Қазақстанның ұлттық инновациялық инфрақұрылым элементтері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе

1 ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЫЛЫМНЫҢ ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Нарықтық инфрақұрылым түсінігі мен негізгі міндеттері

1. 2 Қазақстанның ұлттық инновациялық инфрақұрылым элементтері

2 Қазақстан Республикасының Индустриалды-инновация-лық дамуының негізгі бағыттары

2. 1 Қазақстанның ғылыми-техникалық әлеуеті

2. 2 Жоғары технологиялық өндірістер үшін мамандарға білім беру және дайындау

3 Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің инновация-лық түрлерін дамытудың нарықтық механизмдері

3. 1 Франчайзингтің қалыптасуы және даму мүмкіндіктері

3. 2 Оффшорлық бизнестің қажеттілігі және оны пайдаланудың негізгі шарты

3. 3 Қазақстан экономикасындағы нарықтық инфрақұрылымның даму перспективалары

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі таңда әлемдік экономиканың көшбасшыларына айналып, жоғары технологиялар саласы мен инновациялық жүйені дамытудың озық үлгісін көрсете білген бірқатар елдер бар. Бұл елдер шикізатты алу мен оны алғашқы өңдеу үрдісін қамититын индустриалдануға дейінгі, сондай-ақ шикізатты толық өңдей отырып, одан дайын өнім жасауға дейінгі үрдістерді қамтитын индустриалды кезеңдердің барлығынан өтіп, енді жоғары технологиялар мен инновацияларға негізделген постиндустриалды экономиканы жасақтаумен, оның басым бағыттарын жетілдірумен айналысуда. Басқаша айтқанда, олар қосылған құн тізбегін толық қалыптастырып, ғылыми сыйымды, әрі инновациялық сипаты бар өнімдер мен қызметтерді нарыққа ұсынып келеді.

Әлемдік экономиканың алдыңғы қатарлы озық тәжірибелерін игеруге және оны ұтымды пайдалана білуге талпынған мемлекеттер үшін бүгінгі уақыттағы басты мәселе индустриалды-инновациялық экономиканы қалыптастыру болып отыр. Индустриалды-инновациялық экономиканың басты ерекшелігі - ғылыми сыйымды, технологиялық өңделу деңгейі жоғары өнімдерді шығаруға икемді өндірістік және нарықтық инфрақұрылымның болуы.

Осы тұрғыдан алғанда Қазақстан Республикасында аталған бағыттарда көптеген жұмыстар атқарылып келеді. Атап көрсетер болсақ, 2003 жылы елдің инновациялық-индустриялық дамуын қалыптастыру және экономиканың нақты, түпкі өнім өндіру секторын өркендету әрі әртараптандыру мақсатында «Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы», 2005 жылы «Қазақстан Республикасының Ұлттық инновациялық жүйесінің қалыптасуы мен дамуының 2005-2015 жылдарға арналған бағдарламасы», ел экономикасының инновациялық белсенділігін көтеру мақсатында 2006 жылы ҚР «Инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы» Заңы қабылданды. Осылардың негізінде 2003 жылдан бастап отандық инновациялық әзірлемелерді қолдау мен оны өндіріске ендіруге, сонымен бірге Қазақстан Республикасын болашағы зор шетелдік технологияларды трансферттеу алаңы ретінде дамытуға бағытталған инфрақұрылым жүйесін құру үрдісі басталып кетті.

Индустриялық-инновациялық дамуды қалыптастыру аясында мемлекет тарапынан жүргізіліп жатқан саясаттың алғашқы нәтижелері де көрініс бере бастады. Мәселен, еліміздің индустриялық-инновациялық стратегиясының алғашқы кезеңі аяқталып (2003-2007 ж. ж. ), нәтижесінде даму институттары және нарықтық инфрақұрылым элементтері, яғни, инновациялық қызметті жүзеге асыруға қажетті алғышарттар қалыптасты.

Дегенмен, елімізде қазіргі қалыптасқан нарықтық инфрақұрылым оның субъектілерінің өзара байланысқан түрде үйлесімді жұмыс жасауына және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізушілерге кешенді қызмет көрсететін ұйым ретінде қалыптасуына жеткілікті деңгейде ықпал ете алмай отыр. Оның негізгі себептері ретінде мыналарды көрсетуге болады: нарықтық инфрақұрылым элементтерінің жұмысындағы тәжірибенің аздығы; инновациялық әлеуеті бар аймақтардың географиялық алшақтығы мен еліміздегі өңірлер мен өнеркәсіп салаларының біркелкі дамымауы; жеке сипаттағы инновациялық белсенділіктің тым төмендігі және өнім өндіру салаларына қарағанда қызмет көрсету салаларында табыстылықтың жоғары болуы; жеке кәсіпкерлердің ғылыми-техникалық зерттеулермен байланысты жұмыстарды жүргізуден қашқақтауы; инновацияға бейімді салалар туралы ақпараттың аздығы; отандық инновациялық нарықтың қалыптаспауы және де ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға бөлінетін қаражаттың мардымсыздығы. Ресми деректер бойынша ҚР-да 2008 жылы ЖІӨ-нің 0, 22% ғана ғылыми-техникалық зерттеулер саласына жұмсалынып, жан басына шаққанда бар-жоғы 14 АҚШ долларын құраған, сәйкесінше АҚШ-та бұл көрсеткіш 858, Жапонияда - 747, Германияда - 536, Францияда - 480, Ресейде 64 АҚШ долларына тең.

Міне мұның барлығы да отандық нарықтық инфрақұрылымды дамытудың тиімді тетіктерін қалыптастыруды қажет етеді. Өйткені, тек дамыған нарықтық инфрақұрылымы қалыптасқан ел ғана инновациялық ортаның толыққанды қатысушысы бола алады. Бұған қоса, инновациялық әлеуеті дамыған елдер болашақтың бағдарын елдегі табиғи ресурстарға қарап емес, адам капиталының, оның интеллектуалдық қуатының шамасына, инновациялық өнім, қызмет, сапалы жұмыс жасай алатын өнеркәсіптік, өндірістік инфрақұрылымның мүмкіндіктеріне, ғылыми-зерттеу, ғылыми-ізденушілік орталықтарының шамасына қарап айқындайды.

Бәсекелік ортада ұлттық экономиканың қуатты болуын қамтамасыз ету еліміздің негізгі ұстанымдарының біріне жатады. Ашық нарықтың басты талабының бірі әрбір тұтынушының нақты қажеттілігін қанағаттандыру деп білсек, онда осы талапқа сай экономика құрылымын жасақтау басты міндет болып қала бермек. Нарықтың үдемелі және өзгермелі сұранысын тез қанағаттандыру инновациялық әдістерді пайдаланумен ғана жүзеге асатыны белгілі. Сондықтан да, ұлттық экономиканың жедел және тұрақты дамуы еліміздегі инновациялық орта мен нарықтық инфрақұрылымның нәтижелі жұмыс істеуіне тікелей тәуелді деуге толық негіз бар. Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2010 жылдың 29 қаңтарында Қазақстан халқына арнаған Жолдауында «Біз экономиканың тұрақты өсіміне жедел индустриаландыру және инфрақұрылымды жетілдіру арқылы қол жеткізуіміз қажет. Сондай-ақ, «болашақтың экономикасы» нәтижелі де тиімді қызмет ететін ұлттық инновациялық жүйеге негізделуі тиіс. Индустриалық-инновациялық даму - еліміздің жаңа онжылдықтағы өркендеуінің өзегі бола бермек» деген ой айтса, «Нұр Отан» ХДП XII съезінде сөйлеген сөзінде Президент ел экономикасының дағдарыстан өтуінің базалық қағидаларын атап көрсетті: «Барлық мемлекеттер өткен ғасырдың басында индустриялануды бастан өткерді, ал КСРО-да бұл 30-жылдары болып өтті. Бірақ мұндай индустрияландыру біз үшін жарамсыз, біз әлемдік экономика дамуының қазіргі құрылымымен сәйкес келетін инновациялық индустрияландыру туралы айтып отырмыз». Осыған орай, 2010 жылы Қазақстан Республикасының үдемелі индустриялық-инновациялық дамуының 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы әзірленді.

Нарықтық инфрақұрылымды дамыту бағытында инновациялық әлеуеті мен өзіндік даму үлгісі қалыптасқан елдердің қолдануға тиімді тәжірибелері мен озық үлгілерін, олардың ғылыми сыйымды әрі жоғары технологиялы инновациялық өнімдерді шығарудағы жетістіктерін пайымдай отырып, еліміздің ұлттық нарықтық инфрақұрылымын дамытудың экономикалық механизміндегі негізгі тетіктер ретінде жағымды экономикалық ортаны қалыптастыру, инфрақұрылым шеңберіндегі элементтердің белсенділігін арттыру, оларды мемлекеттің қоғамдық, өндірістік, әлеуметтік, ғылыми және басқа да істеріне тығыз араластыру, бір-бірімен өзара үйлесімділігін қамтамасыз ету, сондай-ақ ғылыми-техникалық әлеуеттің мүмкіндіктерін пайдалану және оларды елдің барлық салаларында сынауға және қолданысқа енгізуге мүмкіндік жасау қажеттілігі туындайды.

Бұл тұрғыда, ұлттық нарықтық инфрақұрылымды дамыту бойынша сараптаулар мен талдауларды, әдіснамалық тәсілдері, озық тәжірибелерді, аталған тетіктерді қолдануға қатысты ұсыныстар мен тұжырымдарды ғылыми негіздеудің маңызы да жетіле түспек. Бұл ерекшеліктер зерттеу тақырыбының өзектілігін айқындайды және оның ғылыми-тәжірибелік құндылығын арттырады.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Экономикадағы инновациялық жүйе мен инновациялық қызметтің ерекшеліктері бойынша ғылыми көзқарастарды теориялық және әдіснамалық тұрғыда көптеген ғалымдар өз еңбектерінде қарастырып өткен. Олардың қатарына батыстық Й. Шумпетер, П. Друкер, Б. Твисс, Б. Санто, Ш. Тануцо, М. Портер, К. Фримен сынды ғалымдарды жатқызуға болады.

ТМД елдерінде нарықтық инфрақұрылымды дамытумен, оның тиімділігін арттырумен байланысты мәселелерді әртүрлі деңгейде талқылап, оның экономикалық маңызын зерттеген ғалымдар да көптеп кездеседі. Мемлекеттің инновациялық қызметті қолдау саясатынан бастап, инновациялық жүйе мен оның маңызды құраушысы - нарықтық инфрақұрылымды дамыту тетіктеріне дейінгі пікірлер бір топ ғалымдар И. Т. Балабанов, Ф. Ф. Безрудный, Л. П. Веревкин, Ю. П. Доценко, П. Н. Завлин, С. Д. Ильенкова, В. В. Иванов, Н. Иванова, Н. Ю. Криворучко, В. Г. Медынский, Н. Н. Молчанов, О. Л. Соловьева, Э. А. Уткин, В. Е. Шукшунов пен басқалардың еңбектерінде кездеседі.

Қазақстандағы инновациялық өзгерістер, ұлттық экономиканың инновациялық бағыттылығын қалыптастыру, еліміздің индустриялық-инновациялық саясатын барынша ұтымды жүзеге асыру, инновациялық орта мен оның белсенділігін арттыру мәселелерін елімізге белгілі ғалым-экономистер С. А. Алпысбаев, Р. А. Алшанов, Ф. Г. Альжанова, Б. Ахметжанов, Ә. Ә. Әбішев, Ш. Р. Әбділманова, О. Б. Баймұратов, Н. А. Барлыбаева, Ф. М. Днишев, А. Н. Дәуренбекова, Г. Н. Доғалова, Ө. Қ. Есқараев, Ж. О. Ихданов, М. Б. Кенжеғозин, А. Қ. Қошанов, Г. К. Қуатбаева, С. В. Могильный, Қ. О. Оқаев, С. Ы. Өмірзақов, К. Ә. Сағадиев, О. Сәбден, А. М. Сейтқазиева, А. Н. Cаханова, З. А. Сальжанова, А. Б. Темирбекова, А. Н. Толыбаев, Ә. Д. Шелекбай және басқалар өз зерттеулерінде қарастырып, олардың қолданыс табуына қомақты үлестерін қосты.

Нарықтық инфрақұрылымды зерттеу аясының кеңдігі әлі де болса көптеген мәселелер бойынша, әсіресе, оның элементтерінің арасындағы өзара байланысты нығайтуға, олардың дамуына жағымды экономикалық ортаны қалыптастыруға, инфрақұрылымның мамандандырылған әрбір субъектісінің инновациялық белсенділігін арттыруға қатысты мәселелерді терең зерттеуді, осы саланың дамуына тікелей қатысы бар еліміздегі ғылыми-техникалық әлеуеттің қазіргі жағдайы мен оны дамыту мүмкіндіктерін сараптауды, ұлттық инновациялық жүйенің басқа да құраушыларының тиімділігін арттыру бағыттарын жан-жақты зерттеуді талап етеді. Сонымен қатар, нарықтық ортаның бүгінгі ерекшеліктері бәсекеге қабілетті экономиканың инновациялар мен интеллектуалдық ақыл-ой жетістіктеріне негізделетінін зерделей отырып, ұлттық экономиканың ғылыми сыйымды және жоғары технологиялы өнімдер шығаруына ықпал ететін отандық нарықтық инфрақұрылымды дамытудың экономикалық тетіктерін айқындауды да міндеттейді. Сондықтан да, аталған мәселені теориялық және әдіснамалық тұрғыда зерделеу қажеттілігі курстық зерттеудің мақсаты мен міндеттерін анықтауға түрткі болды.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Курстық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуының механизмі мен негізгі тетіктерін айқындау және жүзеге асыру аясы бойынша ғылыми негізделген ұсыныстар жасау.

Белгіленген мақсатқа жету үшін курстық жұмыста келесі міндеттерді шешу көзделді:

- Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуының мазмұны және негізгі элементтерінің қызмет ету ерекшеліктерін зерттеу;

- нарықтық инфрақұрылымды дамытудың теориялық негіздемелерін әзірлеу;

- нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру мен дамытудың теориялық негіздерін ескере отырып, назарға аларлық озық тәжірибелерді іріктеу;

- Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуының ерекшеліктеріне сай оларды дамытуды әдіснамалық зерделеу;

- Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуының белсенділігін бағалау әдістемесін әзірлеу;

- нарықтық инфрақұрылымның мамандандырылған субъектілері мен осы инфрақұрылым шеңберіндегі элементтердің экономикалық жағдайын және инновациялық белсенділіктерін бағалау;

- еліміздегі ғылыми-техникалық әлеуеттің қазіргі жағдайын талдау және оны дамыту мүмкіндіктерін бағамдау;

- Қазақстан өңірлерінің инновациялық әлеуеті мен инфрақұрылымды жетілдірудегі ықпалын сараптау;

- ұлттық нарықтық инфрақұрылымды дамытудың экономикалық механизмін жүзеге асыру тетіктерін анықтау және оларды қолдану аясы бойынша ғылыми негізделген ұсыныстар беру.

Зерттеу объектісіне Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуы жатады.

Зерттеу пәніне Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық дамуымен байланысты экономикалық қатынастар жиынтығы кіреді.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздеріне отандық және шетелдік ғалым-экономистердің инновациялық қызмет, инновациялық жүйе мен нарықтық инфрақұрылым аясындағы ақыл-ой еңбектері мен зерттеу нәтижелері алынды. ҚР Президентінің жарлықтары, ҚР Үкіметінің қаулылары, ҚР ұлттық экономиканы реттеу мен өркендетуге бағытталған заңдық және нормативтік-құқықтық құжаттары зерттелді және қолданылды. Зерттеудің мәліметтік базасы ретінде Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің мәліметтері, «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ компаниялар тобының жасаған қызметтері туралы жылдық есептері, нарықтық инфрақұрылым элементтерінің атқарған қызметтері туралы деректері, халықаралық және республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның мәліметтері пайдаланылды.

Зерттеу әдістері ретінде курстық жұмыста жалпы ғылыми зерттеу әдістерінің экономика-статистикалық және салыстыру, логикалық ойлау, кешенді сипаттау, сараптамалық бағалау, топтау және басқа да түрлері қолданылды.

1 ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЫЛЫМНЫҢ ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Нарықтық инфрақұрылым түсінігі мен негізгі міндеттері

Дүние жүзінде жаһандану үрдісінің күрделенуіне байланысты бәсекеге қабілетті экономиканы қалыптастыруда әрбір мемлекет өзінің ұлттық инновациялық жүйесі мен нарықтық инфрақұрылымынын дамытуға басымдық беріп отыр. Өйткені ұлттық экономикасы қалыптасқан және дамыған елдердің тәжірибелеріне сүйенсек, олардың жеткен жоғары жетістіктеріне нарықтық инфрақұрылымның оңды әсер еткенін байқаймыз. Олардың әлемдік нарықтағы үлесі де қомақты. Сондықтан да, дамыған елдердің қатарына кіруге талпыныс білдіріп отырған Қазақстанның өзінің мүмкіндіктері мен стратегиялық мақсаттарына сай ұлттық инновациялық жүйесі мен инфрақұрылымын дамыту өзекті мәселе болып отыр.

Әлемдік экономиканың қарқындап дамуы - адами және интеллектуалдық ресурстардың нәтижелі еңбегінің жемісі екені белгілі. Қазіргі заман талабына сай дамыған елдерде тиімді әзірлемелер жүйесі және түрлі қызмет сфераларына жаңа технологиялық шешімдерді енгізуге негізделген инновациялық экономикаға өту үрдісі байқалады. Сонымен бірге, табиғи ресурстардың молдығын пайдалану маңызды болған дәуір өтіп барады, оның орнына экономиканың технологиялық тұрғыдан дамуын тездету, үдету мақсатында тиімді тетіктерді қолдану мүмкіншілігі үлкен мәнге ие болып отыр. Арзан, сапасы төмен еңбекке негізделген өндіріс кезеңі аяқталуда. Дәл қазіргі қоғам - адамның интеллектуалдық ресурстарына, оның инновацияларды қабылдауы мен жүзеге асыру қабілетіне негізделген қоғам болып қалыптасуда.

Өнеркәсібі жан-жақты дамыған елдер индустриялдық әлеуеті қалыптасқан топқа кіреді. Дәл осы топ құрамына кірудің арнайы ережемен белгілемеген шарттары да бар. Солардың қатарына, өнеркәсіптік өнімнің жылдан-жылға артуы, тек оның көлемінің ғана емес, сапалық және ассортименттік құрамының да көбейуі, шикізаттық сектордың жалпы экономикадағы үлесінің қысқаруы сияқты және басқа да көрсеткіштер бойынша нәтижелі болу жатады. Мұның барлығы да нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру мәселесіне жете мән беріп, оны мемлекеттің арнайы стратегиялық мақсаттарының бірі етіп белгілеуді міндеттейді.

Нарықтық инфрақұрылым - ғылыми идеяның өндірісте қолдау тауып, нақты өнім, қызмет, жұмыс түрінде көрініс табуына дейінгі барлық кезеңдерді қамтитын іс-шаралардың жүруіне ыңғайлы жағдай жасайтын, қажетті жұмыстар мен қызметтерді орындайтын ұйымдар жиынтығынан тұрады.

Нарықтық инфрақұрылымның негізгі міндеті инновациялық өнім өндірумен (қызмет көрсетумен, жұмыс орындаумен) айналысатын кәсіпорындарға қолдау көрсету деп топшыласақ, онда нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру мемлекеттің техникалық, технологиялық, экономикалық, қаржы, әлеуметтік жағдайын жақсартып қана қоймай, сонымен бірге оның әлемдік экономикадағы тұғырын көтеруге де, сыртқы нарықтарға шығып, ондағы өзінің орнын табуға немесе иеленуге де мүмкіндік жасайды деген байламға келуге болады.

Нарықтық инфрақұрылымның экономикалық маңызы елдің экономикалық даму стратегиясын айқындаумен, қосылған құны жоғары өнімдер өндірумен, шағын инновациялық кәсіпкерлікті жандандырумен және басқалармен анықталады (1-сурет) .

Қазақстанның ұлттық нарықтық инфрақұрылымының қазіргі жағдайы әрине республиканың экономикалық дамуының өзіндік ерекшеліктеріне байланысты. Олардың қатарына әлемдік нарықтағы көмірсутек шикізатына бағаның күрт өсуі, қара және түсті металл өнімдеріне деген жоғары сұраныс, осыған байланысты қаржылық және коммерциялық кәсіпкерліктің қанат жаюы, еліміздегі табиғи ресурстарды игеруге қатысы бар халықаралық байланыстардың нығайуы сынды факторларды жатқызуға болады. Әйтсе де, бұл ерекшеліктер әлі де болса ұлттық экономиканың біржақты дамып отырғанын көрсетеді. Өйткені тек шикізатқа ғана бағытталған экономиканың белгілі бір кезеңде құлдырау қаупі жоғары болатыны белгілі. Бұның салдарын қазіргі кезде орын алған әлемдік қаржы дағдарысынан да байқау қиын емес.

Зерттеу барысында біз елдегі нарықтық инфрақұрылым оның субъектілерінің өзара байланысқан түрде тиімді жұмыс жасауына және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізушілерге кешенді қызмет көрсететін ұйым ретінде қалыптасуына жеткілікті деңгейде ықпал ете алмай отырғандығын анықтадық. Атап айтқанда:

- нарықтық инфрақұрылым элементтерінің жұмысындағы тәжірибенің аздығы. Бәрімізге белгілі - тәжірибе тек іс барысында шыңдалады, ал инновациялық орта мен инновациялық нарықтың қалыптаспауы инфрақұрылым элементтерінің жетілуіне қол байлау болып отыр;

- инновациялық әлеуеті бар аймақтардың географиялық алшақтығы, осыған сәйкес оларды түгел қамту мүмкіндігінің болмауы. Қазақстан Республикасы территориясында орналасқан елді-мекендердің бір-бірінен қашық орналасуы олардың арасындағы экономикалық, шаруашылық, ғылыми, өндірістік байланыстарды қарқынды түрде жүруіне қолайлы жағдай туғыза бермейді. Сондай-ақ, еліміздегі өңірлер мен өнеркәсіп салаларының біркелкі дамымауы да нарықтық инфрақұрылым элементтерін кешенді дамытуға мүмкіндік бермеуде;

- жеке сипаттағы инновациялық белсенділіктің тым төмендігі және өндірістік сипаты жоқ салалардағы (сауда-саттық, қызмет көрсету, қаржылық сектор, т. б. ) табыстылықтың жоғары болуы. Бұл құбылысты экономистер «экономиканың біржақты дамуы» деп атап жүр. Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, көптеген инновациялардың пайда болуы мемлекеттік емес ұйымдар мен орталықтардың, өндірістердің ықпалынан және белсенділігінен туындайды. Яғни, инновацияның пайда болуына мүдделі топтар белсенділік танытуы тиіс. Ал ұлттық экономикада мұнай-газ, металлургия, отын-энергетика, құрылыс сынды салалардың шектен тыс жоғары табыстылықты қамтамасыз етуі басқа салалардың дамуына үлкен тосқауыл болып отырғаны жасырын емес;

- инновацияға бейімді салалар туралы ақпараттың аздығы. Әдетте, көптеген дамыған елдерде инновацияға қызығушылығы бар тұлғалар үшін мемлекет инновациялық сипаттағы ақпараттарды таратып, олар үшін жасалған қолайлы жағдайларды туралы кеңестер беру орталықтарын құрады. Айта кету керек, Қазақстан Республикасында да елдің инновациялық белсенділігін арттыруға, инновациялық қызметтер көрсетуге жауапты ұйым бар - ол ҚР Ұлттық инновациялық қоры. Әйтсе де, бұл қордың қазіргі кезде инновация саласының шын жанашыры болып отырғаны шамалы. Көбіне инновациялық жобаларды қаржыландырумен айналысып отырған бұл қор инновацияларға қатысты басқа да ақпараттарды таратуға, олар туралы кеңестер беруге, ғалымдардың қызығушылығын оятуға деген талпыныстары әлі күнге байқалмайды;

- елімізде инновациялық нарықтың қалыптаспауы. Басқаша айтқанда, ішкі нарықта инновацияларды дайындайтын және оларды тұтынатын мүдделі топтардың және осы бағытта қызмет көрсететін ұйымдар мен орталықтар жүйесінің дамымауы. Қазіргі кезде еліміздегі нарықтық инфрақұрылым элементтері нақты өндіріспен байланыс жасамай-ақ өздерінің қызметтерін жетілдіргісі келеді. Ал өндіріске икемі жоқ инновациялардың сұранысқа ие болуы да екіталай.

Осы айтылғандарды ескеретін болсақ, онда нарықтық инфрақұрылымның ұлттық экономика үшін тиімділігін қалыптастыратын және нәтижелі жұмыс жасайтын тетігін қалыптастыру қажеттілігі туындайды.

Біздің пікірімізше, Қазақстан Республикасының ұлттық нарықтық инфрақұрылымын ел аумағында инновациялық қызметті жүзеге асыратын мамандандырылған субъектілердің ғана емес, сонымен бірге инновациялық қызметтің жүруіне ыңғайлы жағдай жасайтын ұйымдардың өзара байланысқан жүйесі ретінде қарастырған жөн (2-сурет) .

Соңғы кездері Қазақстан Республикасының инновациялық даму моделінің өміршеңдігіне қатысты әртүрлі пікірлер айтылып жүр. Солардың ішінде ұлттық инновациялық даму моделінің басқа елдердің модельдерінен көшірілгені, сондықтан да оның еліміздің экономикалық, әлеуметтік, шаруашылық ерекшеліктеріне дөп келмейтіні жиі алға тартылады. Автордың пікірінше, Қазақстан Республикасында уақыт талабына сай, біздің экономикамыздың ерекшеліктеріне жауап беретін, ұлттық әл-ауқатымызды өркендетуге мықты серпін беретін өзіндік инновациялық даму моделі әлі де қалыптаспаған. Біз көбіне Сингапур, Малайзия, Оңтүстік Корея, Финляндия, Жапония сынды мемлекеттердің инновациялық даму үлгілерін алып, сол мемлекеттерге тән ерекшеліктерді еліміздің дамуына пайдалануға ұмтылудамыз. Ал мұндай тәжірибенің жемісті және нәтижелі болуы екіталай. Ғылыми тұжырымымызды нақтырақ сипаттау үшін біз әлемнің озық көптеген елдеріне тән инновациялық даму моделі мен оның Қазақстандағы қалыптасу алғышарттарын 1-кестеде келтірдік.

1. 2 Қазақстанның ұлттық инновациялық инфрақұрылым элементтері

Нарықтық инфрақұрылымның ұлттық экономикадағы орны мен маңызын анықтау үшін оның мамандандырылған субъектілерінің қазіргі жағдайы мен инновациялық белсенділіктері ғылыми тұрғыда бағаланды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.