Кеуекті көміртекті материалдарды алу әдістері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ХИМИЯ ФАКУЛЬТЕТІ

«ЭКОЛОГИЯ» МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША

ЖАЛПЫ УНИВЕРСИТЕТТІК МАГИСТРАТУРА

МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ

«АҒЫНДЫ СУЛАРДЫ КӨМІРТЕКТЕНГЕН СОРБЕНТТЕР КӨМЕГІМЕН ТАЗАРТУ»

Орындаушы:

2-курс магистранты

Ғылыми жетекші:

х. ғ. д., профессор, ҚР мемлекеттік

сыйлығының Лауреаты

Норма бақылаушы:

а-ш. ғ. к., доцент

Қорғауға жіберілді:

Жалпы химия және химиялық

экология кафедрасының меңгерушісі

х. ғ. к., доцент

« » « »2010ж.

АЛМАТЫ, 2010ж

РЕФЕРАТ

Диссертацияның құрамы мен көлем і . Диссертациялық жұмыс кіріспеден, әдеби шолудан, тәжірибелік бөлімнен, нәтижелер мен оларды талқылаудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Диссертация жұмыс материалы 62 беттен, 20 суреттен, 10 кестеден және 73 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Түйін сөздер : СОРБЕНТТЕР, МЕНШІКТІ БЕТТІК АУДАН, КӨМІРТЕКТЕНДІРУ, КӨМІРТЕКТЕНДІРІЛГЕН СОРБЕНТТЕР, ТӨҢКЕРІС САЗЫ, ДИАТОМИТ САЗЫ, КӨМІРТЕК МӨЛШЕРІ, СОРБЦИЯ.

Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Саз негізіндегі көміртектенген сорбенттер алу және оны өндірістік ағынды суларды фенолдан, ауыр металл иондарынан тазалауға қолдану.

Осыған байланысты төмендегідей міндеттер қойылды:

1. Саз негізіндегі көміртектенген сорбенттерді алу әдісін зерттеу;
2. Алынған көміртектенген сорбенттерді қазіргі кездегі физико-химиялық әдістермен зерттеу;
3. Көміртектенген сорбенттердің сорбциялық қасиеттерін зерттеу.

Ғылыми жаңалығы. Саз негізіндегі экологиялық-экономикалық жағынан тиімді арзан көміртектенген сорбенттер дайындау.

Зерттеу әдістері . Көміртектендіру методикасы, Алынған үлгідегі көміртек мөлшерін анықтау әдісі, Көміртектенген үлгінің меншікті беттік ауданын газохроматографиялық әдіспен анықтау, ИҚ-спектроскопия әдісі, Электрондық микроскопия әдісі, Фенолды және ауыр металл иондарын сорбциялау әдісі, Қызылша және сия пигментінің сорбциясы, Атомды-адсорбциялық әдіс.

Жұмыстың тәжірибелік құндылығы. Саз негізінде жоғары сорбциялық сиымдылыққа ие көміртектенген сорбенттер алу. Алынған сорбенттерді өндірістік ағынды суларды фенолдан және ауыр металл иондарынан тазалау процесінде қолдану.

Публикациялар. Жұмыстың нәтижелері бойынша 2 мақала және 6 тезис жарияланды.

РЕФЕРАТ

Объем и структура диссертации. Диссертация состоит из введения, обзор литературы, экспериментальной части, результатов и их обсуждений, выводов, списка использованной литературы. Общий объем диссертации составляет 62 страницы машинописного текста, включает 20 рисунка, 10 таблицы. Список использованной литературы содержит 73 наименования.

Ключевые слова : СОРБЕНТЫ, УДЕЛЬНАЯ ПОВЕРХНОСТЬ, ЗАУГЛЕРОЖЕННЫЙ СОРБЕНТЫ, ГЛИНА, СОДЕРЖАНИЕ УГЛЕРОДА, СОРБЦИЯ.

Цель и задачи работы. Целью работы является получения зауглероженные сорбентов и эти сорбенты применить для очистки сточных вод от ионов тяжелых металлов и фенолов. .

В соответствии с этим, были поставлены следующие задачи:

1. Приготовить зауглероженные сорбенты ;
2. Полученные зауглероженные сорбенты изучены современными физико-химическими методами исследования;
3. Установлены сорбционные свойства зауглероженные сорбентов.

Научная новизна.

Приготовить зауглероженные сорбенты выгодные с экологической-экономической стороны.

Методы исследования . Зауглероженные, метод определения содержания углерода, метод определения удельной поверхности зауглероженных образцов, Электронно-микроскопическое исследование, методика ИК-спектроскопии, атомно-адсорбционный метод, Сорбция чернильного и свекольного пигмента, Сорбция ионов метала, сорбция фенолов.

Практическая значимость работы. Разработан метод полученные зауглероженные сорбенты, обладающего хорошими адсорбционными свойствами. Изучены физико-химические характеристики полученных зауглероженных сорбентов.

Публикации . По результатам работы опубликовано в 2 статьях и 6 тезисах.

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Ақаба сулардың қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін анықтау, ақаба суларды зиянды заттардан тазалау мәселесін зерттеу және жетілдіру жұмыстары практикалық жұмыстар негізінде сарапталған.

Ақаба су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауылшаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен (өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, тағы басқа ағындар) арқылы өткен су. Былайша айтқанда адамның тұрмыста және өндірістік іс-әрекетінде пайдаланылғаннан кейін шыққан су.

Ақаба су гетерогенды күрделы жүйе болып саналады, оның құрамында болатын органикалық және минералды қоспалар ерімейтін, коллоидты және еритін түрде кездеседі. Құрамы мен пайда болған түріне байланысты ақаба сулар 3 категорияға: шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық болып бөлінеді.

Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде тиімді пайдалану мақсатында қайтарылып қолдану үшін ақаба су құрамындағы ластағыш заттардың түрі мен мөлшеріне қарай әртүрлі әдіспен тазаланады.

Жұмыстың өзектілігі. Республикамыздың "Қазақстан 2030'' стратегиялық дамуында негізгі орынды Қазақстандықтардың тұрмыс жағдайының жоғарлауына және қоршаған ортаны экологиялық қауіпсіздікпен камтамасыз етуге көп көңіл бөлінген.

Қазіргі экологиялық проблемалардың бірі үлкен қалалардан шыққан тұрмыстық және өнеркәсіптік ластанған суларды тазалау мәселелері болып отыр.

Қазақстанның су қорғау кодексі бойынша су обьектілерін экологиялық талаптарға сәйкестендіріп ұстау үшін, жер бетіндегі суларды ластанудан, былғанудан және азаюдан сақтап қалу мақсатында, сонымен қатар жануарлар мен өсімдіктер әлемінің тіршілік ететін ортасын сақтау үшін су қорғау белдемі белгіленеді.

Бүгінгі таңның ең басты мәселелерінің бірі су ресурстарын қорғау болып табылады. Соның ішінде органикалық қосылыстар, ауыр металдармен ластанған гидросфераны, қоршаған ортаны, табиғатты тағы басқаларды тазарту және оны дұрыс пайдаланудың жолдарын іздестіру өзекті және күрделі мәселе болып отыр.

Сорбция әдісімен тазарту кезінде сорбент ретінде көміртектенген саздар пайдаланылды. Табиғи саздар арзан құны мен оңай алыну технологиясы, қорының молдығы, жоғары дәрежелік сорбциялық қасиетінің болуына байланысты ағынды және табиғи суларды тазарту үшін тиімді болып отыр.

Демек, сорбциялық тазарту ағынды және табиғи суларды органикалық қосылыстардан тазартудың ең қолайлы әрі тиімді және ең жоғары тазалану дәрежесіне ие әдістерінің бірі болып табылады.

Ағынды суларды органикалық қосылыстардан тазартудың мейлінше болашағы үлкен әдістердің бірі сорбциялық әдіс болып табылады.

Суды тазартуда шығу тегі жасанды және табиғи материалдар қолданылады. Дегенмен көптеген сорбенттердің эксплуатациялық қасиеттері төмен, су фазасына улы қоспаларды бөліп шығарады және бағасы өте қымбат. Кремний жыныстары негізіндегі жергілікті табиғи сорбенттерді қолданудың тиімділігі жоғары болып табылады.

Қазіргі кезде ауыр металл иондарымен ластанған өндірістік ағынды суларды тазалау шешілмей келе жатқан мәселелердің бірі. Судағы ауыр металл иондарының шекті жіберілетін концентрациясы (ШЖК) мөлшерінен артуы қоршаған ортаға елеулі зиян келтіреді.

Көміртектенген сорбенттерды газды және сұйық орталардан бағалы заттарды бөліп алуда және зиянды қоспалардан тазарту процестерінде, мұнай өңдеуде, химиялық процестерде, шарап жасауда, май өндірісінде, ағынды өндірістік суларды тазалауда, өндірістен шығарылатын газдардан улы газдарды бөліп алуда және өндірістің басқа салаларында да кеңінен қолданылады.

Жұмыстың негізгі идеясы. Өндірістерде пайдаланылатын ақаба сулардың қоршаған ортаға әсерін экологиялық бағалау, оларды табиғи саз негізіндегі көміртектенген сорбенттермен тазалаудың әдісін зерттеу.

Зерттеу нысаны мен әдістері. Модельді ерітінділерден органикалық заттарды және ауыр метал иондарын саз негізіндегі көміртектенген сорбенттермен тазалау. Көміртектендіру методикасы, Алынған үлгідегі көміртек мөлшерін анықтау әдісі, Көміртектендіру процесіндегі үлгі шығымын анықтау, Көміртектенген үлгінің меншікті беттік ауданын газохроматографиялық әдіспен анықтау, ИҚ-спектроскопия әдісі, Электрондық микроскопия әдісі, Қызылша және сия пигментінің сорбциясы, Атомды-адсорбциялық спектроскопия.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы:

- өндірістік ақаба суларды тазалаудың экологиялық және экономикалық жағдайлары зерттелініп, ең тиімді әдістер талдап алынды;

- ақаба суларды тазалаудан кейінгі көміртектенген сорбенттерді көп қайтара қолдану мәселелері қарастырылды;

• өндірісте пайдаланылатын ақаба сулардан табиғи ортаға келетін зияндылықтарды болдырмау, көміртектенген сорбенттерді қолданудың экологиялық және экономикалық тиімділігі анықталды.

Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар:

• органикалық қосылыстары және ауыр метал иондары бар өндірістік ақаба суларды саз негізіндегі көміртектенген сорбенттермен тазалаудың экологиялық және экономикалық тиімді әдістемесі ұсынылды;
• су тазалаудан кейінгі сорбенттерді шаруашылықта пайдалану тиімділігін экологиялық және экономикалық тұрғыда негіздеу;

Жұмыстың тәжірибелік құндылығы. Өндірістерден шыққан ақаба суды тазалауға негізделген экологиялық қауіпсіз технология жасауға ұсынуға болады, су тазартудан кейінгі сорбенттерді шаруашылықта қолдану тиімділігі және өндірістік ағынды сулардың адам денсаулығына және қоршаған ортаға тигізетін зиянды әсерін азайту үрдістері анықталды.

Жұмыстың сынақтан өтуі. Жұмыстың нәтижелері бойынша 2 мақала және 6 тезис жарияланды. 1) “Ағынды суларды органикалық заттардан көміртекті сорбенттермен тазалау” тақырыбында жазылған тезисі Алматы қаласы -2008 ж. “Ғылым әлемі” атты ІІ Халықаралық студенттер мен жас ғылыдар конгресі; 2) “Ағынды суларды фенолдан көміртетктенген сорбенттермен тазалау” тақырыбында жазылған тезисі Алматы қаласы - 2009 ж. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 75-жылдығына арналған жас ғылыдар мен студенттердің “Ғылым әлемі” атты ІІІ Халықаралық конгресі; 3) “ Ағынды суларды көміртектенген сорбенттер көмегімен тазалау” және “ Қоғамды экологияландыру” тезистері Алматы қаласы - 2009 ж. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 75-жылдығына арналған «Экологиялық білім беруді дамытудағы инновациялық үрдістер» атты халықралық конференциясы 4) “Prolongation of performance of carbon sorbents with respect to heavy metal Ions by in situ ozonlysis ” FIRST ASIAN CARBON CONFERENCE 25 ^th - 27 ^th November 2009. India Habitat Center, New Delhi, India. 5) “ Ластанған ағынды суларды көміртектенген сорбенттер көмегімен тазалау” тақырыбында жазылған тезисі Алматы қаласы - 2010 ж. “Интеллектуалды қарқын және инновация” ұраны атты “Ғылым әлемі”студенттер мен жас ғылыдардың Халықаралық конференциясы; 6) “Суды органикалық қосылыстардан көміртекті наноматериалдарды қолданып тазарту” тақырыбында жазылған мақала Алматы қаласы - 2010 ж. ҚазҰУ «ХАБАРШЫ» журналының химиялық секциясында баспаға шығарылды. 7) «Ағынды суларды көміртектенген сорбенттер көмегімен тазалау» мақаласы Алматы қаласы- 2010ж. «Тұрақты дамудың және биотехнологияның, инженерлік экологияның қазіргі жағдайы және проблемалары» атты бірінші халықаралық ғылыми -практикалық конференцияға ұсынылды.

Автордың жеке үлесі. Қойылған зерттеу мәселесін шешуден, өндірістік ақаба сулардың құрамын сараптаудан, тазалаудың тиімді әдістерін қолданудан, теориялық және тәжірибелік зерттеулерді жүргізуден, бастапқы су құрамы мен сорбциядан кейінгі су құрамын салыстыру нәтижелерді өңдеуден, өндірістің су пайдалану айналымды жүйесінде жаңа технологиялық шешімді енгізуге ұсынудан және тазалау үрдістерін бақылау мен басқарудың жүйесін жасаудан тұрады.

Жұмыстың жариялылығы. Диссертация тақырыбы бойынша 2 ғылыми мақала, 6 тезис материалы ретінде республикалық және халықаралық конференцияларға ұсынылып, доклад жасалынды.

Диссертациялық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Диссертация кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, 73 әдебиеттер тізімінен тұрады. Жалпы көлемі 62 бет және 20сурет, 10 кесте қамтылған.

1 ӘДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Кеуекті көміртекті материалдарды алу әдістері

Адсорбент ретінде қолданылатын кеуекті көміртекті материалдары негізіне кеңістікте белгілі бір ретпен орналасқан және созылмалы торлар немесе микрокристаллиттер түзетін sp ² -гибридтелген көміртек атомдарынан тұратын көміртек-графитті материалдар класына жатқызады. Осы кластың өкілдері активті көмірлер (АК) болып табылады /1/.

Активті көмірлер алу үшін әртүрлі көміртекті заттар қолданылады: ағаш сүрегі, үгіні, жоңқасы, кокос жаңғағының қабығы, шайырлар, шымтезек, лигнин, қазба, тас көмірлер, гидролиз өндірісінің қалдықтары және т. б.

Бастапқы компоненттерді араластыру, алынған қоспаны гранула түрінде пішіндеу, өнімді активациялау және карбонизациялау сатылары арқылы өтетін сфералық көміртекті адсорбенттерді алу жолы басқалардан жоғары молекулалы органикалық заттарға қатысты сорбциялық сыйымдылығын, сонымен қатар, механикалық беріктілігін арттыру мақсатында құрамында көміртек бар термоактивті мономер және оны қатайту үшін қышқыл араластыруымен ерекшеленеді; пішіндеуді араласпайтын ортада 75-155˚С дейін қыздырылған қоспаны диспергирлеу арқылы жүргізеді, ал карбонизация алдында алынған гранулаларды қатайтады. Термоактивті шикізат ретінде фурфурол, ал қатайту үшін қышқыл ретінде күкірт қышқылын қолданады, ал араластыруды бастапқы компоненттердің массалық қатынасы 4:9-ға тең болғанда жүргізеді. Араласпайтын орта ретінде полиметилсилоксанды сұйықтықтар немесе қайнау температурасы 160˚С жоғары мұнайды айдау өнімдері қолданылады /2/.

Әдетте көміртекті адсорбенттерді табиғи (көмір, ағаш сүрегі, шымтезек) немесе синтетикалық (полимерлер) органикалық шикізатты карбонизациялау және активтеу арқылы алады. Карбонизация процесінде гетероатомдарды (оттек, сутек, азот, кремний, металдар) газ тәрізді өнімдер түрінде жойылады, көміртектің мөлшері артады, және де негізгі құрылымдық бірліктерге немесе элементарлы графитті кристаллиттерге бірігетін жазық ароматты сақиналар құрылымы дамиды. Карбонизацияланған өнімде кристаллиттер ретсіз орналасқан, олардың арасындағы кеңістіктер шайырлы заттардың ыдырауы нәтижесінде түзілетін аморфты көміртекпен толтырылған болып табылады.

Карбонизация - алдын-ала дайындалған шикізатты ауа қатысынсыз термиялық өңдеу. Дайындау процесі шикізатты 1-6 мм-ге дейін ұсатудан және іріктеуден тұрады. Бөлшектердің мұндай өлшемдері дайын өнімнің өлшемдеріне сәйкес келеді. Әрбір шикізат түрі өзіне тән карбонизациялау жағдайын талап етеді. Әдетте процесті 400-800˚С температурада көлемі үлкен реакторларда немесе көп сөрелі пештерде жүргізеді /3-5/.

Карбонизация барысында бастапқы шикізат құрамынан жеңіл ұшқыш заттар мен органикалық қосылыстар (ылғал мен ішінара шайырлар) бөлінеді. Нәтижесінде бастапқы ағаш сүрегінің кеуектерінің пішінін ішінара сақталатын біріншілік макрокеуектер құрылымы түзіледі, және де карбонизациядан кейін жіңішке кеуектері бар ағаштың қатты түрлері (үйеңкі, шамшат) қатты көмірлер, ал жұмсақ түрлері (шырша, қарағай, қайың) механикалық беріктілігі төмен көмірлер береді. Карбонизациялау температурасы жоғары болған сайын, соғұрлым материал тығыздалып, карбонизация процесін өткізу жағдайына байланысты көміртек мөлшерінің артуы нәтижесінде активті көмірдің беріктілігі жоғарлайды.

Беріктілігі төмен жоғары кеуекті өнім түзуін болдырмас үшін жұмсаруға және бірігуге қабілетті шикізатты белгілі бір жылдамдықпен қыздырады. Бірқатар авторлардың көзқарасы бойынша шикізатты қыздыру жылдамдығы 5 град/мин айтарлықтай жоғары болу қажет. Тез карбонизациялау адсорбциялық кеуектердің (микро- және супермикрокеуектер) орнына тасымалдаушы кеуектердің (макрокеуектер) түзілуінің артуы нәтижесінде алынатын сорбенттің сапасын төмендететіндігі тәжірибелермен дәлелденген. Процесті идентификациялау үшін шикізатты алдын-ала ауа қатысында төмен температурада (180˚С) өңдеу ұсынылады /6-7/.

Жоғары адсорбциялық сыйымдылыққа ие көміртекті адсорбенттерді тек карбонизацияланған өнімді активациялау арқылы ғана алуға болады. 850-900˚С температурада өткізілетін булы-газды активациялау процесінде көміртектің бір бөлігі жанып кетеді. Жанып кеткен көміртек мөлшері «жану дәрежесімен» сипатталады. Булы-газды активациялаудың бастапқы сатыларында, яғни, жану дәрежесі 10%-дан аспаған кезде кристаллиттер арасындағы кеуектерді босата отырып, алдымен ретсіз көміртек жанады. Ары қарай активациялау нәтижесінде кристаллиттер көміртектері жанады. Бұл кезде жану дәрежесі мен көміртекті сорбенттің (КС) кеуекті құрылымының дамуы арасында тікелей байланыс пайда болады. Кейде мұндай әдісті «физикалық активация» деп те атайды. Көміртекті адсорбенттер карбонизациялау алдында көміртекті материалдарға шайырлардың пайда болуын тежейтін немесе мүлде болдырмайтын химиялық қосылысты қоса отырып активациялауға негізделген басқа әдістермен де бар. «Химиялық активация» деп аталатын мұндай әдіс көміртекті сорбенттерді бір сатыда алуға мүмкіндік береді. Бұл процесс 450-1000˚С температура аралығында жүргізіледі. Көміртекті адсорбенттерді шайыр түзбей ыдырайтын көміртекті шикізаттан (мысалы, ) активтеуші агент қоспай карбонизациялау процесінде де алуға болады. Кейде активациялаудың комбинацияланған әдістері де қолданылады.

Көміртекті материалдардың құрылымын реттеудің жаңа әдістерін іздестіру көміртекті байланыстырғыштармен (шайырлар, пиролитикалық көміртек) біріктірілген дисперсті көміртекті толтырғыштардан (кокс, графит, техникалық көміртек - күйе және т. б. ) көміртек-көміртекті композициялық материалдарды алуға болады.

Көміртек-көміртекті композициялық материалдарды жасанды жолмен алу кезінде белгілі бір дисперстілігі мен құрылымы бар толтырғыш пен қажетті қасиеттерге ие байланыстырғышты, және де толтырғыш пен байланыстырғыш мөлшерлерінің қатынастарын таңдау арқылы кеуекті құрылымды реттеу үшін жаңа мүмкіндік пайда болды. Бірақ та активті көмірлер тәрізді олардың адсорбциялық қасиеттерін жақсарту үшін жіңішке кеуектер көлемін арттыра отырып қосымша тотықтырғыштармен активациялау қажет.

Гидрофильді минералды (механикалық беріктілігі жоғары) және гидрофобты көміртекті (беттің көміртекті құрамы) адсорбенттердің пайдалы қасиеттерін біріктіретін көміртек-минералды композициялық материалдарды алудың рационалды әдістерін іздестіру туралы әдебиеттер көлемі кең. Алайда ингридиенттерді механикалық араластыру да, көмірсутектердің: бензолдың, спирттердің пиролизі арқылы кремнезем бетін көміртекпен модификациялау да жақсы адсорбциялық қасиеттер мен минералды толтырғышқа көміртектің жеткілікті адгезиялануы болатын көміртек-минералды адсорбенттер алуға мүмкіндік бермейді /8-11/.

Құрамында көміртекті заттарды ыдырату үшін каталитикалық активті орталықтары бар заттарды минералды толтырғыштар ретінде қолдану арқылы көміртекті қабаттың минералды толтырғышқа ынтықтығын жоғарылатуға, сонымен қатар, мақсатты өнімді алу үшін жұмсалынатын энергия шығынын азайтуға болады. Осыған байланысты көміртек-минералды композициялық материалдарды алу мақсатында перспективті минералды толтырғыш қышқыл типті қатты кеуекті катализаторлар болып табылады.

Әдетте мұндай катализаторлар микро- немесе жіңішке мезокеуектер текстураға ие болып келеді. Осыған байланысты көмірсутектердің термиялық крекингі кезінде олардың бетінде көміртектің жинақталуы ішкі диффузиялық тежелумен күрделенеді. Диффузиялық аймақта көміртектендіруден кейін алынатын материалда көміртектің массасы негізінен кеңірек кеуектерде орналасады.

Кеуекті көміртекті материалдар минералды аналогтарымен салыстырғанда бірқатар спецификалық қасиеттерге ие болғандықтан ерекше қызығушылық туғызады, осыған байланысты адсорбциялық және каталитикалық процестерде кеңінен колданылады.

Мақсатына, жүргізу жағдайына, кинетикалық заңдылықтары мен сорбенттің меншікті каталитикалық активтілігіне байланысты әрбір адсорбциялық процесс үшін процестің ең жоғары жылдамдығын қамтамасыз ететін сорбенттің оптималды кеуекті құрылымы анықталынуы мүмкін.

Активтелген көмірлер меншікті беті үлкен (1500 м ² /г дейін) қатты көміртекті материалдар болып табылады. Олар өлшемдері бойынша әртүрлі кеуектерге ие. 1-кестеде кеуекті материалдардың қасиеттері берілген.

1-кесте. Кеуектердің өлшемдері бойынша жіктеу

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс