Жасыл ағаш екпелерді күту жұмыстары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

РМК - Республикалық мемлекеттік кәсіпорын
АЖӨ - аймақтық жалпы өнім
ҚазОШАҒЗИ - Қазақ орман шаруашылығы және агроорманмелиорация ғылыми-зерттеу институты
ГТК - гидротермиялық коэффициент
АҚШ - Америка Құрама Штаттары
т.б. - тағы басқа
мм - миллиметр
см - сантиметр
м - метр
км - километр
кв - квартал
млн - миллион
га - гектар
мс - метрсекунд
м3га - метркубгектар
°С - Цельсий градусы
% - пайыз

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының жері өте кең болғандықтан, онда орналасқан орман көлемі де жеткілікті. Бірақ бұндай территорияға орман мөлшері аз болады. Мемлекетіміздің табиғаты мен сан алуан байлығы еліміздің өндіргіш күштерінің тұрақты негізі екені жалпыға мәлім. Солардың ішінде адам үшін орманның маңызы зор. Орман халық игілігі, оның шаруашылыққа пайдасы жан-жақты. Еліміздің ормандары жыл сайын әр түрлі себептерден өртке ұшырайды. Сонымен қатар ормандарда күту үшін кесулер түрлері жүргізіледі, осы себептерден бос қалған жерлерде, өртеңдерде орманды жаңғырту үшін екпе ормандар құрылады, яғни онда отырғызылатын екпе материалдарды, көшеттерді өсіретін тұқымбақтар құрастыру қажеттілігі туындайды. Жер бетіндегі барлық өсімдіктер жамылғысы типінің ішіндегі ең бағалысы - орман болып табылады. Қазіргі мәліметтер бойынша ормандардағы барлық өсімдіктер массасының есептік қоры жердегі барлық фитомассаның 82%-ы құрайды немесе жуық шамамен 1960 млрд.тоннасын алып жатыр.
Орман - басқа органикалық ресурстардан - мұнай, газ, тас көмірі және тағы басқа қарағанда қайта қалпына келетін табиғи ресурс. Адамзаттың денсаулығы үшін қарағай орманының маңызы ерекше.
Қолдан орман өсірудің негізгі бағыттары орманды молықтыру және орманөсіру болып табылады. Орманды молықтыру - бұл бұрын орманмен көмкерілген алаңдарда орман екпелерін өсіру. Мұндай алаңдарға, әдетте әр түрлі жастағы ағаштар кесілген, өртенген және көшеттер қурап қалған алаңдар жатады. Орман өсіру - бұл бұрын орман өспеген жерлерге орман екпелерін өсіру, орман өсірутек қолдай, ағаш өсіру және отырғызу тәсілімен жүзеге асырылады. Орманды молықтыру кезінде өсірумен және отырғызумен қатар жекелеген тұқымдастарды табиғи жаңартуда пайдаланылуы, яғни ол аралас түрде жүргізілуі мүмкін. Аралас молықтырудың айрықша түрі екпе ағаш әдісімен құндылығы төмен ағаштұқымдары мен бұталарды шаруашылықта бағалы екпелермен ауыстыру мақсатында жас екпелерді қайта құру болып табылады[1].
Астана қаласының санитарлық қорғаныш жасыл аймағын құру, астананың Ақмола қаласына ауыстырылуына байланысты, Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 30 қыркүйектегі № 420-шы тапсырмасына және Астана қаласын дамыту бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен кейінгі кеңес хаттамаларына сәйкес, 1997 жылы басталған[2].
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Жасыл аймақ РМК аумағында жасыл белдеуін күту, жақсы отырғызу материалын алу, ол үшін - екпелердің өсу жағдайы мен дамуын зерттеу өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Зерттеу нысаны мен қызметі: Жасыл аймақ Республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Астана орманшылығы.
Жасыл аймақ РМК келесідей қызмет түрлерін орындайды:
Астана қаласының жасыл аймағын күту;
Жасыл ағаш екпелерді күту жұмыстары;
Ағаштар мен бұталарды отырғызу;
Өсімдіктер зиянкестермен күресу;
Көшелерді механикаландырылған түрде және қолмен жинау;
Бұрын орман болмаған алаңдарда орман өсіруге Жасыл Аймақ Республикалық мемлекеттік мекемесі екпеағаштарда орманды далаларда отырғыза бастады. Орман екпеағаштары алаңының бұл санаты орман екпе ағаштарын егу жұмыстарына кешенді механизацияны барынша толық қолдануға мүмкіндік береді. Алайда, мұндай алаңдарды игеру кезінде ағаш кесу орындарын егжей-тегжейлі зерттеу және тұқымды іріктеуді негіздеу қажет болады.
Зерттеу жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Жасыл Аймақ РМК аумағындағы Астаналық орманшылығындағы Қарағайлар тұқымдасының өсу жағдайы анықтау.
Зерттеу мақсатына жету үшін келесідей зерттеу міндеттері қойылды:
Жасыл Аймақ РМК аумағындағы Астаналық орманшылығында сынақ алаңдарын салу;
Қарағай түрлерінің таксациялық көрсеткіштерін анықтау;
Орманшылық-агротехникалық шараларын талдау;
Топырақ-су жағдайларын зерттеу;
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: дипломдық жұмыс - кіріспеден, негізгі бөлімнен, экономикалық тиімділіктен, еңбек қорғаудан, қоршаған ортаны қорғаудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады . Жұмыс соңында 31 қолданылған әдебиеттер тізімі берілді. Зерттеу жұмысының мазмұнын ашу үшін диплом 17 кестемен, 11 суретпен жабдықталған. Жұмыстың көлемі 64 бет.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ

1.1 Әдебиеттерге шолу
Астана қаласының жасыл аймағында орманшаруашылық аумақтарында Қарағай тұқымдастарынан құрылған орман плантациялары қаланың климатын жақсартып қана қоймай, аз уақыт ішінде бағалы сүрек сияқты энергетикалық шикізат алуға мүмкіндік береді. Оған қоса, орман плантацияларын қаланың пайдаланылған су қоймаларынан суару жұмыстары қарастырылып отыр, бұл шаруашылық әрекет Астана маңайындағы аумақтың экологиялық жағдайын жақсартуға өз жағымды және тиімді әсерін тигізеді.
Алуантүрліліктің экожүйелердің қызмет етуіне әсерін бағалау үшін соңғы жиырма жылда көптеген зерттеулер жүргізілген және алуантүрліліктің өсуіне қарай биомасса өндірісі де артатынын көрсетті.
Орман плантацияларының басым бөлігі қылқанды ағаш түрлерінен құрылады. Білім жөніндегі Федералды агенттігінің мәліметі бойынша қылқанды өнеркәсіптік екпелер Латын Америкада 2000 жылдары 5 млн га-дан 16 млн га-ға дейін өскен, жылына 100 млн м3 дейін қылқанды сүрек өндірісінің артуына мүмкіндік берді. Ұлыбританияда соңғы 25 жылда қылқанды плантацияның ауданы жылына 29 мың га-ға дейін ұлғайды. Плантацияның есебінен қылқанды ағаштардан алынатын сүрек көлемін 230%-ға көбейту жоспарланып отыр. Жылына плантацияда 45-65 жастағы орташа өсіммен кесудің болжамды айналымы шамамен 10 м3га құрайды [4].
АҚШ-та қылқанды ағаш түрлерінен шикізат плантацияларын құруға көп көңіл бөлінеді. Америкалық орманшылардың айтуы бойынша, сүрекдің екінші орман (яғни кесілген тың ормандарда табиғи жолмен қалыптасқан) төмен өнімділігі бар (оңтүстік штаттарда жылына орташа есеппен 3,15 м3га) және сүрекдің үшінші орман (яғни, плантациялық екпелер), ол 3-4 есе ұлғайтылуы мүмкін.
Жаңа Зеландияда, Австралия сияқты елдерде, бұрын қылқан жапырақты орман болмаған, бірақ қылқанды ағаштардан сүрек өте қажет болды. Жүктің құнының жоғары болуына байланысты, оны тасымалдау тым қымбатқа түсті. Қылқан жапырақты плантациялар құру жөніндегі үлкен жұмыстар Жаңа Зеландияда 20-шы жылдарда басталды. 1931 жылы олардың ауданы 120 мың га болды. Кейінгі жылдары, жұмыс жалғастырылды және 1960 жылы мынадай көрсеткіштермен бағдарлама қабылданды: жылдық өсімі плантация ауданы 8-12 мың га, жалпы плантация ауданы 2000 жылы 800 мың га. Бұл бағдарлама жүзеге асты. Мысалы, 1975 жылы 55 мың га плантация құрылды. Бұның барлығы Жаңа Зеландиядағы экспорт 8-ден 24%-ға дейін орман өнімдерінің үлесін арттыруға мүмкіндік береді деп саналды.
Еуропалық елдерде экономикалық қоғамдастық 1970 жылдан 2000 жылға дейін жапырақты ормандар ауданын азайту және қылқанды ормандарды 500 мың гектарға дейін ұлғайту жоспарланған [5].
Бұл мысалдар қылқанды ағаштардың сүректерін өндіру үшін көптеген елдерде қолданыстағы орман шаруашылығы бағытын көрсетеді. Орман шикізат плантацияларында жиі салыстырмалы мынадай қарағай түрлерін өсіреді: сәулелі немесе тамаша (P. Radiate D. Don), карибті (P. Caribaea Morelet), сары - сұр (P. Ponderosa Laws), веймутты (P. Strobes L.), батпақты (P. Palustris Mill), шайырлы (ладанды) (P. Taeda. L.) және т.б. сол сияқты плантацияда майқарағай, шырша, және сауырағаш өсіреді.
Қылқанды ағаш екпелері, біздің ормандарға қарағанда ыстық ылғалды климатты елдерде өсуі өте жоғары.
Мысалы, Бразилияда және Орталық Американың кейбір елдерінде 6-7 жылдық Кариб қарағай плантацияларында сүректің өсімі орташа есеппен 30 м3га дейін жетеді.
Жылы, ылғалды климатты елдердегі қылқанды ағаш плантацияда сүректің өсімі біздің жақсы екпелердегі ағаш өсуімен сандық мәндері әлдеқайда аз болып табылады. Мысалы, Ұлыбританияда қылқанды ағаш плантацияларының орташа өсімі 10 м3га, АҚШ-та 12 м3га болжанып отыр. Іс жүзінде, бұл болжамдар әрдайым орындала бермейді, сондықтан, Солтүстік АҚШ-тың Висконсин штатында (шамамен Қырым ендікте) жүргізілген белгілі бір Уайльданың тәжірибесінде [6], топырақты қарқынды өңдеудің арқасында қарағайдың орташа өсімі 30 жылдық қарағай екпелерінің шайыры 5,7 м3га дейін көбейді. Джорджия штатындағы Кариб қарағай плантацияларында жүргізілген басқа да тәжірибелерінде тығыздық режимі және топырақты мұқият дайындау, кесу айналымдарын оңтайландыру нәтижесінде орташа өсім 4,9 м3га-дан (бақылау) 7,4 м3га дейін ұлғайтылды. Осы хабарламаның авторы Е. Avanzo [7] жылына тыңайтқыштар қолдану және тұқым қуалау сапасы жақсартылған қасиеттері бар көшет материалдарды пайдалану арқылы өсімді 2 м3га-ға дейін арттыруға болады деп есептейді.

1.2 Зерттеу аумағының географиялық және табиғи жағдайы
1.2.1 Жасыл Аймақ РМК аумағын ұйымдастыру және оның даму тарихы
Астана қаласының жасыл аймағын құру бойынша жұмыстарды орындау, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 10 қыркүйектегі № 924-ші қаулысымен бекітілген, 2010-2014 жылдарға Жасыл Даму бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды. Онда ағаш отырғызу жұмыстарын арттыру, елді мекендерді көгалдандыру және соңғы нәтижеде, осы процестерге жастарды қатыстырумен орманды өңірді ұлғайту бойынша, негізгі мақсаттар пен міндеттер белгіленген:
2010 жылдың соңына дейін Астана қала маңындағы аймағының оңтүстік-шығыс, солтүстік-шығыс және шығыс бағыттарындағы 45 мың га алқапта жобалау-зерттеу жұмыстарын жүргізу;
Қала маңындағы аймақта ағаш өсіруге жарамды учаскелерінің 15 мың га алқабында екпе ағаштарын құру;
90 мың га алқаптағы екпе ағаштарына агротехникалық күтіп-баптау жұмыстарын жүргізу;
Аязға төзімділігімен, тұзға шыдамдылығымен және ағашты-бұталы тұқымының тез өсетін түрімен танылған көшеттік материалды ассортиментте өсіру;
Тез өсетін ағаш тұқымын аудандастыруды жалғастыру;
Жасыл аймақ РМК материалдық, техникалық базасын, арнайы орман шаруашылығы техникасымен және құрал-саймандарымен нығайту, алдын ала қарастырылады [3].
Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен 2006 жылғы 24 ақпандағы № 01-7.2 кеңес хаттамасының 6 тармағына сәйкес, 2005 жылы Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының нәтижелері туралы және даму бойынша міндеттері және 2006 жылы астананың құрылысын салу Ауыл шаруашылығы министрлігіне тапсырылды. Астана қаласының айналасындағы жасыл белдеуді кеңейту бойынша, астананың қала маңындағы аймақтарда орман өсімдіктерінің құрылуын жалғастыру, негізгі тораптардың бойында жыл сайын 5 мың га көлемінде ағаш отырғызу шаралары қабылданды [13].

1-сурет. РМК Жасыл Аймақ
Шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 10 қаңтардағы №198 Орманшылық, балықшылық және аңшылық шаруашылығы Комитетінің мәселелері қаулысына сәйкес, 2000 жылы ұйымдастырылған[2].
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 22 қарашадағы № 1239 Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы Комитетінің кейбір мәселелері қаулысына сәйкес және оны жүзеге асыру бойынша Орман және аңшылық шаруашылығы Комитетінің 2002 жылғы 27 қарашадағы № 43 бұйрығымен, Жасыл Аймақ Республикалық мемлекеттік кәсіпорнын, оған Орман және жануарлар дүниесін қорғау бойынша Ақмола мемлекеттік мекемесін қосу жолымен, қайта ұйымдастыру жүзеге асырылды. Ағаш өсіруге жарамды жерлерде екпе ағаштарын құру және Қызылжар орманшылығы мен Батыс орманшылығында Астана қаласы жасыл аймағының аумағында ландшафттар құру бойынша, жобалау зерттеу жұмыстары 6,023 га алаңда жүргізілді [13].
Жасыл Аймақ РМК-да отырғызу материалдарын өсіру үшін, Ақмола орман шаруашылығының базасында, жалпы 110 га алаңдағы 1997 жылы ұйымдастырылған, типтік көшетжайы бар. Жасыл Аймақ РМК бөлімшелеріне бөлінуі мен көшетжайының бөлінуі (1, 2кестеде) көрсетілген.

1-кесте. Ақ қайың көшетжайы аумағының бөлінуі
№
Бөлімшелердің атауы
Өлшеу бірлігі
Алаңы, га
1
2
3
4
1
Қалемшелеу бөлімшесі
га
0,84
2
Егістік бөлімшесі
га
72,97
3
Үлгілік бөлімшесі
га
2,92
4
Сүрі жерлер
га
3,03
5
Тұқымдық бөлімшесі
га
4,74
6
Қорғаныш алқаптары
га
5,7
1-кестенің жалғасы
1
2
3
4
7
Ағашбақ
га
3,18
8
Суландыру желісі және жолдар
га
14,7
9
Өндірістік учаскесі
га
1,9
Барлығы
110

2-кесте. Бөлімшелер атауы
Рс№
Бөлімшелер-
дің атауы

01 қаңтардағы жағдайы бойынша алаңы

2003
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2014
1
Астана
9521
5029
3938
3089
9887
9365
9365
9365
2
Батыс

10078
10088
10088
10088
13206
3
Вячеслав
1254
7883
7883
7883
7883
9422
13442
9525
4
Қызылжар
8165
9267
11126
9428
9181
12090
12090
12090
5
Шортанды

2374
11209
9380
9380
9380
11153
15714
6
соның ішінде: тұқымбақ

69
69
69
69
69
69
69
7
Ақ қайың тұқымбағы
110
265
265
265
265
265
265
265
8
Аршалы

3368
3368
3368
9
Ерейментау

6382
6382
10
Орталық база

6
6
6
6
Барлығы
19050
24818
34421
40123
46690
53984
66151
73899

2.2 Жасыл Аймақ РМК аумағын жобалау-зерттеу жұмыстары
Үлгілік бөлімшесі
Ағаш-бұта тектес тұқымдары тікпе көшеттерінің 6 түрі орналасқан, Ақ қайың орман көшетжайының үлгілік бөлімшесі 2,92 га құрайды.
Түгендеулер көрсеткіштеріне сәйкес көшетжайдың жалпы алаңы 2,92 га үлгілік бөлімшесінде 4170 дана тікпе көшеттері бар (3-кесте).

3-кесте. Ақ қайың көшетжайының үлгілік бөлімшесіндегі ағаш-бұта тектес тұқымдарының тізімі
рс№
Тұқымның атауы
Отырғы-зылған жылы
Үлгі-ліктегі жылы
Алаңы, га
Саны

Бар-лығы
Соның ішінде

жарам-ды
жарам-сыз
1
Кәдімгі қарағай
2000
11
1,12
1351
1351
0
2
Кәдімгі қарағай
2005
6
0,77
286
286
0
3
Сібір балқарағайы
2005
6
0,02
55
55
0
4
Қара қарақат
2008
3
0,45
1346
1346
0
5
Ақ терек
2008
3
0,46
681
681
0
6
Кәдімгі шетен
2008
3
0,01
91
91
0
7
Шырғанақ, маймылжиде
2001
10
0,09
360
360
0

Итого

2,92
4170
4170
0

Қалемшелеу бөлімшесі
Тұқымбақтың қалемшелеу бөлімшесі, ағаш-бұта тектес тұқымының 4 түрі отырғызылған, 0,84 га алаңда салынған. 2010 жылы көшетжайда саны 10000 ақ теректің қалемшелері отырғызылды.
Қалемшелердің тіршілікке қабілеттілігін арттыру үшін және өсуін нығайту үшін, қалемшелер отырғызу алдында натрий ерітіндісінде сулап алынды. Ерітінді жылыжайда 0,5% қоюлануымен, тікелей қалемшелерді отырғызу алдында әзірленді. Күшті тамыр жүйесін дамыту үшін, қалемшелерді суару корневитті қолданумен жүргізілді. Ағаш отырғызу жұмыстарын, отырғызылатын материалдармен қамтамасыз ету, екпе көшеттерінің қалемшелеу бөлімшесінде табысты өсірілуіне тікелей байланысты.
Қалемшелеу бөлімшесіндегі ағаш-бұта тектес өсімдіктердің сақталуы 4-кестеде көрсетілген.

2-сурет. Ақ қайың орман тұқымбағында

4-кесте. Қалемшелеу бөлімшесіндегі ағаш-бұта тектес өсімдіктердің қалемшелерінің тізімі мен сақталуы
рс №
Тұқымдардың атауы
Отырғы-зылған уақыты
Алаңы, га
Отырғы-зылды, дана
Сақталды
%

барлығы
стандарт

1
Күміс түсті ақтал
2010ж көктем
0,13
51600
34837
34837
67,5
2
Ақ терек (жылыжай)
2010ж көктем
0,01
10000
1176
1176
12
3
Ақ терек
2010ж көктем
0,03
11300
65
65
0,6
4
Қазақстан терегі
2010ж көктем
0,47
113150
48248
48248
42,6
5
Сүмбіл терек, бәйтерек
2010ж көктем
0,2
113950
32597
32597
28,6

Жинағы

0,84
300000
116923
116923

Көбейту бөлімшесі
Ақ қайың көшетжайының көбейту бөлімшесін, теректердің 3 түрі және талдың 1 түрі өсіп-өнген, 4,69 га құрайды.
Теректердің түрлері 2,66 га, ақ тал - 2,03 га отырғызылған. Есеп беру жылында көбейту плантациясында - барлығы 8205 ағаш өсіп-өнуде. 2010 жылы көбейту плантациясындағы 0,18га Қазақстан теректері, 1,84га Мырзатерек теректері тамырымен қопарып тасталды. Түгендеу кезеңінде 8205 дана шыбық сақталды, бұл плантацияда қалемшелер кесу үшін шыбықтар әлі жоқ.
Көбейту бөлімшесінде бүкіл өсу мерзімінде ағаштар қатарларының аралығында механикаландырылған өңдеу, арам шөбін қолда шабу және суару жүргізілді.
Көбейту плантациясындағы бар ағаштардың тізімі мен көрсеткіштері 5-кестеде келтірілген.

5-кесте. Ақ қайың көшетжайының көбейту плантациясындағы ағаштарының тізімі
рс №
Тұқымдар-дың атауы
алаңы, га
Өсімдіктердің саны
Орташа ұзындығы
Ұзындығы

жалпы
түгендеу
1 шы-бық
барлығы
қалем-шелер
1
2
3
4
5
8
9
10
1
Күміс түсті ақтал
1,77
1855
355
1,2
11130
0,2
2
Ақ терек
0,2
534
56
1,2
6408
0,2
3
Мырзатерек
1,51
893
130
1,5
9377
0,2
4
Қазақстан терегі
0,95
2265
255
1,2
24462
0,2
5
Күміс түсті ақтал
0,26
2658
219
0,9
28706
0,2

Жинағы
4,69
8205
1015

80083

Ақ қайың көшетжайында орман тұқымдарын егу үш маусымда жүргізіледі - көктемгі, жазғы және күзгі. Күзде ағаш-бұта тектес тұқымдарының жиырма түрі себілді, күзгі себудің алаңын 14,12 га құрады. 2010 жылғы егістің жалпы алаңы 18,44 га.
Тұқымбақтың периметрі бойынша және ішінде үрленетін құрылманың ұзын діңді ағаштарынан қорғаныш орман алқаптары орналасқан. Үрленетін құрылмалар қысқы уақытта биік күртік қарлардың пайда болуына жол бермейді және тұқымбақтығ аумағында қардың көбірек біркелкі қабаттануына жағдай жасайды, сол уақытта тұқымбақтың аумағын аңызақтан қорғайды. Орман алқаптарын күтіп-баптау бүкіл өмір бойына алдын ала қарастырылады және суару мен қатарлар арасын тырмалаумен жыл сайынғы қайта айдаудан тұрады. Жасыл аймақ РМК орман тұқымбағының қорғаныш орман алқаптары 5,7 га алаңды құрайды. Жаз бойы қорғаныш алқаптарына бірнеше рет суару, механикаландырылған күтіп-баптау, қол күтімі жүргізілді
Осы екпелердің тұқымдары мен жемістері Ақ қайың көшетжайының аумағында арборетумнан жиналды, бірсыпыра түрлері ҚазОШАҒЗИ дендросаябағының аумағында жиналып, Щучинск қаласынан әкелінді.

1.2.3 Жасыл аймақ РМК аумағының физика-географиялық жағдайы, экономикалық орны
Жасыл Аймақ РМК-ның территориясы далалық зонада орналасқан, ішкі зонаға құрғақ бетегелердің типтес шұғыл континенталды жазық , және ылғалдылықтың жетіспеуінен - қары аз, қатал, ұзақ мерзімді қысымен, қатты желдерімен және тәуліктік шектерінде шұғыл температура өзгеруімен ерекшелінеді. Негізінде орман өсіру аудандықта (ҚазОШАҒЗИ, 1998) олар таулы провинцияның жазықтағы қарағайлы және қайыңды-қарағайлы ормандардан, Баян-Қарқаралы жас қарағайлы ормандардың ауданына Ерейментаудың қалған жас қарағайлы ормандарының, далалы қайың және қандыағаш ормандары жатады.
Жасыл Аймақ РМК Астана қаласында орналасқандықтан қала бойынша физика-географиялық, климаттық жағдайы ескеріледі. Астана қаласы Есіл өзенінің жағалауында орналасқан. Қала екі бөлікке бөлінген: оң және сол жағалау. Қаланың гидрографиялық жүйесі тек қана Есіл өзені арқылы ұсынылмаған, оң жағалауынан Сарыбұлақ пен Ақбұлақ өзендері өтеді. Қаланың айналасындағы 25-30 шақырым радиуста көптеген тұщы және тұзды көлдер бар[14].
Қала ұсақ төбелі жазық далада орналасқан. Қала топырағының басым бөлігі негізінен құмды сазға жатады.
Статистика деректеріне жүгінетін болсақ, Астана қаласының аймақтық жалпы өнімі (АЖӨ) 2007 ж. 831,1 млрд теңгені құрады. Елдің жалпы ішкі өнімінің 10%-ы Астана қаласының үлесіне тиеді екен. [20].
Жер бедері. Астана қаласының тұтастай аумағының бедері айтарлықтай ауытқулар мен күрт еңістер байқалмайды. Рельефтің типтік элементтері көктемде көлдердің немесе батпақтардың пайда болуымен ерекшеленеді. Қала құрғақ дала аймағында орналасқан, қара қоңыр топырақты жерлерде құрғақ сирек кездесетін шалшық шөптердің подзонасында орналасқан, топырақ жамылғысы гетерогенді, күрделі сипатты болып табылады. Қала аумағының жер бедері аздап толқынды жазықтары 23 бөлігін алып жатыр. Жалпы алғанда, қалалық ауданның рельефі елеулі ауытқулардың жоқтығы мен айқын түрде анықталған нысандардың болмауы, геоморфологиялық элементтердің бір-біріне тегіс және сезілмейтін түрде өтуімен сипатталады[14][20].

1.2.4 Жасыл аймақ РМК аумағының климаттық жағдайлары
Астана қаласының климатының бірегей ерекшелігі - тым континенттік болып келуі. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшерінің аз және күн көзінің өткір болуы салдарынан көлдердің суы азайып, шағын өзен арналардың кеуіп қалуына әсерін тигізеді. Қысы суық және аязды. Қыс 5-6 айға, ызғарлы аяз шамамен 250 күнге созылып кетеді. Қаңтар айының орташа температурасы - 15°C (51°C-қа дейін көтерілуі өте сирек). Аязды күндері орташа температурасы -23°С , мұндай аязды күндердің ұзақтығы жылына 10 күннен бастап 35-45 күнге дейін жетеді.
Қыс айларының шамамен 25-30 күні боранды , боран оңтүстік-батыстан соғады. Көп мөлшерде қар жауған кезде өзендер тасып, көлге айналып кетеді. Бұлтты күндер аз, жылына 2200 сағат шамасында бұлтсыз, ашық болады. Астананың жазы - ыстық және құрғақ. Шілде айында температура ең жоғарғы көрсеткіш (+ 42°C дейін) көрсетеді.. Ең жоғары температура шілде айының 10-12 күнін ғана құрайды.. Жылы мезгіл 213 күнге созылады, ал аяз кезеңі - 120 күн. Жаз айларында 1-2, кейде 5-10 күндей бұршақтың түсуі байқалады. Кейде температураның көтерілуіне байланысты, облыс аумағына оңтүстіктен жылы ауа масса ағымдарды әкелуіне себепші болады, сондықтан қыс айларында күрт жылына бастағаны байқалған. Астана қаласы бойынша ең төмен температура қаңтар айында -51.6°С 1993 жылы, ал ең жоғарғы температура - 41.6°С 1936 жылы байқалған. Түсетін жауын-шашынның жылдық мөлшері 300-350мм, оның 30%-ы көктемде, 35%-ы жазда, қалған 35%-ы күз бен қыс мезгілінде түседі. Астана қаласы бойынша ауа температурасының орташа көрсеткіштері 6-кестеде көрсетілген[20].

6 - кесте. Ауа температурасының орташа көрсеткіштері (°С)
Айы
Абсолютті минимум
Орташа минимум
Орташасы
Орташа максимум
Абсолютті максимум
1
2
3
4
5
6
Қаңтар
-51.6 (1993)
-19.3
-15.0
-10.5
3.4 (2002)
Ақпан
-48.9 (1895)
-19.7
-15.2
-10.3
4.8 (2007)
Наурыз
-38.0 (1930)
-13.3
-8.8
-4.1
22.1 1944)
Сәуір
-27.7 (1913)
0.2
5.1
10.7
30.0 (200)
Мамыр
-10.8 (1969)
7.2
13.3
19.7
35.7 (1961)
Маусым
-1.5 (1971)
12.9
19.3
25.7
40.1 (1936)

6-кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
Шілде
2.3 (1936)
15.1
20.9
27.0
41.6 (1936)
Тамыз
-2.2 (1929)
12.0
18.1
24.5
41.0 (2005)
Қыркүйек
-8.2 (1933)
64
12.1
18.5
36.2 (1945)
Қазан
-25.3 (1914)
-0.
3.7
8.9
26.7 (2004)
Қараша
-39.2 (1953)
-10.0
-6.3
-2.3
18.5 (1931)
Желтоқсан
-43.5 (1929)
-16.1
-12.0
-7.9
4.5 (2008)

Жел режимы. Жылдың суық кездерінде жылдамдығы 5,2 мс болатын бағыты оңтүстік-батыс желдері соғады. Ал жылдың жылы кезеңінде жылдамдығы 3,7 мс болатын бағыты солтүстік-шығыс желдері соғады. Құрғақ желдердің жартысы 7-12 мс жылдамдықпен соғады, олардың жылына 14 күннен аспайтын шаңды дауылдарды тудырады. Қыс мезгілдерінде жылдамдығы өте қатты желдер болады, олар қарлы борандар мен дауылдарға әкеліп соқтырады (25-30 күн). Қарлы боранды күндер көбіне ақпаннан наурызға дейін байқалады (92%). Бұл уақыттарда желдің жылдамдығы 15 мс асып кетеді,кейбір жағдайларда қатты дауылдарға дейін барады (30 мс) [20].
7-кесте. Желдің орташа жылдамдық көрсеткіштері (мс)
қаңтар
ақпан
наурыз
сәуір
мамыр
маусым
шілде
тамыз
қыркүек
қазан
қараша
желтоқсан
жыл
4.4
4.2
4.0
4.1
3.9
3.4
3.2
3.1
3.5
4.1
4.2
4.0
3.8
Астанада желдің соғуы өте жиі байқалады, орташа жылдамдығы - 2мс құрайды. Жел қаңтар айында ерекше қатты соғады ( 4,4мс), тамыз айында баяу соғады (3,1 мс) екен. Ал жылына 45 кейде 90 күн қатты жел соғатын (шамамен 15 мс) тұсы болады (7-кесте).
Атмосфералық жауын-шашын. Жылдық жауын-шашынның мөлшері 8-кестеде көрсетілгендей, орта есеппен - 320мм құрайды екен. Жылдық динамикада жаздық максимум маусым, шілде айларында (31-54 мм), ал қыстық минимум - каңтар, ақпанда (8-20мм). Жылы кезеңде орта есеппен 238 мм түседі ,ол орта жылдық норманың 73%-ын құрайды.

8-кесте. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері (мм)
қаңтар
ақпан
наурыз
сәуір
мамыр
маусым
шілде
тамыз
қыркүек
қазан
қараша
желтоқсан
жыл
16
15
18
21
35
37
50
29
22
27
28
22
320

Жаздық жауын-шашынның көп молшері маусым, шілде айларында түседі (42мм), ал қыста қараша, желтоқсан айларында. Жазда жауын нөсерлетіп, күн күркіретіп жауады (19-25 күн). Жауын-шашынсыз кезеңдер 30 немесе тіпті 50-60 күнге дейін созылуы мүмкін. Орташа айлық қатынасты ауа ылғалдылығы өзінің минималды шегіне жетеді (54-56%) мамыр және маусым айларында, максималды (83-84%) қыс мезгілінде болады, ауа ылғалдылықтың күн сайын 30% - бен 30 күнді құрайды. Ылғалдылықтың төмендігінен және атмосферада ауа температурасының жоғарлауына байланысты топырақ құрғақ өсімдіктерінің өсуіне кері әсерін тигізеді.
Қар жамылғысы. Алғашқы қар қазанның 2-3 декадасында түседі. Қар жамылғысы бар күндердің ұзақтығы орта есеппен 150 кундей болады. Сәуірдің 2-21 күндер аралығында қар қайтады,бірақ бұдан соң қайтадан түседі. Ерте көктемде қар жамылғысы наурыздың аяғында еріп кетеді, ал кеш көктемде мамырға дейін жатады. Қар жамылғысының орташа биіктігі 15 см, ауытқуы 10 см-ден 45 см аралығында болады.
Жыртылған және жыртылмаған аудандарда қар жамылғысы бірдей болады. Орташа көпжылдық су қоры қар жамылғысында көктемдік еруде 55-68мм тең. Көпқарлы қыста судың қоры 80-90мм жетуі мүмкін. Топырақтың орташа қату тереңдігі 0,8-1,5м құрайды.
Осылайша, көпжылдық метеорологиялық мәліметтерге қарап, бұл ауданның климаты ағаш-бұталы өсімдіктердің өсуіне өте қатал екенін байқауға болады.
Жаздық кезеңде жауын-шашынның түсу мөлшеріне қарағанда, булануы аса көп, бұл құрғақшылықты көрсетеді. Құрғақшылық кезеңі өте қауіпті, себебі одан кейін құрғақ желді және қатты дауылды ауа-райы басталады. Соңғылары топырақты құрғатып, өсімдіктерді кептіріп, топырақтың бөлшектерімен көміп тастайды, құрғақ желдердің кішкентай бөлшектері оларда қурап өлуіне дейін жеткізеді.
Үсіктер де ағаш өсімдіктеріне кері әсерін тигізеді, өйткені үсіктер ағаштардың жас өскіндері қарқынды дами бастағанда және жоғарғы өркендері құралы бастағанда түседі. Орман өсіру жұмыстарын бастау үшін топырақтағы қардың толық еру күнін анықтайды[14][20].

1.2.5 Жасыл аймақ РМК аумағының топырақ жамылғысы
Топырақ түзуші тұқымдар геологиялық құрылыммен тығыз байланысты және геоморфологиялық территорияға да байланысты. Топырақ құрамы құмнан,граниттан,конгломераттарда құралған топырақтар жеңіл механикалық құрамымен сипатталады, кейде әлсіз тұзданған болып келеді, ал сазбалшықтар тақта тасты сазбалшықтар, әктен мергелейдің бұзылуының нәтежиесінде пайда болған топырақ ауыр механикалық құрамымен және тұздылығымен ерекшелінеді. Сонымен қатар төмендетілген орман учаскілері қоршаған ортадан келген тұздармен қосымша тұзданады да үстіртке жақын көлбей асты жайылған минералданған өгіздің әсерінен де болады. Көптеп таралғандарына жамылғылық саздықтар және элювиалды-делиювиалды болып бөлініп шығулар жатады[23].
Қоңыр топырақты кейіннен қоңыр қара топырақты далалы зонада орналасқан кәсіпорын территориясы,топырақ аймақтардың байланысты қара қоңыр келеді.
Олардан басқа интроаймақты топырақтарда таралған қоңыр шалғынды,сазды шалғынды,сортаң топырақтар жер асты суларының көлбей асты жайылуынан шұңқырлар мен орлардың төмендеуінен құралған.
Тұздалған топырақ түзуші тұқымдар осы немесе басқа дәрежелерде маңызды аудандардың топырақ жамылғылардың тұзданғанын ескертеді,
Зерттелген территорияның тереңге көлбей асты жайылуы көлденең тұздалуды бөліп көрсетеді:
сортаңдылар- 0-30 см;
сортаңдалған- 30-80 см;
тереңнен сортаңдалған- 80-150см;
көбірек- 150 см-тереңнен тұздалған
Сортаңды және әртүрлі далалы топырақтарда жиі кездеседі, натрий жұтылып көлем санына байланысты әлсіз сортаңдаған көлем санына байла- нысты әлсіз сортаңдаған 3-5%, орташа сортаңданған 5-10%, 10-15% қатты сортаңданған топырақта[29].
Бұндай әртүрлі топырақтың түрлері және олардың күрдерлі жер бедерінің фонында бір түрдес еместігін және топырақ бетінің шұбарлығын ескертеді. Бұл жағдай топырақтар негізінен бір түрде емес кездесетінін кешенді үйлесім түрде кездесетінін айтады. Кешенді және үйлестірімді кездесуін анықтауына қарай әр компонентті әр ауданда таралуын байланысты келесідей дамуларда бөледі: 10%, 10-30%, 30-50%.
Зерттелген аумақтардың көбінесе қара қоңыр топырақтар таралған. Олар адыр-бұдырлылық және жауқияқты жазықтықта қалыптаса және де гумусты тігінен мықтылығымен (30-50 см), корбанатты профильді қабаттың тереңдікте 40-50 см-ге дейін жақсы корбондалғанымен сипатталады.Қара қоңыр топырақтағы профильді тұзданған тұздар нүкте сияқты,тамыршықты, ал сортаңда нығыз, сазды, балшықты-жұмырлау, жұмыр тігінен сортаңданғанымен бөлініп тұрады. [14][21].
Топырақтың механикалық құрамы бойынша жеңіл, орташа,ауыр балшықтанған және де әртүрлі сазды топырақтар жиі кездеседі.
Қоңыр-шалғынды топырақтар жер бедерінің артықты бетінен немесе жер асты суларының ылғалдануынан қалаптасқан. Жер асты сулары 4-6 м тереңдікте. Қара қоңыр топырақтағы тігінен орналасқан гумусты қабатының қуаттылығымен, көбіне қара бояуымен, корбанаттардың шайылуымен ерекшелінеді. Солардың ішінде тұздалған және сортаңданған әртүрліліктер кең таралған. Механикалық құрамы бойынша топырақтар орташа және ауыр саздық болып бөлінеді.
Шалғынды топырақтар Есіл өзенінің тоғайында көп тараған, сонымен қатар терең төмендетілген көлдік террасаларда да кездеседі. Бұл топырақ жер асты суларының (2-3 м) жер бетіне қарай көлбей асты жайылғаннан қалыптасқан.Оларға айтарлықтай гумусты қабаттың орналасқан қою қара қуаттылығы (100 см-ге дейін) сипатталған. Карбонаттар тігінен орналасқан гумусты қабаттың төменге қарай көлбей асты жайылған.
Әртүрлі дәрежедегі топырақтардың тұздалғаны да және сортаңданған түрлері кездеседі.Сазды-шалғынды топырақтар жаппай жасыл аймақты аумақта шұқырларда, терең орларда таралған. Бірақ олардың негізгі аумақтары Талдыкөл су жинақтағышына тұтасатын территорияда орналасқан. Олар жер асты суларының жақын көлбей асты орналасуынан (1-2м) және беткі қабаттың ұзақ уақыт ылғалднуының әсерінен қалыптасқан. Олардың морфологиялық құрлымы беткі жағы жартылай шымды қабаттың болуы, жартылай жайылған өсімдік қалдықтарынан және шұғыл көлденеңнен, төменгі жағынанда көлденеңнен гумусты бөлікте темір тотықтардың және қышқылдардың қосылуынан қуаттылығы 30-35 см ауытқитыны жайлы сипатталады. Топырақтар корбанаттсыз. Механикалық құрамы ауыр сазды балшықты және сазды келеді. Орташа және қатты тұзданған түрлері де кездеседі.
Жасыл аймақты территорияда қатынасты ірі территорияның солтүстік бөлігінде, жинақтағыштың солтүстік-батыс шекарасына жайылған сортаң топырақтар кездеседі. Олар жаппай негізінде топырақтардың кешенді компонентерді ұсынады.
Қалыптасу шартына тәуелділігіне қарай сортанды былайша үш түрге бөледі: далалы және қоңыр, далалы-шалғын немесе қоңыр шалғынды және шалғынды.Зерттелген территорияда терең көлденең сортанды ұсақ сортандар ие әртүрлері кездеседі.
Жалпы морфологиялық белгілері өте тығыз сазды түйірлер тәріздес немесе жаңғақ, призма тәріздес өте тығыз көлдене құрылымымен, физикалық судың жағымсыз қасиеттерінің болуы және жоғарғы сілтіліктің болуы сортаның жалпы морфологиялық белгілері болп табылады. Механикалық құрам бойынша ауыр сазды және сазды сортанды келеді.
Сортаңды қалғыңдардың таралуы белгіленбеген, негізінде, уақытқа тораланған кеуіп қалған ескі арналар және терең орларда кездеседі. Қатты минералданған жер асты суының көлбей асты жайылуынан немесе тұзденғн топырақ түзуші тұқымдардың сыртқа шығуына байланысты қалыптасқан.
Морфологиясы бойынша, бұлар шалғынды тұзданған топырақтарға жақын, бірақ соңғылары беткі жағынан бастай үлкен дәрежеде суға еріп кететің тұздармен қаныққан (1% көбірек). Жасыл аймақты территорияның топырақ жамылғының қысқаша ғана жалпы сипаттамасы осындай.
Орман өсіруге жарамды топырақтарды анықтау кезінде былай ескереді: тұздану дәрежесінің физика-механикалық қасиеті, сортандығы, ылғалдылығын, жер асты сулардың көлбей асты жайылу дәрежесі, табиғи ормандарының баршылығы, және де осы аймақта ағаш өсімдіктерін өсірген жайлы тәжірибесі.
Бұл факторларды ескере келе талдағанда, зерттелген территорияны келесідей топтарға бөлді:
1-топ: орман өсіруге жарамды топырақтар, жергілікті флораның ағаш тұқымдарын отырғызғылардың әбден өсіруге шыдамды және өмір сүре алатының қамсыздандырады;
2-топ: орман өсіруге шектелген топырақтар, тұздылыққа төзімді тұқымдарды жоғары агротехникамен өсіреді;
3-топ: шартты орман өсіруге жарамды топырақтар, жоғары агротехника денгейінде ағаш отырғызғыларың аса көп емес түрімен өсіру, тұздылықа шыдамды тұқымдарды өсіру мүмкүндігін шектей өсіреді[23][29].
Бұл топырақтың орман өсіруге жарамдылығын рұқсат берілгені бойынша келесідей көрсеткіштерді береді: отырғызғылардың биіктігі 4-5 м, өміршеңдігінің ұзақтығы 10 жыл, бұл жасқа амандықпен 50% көбірек жеткендегі және бұқаралық кебу белгілері болмауы тиіс. 4 топ-орман өсіруге жарамсыз. Бұл жерде тұрғың топырақты мелиорациялау кезінде ғана ағаш-бұталы тұқымдарды өсіруге мүмкүндік туады.
Топырақтың тұздану дәрежесі топырақтағы тұздың орташа мөлшерімен анықтайды, мынадай қабатта 0-100см немесе 100-200см (Смирнов И.А. 1986). Сонымен қатар, орман өсіруге жарамды деп, комплексті нұсқаулы учаскі орман өсіруге жарамсыз жердің 50% құрайды.
Атап өтетін жайлар, ұзақ өмір сүретін жағдай жасалынып өмір сүре алатын ағаш және бұталы тұқымды жоғары таксациялық көрсеткіштерін осы шарттарға сүйене келк отырғызғыларды кулисалы отырғызу кезінде, арақашықтық сақтау қажет (мол ылғалдылықта) және де топыраққа жоғары агротехникалық дайындық, өмірлік күтім қажет.
Төменде орман өсіруге жарамдылық жайлы сипаттама өткізіледі:
1-топқа қара қоңыр шалғынды қызғылт, шалғынды, тұзданбаған, аз тұзданған және аз сазды және орман өсіруге жарамсыз бұл топқа компоненті 50% болу керек.
Ылғалдылық жағдайына тәуелділігімен топ ішінде, 3 топшаға бөлінген:
1а- автоморфты (қара қоңыр) бұған қарағай мен қайың өсіруге ұсынылады;
1б-жартылай морфты - -(шалғынды қара) терек екпе ағаштарын өсіру үшін;
1в-гидроморфты (шалғынды) тал екпе ағаштарын өсіруге арналған топырақ[23][29].
Бұл топта өсірілген тұқымдар, жоғары таксациялық көрсеткіштерге ие болады және өмір сүру ұзақтығын жағдайда ұзақ өміршеңдігі болады және қайта отырғызу кезінде топырақ дұрыс дайындалады. Агротехникалық іс-шаралар (тереңдігі 60 м-ге дейін жырту, қара пар, мол ылғалдылық кезінде өміршеңдігін ұстау үшін кулисааралық арақашықтық жасау) ылғалдылықты сақтау және жинауына және саздықта көлденең орналасқан тығыз карбонаттықты жою мақсатына бағытталу керек.
Орман өсіруге жарамдылығы - (2 топ) орта дәрежеде тұзданған топырақтарды біріктіреді (аз мөлшерде тұзы бар топырақтарда). Бұлар қара қоңыр, шалғынды қоңыр және профильді тұздану дережесінде шалғынды топырақтар жиі болады, және де әртүрлі нұсқаулықта орта сазданған компоненттері, соның ішінде орманға жарамсызы 50%-ға дейін. Бұл топырақта қанағаттанарлықты тұзға төзімді тұқымдар ғана өсе алады .
Агро іс шара, бұл топырақтарды ең бірінші екпе ағаштарды өсіру кезінде ылғалдылықты бағытталуы тиіс, себебі ылғалдылықты жақсартқан жағдайда өсімдіктер тұздықты жақсы көтереді және көлденең жатқан сазды тығыз қабатты бұзылуына әкеледі.
Шартты орман өсіруге жарамды (3 топ) бұл қатты тұзданғандар, әлсіз және орташа сазданған және де олардың әртүрлі комплекстері. Тұрғылықты топыраққа мелорация жасамай-ақ, құрғақшылыққа айтарлықтай шыдамды тұзға төзімді түрлерді өсіру керек.
Орман өсіру үшін мұндай жерлерді бөлу әдейі бағыттаған екпе ағаштарын құру белгілі тәртіппен шығарылады (қорғанышты көгалдандыру), мұндай топырақты отырғызылған екпе ағаштар шыдамсыз және ұзақ өмір сүре алмайды.
Ағаш-бұталы тұқымдарды орман өсіруге жарамсыз топырақ (4 топ) саздықты біріктіреді, саздықтарды және олардың комплекстерін оған қоса шалғынды-сазды және қатты тұзданған топырақтарды біріктіреді,тұрғынды топырақты мелорация жасағанда игеруге болады (саздалған топырақты кептіру, сызықты гипстеу, шымды қорды қатты тұзданғанда шаю).
Автоморфты және гидроморфты саздықтардың жасвл зонаның солтүстік бөлігі үшін,көбіне мелорациялау келеді,оған қоса химиялық және агробиологиялық әдістердің комплекстерін қоса өңдеген дұрыс.
Химиялық әдіс, фосфогипсті топыраққа енгізіп, кальций жұтылған натрийді араластырады да сілтілі ортаны нейтарилизацияға келтіріп топырақтың физикалық су қасиетін жақсартады. Бұл процесс топырақты органикалық заттармен молықтырғанда және жетерліктей ылғалдылықпен қамтамассыз еткенде ағып өтеді. Сондықтан фосфогипсті бірқалыпты шымтезекпен тыңайтып (30-40 тга) парды егістікке қолданылады.

1.2.6 Жасыл аймақ РМК аумағының гидрографиялық жағдайы
Астана қаласының геоморфологиялық бөліну сызбанұсқасы келісімімен оның бір бөлігі Орталық Қазақстан ұсақ шоқылар маңайында орналасқан. Өндіріс орналасқан территория құлдырауға ұшыраған өзінің әлсіз толқындалған жер бедері көрсетіледі.
Бұл құлдырау көл,тұщы су және тұздалған орлар, шалғынды-батпақта өсіп кеткенөсімдіктер және талдармен өзінің сипаттамасын береді. Терең орлар мен кең жайылған ойыстардың аумағының қанша екеніне қарамастан микро-төмендеу және микро-жоғарлаулау қатарласа орналаса кездесіп далалы аймаққа дақ тәрізденіп сән беріп тұрады. Төбелермен және қыраттанған шоқылар солтүстік-батыс бағытқа қарай созылып бұл жазықтықтың тегістігін бұзған.
Ұсақ шоқылы учаскілер солтүстік-батыс бөлігіндегі территориялар да кездеседі. Шоқылар аса үлкен емес төбешіктер сияқты суреттелген. Шоқыаралық төмендеулер тұйықталған иілген өзінше бір жазықтықтардан құралған.
Есіл өзенінің бойындағы оң жақ бөлігінде жақсы көрсетілген. Оның ені 1-2ден 3-4 км ауытқып тұрады. Беті тегіс жақсы көрінетін орлар ескі арналардың тармақталған жер бедері мен сипатталады. Төменге қарай тегістелу беті көптеген орлармен,территорияның ойыстарымен Талдыкөл қоймасы шекарасының солтүстік-батысына қарай енгізілгенімен сипатталады. Оңтүстіктен, Талдыкөл қоймасына параллельді төменнен арна тәріздес жақсы бөлінген, территорияның түйіскен жері көлдің төмендеуі орталыққа қарай кең емес сызықпен тегістелген беттен құралған. Осы сияқты әртүрдегі жер бедерінің пішіндері топырақтың әртүрлігіне және топырақ жамылғысына комплексті әсерін тигізеді.
Орман ұйымының гидрологиялық жүйесін Вячеслав су қоймасы,Есіл өзенімен Нұра, Сілетті, Нұра-Есіл каналымен және Майбалық, Барлыкөл, Сары Оба өзендерімен көрсетілген
Су магистралінің негізі Есіл өзені болып табылады,ол орман ұйымының оңтүстік-шығыстан, солтүстік-батыс территорияларды басып өтеді. РМК территориясындағы Есіл өзенінің ені 12-ден 20 м-ге дейін ауытқиды, Есіл өзенінің негізгі арнаның тереңдігі 2 м-ге дейін. Аса мән берілмеген Батыс-Сібірге қарай төмендеулер Есіл өзенінің өз қалпында қалуына және оның мағысының ағысының бәсеңдігін,оның улкен ирелеңдігін көрсетеді.
Өзеннің негізгі фазалық жүйесі, көктем кезінде шұғыл тасқын суға айналып,одан кейін терең саба келуімен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.