін. Басу машинасын толық автоматтандыруды жасау ерекше экономикалық
әсеріне байланысты. Speedmaster SM 102- жоғары өнімділікті соның
ішінде, басқару пулті Prinect Press Center керемет эксплутатциялық
сипаттамаға ие. Басу машинасының интеграциясы сандық жұмыста содан соң
азаю уақытына және барлығы тапсырманың қысқарту мерзімін жасайды.
Тұтынушының қажеттілігі үшін үлкен таңдау қарастырылған. Машинамен қоса бұл
класқа 2-ден 12 басу секциясы және лакировалдық секция, сатып алушылардың
сұранысы бойынша кіреді. Бастапқы жұмыс аймағы Heidelberg компаниялық
басуды ұсынады, Speedmaster SM 102-басу машинасы Preset самонакладымен
жабдықталған. Prinect Press Center Compact басқару пулті бар. Барлық сатып
алушылардың талаптарына сай келеді. Speedmaster SM 102- басу машинасы
толықтай автоматтандырылған Preset Plus жоғары эффектілік самонакладымен
және Preset Plus қабылдағыш аймағы жақсы шешім болып саналады. Рулонды-
табақты система CutStar берілісі қымбат емес рулонды материалды қолдануға
мүмкіндік береді [1].
1 – сурет. Preset Plus самонаклады
Perfection Coating Solution тұтас бір прогон парақтың екі жағында
лакировкалау жоғары икемдңгңне әкеліп соғады.Speedmaster SM 102-
тұтынушыларға өндірістік максималды көрсеткіші сапасымен экономикалық
әсерін ұсынады.Жоғары жұмыс жылдамдығы бір сағатта 13000 баспа-таңба. Бір
күнде бір прогон автоматизацияланған көп сақталған тапсырманы орындауда
жақсы көрсеткіштерге ие.Қосымша құрылғы, сондай- ақ рулон- табақты беріліс
құрылғысы басу машинасының одан көп өндірістік дәрежесін жоғарлатады.
Автоматты самонакладты реттеу, алдын -ала реттеу функциясының көмегімен,
басу машиналарымен неғұрлым төмен дәрежелі автоматизацияны салыстырғанда
бес минутқа дейін өндірістік уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.
Бағдарламалық модульдік құрылғы жуу реттеу сым парақ құрылғылардың
компоненттері және алдын-ала реттеуде барлық приемкалар және форматты
ауыстыруда қосымша уақыт үнемдеу мүмкіндік бар. Динамикалық тежегіш парақ
және алдын- ала реттеуіштердің қабылдағыш аймағы пневматикалы құрылғысы
стапельді түзетілген баспа-табақта ұқыпты алуға мүмкіндік береді; басудан
кейінгі айналымда уақыт үнемделеді. Әрқашан жоғары сапада жетектің жоғары
дәлдігі және толқынды жетек парақ самонакладтан қабылдағыш аймағына
толыққанды баспа таңбаны екі жағынан басуда жоғары сапаға ие. PrefecJacket
және TransferJacket, қаптама арқасында орындалуы баспа-табақтар машинаның
арасынан стапельға дейін сенімді өткізіледі. Реттеу құрылғысы CombiStar
бояу аппаратының температурасы және Alcolor ылғалдан бояусу құрылғысы
тұрақты балансына жету үшін мүмкіндік береді.
Басуда барлық тираж тұрақты жоғары сапаға әкеліп соғады.Prinect Press
басқару пульті ыңғайлы және кең спектрлі функция дистанциондыреттеуге
қарамастан Preset Plus самонакладын реттеп, Prinect Press Center басқару
пульті әрқашан сіздің қызметі үшін содан соң барлық тапсырманы сақтандыруға
осыдан барып,уақыт минимумы приладка орындауда тапсырманы қайталау.
2 – cурет. Speed Master 102 – екі жақты басу машинасы
Басқару пульті және жұмыс станциясы Sheetfed Control-негізде шыққан
потенттелген форма Prinect Press Center десцентрленген басқару,бір центрлі
негізде беріліс пультінің дистанционды басқаруы бояу мен жетек
эксплутационды дайындық,диагностика комплексінің мүмкіндігі және
автоматизацияның жоғары дәрежелігі. Толық әзірлеуде стандарты лампаның
күндізгі жарықпен қамтамасыз етуі жарық пультына байланысты. Басудың
нәтижесі баспа-табаққа арналған стол өз қызметін жоғары сапада
орындайды.Preset Plus қабылдағыш аймағында- сенсорлық дисплеймен және
тегерішпен жабдықталған. Сенсорлық дисплейдің көмегімен оператор тез таңдап
және регулировка жасап, ылғалдандыру дәрежесін кептіргіш жіне ұнтаққа
жағу. Тегеріш ауадағы берілістердің нақты реттеуін және параметрін орындауы
мүмкін
3 – cурет. Preset Plus қабылдағыш аймағы
Бұл сандық түрде сақтандырылуында қайталанып орындалған тапсырмалар
болуы мүмкін. Prinect Press Center пульті Speedmaster SM 102- басғару жақсы
келеді. Барлық процестерден бастап дайындық тапсырмалары мен машина
дайындауға дейін және баспа-табақты тексеру бұрынғысына қарағанда тез әрі
нақты және толық сенімді.
4 – cурет. Speed Master 102-басу машинасының нақты жұмыс істеу
станциясымен басқару пульті
Prinect Press Center эргономикасы толық ойластырылған оператордың
қолдауымен қатар дизайнда да қолдау көреді. Прогресті технология,
автоматтандыру функцияларында уақыт үнемдейді-тұрақты тиімді және
инвестицияны қамтамасыз етеді. Басқару дерегі бұл типографияға қазіргі және
болашақ уақытта өте керек. Intellistart-тез және сенімді. Speedmaster SM
102- барлық функциялары динамикалары және модельдік. Керегелік монитор
100% жылтырлатып ғана қоймай сонымен қатар баспа- табақты ылғалдандыру және
оның сапасын қамтамасыз етуі. Ол жерде баспа-табақтың ені мен ұзындығы
сәйкеінше бояу аймағымен, яғни түсті бөлуді әрбір өз қалауымен бөлек
ұсынуы мүмкін. Керегелік монитор сондай- ақ қосымша смстемалармен жұмыс
істейді олар: Prinect Cockpit әлде Machine Component Scout.Бір құрылғанда
бақылау сапасы басқару пульті және спектрофотометрлік система. Басқару
пультімен өлшеу системасының өзара әсері түсі Prinect Axis Control,
Prinect Image Control және Prinect Inpress Control жақсы қызықты жұмыс
ағынына мүмкіндік береді. Prinect Press Center мен бірігу бұл өнімдер
қосыла қызықты система болады [2].
1 – кесте.
Техникалық сипаттама
Басылатын материал:
Мин. қағаз форматы (бір жағынан басу) 340 х 480
Мин. қағаз форматы (екі жағынан басу) 400 х 480
Макс. қағаз формат 720 х 1020
Макс. Басу формат 700 х 1020
Қалындығы (бір жағынан басу) 0.03 – 0.8
Қалындығы (екі жағынан басу) 0.03 – 0.6
Макс. өнімділігі:
Speedmaster SM 102 – 2-ден 8 бояулы (екі жағынан басу) 13000
Speedmaster SM 102 – 10 SM секция лакировкасы 12000
Формалы цилиндр
Жону (проточка)мм. 0.5
Жону (проточка) (AutoPlabe), мм 0.15
Басу формасы
Ұзындығы мен ені мм. 770 х 1030
Ұзындығы мен ені (AutoPlabe), мм. 790 х 1030
Қалыңдығы мм. 0.2 - 0.5
Қалыңдығы (AutoPlabe), мм. 0.2 – 0.3
Офсеттік цилиндр
Ұзындығы мен ені мм. Бекемдету (армированное полотно) мм. 840 х 1052
Жону(проточка) мм. 2.3
Дәнекерленген қағаздың ұзындығы мен ені мм. 735 х 1030
Лакировкалайтын офсеттік цилиндр
Ұзындығы мен ені мм. (бекемдету) мм. 800 х 1048
Лакировка формасының ұзындығы мен ені мм. 780 х 1030
Жону (порточка)мм. 3.2
Макс. лакировка аймағы мм. 710 х 1020
Сталпель ұзындығы
Preset plus самонаклады 1320
Қабылдап алу құрылғысы Preset plus мм. 1295
Қабылдап алу құрылғысының конфигурациясы
Ұзындығы м. 18.30
Ені м. 3.33
Биіктігі м. 2.15
1.2 Офсеттік цилиндрдің қызметі
Офсеттік цилиндр форма цилиндрінен бейнені қабылдап алып оны басу
цилиндрінің бетіне орналасқан қағазға (басқа басу материалына) беру
қызметін атқарады. Оның сыртқы арнайы резинаматалы пластинамен
қапталды.Пластиналы бекіту барысында оның соза тартылу керек.Тартылу күші
120-200Нсм шамасында болуы керек.
5 – cурет. Офсеттік цилиндрдің конструкциялық элементі
Перфорировалдық операция жүргізгенде басу цилиндрі соңғы басу
секциясына арнайы латундық немесе арнайы бекітіледі. Басу контактісі
аумағынан қағаз өткізу тек қағаз тығыз қарпығышпен (захват) қарпығанда және
жоғарғы тірек сырғанақтамайтын жағдайда орындалуы мүмкін. Парақты бір
қармап алуда қысым күші 40-60 Н болуы мүмкін. Қазіргі машиналарда қарпығыш
(захват) жұмысы үлкен динамикалық жүктемемен байланысты, тұрақты күшпен
қамтамасыз етуі керек. Офсеттік цилиндр басу аппаратында аралық буын бояу
кескінін формадан бояу материалына дейін тасуды ұсынады. Цилиндрдің сыртқы
бетін декелмен тегістей қаптап кереді, ол резинаматалы пластинамен
калибровкалы астарлы қағаздармен жабдықталған.
Офсеттік цилиндрдің жұмыстық бетінің бекітілуі контакті сақинаға
қарағанда 3мм-ге дейін төмендетілген. Офсеттік қақпақтың (покрышка)
қалыңдығына қарамастан цилиндрді орнату барысында міндетті түрде сызбаның
(схеманың ) өлшемін қадағалау керек, резинаматалы полатно техникалық
қысымды қамтамасыз етіп отыру үшін, контакті сақина 0-0,05 мм төмен
орналасу керек. Басудың сапасын жақсарту үшін, қазіргі заманға сай
комплекстелген резинаматалы материал ұсынылады себебі, ол деформациядан
кейін тез қалпына келеді. Офсеттік цилиндрдің білігі эксцентрлік төлкеге
орнатқанда қосуға, өшіруге мүмкіндік береді және басу контактісінің қысымын
реттеп отырады. Формалық цилиндр формалы пластинаны орнатуға арналған,
сондықтан цилиндр қысу және форманы тарту және жетек формасының механизімен
жабдықталған. Форманы қағаздар төсемімен бірге орнату сондай-ақ декелді де
орнату кезінде сызбадағы (схема) форманы 0,1-0,15мм өлшемдерді орнату
керек. Басу машинасының автоматизацияландыру дәрежесіне байланысты форманы
орнату қолмен, жартылай автоматты, немесе автоматты режимінде орындалуы
мүмкін.Офсеттік форманы орнату, форманы алдынан және артынан қысып тұратын
планканың көмегімен жүзеге асады [3].
1.3 Полиграфия кәсіпорынында жоспарлы алдын-ала жөндеу
(ЖАЖ) жүйесін енгізу
Полиграфия кәсіпорынында ЖАЖ жүйесін енгізу жұмыстарын ұйымдастыру -
техникалық шараларын жүргізу үшін бас механик бөлімі (БМБ) құрылады. Ол
бөлімнің қызметшілері штатын анықтау үшін 1 кестеде көрсетілген дәйектерді
қолдану керек.
2 – кесте
Қызметшілер штаты
Қызметі Күрделі жөндеудегі еңбек ауқымының қосылған жиынтығы
(Тк, норма сағат)
15 мыңнан 50 мыңнан 200 мыңнан
жоғары жоғары жоғары
Бас механиктің 1 1 1
орынбасары
Жөндеу жөніндегі - - 1
инженер
Инженер конструктор 1 1 1
Техник - паспортист - - 1
Көрсетілген мамандардың міндетіне мыналар кіреді:
жабдықтарды техникалық күту графигін, тозған бөліктер мен бөлшектердің
алдын-ала тізімін жасау және жөндеу жұмысы барысында ол тізімді нақтылау;
жөндеушілер мен реттеуші бригадалардың атқарған жұмыстарының сапасын
бақылау;
жабдықты жөндеуден өткізгеннен кейін, және жаңа полиграфия жабдығын іске
қосу кезінде оларды өндіріс цехы бастығына өткізу;
жаңа жабдықты игеру, рационализаторлық ұсыныстарды өндіріске енгізу
жұмыстарына қатысу;
- өндірістік цех бастығының техника жөніндегі орынбасары болмаған
жағдайда, жабдықтарды пайдалану нұсқауларын жасау, цех жұмыстарына жабдықты
техникалық пайдалану және күту ережелерін оқытып, нұсқау беру;
- авариялық және рекламациялық актілерді жасау;
- жөндеу цехына тапсырыс беру үшін оған қажетті техникалық
құжаттарды дайындау;
- жабдықтардың сигнал беру құралдарының, бақылау-тосқауылдау және
басқа да қауіпсіздік құрылғыларының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
- жабдықтардың эксплуатациялық паспортына енгізуге қажетті жөндеу
жұмыстарының атқарылуы жөніндегі ақпараттарды БМБ-не беру;
- БМБ-не қосалқы бөлшектер, сайман-аспаптарға, техникалық күту және
жөндеу жұмыстарына, сондай-ақ, полиграфия жабдықтарын консервациялауға
қажетті материалдарға майға тапсырыс беру;
- жөндеу және реттеуші бригадалары жұмысшыларына техникалык
қауіпсіздік жайындағы нұсқаулар өткізу.
Жабдықты техникалық пайдалану немесе техникалық қауіпсіздікті сақтау
ережелері өрескел бұзылған жағдайда жөндеу қызметі маманының жабдықтың
жұмысын тоқтатып, ол жайлы өндіріс цехы басшылығын хабарландырып, болған
кемшілікті жойдыруға шаралар қолдану құқығы бар. Полиграфия кәсіпорынының
ірі өндіріс цехында, егер цехты орнатылған жабдықтардың күрделі жөндеу
қиындығы нормативі жөндеу қызметі маманының тиісті нормативінен екі еседен
жоғары болса цех бастығының техника жөніндегі орынбасары қызметін енгізу
ұсынылады. Цех бастығының техника жөніндегі орынбасары цехта орнатылған
барлық жабдықтардың техникалық жай-күйіне жауапты болады. Өндіріс цехы
штатында цех бастығының техника жөніндегі орынбасары қызметі болмаған
жағдайда, оның міндеті түгелдей цех бастығына жүктеледі [4].
1.4 Жұмыстарды жоспарлау тәртібі
Полиграфия жабдықтарын жөндеудің перспективалы, жылдық және
оперативтік жоспар-графиктерін өндірістік цехтар басшыларының қатысуымен
БМБ-ның қызметі жасайды да, кәсіпорынның бас инженері немесе директоры
бекітеді. Оперативтік жоспар-графиктер жылдың жоспар-график негізінде ай
сайын жасалынады. Онда әр нақтылы маркалы полиграфия жабдығын жоспарлы
жөндеу және кезеңді техникалық қадағалау, жұмыстарының алдыңғы екі
айда басталу және аяқтау уақыты көрсетіледі. Кәсіпорын (бірлестік) негізгі
фондыны техникалық күтіп-қадағалау, жөндеу жұмыстарына қажетті қосалқы
бөлшектер мен материалдарды жұмсаудың ғылыми негізделген нормалары мен
нормативтерін шығарушы зауыттың (фирманың) ұсыныстарын, жабдықтың
техникалық жай-күйін ескере отырып жасап, бекітіп, қажет болған жағдайда
жоғары органдарға бере алады. Ол нормалар мен нормативтерді нақтылы
жұмсалған және запастағы қалған материалдармен салыстыра сараптап олардың
дұрыс орындалуын қамтамасыз етудің техникалық-ұйымдастыру жағдайын
туғызады. Полиграфиялық жабдықтарды техникалық күту және жөндеу жұмыстары
амортизацияға бөлінетін ақшадан қаржыландырылады. Машина мен жабдықтарды
және тасымалдау құралдарын толықтай қалпына келтіруге арналған
амортизациялық шығындар олардың нормативтік жұмыс істеу мерзіміне бөлінеді.
Бұл мерзім кезінде машиналар мен жабдықтардың және тасымалдау құралдарының
баланстық құны толықтай өндірістік шығындарына айналады. Қазіргі кезде
кәсіпорындар мен бірлестіктер, олардың бағыныштылығына қарамай жөндеудің
қандай түріне болмасын жұмсалған қаржыны өндіріс шығыны мен шығарылған
өнімнің құнына жатқызады. Кәсіпорындар жөндеудің барлық түріне қажетті
қаржыны өз бетінше, фондыларының техникалық дәрежесі мен жай-күйіне және
қажетті материалдармен, қаржымен т.б. ресурстармен қамтамасыз етілуіне
қарай жоспарлайды. Қажет болған жағдайда кәсіпорындар арнайы жөндеу фондын
(резерв) қалыптастырып, оған алдағы 5 жылға бекітілген нормативтер бойынша
ақша аударып отыруы мүмкін. Бұл фондыға жинақталған қаржы кәсіпорын мен
бірлестіктің қарауында болып, тек тиісіне қарай жұмсалады. Оның ағымды
жылда игерілмеген бөлігі келесі жылға қалдырылады.
Жөндеу фондының құрамына мыналар кіреді:
- жөндеу жұмысшыларының жалақысы;
- жөндеуге қажетті материалдардың құны;
- қосалқы бөлшектер мен сатып алынатын бұйымдар құны.
1.5 Полиграфия машиналарының тозыгуы және олардың негізгі ақаулары
Полиграфия жабдықтарының жөндеуді қажет етуі олардың бөліктері мен
бөлшектерінің тозығуына тікелей байланысты. Машиналар тозуының екі түрі
болады - физикалық және моральді.
Физикалық тозу - машинаның бөліктері мен бөлшектерінің бірте-бірте
немесе кенеттен істен шығуы (үйкеліп тозу, сыну немесе басқаша түрде өзінің
физика-механикалық қасиеттерін жою) нәтижесінде машинаның жобаланған,
өзіндік техникалық параметрлерін қамтамасыз ете алмауы. Физикалық тозу
жүмыс істеп түрған машинада (тозығудың I түрі), сондай-ақ, жұмыс істемей
тұрған машинада да (тозығудың II түрі) болады.
Моральді тозығу - жұмыс істеп тұрған машинаның техникалық прогрестің
әсерімен құнының төмендеуі, қолданудағы техниканың жаңа кезеңдегі
конструкциялық түрлерінің (өнімділігі жоғары) пайда болуына байланысты,
немесе өндіріс технологиясының түбегейлі өзгеруі (шығыңқы басу
технологиясынан жайпақ офсеттік басу технологиясына көшу) салдарынан құнын
жоғалтуы.
Тозығу негізінен бір-бірімен әрекеттесетін бөліктер мен бөлшектер
арасындағы үйкеліс күшінің болуына байланысты. Үйкелістің сырғымалы және
домалау үйкеліс түрлері болады.
Үйкелістің бірнеше түрлері болады:
таза үйкеліс, екі дене беттері аралығында сұйықтық, газ немесе қатаң қабат
болмаған жағдайдағы үйкеліс. Мұндай үйкеліс жұмыс істейтін машиналарда
кездеспейді;
құрғақ үйкеліс, бір-бірімен беттескен денелер арасындағы май қабатымен
бөлінбеген үйкеліс (мысалы, тежегіш колодкаларында және полиграфия
машиналарының сермерінде, т.б.);
шекті үйкеліс - беттер аралығы өте жүқа (0,1 мкм ден де аз) май қабатымен,
кейде ол қабат бөлініп жартылай құрғақ үйкеліске айналатын үйкеліс түрі. Ол
машинаның іске қосылуы және тоқтау кезінде байқалады. Шекті және жартылай
құрғақ үйкелістер жағдайында көптеген полиграфия машиналарының механизмдері
жұмыс істейді;
жартылай сұйықтықты үйкеліс, бір-бірімен әрекеттесетін беттер арасы майлы
қабатпен толықтай бөлінбеген үйкеліс. Бұл жағдайда әрекеттесетін
бөлшектердің аз беті ғана үйкеліседі. Мұндай үйкеліс жоғары жүктемелі,
кезеңді айналысты (жетекші бөліктерде) және жоғары температура жағдайында
жүмыс істейтін механизмдерде болады. Бұл үйкеліске жұмыс істейтін
бөлшектердің тозығуы басқа түрлерге қарағанда шамалылау болады.
сұйықты үйкеліс - бір-бірінен май қабатымен толықтай бөлінген беттер
арасындағы үйкеліс [4].
1.6 Жөндеу жұмыстарының технологиясы
Жабдықты жөндеу жұмыстары арнайы жобаланған жөндеулердің технологиялык
процестері негізінде атқарылады. Техникалык күту мен жөндеудің
технологиялық процесі деп жалпы өндіріс процесінің жабдыктардың тоқтамай
дұрыс жұмыс істеуін, олардың құрамды бөліктері мен бөлшектерінің ақауларын
алдын-ала анықтап, шара қолдануға байланысты бөлігін айтады. Жабдыктың
жасалуы барысындағыдай оны техникалык күту мен жөндеу процесінде әртүрлі
конструктивтік деңгейде орындалатын бірнеше типті технологиялык
мәселелерден құралады. Әр мәселе өз алдына бірнеше технологиялык
операциялардан тұратын және технологиялық процесті кұрайды. Жабдыкты
техникалық күту мен жөндеудің типті технологиялык мәселелері мыналар:
техникалық жәй-күйін анықтау (бақылау, тексеру, диагностикалау, ақаулау),
бөлшектеу, тозған бөлшектерді алмастыру, реттеу, жөнделетін бөлшектерді
қалпына келтіру, жуу, тазалау, майлау, жинақтауға дайындау, бояу (қорғау
қабатымен жабу). Жабдыктың техникалык жай-күйін анықтау оны жөндеудің
алдында және жөндеу, калпына келтіру жұмыстары аяқталғаннан кейін де
жүргізіледі. Бұл жабдықтың жай-күйін көрсететін параметрлерін бағалаумен
іспеттес.
Біріншіден, ондай бағалаудың нәтижесінде жөндеу жұмыстарын жүргізу
кажеттілігін, оның түрін, ауқымын анықтау болады. Бұл технологиялық мәселе
қазіргі кезде диагностикалау дeп аталады.
Екіншіден, жөндеу, қалпына келтіру жұмыстарын кейінгі жабдықтың
параметрлерін бағалау диагностикамен пара-пар, бірак мұның нәтижесінде
жөндеу жұмыстарының сапасы тексеріліп аныкталады.
Жабдықты жоспарланбаған (авария жағдайында) жөндеу өткізу қажет
болғанда алдымен жабдықтың істен шыққан бөлігін іздестіреді. Бұл
технологиялық мәселеде диагностикалауға ұқсас, бірақ та ол арнайы
процедуралар арқылы орындалады.
Жоспарланбаған авариялык жөндеудi болдырмай амалдарын дұрыс таңдау
үшін олардың орын алуының негізгі себептерін ескеру керек, олар:
- жабдықты технологиялык пайдалану ережелерін сақтамау (майланбау,
басу машиналарындағы жекелдің шамадан тыс қалындығы; кесу машиналарында
пышақтың дұрыс орнатылмауы; жасаушы зауыттың-фирманың жабдық орнатылған
бөлмеге электрмен жабдықталуына, жұмыс режиміне қойылған талаптар
орындалмау; ай сайынғы күту-қадағалау жұмыстарының сапасыз орындалуы,
т.б.);
- жабдықты орнату, реттеу-іске қосу жұмыстары сапасының төмендігі;
- жабдық бөлшектерінің байқамайтын ақаулар (металлдағы байқаусыз куыс,
қаяулар әсерінен; термо өңдеу режимі сақталмағандықтан болатын, шамадан тыс
кернеудің шоғырлануы салдарынан тісті деңгелек тістерінің, саусақ
шамалардың, т.б. бөлшектердің сынып, істен шығуы), сондай-ақ, машинаның
жасалу сапасының төмендігінен болатын кемшіліктері мен ақаулары;
- жұмысшы мамандығының немесе берілген нұсқаудың жеткіліксіздігі;
- жұмыс орны тазалығының нашарлығы (жеткіліксіз жарықтануы, қоқырсып
жатуы, қажетті аспаптарымен, тиісті майлар т.б. материалдармен қамтамасыз
етілмеуі);
- полиграфия машиналарын күтіп қадағалау, жөндеу жұмыстарын жүргізудің
жоспары мен графигін орындамау немесе нашар орындау;
- өндірістік және жөндеу қызметі жұмысшыларының жабдықты пайдалану
барысындағы техникалык талаптарға және жөндеу жұмыстарына ұқыпсыз, салақ
карауы;
- сапасы нашар қосалқы бөлшектер мен материалдардың болуы.
6 – cурет. Офсеттік қақпақты бекіту механизмі
7 – cурет. Офсеттік цилиндрді қабырғаға бекіту
8 – cурет. Офсеттік цилиндрге декелді бекіту
9 – cурет. Офсеттік цилиндрдің ішкі құрылымы
10 – cурет. Офсеттік цилиндр
1.7 Кезеңдік техникалық күтіп-қадағалау
Кезеңдік техникалық күтіп-қадағалау - жабдыктың жоспарлы ағымды
жөндеулер арасындағы жұмыс істеу қабілетін қамтамасыз ететін
профилактикалық сипаттағы жұмыстар комплексі. Профилактикалық күтіп-
қадағалауды жоспарлы түрде жүргізу ЖАЖ жүйесін өндірісі енгізудің міндетті
негізі. Кезеңді техникалық күтіп-қадағалау жүмыстарына ауысым сайын, ай
сайын атқарылатын белгіленген кезеңдік ретінде жүргізілетін машинаны
техникалық күту, қадағалау, тазалау, майлау, технологиялық дәлдікке
тексеру, т.б. жұмыстар жатады. Күрделі технологиялық жабдықтарды күтіп-
қадағалау үшін реттеуші жүмысшылар (наладчики) штаты болғаны жөн. Олар,
қызмет көрсетілетін жабдықтың күрделі жөндеу қиындығы нормаларының
қосындылы мөлшерімен анықталады.
Жабдықты техникалық күту жүмыстары үш түрге бөлінеді: ауысымдық, ай
аралық техникалық күту жэне тоқсан сайын қадағалау (осмотр). Ауысымдық
техникалык күту полиграфия жабдығын ауысым сайын сыртынан тексеру, тазалау
және майлау, ұсақ-түйек ақауларын жөндеу, кейбір механизмдерін ретке
келтіру және оның техникалық тұрғыда дұрыс пайдаланылуын қадағалаудан
тұрады. Бұл жұмыстарды атқаруға жабдықта істеуші жұмысшылар мен жөндеу
қызметі жұмысшылары қатысады. Машинада істейтін жұмысшылар ауысымдық
тексеру, полиграфия жабдығын майлау, оның басқару, майлау, фрикционды және
тежегіш құрылғыларының механизмдерін тазалап реттеуі қаптама-қоршауларын
тексеру (қажет болғанда жөндеп ретке келтіру), бақылау-тосқауылдау
құрылғыларының дұрыс және сенімді жұмыс істеуін қадағалап, ұсақ ақауларын
қалпына келтіреді. Жөндеу қызметінің ауысымдық техникалық күту жұмыстарын
бір ауысымда катысатын жұмысшылар саны цехта орнатылған барлық жабдықтардың
күрделі жөндеу қиындығының мына нормативі бойынша анықталады [5].
1.8 Полигарафия машиналарын жөндеудің өндірістік процесі
Машинаны жөндеудің өндірістік процесі - арнайы жұмыс орындарында
белгіленген рет-ретімен атқарылатын жұмыс комплексі. Полиграфия машиналары
түрлерінің конструкциялық құрылымы жағынан, технологиялық қызметіне
байланысты, көптігіне қарамай, машинаны жөндеуді өндірістік процестің
кұрылымын мына түрде көрсетуге болады:
- машинаны жөндеуге қабылдау, тазалау және жуу;
- машинаны бөліктер және бөлшектерге бөліп ажырату;
- бөліктер мен бөлшектерді жуу;
- бөлшектерді тексеру және ақаулау (дефектация);
- бөлшектерді жөндеу, қайта жасау;
- бөлшектерін түгелдеп жинақтау;
- машинаны жинақтау, реттеу-жургізу, сараптау;
- машинаны бобу және жөнделген машинаны пайдалануға беру.
1.9 Технологиялық процестерді дайындау
Технологиялық процестерді жөнделетін, қайтадан жасалатын бөлшектердің
сызбаларымен жабдықталған маршруттық карталар немесе операциялық карталар
түрінде дайындалады. Өздерінің атқаратын міндеттеріне және мазмұнына қарай
бұл құжатты бөлшектердің зауытта жасалуына арналған технологиялық
құжаттарға ұқсас. Маршруттық картада алдын-ала қабылданған рет бойынша
бөлшектің жөндеу немесе қайта жасау операциялары, оларды атқаруға арналған
технологиялық жабдықтар (метал жұмыс станоктары), айлабұйымдар, қосымша
жабдықтар, аспаптар көрсетіледі. Технологиялық операцияларды рет-ретімен
тағайында ұсынылуы; бөлшектің базалық беттерін анықтау, базалық беттерді
қорғау немесе қалпына келтіру; алғашқы механикалық өңдеу, бір жола
механикалық өңдеп жөндеу. Өңдеу процесі барысында бөлшектің дайындамасы
метал жону станогында белгілі бір жайда орнатылып, өңдеу уақыты бірнеше
станоктың бөліктері не болмаса орнату құрылғысына қатысты өз жайын сақтауы
керек. Дайындаманың беті, осі, нүктесі базалау үшін пайдаланылады да база
деп аталады (21495-76 базарование и базы в машиностроение ГОСТ-ы).
Мынадай базалар болады:
- бөлшек дайындамасын үш еркіндік дәрежесінен (степень свободы)
айыратын орнату базасы;
- бөлшек дайындамасын екі еркіндік дәрежесінен айыратын бағыттау
базасы. Бағыттау базасы ретінде дайындаманың бір бетін немесе координатты
беттердің ең ұзақтысын таңдайды;
- бөлшек дайындамасын бір еркіндік дәрежесінен айыратын тірек базасы
(опорная база).
Бөлшек базасының беттері мен тірек нүктелер арасындағы жанасуды
қамтамасыз ету үшін қысым керек. Дайындаманы базалауға қолайлы жайының
тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін күш не жүп күшін қолдану - бекіту деп
аталады. Дайындаманы базалау және оны метал жону станогына не айлабұйымға
қатысты бекіту процесін - орнату деп атайды. Тірек, қысым және орнату
құрылғыларының белгіленуі 31107-81 ГОСТ-ы бойынша қадағаланады және
сызбалары осы стандарттың талабы бойынша көрсетіледі. Жөндеу сызбасы немесе
жасалатын бөлшектің сызбасы маршруттық картаны графикалық тұрғыда
толықтырады. Ол сызбаларда бөлшекті жөндеудің технологиялық операцияларын
атқаруға қажетті дәйектердің барлығы көрсетіледі.
Операциялық карта барлық операцияларды, олардың қайтарымдарын
көрсетіп, өңдеу режимдерін және технологиялық жабдықтау құралдарын
анықтайтын технологиялық құжат саналады. Операциялық карталар механикалық
және слесарлық өңдеуге бөлшекті қалпына келтірудің әр түрлі тәсілдеріне -
пісіру, дәнекерлеу, металл қабатын жабу, гальваникалық металл өсіру, т.б.
және техникалық тексеру операцияларына арнайы жасалады [4].
1.10 Тісті беріліс бөлшектерін жөндеу
Тісті дөңгелектерді жөндеу тәсілі оның ақаулары, материалына,
дөңгелектердің жасалу дәлдігіне және кәсіпорынның жөндеу цехының өндірістік
мүмкіндігіне қарай таңдалады. Дөңгелектің тозығуы шамалы болса, тістерінің
пішінін егеулеп қалпына келтіреді де сыдырылған, жапырылған тойтарылған
жерлерін тегістейді. Беріліс қатынасы жоғары, цилиндрлі тісті берілістің
жалпы тозығуы бір қалыпты болса, дөңгелек тістерін қалпына келтіре тіліктеп
кіші тісті дөңгелекті қайта жасап арқылы жөндейді. Сынған тістің орынына
метал өсіріп өңдеу тек ашық, дәлдік класы төмен, баяу жылдамдықпен жұмыс
істейтін тісті берілісте ғана қолдануға болады.
Ацетиленді оттегілі пісіру арқылы метал қабатын өсіргенде химиялық
құрамы бөлщектің негізгі металына сәйкес келетін сымдарды пайдаланады, ал
электр доғалық тәсілді қолданғанда сырт қабаты сапалы электродтарды
пайдаланады. Кейде сынған тіс орынына оның ұзын бойына тығыз бұрандалы
бұрамалар қондырады оларды тіс пішіне келтіріп, егеумен немесе модульді
фрезамен станокта өңдейді. Егер де қатар орналасқан бірнеше тістер сынған
болса, олардың орынына тісті секция орнатылады. Ол секцияны арнайы жасалған
тісті дөңгелектен не болмаса жөнделетін тісті дөңгелектің өлшемімен
параметріне сай келетін басқа дөңгелектен кесіп алады.
Алынған дайындаманы орындау үшін дөңгелектің сынған фрезерлі не жону
станогында сыналауға ыңғайлы жонады, дайындаманы өңделген жерге сыналап,
тығыз отырғызу үшін мұқияттап өңдейді де орынына қондырып бұрамалармен
бекітеді, кейде пісіруді де қолданады. Осы тәсілмен тісті рейкалар мен
тісті секторларды да жөндейді. Егер тістері тозған дөңгелектер жөндеуге
келмейтін болса, оның тозған бөлігі орынына жаңа тісті сақина орнатады. Ол
үшін дөңгелектің тістерін түгелдей жонып тастап, сақина отырғызылатын
жерді дайындайды. Алғашқы өңдеуден кейін тісті сақина дөңгелек күпшегіне
бұрандамалармен не пісіріп бекітіледі. Жаңа түсті дөңгелектер жұбын жасауда
олардың тістерін әр түрлі әдіспен кесіп өңдеуге болады. Цилиндрлік тік,
қиғаш тісті және шевронды тісті, сондай-ақ конусты тік тісті дөңгелектердің
тістерін өңдеуде көшірмелеу әдісі қолданылады. Дөңгелек тістерін фрезерлеу
үшін әмбебап немесе көлденең фрезерлі станоктар қолданады. Олар, арнайы,
дайындаманы немесе жөнделетін тісті дөңгелекті кезек – кезек, белгілі бір
бөлік дәл бұрып отыратын бөлу бастиегімен жабдықталады. Фрезерлеу үшін
фасонды саусақшалы және дискілі модульді фрезалар қолданылады. Саусақшалы
фрезалар модулі жоғары тістерді және шевронды дөңгелектер тістерін кесуге
қолданылады. Бұл әдістің артықшылығы: аспаптардың арзандығы, әмбебап
жабдықтарды қолдану, шағын модульді және де шағын тісті дөңгелектерді
өңдеу мүмкіндіктері. Кемшілігі: төмен өнімділігі, дәлдігінің аса жоғары
еместігі. Саусақшалы фрезамен кесу дәлдігінің төмендігі фрезаның консольді
бекітілуінде және оны қайра барысында профилінің өзгеруі мүмкіндігінде.
Тісті дөңгелектерді айналдыра өңдеу әр түрлі кесу аспаптарымен: червякті
фрезамен, қашаумен, тарақшамен, кескіштермен атқарылады. Жөндеу цехтарында
негізінен бір кірісті червякті фрезалар қолданылады. Червякті фрезалармен
дәлдігі 7 -10 дәрежесіндегі дәлдікпен 1 -14 мм аралығындағы модульді
тістерді кесіп жонуға болады. Ірі орташа полиграфия кәсіпорындарының жөндеу
механикалық цехтарында жаңа тісті дөңгелектерді жасау, тозған тісті
дөңгелектерді жөндеу үшін әмбебап 5К32П модульді тіс фрезерлеу станогін
қолдануға болады. Жөндеу цехтары жағдайында тік тісті конусты
дөңгелектердің тістерін әмбебап фрезерлі станокта фасонды модульді
фрезерлермен кесіп – жонуға болады. Бұл әдіспен тістер саны 25 – тен жоғары
дөңгелектерді ғана өңдеу керек. Тік тісті дәлдігі жоғары емес конусты
дөңгелектердің тістерін көлденең жону станогінда фасонды, көшірмелеу
кескіштерімен немесе арнайы белгілеу арқылы өңдеуге болады. Фасонды
көшірмелеу кескіштерімен шағын көлемді конусты дөңгелектер дайындамасын
немесе жөнделетін дөңгелекті бөлу бастиегіне орнату арқылы өңдейді. Арнайы
белгілеу арқылы баяу жылдамдықты берілістің ірі дөңгелекті тістері кесіп
жонылады. Спиральді тісті конусты дөңгелектердің тістері арнайы жабдықтарда
ғана кесіп жонылады. Жөндеуден өткеннен кейін тісті берілістерді жайдақ
жүрісте 2 -3 сағат бойы сынақтан өткізеді. Сынақ барысында оның айналу
жылдамдығын және жүктемесін 25% - дан номиналды өлшеміне дейін жеткізеді.
Сынақ кезінде пайда болған қабыршақтарды қырғымен алып тастайды. Жоғары
дәрежелі дәлдікті тісті берілістердің эксплуатациялық қасиеттерін жақсарту
мақсатында жұмыстарын жүргізу орынды саналады [6].
1.11 Тісті дөңгелектердің тістерін иілу және жанасу беріктігіне
есептеу
Тісті дөңгелектің пішіні жазық немесе шығыңқы күпшекті болуы мүмкін.
Көбінесе дөңгелекті күпшекпен жасайды, ол екі жаққа щығыңқы болып тұрады.
Күпшектің бүйіржағы біліктегі дөңгелектің күйін анықтайды. Тісті тәждің
бүйіржағын тістерді қию кезіндегі дайындаманы орнату үшін қолданады.
Дөңгелектің диаметрі кішірек болған жағдайда шыбықтан дайындайды, ал үлкен
болған жағдайда дайындаманы токарлы өңдеуде еркін соғу арқылы алады. Дәл
кесу өңдеу кезінде көлемін азайту үшін дөңгелек дискісінде бунау орындайды.
Егер диаметрі da 80 мм болса, бунау ереже бойынша жасамайды.
Тістерді иілу беріктігіне есептеу төменгі жорамалдармен жүргізіледі:
1. Барлық ілінісу кезінде жүктер бір жұп тістер арқылы беріледі және
олар тістің төбесіне әсер етеді депесептейміз.
2. Шеңбер бойындағы күштер тіс ұзындығына бірдей әсер етеді.
3. Тістер арасындағы үйкеліс күші аз болғандықтан есепке алмаймыз және
тістердің бір – біріне әсер ететін күш пішіндерге жүргізілген нормаль
бойынша бағытталған деп есептейміз. Тістерді әсер ететін күшті FN деп, оны
екі күшке жіктейміз.
Ft=,
(1)
мұндағы, Ft – шеңберлік күш;
d – бөлгіш шеңбердің диаметрі.
F=,
(2)
мұндағы, Fr - радиалдық күш
FN=,
(3)
Тістің бұзылуы, оның талшықтарының созылған жағында пайда болады,
сондықтан тіс беріктігін әлсіз жағына түсетін кернеу бойынша есептейміз.
Тістің ұзындығына және биіктігіне байланысты кернеуді былай жазуға
болады.
QF=,
(4)
,
(5)
мұндағы, – тісті иетін момент.
,
(6)
Da = 75 мм, lст = 56 мм, b2 = 46 мм, d = 30 мм, dст = 46 мм берілген
және m=3, тістер санын есептейміз:
m ( z + 2 ) = d a ; z ≥ 17
3 ( z + 2) = 75;
z = 23.
мұндағы, z – тістер саны, сондықтан γ = 7,85гсм3 аламыз.
1. Көлемі:
(7)
2. Массасы:
Gд=Vдγ,
(8)
G д = 180,2 х 7,851,42 кг
мұндағы, Vд - көлемі,
Gд - массасы.
3. Жанасу беріктігіне есептеуде қабылданатын эквиваленттік циклдер
саны:
,
(9)
4. Базалық циклдер саны:
,
(10)
5. Мүмкіндік жанасу кернеу шамасы:
,
(11)
Мүмкіндік иілу кернеу шамасын 99% - тік кепілдікпен төмендегідей
қабылдауға болады:
,
(12)
.
Өлшеуге дайындық
1. Тісті дөңгелекті таза матамен сүрту қажет, әсіресе шеткі және
сыртқы тістердің цилиндрлік беттерін сүрту керек.
2. Тісті дөңгелектегі нәтижелі контурдың ығысу шамасын өлшеу үшін оның
бүйіржағына бор немесе қаламмен белгі жасап қою керек. Бұл алтытістілерге
істеуге ұсынылады, олардың бұрышы 120°-та жұп болып орналасқан, яғни 3 жұп
2 тістен болып келеді.
3. Өлшеуге штангентісөлшерді дайындау, ол үшін: аспап бетін таза
матамен сүрту керек, әсіресе өлшейтін ұштық пен координаталық губканы.
4. Микрометрлік шәкілдердің қондырғысын 0-да тұрғанын тексеру.
5. Өлшеуіш биіктігін өлшеп, алған шаманы вертикаль микрометрлік
шәкілге қондыру қажет, және бұрамамен жақтауды балталау қажет.
3-кесте
Тісті дөңгелектің технологиялық маршруты
Операция АуысуАуысу Жабдық Айла – Кескіш құралДаналық
нөмірі маршруты бұйым – сайман уақыт,
мин
000 Дайындама
жасау
005 1 Шет жағын 5,38
токарлық жону
А
орнықтыру Моделі Токарлық
1К16 кескіш Т15К6
Үш
жұдырықша
лы патрон
2 Ішкі бетті 5,36
жону
3 Ішкі 6,18
беттегі
фасканы жону
4 Сыртқы бетті 1,26
жону
5 Шет жағын 5,45
жону
Б 6 Шет жағын 5,4
орнықтыру жону
Моделі Токарлық
1К16 кескіш Т15К6
7 Сыртқы бетті 5,43
жону
8 Сыртқы 5,3
беттігі
фасканы жону
010 9 Ішкі бетті 1,54
ажарлау ажарлау
3А11ОВ
10 Тісті 2,2
ажарлау
015 11 Қашау 5,3
Қашау
12 Қашау 5,3
Барлығы
54,1
А орнықтыру
Операция 005 шет жағын жону
D =80 мм
Беттің кедір бұдырлығы Rz = 40
Токарлық станок 1К62
Өтпелі кескішті таңдаймыз. Пластина материалы қатты қоспа Т15К6
ұстағыш материалы болат 40
Кесу режимін таңдаймыз: мм
Берілісті таңдаймыз: S=0,441 ммайн
Кесу жылдамдығы мынадай формуламен анықталады:
, (1)
мұнда, Cv - 420 тұрақты коэффициент
x - 0,15 кесу тереңдігінің деңгейлік көрсеткіші
y - 0,2 беріліс деңгейлік көрсеткіші
m - 0,2 құралдың тұрақтылығы
T - 90 мин тез кескіш болаттан жасалған кескіш құралдың
тұрақтылық периоды
Kv - түзету коэффициенті мынадай формуламен анықталады:
, (2)
Kmv - 0,85 бөлшек материалының әсерін есептейтін коэффициент
Knv - 1 жазықтық жағдайын ескеретін коэффициент
Kuv - 1,4 құралдың материалын ескеретін коэффициент
Ktv - 1 құралдың тұрақтылығын ескеретін коэффициент
Kyv - 0,7 коэффициент, кесу жоспарындағы бұрыш
Krv - 1 кескіш ұшындағы радиусын ескеретін коэффициент
,
Формула арқылы кесу жылдамдығы есептеледі:
,
Айналу жиілігі
, (3)
формула арқылы есептеледі.
Мұнда, D=80, өңделетін беттің диаметрі, мм
,
Шпиндельдің айналу саны қабылданады n=480 айнмин
Фактілік кесу жылдамдығы мынадай формуламен анықталады:
, (4)
,
Кесу күші Pz мына формуламен есептеледі:
, (5)
мұнда, Cp - 204 тұрақты кэффициент
x=1 кесу тереңдігі кезіндегі деңгей көрсеткіш
y=0,75 беріліс кезіндегі деңгей көрсеткіш
n=0 кесу жылдамдығы кезіндегі деңгей көрсеткіш
Kp - түзету коэффициенті, кесу шартын ескере отырып, былай есептеледі:
, (6)
мұнда, Kmp = 1,15 бөлшек материалының күштік байланысқа әсерін
ескеретін коэффициент.
Kup, Kyp, Kлp, Krp - құралдың кесетін бөлігінің параметрлерінің кесу
күшіне әсер ету коэффициенті, Kup = 1; Kyp = 1; Kлp = 1; Krp = 1.
,
(5)формуламен кесу күші анықталады:
,
Кесу қуаты мына формуламен анықталады:
,
(7)
,
Өту жолының негізгі уақыты былай есептеледі:
, (8)
мұнда, S=0,441 ммайн құралдың жұмыстық берілісі
Sy = 3 құралды алудың жылдамдық берілісі
n=480 айнмин шпиндельдің айналу жиілігі
L -өңделу бетінің ұзындығы, мм. Мына формуламен
есептеледі:
, (9)
мұнда, I - 70 мм - кесу жолының ұзындығы
I1 - 3 мм - кесу
I2 - 3 мм - ауытқу
Онда
,
(8) формула бойынша негізгі технологиялық бөлім есептеледі:
,
Қосымша уақытты мына формула бойынша табамыз:
, (10)
мұнда, tқой - 5мин
tаус - 10 мин
tөлш - 8 мин
Онда
,
Бір дананы жасауға кететін жалпы уақытты мына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz