Сот баллистикасының түсінігі, маңызы мен объектілері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . - 3

1 Сот баллистикасының түсінігі, маңызы мен объектілері

1. 1 Сот баллистикасының түсінігі, оның маңызы . . . - 5

1. 2 Сот баллистика объектілері және олардың жалпы сипаттамасы . . . - 9

2 Сот баллистикасының объектілерін табу, бекіту, алу және зерттеу

ерекшеліктері

2. 1 Сот баллистика объектілерін оқиға болған жерде табу, бекіту және

алу тәртібі . . . - 28

2. 2 Сот-баллистикалық сараптама тағайындау, жүргізу және

қорытындысын бағалау ерекшеліктері . . . - 36

Қорытынды . . . - 58

Пайдаланға әдебиеттер тізімі . . . - 60

Кіріспе

Қазіргі уақытта мемлекетімізде қалыптасқан криминогендік жағдайға, қылмыстылықтың өсуіне және мемлекет тарапынан азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жеткіліксіз деңгейіне, құқық қорғау органдары қызметінің сапасыз болуына байланысты жеке адамды қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау мәселелері ерекше маңызға ие бола бастады. Осыған байланысты әрбір азаматқа өзінің жеке басын, тұрғылықты жерін, меншігін, бостандығын қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан қорғауға құқығы берілген. Оның өзі ҚР Конституциясында көрсетілген, яғни ата заңымыз бойынша «Әрбір адам өз құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін заңға сәйкес болатын барлық құралдарды, соның ішінде қажетті қорғануды пайдалана алады» деп көрсетілген [1] .

Мемлекеттің құқық қорғау қызметі одан әрі дамытуды және жетілдіруді талап етеді. Осыған байланысты бұл қызметтегі басты басымдық мыналар болуға тиіс: қылмысқа қарсы күрес, заңдылықты және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, азаматтардың құқықтары мен бостандығын қорғау, мемлекеттің кез келген құқық бұзушылыққа жауап әрекетінің бұлтартпаушылығын қамтамасыз ету, қылмыстарды жылдам әрі толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауаптылыққа тарту, құқық бұзушылықтардың алдын алу, қылмысқа қарсы күресте азаматтармен өзара іс-қимылдар жасасу [2] .

Әрбір азамат өз құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін заңға сәйкес болатын барлық құралдарды, соның ішінде қажетті қорғануды жүзеге асыру үшін көптеген жағдайда осы жұмыста қарастырылатын объектілерді, яғни ату қарулары мен оқ-дәрісін иемдене бастады. Бұл құбылыс адамдардың қолдарында көп мөлшерде ату-каруының заңсыз жолдармен жиналуына әкелді.

Азаматтардың қолында атыс қаруларының, оқ-дәрі, жарылғыш заттар мен жарғыш құрылғылардың көп мөлшерде жиналуы және олардың бақылауынсыз қолданыла беруі басқа азаматтар және жалпы қоғам үшін үлкен зардаптарға әкеліп соғуы мүмкін. Мысалы, 2009 жылы Алматы облысында заңсыз сақтағаны және лицензиялық рұқсат беруші жүйені бұзғаны үшін осы атыс қаруларының 5003 данасы алынды. Бұл көрсеткіш 2007 мен 2008 жылдарға қарағанда артып отыр. Себебі, 2007 жылы осы атыс қаруларының 3023 данасы алынды, 2008 жылы олардың 4125 данасы алынды. 2009 жылдың басында Алматы облысының аумағында осы заттарды қолданумен 29 қылмыс жасалған, олардың төртеуі ғана тіркелген қарудан жасалынған. Осындай жағдайды болдырмау үшін ІІО-ры тарапынан көптеген шаралар өткізіледі, алайда олар нәтиже бермегенімен, нәтижелері осындай қылмыстылықпен күресуге жеткіліксіз болып табылады [3] .

Атыс қаруды, оқ-дәріні криминалды тұлғалармен қолдануы нәтижесінде қоғамға қауіп төндіру мүмкіндігі бұл заттардың криминалистика тұрғысынан терең зерттеудің қажеттілігін тудырады.

Осыған байланысты, атыс қаруларын қолданып жасалған қылмыстарды ашу, тергеу мен алдын алу мақсаттағы криминалистикалық зерттеу мәселесі қазіргі уақытта өте өзекті мәселе болып табылады.

Ату қаруларын, оқ-дәрілерді және атудың іздерін криминалистика саласының шеңгерінде сот-баллистикасы зерттейді. Соңғы кезде көптеген авторлар сот-баллистика терминін криминалистикалық баллистика деген терминмен ауыстырып, бұл екі термин бір мағынаны білдіреді деген ойларды айтуда.

Сот (криминалистикалық) баллистика - бұл қылмыстарды ашу және тергеу мақсатында атыс қаруын, оқ дәрілерді және оларды қолдану іздерін табу, бекіту, алу және зерттеудің техникалық құралдары мен тәсілдерінің, ғылыми ережелерінің жиынтығын қамтитын криминалистикалық техниканың бір саласы.

Сот баллистикалық зерттеулер екі түрлі процесуалдық нысанда жүргізіледі:

1. Тергеу барысында жүргізілетін тергеу әрекеті ретінде;

2. Зерттеуді сот-баллистикалық сараптама нысанында жүргізу.

Тергеу әрекеттері мен сот-баллистикалық сараптама шеңберінде жүргізілетін сот-баллистикалық зерттеулер қылмыстың объективтік және субъективтік жағынан тұратын жағдайларды анықтауға мүмкіндік береді. Осы жағдайларды идентификациялық және идентификациялық емес деп екі топқа бөліп қарастыруға да болады.

Біз өз жұмысымызда сот баллистикасының түсінігі мен оның маңыздылығын ашып керсете отырып, оның объектілеріне жалпы сипаттама беріп кетеміз. Жұмысымыздың негізгі мақсаты сот баллистикалық зерттеулердің екі түрлі процессуалдық нысанада жүргізілуін ашып көрсетіп, олардың арасындағы шекараны және әр нысананың ерекшеліктерін ашып қөрсетуге арнаймыз.

Атыс қаруларымен жасалған қылмыстарды тергеу барысында құқық қорғау қызметкерлері сот баллистика объектілерімен жұмыс істеу (табу, бекіту, ату және зерттеу) ережелерін білу және оларды қатаң сақтауға тиіс. Бұл ережелерді білмеу немесе оларды сақтамау әртүрлі ақуалдарға әкеліп соғуы мүмкін. Осы жағдайларды ескере отырып біз өз жұмысымызда тергеу және анықтау органдарының қызметкерлеріне сот баллистика объектілерімен дұрыс жұмыс істеу және осы объектілерді зерттеу барысында мүмкіндігінше толық мәлімет алу үшін бірнеше ұсыныстар жасауға арнаймыз.

Сот-баллистикалық сараптама ерекшеліктерін ашу барысында біз ең көп тараған атыс қаруына, нақты айтқанда аңшы мылтықтары мен қысқартылған аңшы мылтықтарына (обрез), сараптама тағайындау, зерттеу және олардың қорытындысын бағалауды қарастырамыз. Осыған қоса сот-баллистикалық сараптамаларын тағайындау, өткізу және олардың қорытындысын бағалау ерекшеліктерін зерттеп, кездесетін проблемалық мәселелерді анықтап оларды көрсетуге атсалысамыз.

1 Сот баллистикасының түсінігі, маңызы мен объектілері

1. 1 Сот баллистикасының түсінігі, оның маңызы.

Қазіргі кезеңде атыс-қарудың көптеген түрлерін пайдалану арқылы жасалған қылмыстардың саны ұлғайып, күн сайын өсіп отыр. Бұл қылмыстардың көбейуіне әсерін тигізіп отырған жағдайлар ретінде мыналарды айтуға болады: атыс-қарудың, оқ-дәрінің заңсыз айналымына оларды заңсыз дайындау, оны ұқыпсыз сақтау, қаруды қорғау, сақтау бойынша міндеттерді тиісінше орындамау, оны ұрлау не қорқытып алу.

Атыс-қару деп - бұл оқтың не басқа зарядтың энергиясының арқасында бағытталған қозғалысқа келетін снарядпен белгілі бір аралықтағы межені механикалық түрде зақымдау үшін арналған қару. Мұндай қаруға әскери атқыш қарулардың барлық түрлері (винтовкалар, карбиндер, автоматтар, пистолеттер), шағын колибрлі қару (винтовкалар, пистолеттер), ойық ұңғылы және тегіс ұңғылы аңшы мылтығы, аңшы мылтықтарынан, соның ішінде, егер аңшы мылтығының қасиетінен айырылған болса, тегіс ұңғылы мылтықтан да жасалған шолақ мылтықтар жатады. Мұндай қарулар зауытта шығарылумен қатар, қолдан да жасалуы мүмкін. [11]

Құрылғысы бойынша өзіне сәйкес қару түрінен атуға арналған (әскери, аңшының шолақ не тегіс ұңғылы мылтықтан), қондырғылар не заттар (снарядтар, оқтар, гранаталар, миналар) әскери оқ дәрі қызметін атқарады.

Негізінен, біз аталған заттардың заңсыз айналымын келесі әрекеттерден көре аламыз: осы заттарды заңсыз алу, беру, өткізу, сақтау, тасымалдау немесе алып жүру, оларды заңсыз жасау, жөндеу, ұқыпсыз сақтау, оларды күзету жөніндегі міндеттерді тиісінше атқармау, оларды заңсыз ұрлау немесе қорқытып алу.

Соған қоса, осы әрекеттер заңсыз болуы үшін оларды жүзеге асыруға тиісті рұқсаттың болмауы, сондай-ақ жоғарыда аталған әрекеттерді жоғарғы дәрежеде атқармауы, егер ол жағдай қандай да бір зардаптарға әкелсе ғана ол әрекет заңсыз деп саналады.

Атыс қаруларын қолданып жасалған қылмыстарды ашу және тергеу барысында туындайтын сұрақтарға жауап беруге криминалистиканың «криминалистикалық (сот) баллистика» деген тарауы көмектеседі.

Баллистика (гр. сөз. «Ьаlіе» - «лақтырамын») - оқ және бытыраның қозғалысы мен жылдамдығын зерттейтін әскери-техникалық ғылым. Баллистика білім саласы ретінде әскери-техникалық ғылымдар арасында дамыды. Атыс-қаруларын қылмыс жасауда жиі қолданылуына байланысты криминалистика ғылымының, криминалистикалық техника салаларының қаратынан сот баллистикасы пайда болды.

Сот баллистикасы - криминалистикалық техниканың бір тарауы, ол пән ретінде атыс қаруларды, оқ-дәрілерді олардың әсерінен пайда болған іздердің белгілерін, сонымен қатар тергелініп жатқан қылмыстардың жағдайын анықтау үшін осы объектілерді дәлелдемелік зат ретінде зерттейді. Сондықтан да, «криминалистикалық баллистика» деген термин шартты болса да баяндалатын мәліметтердің бағытын анықтауға мүмкіндік береді [5] .

Сот баллистикасының теориялық және әдістемелік мәселелері В. Х. Черваков, С. Д. Кустанович, Ю. М. Кубицков, Б. Н. Ермоленко, А. П. Вакуловский, В. С. Аханов, Ю. Г. Корухов, Б. И. Шевченко, Л. Н. Мороз, Г. А. Мозговых, А. А. Исаев және т. б. ғалымдардың еңбектерінде қарастырылған.

Сот баллистиканың теориясын құруға жалпы баллистиканың ережелері мен басқа да әскери-техникалық ғылымдардың мәліметтері негіз болды. Атап кетсек, қарудың материалдық бөліктері, қаруды конструкциялау өнері және с. с. . Сонымен қатар, криминалистикалық баллистикада қаруды қолданудан қалған із бойынша объектіні идентификациялау және із қалдыру механизымін зерттеуде трассологияның негізгі ережелері орынды.

А. П. Вакуловский сот баллистикасын криминалистикалық техниканың бір саласына жатқызып, кылмысты ашу мен тергеу мақсатында қолданылатын атыс қаруларын, оқ-дәрі жабдықтары мен олардың іздерін табу, бекіту, алу және зертеу әдіс-тәсілдерін оқытатын ілім деп көрсеткен.

Б. И. Шевченко сот баллистикасы анықтамасын сот баллистикалық зерттеу арқылы шешілетін мәселелермен толықтырады. Ол, сот баллистикасын криминалистикалық техниканың бір саласы ретінде қарастыра отырып, атыс қаруларын, ату кезінде пайда болған құбылыстарды, қылмыскерлер қолданған қару-жарақтар мен оқ-дәрілердің қай топқа жататындығын анықтау және идентификациялау мақсатында ату іздерін зерттеу қажеттілігін, сондай-ақ атылған және оқ-дәрі жабдықтары арқылы зақым келтірудің техникалық жағдайын анықтау қажеттілігін көрсеткен.

Криминалистикалық немесе сот баллистикасы адамның денесі мен киіміндегі атудан қалған жарақаттарды зерттеуде сот-медицина саласымен тығыз байланысты. Осы туралы В. Ф. Черваков сот баллистикасын қылмыстық-техниканың көлемді бөлімі ретінде қарастыра отырып, атыс қару-жарақтарын, оқ-дәріні, гильзаларды, оқты және оқ-дәрі жабдықтарын материалдық құрамы жағынан, сондай-ақ, әртүрлі заттар мен киімдерден табылған оқ-дәрілер мен өзге де іздерді, атыс қаруларын криминалистика және сот-медицина тарапынан зерттеу қажеттілігін көрсетті.

Ұзақ жылдар бойы жинақталған тәжірибелік материалдарға байланысты сот баллистикасының теориялық мәселелерін зерттеу қажеттілігі туындады. Атап айтқанда: оқтың атылу зандылықтары, қылмыс жасау мақсатында қолданылған қару-жарақтар мен оны қолдану нәтижесінде пайда болған іздер соттық дәлелдемелер болуы.

Осы заңдылықтарды түбегейлі танып (зерттеп) білу, атыс қаруларын және олардан қалған іздерді, заттай дәлелдемелерді іздеп табу, бекіту, алу және зерттеу мәселелерін барынша тиімді шешуге мүмкіндік береді.

Сот баллистикасы өзінің жеке теориялық негіздерінің қалыптасуына байланысты криминалистикалық техниканың бір саласы ретінде қарастырылады. Оның мазмұнына ату зандылықтары мен қару-жарақтың тигізетін әсерін зерттеу және осылардың негізінде атыс қаруларының, оқ-дәрі жабдықтарының ату кезінде пайда болған іздері мен құбылыстарын табу, бекіту, алу және зерттеу кезінде қолданылатын ғылыми-техникалық әдіс-тәсілдер мен құрал-жабдықтарды өңдеп шығару жатады.

Сот баллистикасының ғылыми негізін диалектикалық материализмнің жалпы әдістемесі мен ғылыми-техникалық білім салаларының ғылыми ережелері құрайды.

Атап айтқанда, оларға: атыс қарулары мен оның оқ-дәрінің құрылысын, оқтың бөгетке тигізетін әсерін; қару оқпанындағы ату кезіндегі пайда болған құбылыстарды және оқтың оқпаннан шыққаннан кейінгі қозғалысын зерттейтін әскери-техникалық ғылым салалары жатады.

Б. И. Ермоленко өз тарапынан сот баллистикасына қатысты келесідей: «оқ және гильзамен байланысқа түсетін қару-жарақ бөлшектерінің өзіндік белгілері, қару-жарақ бөлшектерінің белгілерінің тұрақтылығы (идентификациялық кезең) ; оқта және гильзада пайда болған іздердің механизмі; оқ және гильзадағы іздерде қару-жарақ бөліктері белгілерін бейнеленуіне әртүрлі факторлардың әсер етуі; сот баллистикасы объектілеріндегі іздерді бекіту жөнінде ғылыми мәліметтер; сарапшы қорытындысын шығару кезінде объектілердің әртүрлі қасиеттері мен белгілерін бағалаудың тәртіптері туралы» ілімдерді көрсетті. [6]

Ғылыми зерттеудің әдістемесін дәстүрлі зерттеу әдістері құрайды: бақылау, өлшеу, эксперимент, салыстыру, бейнелеу және т. б. Сонымен қатар, сот баллистикалық зерттеудің арнайы әдістемесі - оқтар мен гильзалардағы іздерді микро- және макрофотографиялық әдістермен бекіту, экспериментальды оқтар мен гильзаларды алу әдісі, шашыраған бытыра бойынша ату арақашықтығы экспериментальды түрде анықтау әдістемесі; ату қару-жарағының жағдайын анықтаудың әдістемесі және т. б.

Сот баллистикалық зерттеулер екі түрлі процесуалдық нысанда жүргізіледі:

1. тергеуші (кейбір жағдайларда маманның қатыстысуымен) жүргізілетін тергеу әрекеті ретінде - оқиға болған жерді қарау, атыс қару-жарағын, оқ-дәрі жабдықтарын, ату іздерін қарау, атыс қару-жарағы немесе оқ-дәрі жабдықтарымен тергеу экспериментін жүргізу;

2. зерттеуді сот-баллистикалық сараптама нысанында жүргізу.

Тергеу әрекеттері мен сот-баллистикалық сараптама шеңберінде жүргізілетін баллистикалық зерттеулер қылмыстың объективтік және субъективтік жағынан тұратын жағдайларды анықтауға мүмкіндік береді. Осы жағдайларды екі топқа бөліп қарастыруға болады: идентификациялық және идентификациялық емес.

Идентификациялық мәселелерге:

Оқиға болған жерден табылған немесе мәйіттен алынған оқтар сезіктіден алынған қару-жарақтан атылған ба?
Оқиға болған жерден табылған оқ (гильза) пен ашылмаған қылмыстар бойынша алынған оқ (гильза) бір қару-жарақтан атылған ба?
Оқиға болған жерден және мәйіттен алынған бытыра (картечь) мен сезіктіден алынған бытыра (картечь) бір металдан жасалынған ба немесе бір қоспаны құрай ма?
Оқиға болған жерден табылған тығын мен сезіктіден алынған тығын бір материалдан жасалынған ба?
Қолдан жасалынған қару-жарақ сезіктіден алынған құрал-жабдықтар мен материалдардан жасалынған ба?

Идентификациялық емес мәселелерге (классификациялық, диагностикалық, ситуациялық) :

Қылмыстың жасалу уақыты мен орны;
Қылмыс жасау кезінде қандай ату құралы қолданылған;
Атудың арақашықтығы мен бағыты, атқан адамның және жәбірленуші мен басқа да оқиғаға қатысушылардың орналасу жағдайы;
Қылмыскердің ниеті;
Оқтың ұшу бағыты, атылған оқтың саны мен кезектілігі;
Қарудың жарамдылығы;
Өздігінен атылып кету мүмкіндігі туралы мәселелерді;
Қаруды, оқ-дәрі жабдықтарын жасау әдісін;
Қандай материалдар қолданғандығы;
Қарудың атылған-атылмағандығы;
Калибр жүйесінің қандай да бір бөлшегі ауыстырылған ба, жоқ па, ауыстырылса кандай түрімен ауыстырылды;
Сезікті жейдесінің қалтасында металл іздерінің бар-жоқтығын және т. б. анықтау жатады.

Сот баллистикасына объектілеріне байланысты туындайтын мәселерді шешу үшін әр түрлі әдістермен ғылыми-техникалық құралдар қолданылады. Ондай ғылыми-техникалық құралдарға: салыстырмалы микроскоптар, оқ ұстағыштар, развертка аппараттарын жатқызуға болады. Қазіргі кезеңде сот баллистика сараптамасының көптеген зерттеулері копьютерлік программалардың көмегімен өткізілуде.

Сот баллистиканың негізгі міндеттерінің бірі ол, сот-баллистика объектілерін табу, бекіту, алу және оларды зерттеу үшін жаңа ғылыми-техникалық құралдары дамыту болып табылады. Сот баллистикасының дамуы жаңадан пайда болып жатқан атыс қаруларымен және жаңа ойлап тапқан оқ-дәрілерімен тығыз байланысты болып келеді.

Соңғы кезде криминалистиканың теориясында жаңа сала «қарутану» пайда болып келеді. Бұл саланы жаңа дегенімен оны құрайтын салалар дәстүрлі криминалистикалық техниканың салаларына жатады. Қарутанудың салалары болып: сот-баллистикасы, жарылғыш заттармен жарылғыш қондырғыларду зерттеу және суық қаруларды зерттеулер саналады. Біздің ойымызша бұл саланың осы зерттеулерді өзінің қарамағына жинауы орынды деп ойлаймыз. Олай ойлауымыздың бірінші себебі, сот-баллистикасының объектілері жарылғыш заттармен, жарылғыш қондырғыларымен жақын болып келеді, екеуінің де шығу тегі бір жерден, нақты айтатын болсақ әскери-техникалық ғылымдар. Екінші себеп, суық қаруларды зерттеу бұрын криминалистикалық трасологияға кіретін. Суық қаруларға бұндай көзқарас біздің ойымызша мүлдем дұрыс емес, өйткені трасология іздерді зерттейтін ғылым, ал суық қару ол қарулардың қатарына жатады.

1. 2 Сот баллистика объектілері және олардың жалпы сипаттамасы

Сот баллистикалық зерттеу объектісі болып негізінен ату құралы және атылу мүмкіндігімен байланысты заттай дәлелдемелер болып табылады. Зерттеу объектілері келесідей топтарға бөлінеді:

1. Атыс карулары;

2. Оқ-дәрі жабдықтары (патрондар), шикі заттары, материалдары, қару жарақ пен оқ-дәріні дайындау кезінде қолданылған құралдар;

3. Ату құралдарын қолдану іздері.

Атылатын қару-жарақ құралы төмендегідей әртүрлі негіздер бойынш топтастырылады:

1. Атыс-қарулары қолдануына байланысты:

Жауынгерлік - нақты күшпен жаудың техникасын жою үшін пайдаланатын қару-жарақ;

Оқулық - қару-жарақтың құрылысын білу үшін және ешқандай ату әрекеттерін жүргізбестен, қалай ату кажеттігін оқып үйренуге арналған;

Спорттық - арнайы спорт жарыстарында қолданылатын ату құралы;

Аңшылық - аң-құс аулау үшін қолданылатын кәсіптік және әуестік қару-жарақ құралдары.

2. Ату кезінде қаруды ұстау мен басқару әдісі бойынша: тапанша; револьвер; винтовка; карабин; автомат; тапанша-пулемет; мылтық болып бөлінеді.

3. Автоматтану дәрежесі бойынша:

- автоматтандырылмаған;

- жартылай автоматтандырылған;

- автоматтандырылған.

4. 0қты ату сипаты бойынша:

- бірақ рет атылатын қару құралы;

- аралас атылатын қару-жарағы: АКМ (Калашниковтың модерленілген автоматы), ППС (Стечкиннің тапанша-пулеметі), АВС (Симоновтың автоматты винтовкасы) ;

- үзіліссіз атылатын қару-жарақ: РПД (Дягтеревтің қол пулеметі) ;

- оқтың үзіліссіз атылуын автоматты түрде шектейтін (автоматты үзіліспен атылатын) .

5. 0қпан саны бойынша және ұзындығына байланысты:

- жалғыз оқпанды; - қос оқпанды; - көп оқпанды;

- ұзын оқпанды (мылтық, карабин, винтовка) ; -орташа (автоматтар) ; -қысқа оқпанды (тапанша, револьверлер) ;

б. Калибрі бойынша:

- кіші калибрі (6, 5мм-ге дейін) ;

- орта калибрі (6, 5мм-ден 9мм-ге дейін) ;

- ірі калибрі (9мм-ден жоғары) ;

- 12, 16, 20, 28, 32 калибірлі аңшы мылтықтары;

Cурет 1. Макаров тапаншасының сыртқы көрінісі.

Сурет 2. ИЖ тапаншасының бөлшектері.

Сурет 3 Револьвер тапаншасының сыртқы көрінісі

Сурет 4. «УЗИ» тапанша-пулеметінің сыртқы көрінісі

Сурет 5. Тегіс ойықты аңшы мылтықтарының түрлері

Сурет 6. Калашников автоматының сыртқы көрінісі

Сурет 7. Калашников автоматының құрылысы

Сурет 8. Аңшы мылтықтардың қысқарылған түрлері (обрез)

Сурет 10. Қалам тәрізді ату қаруының сыртқы көрінісі

Сурет 11. Қалам тәрізді ату қаруының құрылысы

Сурет 12. Гильзалардың түрлері

Сурет 13. Аңшы мылтықтарының патрондары

Сурет 14. Унитарлық патрондардың оқтарының түрлері

Сурет 15. Иір ойықты қару патронының құрылысы.

Сурет 16. Қарудан атылған оқтың сыртқы көрінісі

7. 0кпанның ішкі құрылысының құрастырылу ерекшелігі бойынша:

- иір оқпанды ату-қарулары;

- тегіс оқпанды.

8. Дайындау тәсіліне байланысты:

- өндірістік (зауыттық, фирмалық жэне т. б. ) ;

- қолдан жасалған: толығымен жасалған;

- зауыттан шыққан қарулардың бөлшегін қолдана отырып құрастырылып жасалған;

- зауыттан шыққан қаруды өзгертіп жасаған немесе арнайы құралдар мен жабдықтарды өзгерте отырып жасалынған (құрылыс-монтажды тапаншалар, газ тапаншалары) ;

- атиптік (қалыптан тыс) .

Жауынгерлік қару - заводтық, жалғыз оқпанды, көп зарядты, ойықты оқпанмен, әдетте жылжымалы затвормен оқтарды атуға арналған қару болып жасалады. Оқпан ұзындығына байланысты жауынгерлік қарулар қысқа, орташа және ұзын оқпандыларға бөлінеді.

Қысқа оқпанды қарудың оқпан ұзындығы - сантиметрге дейін болады. Оларға жартылай автоматтандырылған тапаншалар мен револьверлер жатады.

Орташа оқпанды қаруларға, оқпан ұзындығы 20 - 40 сантиметрге дейіндерді жатқызамыз, мысалы үшән пистолет-пулеметтер, автоматтар және карабиндер.

Ұзын оқпандыларға, оқпан ұзындығы 40 сантиметрден асатындарды - винтовкалар, карабиннің кейбір түрлері, және қолды пулеметтер жатады.

Жауынгерлік қарулардың негізгі сипаттамасына оның оқпан каналының ішіндегі ойықтары жатады. Қару оқпанның ішіндегі ойықтардың баллистика үшін алғы деңгейлі маңызы бар, өйткені осы сипатқа байланысты оқтың ұшу қашықтығы мен тесіп өту қабілеті жоғарлап, осымен байланысты қаруды одан атылған оқтарымен теңдестіру мүмкіндігі туындайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.