Кассалық операциялардың есебі
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I – Бөлім. Кассалық операциялар және олардың мәні
1.1. Банктің кассалық операциялары, мазмұны,
мәні ... ... ... ... ... ... .4
1.2.Банктік есеп айырысу шоттарын ашуды
ұйымдастыру
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 5
II – Бөлім. Банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының есебі
2.1.Кассалық операциялардың
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 10
2.2.Банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының
есебі ... ... .12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...27
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..29
Қосымшалар
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Банктің нақты кассалық
операциялары деп аталады. Менің курстық жұмысымның мақсаты кассалық
операцияларды және олардың мәнін, мазмұнын, банктің есеп айырысу кассалық
операциялары туралы дәлелдеп, талдау.
Бүкіл ақша айналымы шаруашылығы байланыстары кешенінің шеңберінде,
ақша қозғалысының жекелеген секторлары бойынша өзіндік ерекшелікке
байланысты және қоғамдық өнім қозғалыстары кезеңінде, өндірістік және
өндірістік емес саланың ақша айналымы, тұтынушылар секторының (тұрғындар),
мемілекеттік қаржы жүйесінің және несие жүйесінің айналымы бөлінеді,
сөйтіп, ақшалай есеп айырысу, эмисиондық және несиелік қатынастарды
біріктіретін, айқындайтын көрсеткіштер кешені тізіліп, банк жүйесін
басқару объектісі тұтастай құрылады.
Қолма-қол жарнаға хабарландыру есеп айырысу есебінде қолма-қол ақша
болғанда жазылады. Банк ақша алушыға түбіртек жазып береді, ол анықтаушы
құжат болып саналады.
Банктер мен олардың клиенттері арасындағы есеп айырысуды дәл
ұйымдастырудың маңызы зор, ол айналым қаражатының жедел айналымына тікелей
ықпал етеді, ал ол ақша қаражатының өз уақытында түсіп, қарыздың
қысқаруына мүмкіндік береді.
Ұлттық банктің облыстық басқаруында Ұлттық банк филиалдары арқылы
кассалық операцияларды жасау үшін коммерциялық банк филиалы үшін арнайы
жеке баланстық 1050 шоттары ашылады.
3
I Бөлім. Кассалық операциялар және олардың мәні
1.1. Банктің кассалық операциялары, мәні, мазмұны
Коммерциялық банктің кассалық операцияларды ұйымдастыруға
ұлттық банкте бекітілген арнайы нұсқау бар. Қазақстан Ұлттық банкі
республика аумағында банкноттарды және тиындарды қажетті мөлшерін
анықтайтын оларды жасап шығаратын және қамтамасыз ететін бірден бір арнайы
орган болып табылады. Кассалық операцияларды жүргізу үшін банктерде арнайы
кассалық торабы болуы керек. Ол банкінің басқа бөлімдернен бөлектеу
орналасуы керек және арнайы жабдықталады. Кассалық қорапқа қойылатын
арнайы талаптар ұлттық банкінің сол туралы ережесінде көрсетілген.
Кассалық операцияларды жүргізуде әрине шығыс пен кіріс болады.
Қолма-қол ақшалар айналысы нақты ақшалар қозғалысын білдіреді.
Оған банкноталар, манеталар және қағаз ақшалар айналысының едәуір бөлігін
орталық банктерден шығарылған банктік билеттер құрайды. Ақша шығаруды
кішкене бөлігі (10% - ға жуығы) қазыналық билеттерді
шығарушы қазынашылықтың үлесіне тиеді.
Касса бойынша операциялардың, яғни 451 шоттың кредиті мен дебеті
есебін кассир жүргізеді. Регистрлерге жазулар бухгалтериялар кассир
есебінің түсуіне қарай жүргізіледі. Біріңғай корреспонденцияланған
шоттардың сомалары біріктіріледі. Айдың аяғында есепті айдың кейінгі
бірінші жұлдызына регистрлердегі қалдық шығарылады, ол кассирдің есебіне
және Бас кітаптағы 451 шоттың қалдығына сәйкес келуі тиіс. Касса
операцияларын кассир Касса кітабында жүргізеді, ондағы парақтар санын
басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәләндырады.
4
1.2. Банктік есеп айырысу шоттарын ашуды ұйымдастыру тәртібі.
Есеп айырысу - кассалық операциялар негізін клиенттердің банктердегі
ашқан ағымдық және басқа да шоттар арқылы жүзеге асады.
Қазіргі кездегі екінші деңгейдегі банктердегі шоттар ашу тәртібі 1998
жылғы 29 маусымдағы Ақшалай төлемдер мен ауыдарымдар туралы Қазақстан
Республикасының заңына және 2000 жылғы 2 маусымдағы Ұлттық банк
Басқармасының № 266 бекітілген Қазақстан Республикасының банктердегі
клиенттердің банктік шоттарын ашу, жүргізу және жабу тәртібі туралы
нұсқаулықта көзделген. Осы нұсқаулыққа сай банктерде ашылатын шоттар
мынадай түрлерге бөлінеді:
- Ағымдағы
- Жинақ
- Корреспонденттік
Жоғарыдағы ережеге сәйкес, Қазақстан Республикасындағы екінші
деңгейдегі банктерде шот ашу мынадай құжаттар талап етеді:
I . Резидент – заңды тұлғалар үшін :
- Жарғысының нотариалды куәләндырылған көшірмесі
- Статистикалық карточка
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Филиалдар мен өкілетті үшін, резидент заңды басшыларына берілген
сенімхаттың көшірмесі
- Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер үшін
Қазақстан Республикасындағы Қаржы Министірлігінен рұқсат қағаз
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
5
- Қол қоюшы тұлғаларға арналған бұйрықтың көшірмесі мен олардың төл
құжаттары
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім шарт
II. Бейрезидент заңды тұлғалар үшін :
- Мемілекеттік немесе орыс тілінде дайындалған филиал немесе өкілеттік
туралы нотариалды куәләндырылған ережесінің көшірмесі
- Статистикалық карточка
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Филиалдар мен өкілеттік үшін, бейрезидент заңды тұлғаның олардың
басшыларына берілген сенімхаттың көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім шарт
III. Шаруа (фермер) шаруашылығы :
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Жерді пайдалануға жер бөлімшесін беру туралы құжаттың ноториалды
куәләндырылған көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім – шарт
IV. Жеке кәсіпкерлер үшін :
- Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің
көшірмесі
6
- Жерді пайдалануға жер бөлімшесін беру туралы құжаттың ноториалды
куәләндырылған көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім-шарт
V. Шетелдік дипломатиялық және консульдық өкілеттіктер үшін:
- Қазақстан Республикасындағы Сыртқы істер министірлігінен берілген,
оның аккредитациясын растайтын құжаттың көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім – шарт
VI. Жеке тұлғалар үшін :
- Жеке куәлік көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім – шарт
- Банк ссудалары, вексельдері және басқа да міндеттемелері бойынша
төлемдер
Есеп айырысу аумағына қарай:
I. Мемлекет ішіндегі есеп айырысулар, оның ішінде:
- бір қаланың ішінде
- қаладан тыс жерлерде, аудандарда, ауылда және тағы сол сияқты.
II. Мемлекет арасында халықаралық есеп айырысулар:
Есеп айырысу уақытына қарай:
7
- сауда операциясы басталғанға дейін аванстық төлемдер
- мәміле жасалған соң, мерзімді төлемдер
- коммерциялық несие шартында, яғни мәміле жасалған соң белгілі
уақыттан кейінгі төлемдер
- мерзімнен бұрын, яғни келіскен мерзімге дейін
- ашық шот бойынша жоспарлы, яғни тауарларды алған сайын үздіксіз
төлемдер
- мерзімі кейінге қалдырылған, яғни бастапқы белгіленген мерзімін
ұзарту жолымен
- мерзімі өтіп кеткен төлемдер, яғни төлем уақыты кешіктірілген
Есеп айырысу жүйелеріне қарай :
- пошта байланысы арқылы
- телеграф-телетайп байланысы арқылы
- телефон байланысы арқылы
- электрондық байланыстар арқылы
- дүниежүзілік банкаралық телекоммуникация қоғамының жүйесі арқылы
Есеп айырысу формаларына қарай:
I. Қолма – қолсыз аударымдар (банктік),оның ішінде :
- кредиттік
- дебеттік
- ашық шот арқылы
- аккредитив
- инкассация
II. Қолма – қол ақшалар арқылы:
Есеп айырысу тәсіліне қарай:
- толық есеп айырысулар
- жартылай есеп айырысулар
8
- өзара талаптар мен міндеттемелерді есепке алу клиринг арқылы есеп
айырысулар
Есеп айырысу құралдарына қарай:
I. Кредиттік аударымның құралдарымен есеп айырысулар, оның ішінде:
- төлем тапсырмасымен
II. Дебеттік аударымдар құралдармен есеп айырысулар, оның ішінде:
- төлем талап тапсырмасы
- чек
- вексель
- инкассалық өкілдер
III. Аралас құралдар арқылы есеп айырысулар, яғни бірде дебеттік, бірде
кредиттік аударымдар түрінде болатын:
- аккредетив
- пластикалық карточкалар
- банктік аударымдар және тағы басқа
Есеп айырысу шамасына қарай:
- ірі төлемдер
- ұсақ төлемдер болып бөлінеді.
9
II Бөлім. Банктің есеп айырысу – кассалық операцияларының есебі
2.1. Кассалық операциялардың есебі.
Кассалық операциялар Ұлттық банктің облыстық басқаруында Ұлттық банк
филиалдары арқылы кассалық операцияларды жасау үшін коммерциялық банк
филиалы үшін арнайы жеке баланстық (167) 1050 шоттары ашылады.
Филиал қолма-қол ақша алу үшін есеп айырысу орталығының кассалық
операциялар бөліміне модем бойынша арыз жібереді, мұнда келесі жазбалар
жүргізіледі:
1) филиалда арыз бергенде:
Дт - 1860 (904) басқа да дебеттер
Кт - 1352 (885) банктің жергілікті филиалдарымен есеп айырысу
2) Есеп айырысу орталығында арызды алғаннан кейін:
Дт - 2152 (886) жергілікті филиалдармен есеп айырысу
Кт - 1050 корреспонденциялық шот
3) Ұлттық банк филиалында:
Дт - 1051 корреспонденциялық шот
Кт - коммерциялық банк филиалындағы арнайы жеке шот.
4) Ұлттық банктің облыстық басқаруында:
Дт - 1051 банктерге филиалдың арнайы жеке шоты
Кт - 1001 облыстық басқару кассасында.
5) Ұлттық банктен алынған қолма – қол ақшаны филиалда кірістегенде:
Дт - 1001 (031)
Кт - 1860 (904)
6) Кассадан артық шыққан ақшаны Ұлттық банкінің облыстық басқаруына
бергенде:
- коммерциялық банктің филиалдарында:
10
Дт – 1002 (032) банкноттар мен монеталар
Кт - 1001 (031) кассадағы қолма – қол ақша
- Ұлттық банк облыстық басқаруында:
Дт - 1001 (030)
Кт – 1051 коммерциялық банктің арнайы жеке шоты
Бірдей уақытта:
Дт - 1051 коммерциялық банктің арнайы жеке шоты
Кт - 1051 корреспонденттік шот.
Есеп айырысу орталығына орталық корреспонденттік шот бойынша жазбаны
алғаннан кейін сәйкес филиалдың субкорреспонденттік шотына сома есепке
алынады:
Дт - 1051
Кт - 2152 (886)
Филиал жазба және 2152 (886) шот бойынша қосымшалар негізінде келесі
жазбаны жүргізеді:
Дт - 1352 (885) жергілікті филиалдармен есеп айырысу
Кт - 1002 (032) банкноттар мен монеталар.
11
2.2. Банктің есеп айырысу – кассалық операцияларының есебі.
Клиенттерді есеп айырысу – кассалық қызмет көрсету барысында және
төлем жасау нәтижесінде банктер корреспонденттік деп аталатын өзара
есептік қатынасқа енеді. Корреспонденттік есептің көмегімен банкаралық
есеп айырысуды ұйымдастырудың екі түрі бар : коммерциялық банктердің бір-
бірімен корреспонденттік қатынасқа негізделген, орталықтандырылған емес
түрі және орталықтандырылғаны, мұнда банктер арасындағы есеп айырысу,
олардың Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банкінде ашылған
корреспонденттік есептері арқылы жүргізіледі.
Банктер арасындағы төлемдерге делдалдық ету Қазақстан Республикасы
Ұлттық банкіне ақша айналымын бақылауға және реттеуге мүмкіндік жасайды.
Орталықтандырылған банкаралық есеп айырысудың негізіне корреспонденттік
есепті қолдану әдісі қаланған.
Корреспонденттік есеп – бұл Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінде
ашылған өзіндік түрдегі банктің есеп айырысу шоты.
Корреспонденттік есеп бойынша жүргізілетін операцияларға жатады:
- банк клиенттерінің ақша қаражаттарын аудару және өндіру ;
- банк кәсіпорындары клиенттерінің бюджетпен, зейнетақы қорларымен және
басқа органдармен есеп айырысу;
- клиенттерден қабылдау және қолма-қол ақша беру, оның ішінде еңбек ақы
төлемі де бар;
- банкаралық қарыздар және депозиттер, бағалы қағаздар, Қазақстан
Республикасы ұлттық банкімен кассалық операциялар;
- клиенттенрге ұсынылған несиелерден түскен пайыздар және басқа
табыстар;
- депозиттік есептер бойынша пайыздарды төлеу;
- банк аппаратын ұстау шығыны және тағы басқалар.
12
Коммерциялық банктер корреспонденттік есеп ашу үшін ұсынады:
- есеп ашуға өтініш;
- қол үлгілері және мөр бедері карточкалары көшірмесі натуралдық
куәләндырылған.
Коммерциялық банк Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі алдында әлемдік
жетістіктер талаптарына сай, банкаралық есеп айырысудың өте тиімді жалпы
мемлекеттік жүйесін құру міндеті тұр. Осыған байланысты банктерді бір-
біріне бастапқы құжаттар жолдаудан босататын электронды төлемді төлемді
ұйымдастыру алдыңғы орынға шығып келеді. Қазақстан Республикасы Ұлттық
банкі жанынан әр түрлі клирингтік құрылымдардың құрылуы, сондай-ақ
коммерциялық банктер арасында тікелей есеп айырысудың енгізілуі көп
жұмысты жеңілдетіп, тездетеді. Орталықтанбаған қатынас қатысушылары -
банктер-корреспонденттер, өзара банктер аралық депозиттер жүйесімен
байланысқан.
Банк-корреспонденттер, хаттар, лауазым иелері қолдарының үлгілері,
телеграфтық кілтті анықтауды алмасу негізінде бір-біріне корреспонденттік
есептер ашып, сол арқылы өзара есеп айырысу жүргізеді. Корреспонденттік
қатынас басқа да қызмет түрлерін жүргізуі мүмкін, оның ішінде банк –
корреспонденттердің клиентке бір банкіге бекітілген лимиттен артық несие
бере алады. Оның үстіне ірі банк корреспонденттер ұсақтарына инвестициялық
портфельді басқару, сатып алу, сату, оның тапсырмасы бойынша бағалы
қағаздарды сақтау және қорғау жөнінде консультациялық қызмет те ұсына
алады.
Коммерциялық банктер шетелдік банктермен корреспонденттік қатынас
орнату үшін ең әуелі Ұлттық банкпен бас валюталық лицензия алу қажет.
Бас лицензия коммерциялық банкке шетелдік банктермен тікелей
корреспонденттік қатынас орнатып, клиенттердің халықаралық есеп айырысу
операцияларын едәуір тездетеді, себебі, клиенттердің валюталық
13
есептері шетелдік банк-корреспонденттік есебіне тура түседі. Бас
валюталық лицензиясы бар коммерциялық банктер басқа коммерциялық банктерге
валюталық операция жүргізу үшін корреспонденттік есептер ашуға құқы бар.
Халықаралық корреспонденттік қатынастар, әдетте, бақылау құжаттары
пакеттерінің алмасуымен басталады. Оған өкілетті тұлғалардың қолдарының
тізімі және тексте қолданылатын тексеру коды, төлемдердің орындалуы туралы
тапсырмалар немесе басқа инструкциялар кіреді. Егер банк-корреспондент
жүйесіне қосылған болса, онда кодтармен алмасу көзделген. Одан басқа,
көрсетілген қызмет үшін жиын көлемі, қызмет ұсынудың жалпы шарттары бір-
біріне беріледі.
Корреспонденттік қатынас өзара сенімге құрылатындықтан, осы қатынасқа
тікелей жауап беретін тұлғалардың бір-бірлеріне кезек баруының рөлі үлкен.
Бұл үшін, әрине, шетелдер тілін білу қажет. Демек, бір банктің
қызметкерлерін екіншісі уақытша жұмысқа қабылдап, оқытқаны тиімді.
Даярлығы мол қызметкерлер банктер келісімдерінің тәуекелділігін тез
анықтап және оны тәуір меңгере алады.
Банкаралық корреспонденттік қатынас арасында, капитал рыногіне
байланысты тәуекелділік болуы мүмкін, мәселен валюталық тәуекелділіктер
(банктер өз ұсынымдарын ұстайтын әртүрлі валюталарды алмастыру
бағамдарынің өзгерістері), сондай-ақ процент ставкілерінің өзгерістеріне
байланысты өзгерістер. Оған қоса, банк-корреспонденттер белгілі елдерге
байланысты жағдайларды ескеріп, тәуекелділіктерді және несиелік
тәуекелділіктерді бағалай білуі тиіс. Белгілі елдерге байланысты
тәуекелділікті бағалаған кезде осы елдің жалпы саяси және экономикалық
жағдайы, атап айтқанда, оның сыртқы қарызды белгілеген мерзімде қайтару
қабілеті ескерілу қажет.
Несиелік тәуекелділікті бағалауға банктің қаржылық сенімділігін бағалау
да енеді. Осы мақсатта банк-корреспонденттер жылдық
14
есептерін бір-біріне алмастырады, ол банктің қаржылық қуатын бағалауға
мүмкіндік береді. Жылдық есепке баланс, табыс пен залал туралы есеп және
түсіндірме жазба енеді. Баланс жасалған күнгі мүмкіндіктердің акционерлік
капиталдың міндеттемелері және үлесін көрсетеді.
Пайда және залал туралы есептер банктің өткен шаруашылық жылы
барысындағы шығысы мен кірісін көрсетіп, банктің пайдасы немесе залалы бар
ма, оның қаржылық нәтижесі қандай, соларды баян етеді.
Іскерлік қатынас тәжірибесі талданады, яғни, банк өз міндеттерін өткен
кезеңде орындады ма, соны білеміз.
Банк арлық корреспонденттік қатынас келісімдері саудаға байланысты
жасалса, аккредитивтер (өнімнің жөнелтілгені тағы да басқа туралы банк
хабарламасы) және бікітілді ме, төлем инкассасының және төлем
тапсырмаларының орындалуына кепілдік берілді ме, мұның бәрі анықталуға
тиіс.
Операцияларды жүзеге асыру үшін банктер бір-біріне есеп ашады. Бұл
есеп шоттар, яғни, бір банкі екінші банкімен ұстанатын есеп НОСТРО
есепшоты деп аталады, яғни, бір банкінің көзқарасынша (латынша НОСТРО,
біз, демек біздің есепшот сізде) деген ұғымды білдіреді. Бір банкінің
көзқарасынша, бұл есепшот ЛОРО (немесе ВОСТРО) деп аталады. Латын бойынша
ЛОРОВОСТРО - сіздікі, яғни, сіздің есепшот бізде дегн ұғым. Бұл
екінші банкі қаржы операциясы, есепшоттарды басқаруға және пайыздарды
есептеуге жауапты деген сөз және өзінің кітабында бірінші банкінің
есепшотын ұстайды. Мәселен, Алматы қаласындағы бір банкі Франкфурттегі
Дойчебанктен неміс маркасымен есеп ашты делік, мұндай жағдайда қызмет
көрсететін банк есепшотқа тиісті жазба түсіріп, оның көшірмесін бір
банкіне жолдайды. Мұндай айналым шағылысу ұстанымы бойынша есепшілік
Алматы банкіне неміс маркасындағы өз
есепшотымен жедел жұмыс жүргізуге мүмкіндік береді.
15
НОСТРО есепшотын иелене отырып, бір банкі ақша қаражатын аудара
алмайды, ол аталған есепшоттың дебет немесе несие бойынша енгізілген
сомалары туралы өз әріптестеріне дәл де нақтылы баяндауы тиіс.
Банк есепшоты ұстағаны, сондай-ақ есепшот бойынша жүргізілген
операциялар үшін белгілі сома төлейді. Төлем деңгейі банктер арасындағы
келісім шарттары және өзара қатынасқа байланысты. Оның сыртында, банктегі
несиенің өсуі дебеттік сальдо бойынша пайыз, әдетте, несиелік балансты
төлеу үшін пайдаланылмайды, себебі, белгілі баланс есепшоты және басқа
операциялар бойынша шығыстар өтемақысы үшін қажет болуы мүмкін. Кейбір
елдерде, мысалы Америка Құрама Штаттарында іс жүзінде қатаң белгіленген
төлеу орнына есепшотта айқындалған жұмысшы баланс ұстау талап етіледі.
Келісім мақсатында банкке ішкі айналы есепшоты ұстау қажет. Банк
келесі бір банкіменде тұрған өз есепшоты НОСТРА-дан төлем тапсырмасын
шығарғанда, ол клиент есепшотын дебеттеп және бұл соманы өзінің ішкі
айналым есепшотына жазады. Келісім (яғни, салыстыру) тиісті банк-
әріптестің НОСТРО есепшотынан шығарылып, ішкі айналым есепшотқа түскен
түсім, банк-корреспондент операцияны тиісті деңгеймен жүргізді ме, немесе
белгілі позициялар ашық қалды ма оны оп-оңай көрсетеді. Оған қоса, ішкі
айналым есепшот жүргізу банкке қаражат қашан дебет немесе несие бойынша
аударылады, соның күнін тексеруге мүмкіндік береді, себебі, ірі сомалардың
бір күнгі жоғалтқан пайыздары үлкен шығынға ұшыратуы мүмкін. Кейбір
жағдайларда банк-корреспондент банк екіншіден, бірінші банкінің есеп
шотында ЛОРО ұстауына болады, әдетте, соңғысы орналасқан елдің
валютасымен, әрине, мұндай кезде есепшотқа қызмет көрсетуге жауап беретін
бір банкі өз корреспондентінің ЛОРО есепшотына түгелдей қабылдайды.
Әріптес, өз кезегінде өзінің ішкі айналым есепшотымен керсінше есеп
жүргізіп, клиенттерін де солай тексеріп тұрады.
16
Корреспонденттік қатынас кезінде НОСТРО есепшотында белгілі
көлемдегі соманы ұстау және есепшот балансына бақылау жүргізудің ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I – Бөлім. Кассалық операциялар және олардың мәні
1.1. Банктің кассалық операциялары, мазмұны,
мәні ... ... ... ... ... ... .4
1.2.Банктік есеп айырысу шоттарын ашуды
ұйымдастыру
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 5
II – Бөлім. Банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының есебі
2.1.Кассалық операциялардың
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 10
2.2.Банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының
есебі ... ... .12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...27
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..29
Қосымшалар
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Банктің нақты кассалық
операциялары деп аталады. Менің курстық жұмысымның мақсаты кассалық
операцияларды және олардың мәнін, мазмұнын, банктің есеп айырысу кассалық
операциялары туралы дәлелдеп, талдау.
Бүкіл ақша айналымы шаруашылығы байланыстары кешенінің шеңберінде,
ақша қозғалысының жекелеген секторлары бойынша өзіндік ерекшелікке
байланысты және қоғамдық өнім қозғалыстары кезеңінде, өндірістік және
өндірістік емес саланың ақша айналымы, тұтынушылар секторының (тұрғындар),
мемілекеттік қаржы жүйесінің және несие жүйесінің айналымы бөлінеді,
сөйтіп, ақшалай есеп айырысу, эмисиондық және несиелік қатынастарды
біріктіретін, айқындайтын көрсеткіштер кешені тізіліп, банк жүйесін
басқару объектісі тұтастай құрылады.
Қолма-қол жарнаға хабарландыру есеп айырысу есебінде қолма-қол ақша
болғанда жазылады. Банк ақша алушыға түбіртек жазып береді, ол анықтаушы
құжат болып саналады.
Банктер мен олардың клиенттері арасындағы есеп айырысуды дәл
ұйымдастырудың маңызы зор, ол айналым қаражатының жедел айналымына тікелей
ықпал етеді, ал ол ақша қаражатының өз уақытында түсіп, қарыздың
қысқаруына мүмкіндік береді.
Ұлттық банктің облыстық басқаруында Ұлттық банк филиалдары арқылы
кассалық операцияларды жасау үшін коммерциялық банк филиалы үшін арнайы
жеке баланстық 1050 шоттары ашылады.
3
I Бөлім. Кассалық операциялар және олардың мәні
1.1. Банктің кассалық операциялары, мәні, мазмұны
Коммерциялық банктің кассалық операцияларды ұйымдастыруға
ұлттық банкте бекітілген арнайы нұсқау бар. Қазақстан Ұлттық банкі
республика аумағында банкноттарды және тиындарды қажетті мөлшерін
анықтайтын оларды жасап шығаратын және қамтамасыз ететін бірден бір арнайы
орган болып табылады. Кассалық операцияларды жүргізу үшін банктерде арнайы
кассалық торабы болуы керек. Ол банкінің басқа бөлімдернен бөлектеу
орналасуы керек және арнайы жабдықталады. Кассалық қорапқа қойылатын
арнайы талаптар ұлттық банкінің сол туралы ережесінде көрсетілген.
Кассалық операцияларды жүргізуде әрине шығыс пен кіріс болады.
Қолма-қол ақшалар айналысы нақты ақшалар қозғалысын білдіреді.
Оған банкноталар, манеталар және қағаз ақшалар айналысының едәуір бөлігін
орталық банктерден шығарылған банктік билеттер құрайды. Ақша шығаруды
кішкене бөлігі (10% - ға жуығы) қазыналық билеттерді
шығарушы қазынашылықтың үлесіне тиеді.
Касса бойынша операциялардың, яғни 451 шоттың кредиті мен дебеті
есебін кассир жүргізеді. Регистрлерге жазулар бухгалтериялар кассир
есебінің түсуіне қарай жүргізіледі. Біріңғай корреспонденцияланған
шоттардың сомалары біріктіріледі. Айдың аяғында есепті айдың кейінгі
бірінші жұлдызына регистрлердегі қалдық шығарылады, ол кассирдің есебіне
және Бас кітаптағы 451 шоттың қалдығына сәйкес келуі тиіс. Касса
операцияларын кассир Касса кітабында жүргізеді, ондағы парақтар санын
басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәләндырады.
4
1.2. Банктік есеп айырысу шоттарын ашуды ұйымдастыру тәртібі.
Есеп айырысу - кассалық операциялар негізін клиенттердің банктердегі
ашқан ағымдық және басқа да шоттар арқылы жүзеге асады.
Қазіргі кездегі екінші деңгейдегі банктердегі шоттар ашу тәртібі 1998
жылғы 29 маусымдағы Ақшалай төлемдер мен ауыдарымдар туралы Қазақстан
Республикасының заңына және 2000 жылғы 2 маусымдағы Ұлттық банк
Басқармасының № 266 бекітілген Қазақстан Республикасының банктердегі
клиенттердің банктік шоттарын ашу, жүргізу және жабу тәртібі туралы
нұсқаулықта көзделген. Осы нұсқаулыққа сай банктерде ашылатын шоттар
мынадай түрлерге бөлінеді:
- Ағымдағы
- Жинақ
- Корреспонденттік
Жоғарыдағы ережеге сәйкес, Қазақстан Республикасындағы екінші
деңгейдегі банктерде шот ашу мынадай құжаттар талап етеді:
I . Резидент – заңды тұлғалар үшін :
- Жарғысының нотариалды куәләндырылған көшірмесі
- Статистикалық карточка
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Филиалдар мен өкілетті үшін, резидент заңды басшыларына берілген
сенімхаттың көшірмесі
- Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер үшін
Қазақстан Республикасындағы Қаржы Министірлігінен рұқсат қағаз
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
5
- Қол қоюшы тұлғаларға арналған бұйрықтың көшірмесі мен олардың төл
құжаттары
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім шарт
II. Бейрезидент заңды тұлғалар үшін :
- Мемілекеттік немесе орыс тілінде дайындалған филиал немесе өкілеттік
туралы нотариалды куәләндырылған ережесінің көшірмесі
- Статистикалық карточка
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Филиалдар мен өкілеттік үшін, бейрезидент заңды тұлғаның олардың
басшыларына берілген сенімхаттың көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім шарт
III. Шаруа (фермер) шаруашылығы :
- Мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі
- Жерді пайдалануға жер бөлімшесін беру туралы құжаттың ноториалды
куәләндырылған көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар нотариалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот туралы келісім – шарт
IV. Жеке кәсіпкерлер үшін :
- Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу туралы куәліктің
көшірмесі
6
- Жерді пайдалануға жер бөлімшесін беру туралы құжаттың ноториалды
куәләндырылған көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3 дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім-шарт
V. Шетелдік дипломатиялық және консульдық өкілеттіктер үшін:
- Қазақстан Республикасындағы Сыртқы істер министірлігінен берілген,
оның аккредитациясын растайтын құжаттың көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Жеке куәлік көшірмесі
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім – шарт
VI. Жеке тұлғалар үшін :
- Жеке куәлік көшірмесі
- Қол қою және мөр басу үлгісі бар ноториалды куәләндырылған, 3дана
карточка
- Банктік шот ашу туралы өтініш
- Банктік шот ашу туралы келісім – шарт
- Банк ссудалары, вексельдері және басқа да міндеттемелері бойынша
төлемдер
Есеп айырысу аумағына қарай:
I. Мемлекет ішіндегі есеп айырысулар, оның ішінде:
- бір қаланың ішінде
- қаладан тыс жерлерде, аудандарда, ауылда және тағы сол сияқты.
II. Мемлекет арасында халықаралық есеп айырысулар:
Есеп айырысу уақытына қарай:
7
- сауда операциясы басталғанға дейін аванстық төлемдер
- мәміле жасалған соң, мерзімді төлемдер
- коммерциялық несие шартында, яғни мәміле жасалған соң белгілі
уақыттан кейінгі төлемдер
- мерзімнен бұрын, яғни келіскен мерзімге дейін
- ашық шот бойынша жоспарлы, яғни тауарларды алған сайын үздіксіз
төлемдер
- мерзімі кейінге қалдырылған, яғни бастапқы белгіленген мерзімін
ұзарту жолымен
- мерзімі өтіп кеткен төлемдер, яғни төлем уақыты кешіктірілген
Есеп айырысу жүйелеріне қарай :
- пошта байланысы арқылы
- телеграф-телетайп байланысы арқылы
- телефон байланысы арқылы
- электрондық байланыстар арқылы
- дүниежүзілік банкаралық телекоммуникация қоғамының жүйесі арқылы
Есеп айырысу формаларына қарай:
I. Қолма – қолсыз аударымдар (банктік),оның ішінде :
- кредиттік
- дебеттік
- ашық шот арқылы
- аккредитив
- инкассация
II. Қолма – қол ақшалар арқылы:
Есеп айырысу тәсіліне қарай:
- толық есеп айырысулар
- жартылай есеп айырысулар
8
- өзара талаптар мен міндеттемелерді есепке алу клиринг арқылы есеп
айырысулар
Есеп айырысу құралдарына қарай:
I. Кредиттік аударымның құралдарымен есеп айырысулар, оның ішінде:
- төлем тапсырмасымен
II. Дебеттік аударымдар құралдармен есеп айырысулар, оның ішінде:
- төлем талап тапсырмасы
- чек
- вексель
- инкассалық өкілдер
III. Аралас құралдар арқылы есеп айырысулар, яғни бірде дебеттік, бірде
кредиттік аударымдар түрінде болатын:
- аккредетив
- пластикалық карточкалар
- банктік аударымдар және тағы басқа
Есеп айырысу шамасына қарай:
- ірі төлемдер
- ұсақ төлемдер болып бөлінеді.
9
II Бөлім. Банктің есеп айырысу – кассалық операцияларының есебі
2.1. Кассалық операциялардың есебі.
Кассалық операциялар Ұлттық банктің облыстық басқаруында Ұлттық банк
филиалдары арқылы кассалық операцияларды жасау үшін коммерциялық банк
филиалы үшін арнайы жеке баланстық (167) 1050 шоттары ашылады.
Филиал қолма-қол ақша алу үшін есеп айырысу орталығының кассалық
операциялар бөліміне модем бойынша арыз жібереді, мұнда келесі жазбалар
жүргізіледі:
1) филиалда арыз бергенде:
Дт - 1860 (904) басқа да дебеттер
Кт - 1352 (885) банктің жергілікті филиалдарымен есеп айырысу
2) Есеп айырысу орталығында арызды алғаннан кейін:
Дт - 2152 (886) жергілікті филиалдармен есеп айырысу
Кт - 1050 корреспонденциялық шот
3) Ұлттық банк филиалында:
Дт - 1051 корреспонденциялық шот
Кт - коммерциялық банк филиалындағы арнайы жеке шот.
4) Ұлттық банктің облыстық басқаруында:
Дт - 1051 банктерге филиалдың арнайы жеке шоты
Кт - 1001 облыстық басқару кассасында.
5) Ұлттық банктен алынған қолма – қол ақшаны филиалда кірістегенде:
Дт - 1001 (031)
Кт - 1860 (904)
6) Кассадан артық шыққан ақшаны Ұлттық банкінің облыстық басқаруына
бергенде:
- коммерциялық банктің филиалдарында:
10
Дт – 1002 (032) банкноттар мен монеталар
Кт - 1001 (031) кассадағы қолма – қол ақша
- Ұлттық банк облыстық басқаруында:
Дт - 1001 (030)
Кт – 1051 коммерциялық банктің арнайы жеке шоты
Бірдей уақытта:
Дт - 1051 коммерциялық банктің арнайы жеке шоты
Кт - 1051 корреспонденттік шот.
Есеп айырысу орталығына орталық корреспонденттік шот бойынша жазбаны
алғаннан кейін сәйкес филиалдың субкорреспонденттік шотына сома есепке
алынады:
Дт - 1051
Кт - 2152 (886)
Филиал жазба және 2152 (886) шот бойынша қосымшалар негізінде келесі
жазбаны жүргізеді:
Дт - 1352 (885) жергілікті филиалдармен есеп айырысу
Кт - 1002 (032) банкноттар мен монеталар.
11
2.2. Банктің есеп айырысу – кассалық операцияларының есебі.
Клиенттерді есеп айырысу – кассалық қызмет көрсету барысында және
төлем жасау нәтижесінде банктер корреспонденттік деп аталатын өзара
есептік қатынасқа енеді. Корреспонденттік есептің көмегімен банкаралық
есеп айырысуды ұйымдастырудың екі түрі бар : коммерциялық банктердің бір-
бірімен корреспонденттік қатынасқа негізделген, орталықтандырылған емес
түрі және орталықтандырылғаны, мұнда банктер арасындағы есеп айырысу,
олардың Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банкінде ашылған
корреспонденттік есептері арқылы жүргізіледі.
Банктер арасындағы төлемдерге делдалдық ету Қазақстан Республикасы
Ұлттық банкіне ақша айналымын бақылауға және реттеуге мүмкіндік жасайды.
Орталықтандырылған банкаралық есеп айырысудың негізіне корреспонденттік
есепті қолдану әдісі қаланған.
Корреспонденттік есеп – бұл Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінде
ашылған өзіндік түрдегі банктің есеп айырысу шоты.
Корреспонденттік есеп бойынша жүргізілетін операцияларға жатады:
- банк клиенттерінің ақша қаражаттарын аудару және өндіру ;
- банк кәсіпорындары клиенттерінің бюджетпен, зейнетақы қорларымен және
басқа органдармен есеп айырысу;
- клиенттерден қабылдау және қолма-қол ақша беру, оның ішінде еңбек ақы
төлемі де бар;
- банкаралық қарыздар және депозиттер, бағалы қағаздар, Қазақстан
Республикасы ұлттық банкімен кассалық операциялар;
- клиенттенрге ұсынылған несиелерден түскен пайыздар және басқа
табыстар;
- депозиттік есептер бойынша пайыздарды төлеу;
- банк аппаратын ұстау шығыны және тағы басқалар.
12
Коммерциялық банктер корреспонденттік есеп ашу үшін ұсынады:
- есеп ашуға өтініш;
- қол үлгілері және мөр бедері карточкалары көшірмесі натуралдық
куәләндырылған.
Коммерциялық банк Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі алдында әлемдік
жетістіктер талаптарына сай, банкаралық есеп айырысудың өте тиімді жалпы
мемлекеттік жүйесін құру міндеті тұр. Осыған байланысты банктерді бір-
біріне бастапқы құжаттар жолдаудан босататын электронды төлемді төлемді
ұйымдастыру алдыңғы орынға шығып келеді. Қазақстан Республикасы Ұлттық
банкі жанынан әр түрлі клирингтік құрылымдардың құрылуы, сондай-ақ
коммерциялық банктер арасында тікелей есеп айырысудың енгізілуі көп
жұмысты жеңілдетіп, тездетеді. Орталықтанбаған қатынас қатысушылары -
банктер-корреспонденттер, өзара банктер аралық депозиттер жүйесімен
байланысқан.
Банк-корреспонденттер, хаттар, лауазым иелері қолдарының үлгілері,
телеграфтық кілтті анықтауды алмасу негізінде бір-біріне корреспонденттік
есептер ашып, сол арқылы өзара есеп айырысу жүргізеді. Корреспонденттік
қатынас басқа да қызмет түрлерін жүргізуі мүмкін, оның ішінде банк –
корреспонденттердің клиентке бір банкіге бекітілген лимиттен артық несие
бере алады. Оның үстіне ірі банк корреспонденттер ұсақтарына инвестициялық
портфельді басқару, сатып алу, сату, оның тапсырмасы бойынша бағалы
қағаздарды сақтау және қорғау жөнінде консультациялық қызмет те ұсына
алады.
Коммерциялық банктер шетелдік банктермен корреспонденттік қатынас
орнату үшін ең әуелі Ұлттық банкпен бас валюталық лицензия алу қажет.
Бас лицензия коммерциялық банкке шетелдік банктермен тікелей
корреспонденттік қатынас орнатып, клиенттердің халықаралық есеп айырысу
операцияларын едәуір тездетеді, себебі, клиенттердің валюталық
13
есептері шетелдік банк-корреспонденттік есебіне тура түседі. Бас
валюталық лицензиясы бар коммерциялық банктер басқа коммерциялық банктерге
валюталық операция жүргізу үшін корреспонденттік есептер ашуға құқы бар.
Халықаралық корреспонденттік қатынастар, әдетте, бақылау құжаттары
пакеттерінің алмасуымен басталады. Оған өкілетті тұлғалардың қолдарының
тізімі және тексте қолданылатын тексеру коды, төлемдердің орындалуы туралы
тапсырмалар немесе басқа инструкциялар кіреді. Егер банк-корреспондент
жүйесіне қосылған болса, онда кодтармен алмасу көзделген. Одан басқа,
көрсетілген қызмет үшін жиын көлемі, қызмет ұсынудың жалпы шарттары бір-
біріне беріледі.
Корреспонденттік қатынас өзара сенімге құрылатындықтан, осы қатынасқа
тікелей жауап беретін тұлғалардың бір-бірлеріне кезек баруының рөлі үлкен.
Бұл үшін, әрине, шетелдер тілін білу қажет. Демек, бір банктің
қызметкерлерін екіншісі уақытша жұмысқа қабылдап, оқытқаны тиімді.
Даярлығы мол қызметкерлер банктер келісімдерінің тәуекелділігін тез
анықтап және оны тәуір меңгере алады.
Банкаралық корреспонденттік қатынас арасында, капитал рыногіне
байланысты тәуекелділік болуы мүмкін, мәселен валюталық тәуекелділіктер
(банктер өз ұсынымдарын ұстайтын әртүрлі валюталарды алмастыру
бағамдарынің өзгерістері), сондай-ақ процент ставкілерінің өзгерістеріне
байланысты өзгерістер. Оған қоса, банк-корреспонденттер белгілі елдерге
байланысты жағдайларды ескеріп, тәуекелділіктерді және несиелік
тәуекелділіктерді бағалай білуі тиіс. Белгілі елдерге байланысты
тәуекелділікті бағалаған кезде осы елдің жалпы саяси және экономикалық
жағдайы, атап айтқанда, оның сыртқы қарызды белгілеген мерзімде қайтару
қабілеті ескерілу қажет.
Несиелік тәуекелділікті бағалауға банктің қаржылық сенімділігін бағалау
да енеді. Осы мақсатта банк-корреспонденттер жылдық
14
есептерін бір-біріне алмастырады, ол банктің қаржылық қуатын бағалауға
мүмкіндік береді. Жылдық есепке баланс, табыс пен залал туралы есеп және
түсіндірме жазба енеді. Баланс жасалған күнгі мүмкіндіктердің акционерлік
капиталдың міндеттемелері және үлесін көрсетеді.
Пайда және залал туралы есептер банктің өткен шаруашылық жылы
барысындағы шығысы мен кірісін көрсетіп, банктің пайдасы немесе залалы бар
ма, оның қаржылық нәтижесі қандай, соларды баян етеді.
Іскерлік қатынас тәжірибесі талданады, яғни, банк өз міндеттерін өткен
кезеңде орындады ма, соны білеміз.
Банк арлық корреспонденттік қатынас келісімдері саудаға байланысты
жасалса, аккредитивтер (өнімнің жөнелтілгені тағы да басқа туралы банк
хабарламасы) және бікітілді ме, төлем инкассасының және төлем
тапсырмаларының орындалуына кепілдік берілді ме, мұның бәрі анықталуға
тиіс.
Операцияларды жүзеге асыру үшін банктер бір-біріне есеп ашады. Бұл
есеп шоттар, яғни, бір банкі екінші банкімен ұстанатын есеп НОСТРО
есепшоты деп аталады, яғни, бір банкінің көзқарасынша (латынша НОСТРО,
біз, демек біздің есепшот сізде) деген ұғымды білдіреді. Бір банкінің
көзқарасынша, бұл есепшот ЛОРО (немесе ВОСТРО) деп аталады. Латын бойынша
ЛОРОВОСТРО - сіздікі, яғни, сіздің есепшот бізде дегн ұғым. Бұл
екінші банкі қаржы операциясы, есепшоттарды басқаруға және пайыздарды
есептеуге жауапты деген сөз және өзінің кітабында бірінші банкінің
есепшотын ұстайды. Мәселен, Алматы қаласындағы бір банкі Франкфурттегі
Дойчебанктен неміс маркасымен есеп ашты делік, мұндай жағдайда қызмет
көрсететін банк есепшотқа тиісті жазба түсіріп, оның көшірмесін бір
банкіне жолдайды. Мұндай айналым шағылысу ұстанымы бойынша есепшілік
Алматы банкіне неміс маркасындағы өз
есепшотымен жедел жұмыс жүргізуге мүмкіндік береді.
15
НОСТРО есепшотын иелене отырып, бір банкі ақша қаражатын аудара
алмайды, ол аталған есепшоттың дебет немесе несие бойынша енгізілген
сомалары туралы өз әріптестеріне дәл де нақтылы баяндауы тиіс.
Банк есепшоты ұстағаны, сондай-ақ есепшот бойынша жүргізілген
операциялар үшін белгілі сома төлейді. Төлем деңгейі банктер арасындағы
келісім шарттары және өзара қатынасқа байланысты. Оның сыртында, банктегі
несиенің өсуі дебеттік сальдо бойынша пайыз, әдетте, несиелік балансты
төлеу үшін пайдаланылмайды, себебі, белгілі баланс есепшоты және басқа
операциялар бойынша шығыстар өтемақысы үшін қажет болуы мүмкін. Кейбір
елдерде, мысалы Америка Құрама Штаттарында іс жүзінде қатаң белгіленген
төлеу орнына есепшотта айқындалған жұмысшы баланс ұстау талап етіледі.
Келісім мақсатында банкке ішкі айналы есепшоты ұстау қажет. Банк
келесі бір банкіменде тұрған өз есепшоты НОСТРА-дан төлем тапсырмасын
шығарғанда, ол клиент есепшотын дебеттеп және бұл соманы өзінің ішкі
айналым есепшотына жазады. Келісім (яғни, салыстыру) тиісті банк-
әріптестің НОСТРО есепшотынан шығарылып, ішкі айналым есепшотқа түскен
түсім, банк-корреспондент операцияны тиісті деңгеймен жүргізді ме, немесе
белгілі позициялар ашық қалды ма оны оп-оңай көрсетеді. Оған қоса, ішкі
айналым есепшот жүргізу банкке қаражат қашан дебет немесе несие бойынша
аударылады, соның күнін тексеруге мүмкіндік береді, себебі, ірі сомалардың
бір күнгі жоғалтқан пайыздары үлкен шығынға ұшыратуы мүмкін. Кейбір
жағдайларда банк-корреспондент банк екіншіден, бірінші банкінің есеп
шотында ЛОРО ұстауына болады, әдетте, соңғысы орналасқан елдің
валютасымен, әрине, мұндай кезде есепшотқа қызмет көрсетуге жауап беретін
бір банкі өз корреспондентінің ЛОРО есепшотына түгелдей қабылдайды.
Әріптес, өз кезегінде өзінің ішкі айналым есепшотымен керсінше есеп
жүргізіп, клиенттерін де солай тексеріп тұрады.
16
Корреспонденттік қатынас кезінде НОСТРО есепшотында белгілі
көлемдегі соманы ұстау және есепшот балансына бақылау жүргізудің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz