Ұлттық банкті орталық эмиссиялық банк немесе банктердің банкі
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Туран-Астана университеті
“Экономика факультеті
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС
Ақша, несие, банк пәні
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері: оның қызметтері
мен операциялары
Тексерген:Тәжіғұлова А.Ж.
Орындаған:Асмағамбетова Ә. Қ.
Астана 2008
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1Коммерциялық банктердің құрылымы және заңдық ұйымдасуы ... ... ... ... .6
1.2Коммерциялық банктердің дәстүрлі және дәстүрлі емес қызмет
көрсетулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКСЫНДАҒЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ
БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУЛЕРІН ТАЛДАУ
2.1 Астана қалалалық филиалы ААҚ Халық Банк қызмет көрсетулерін
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
2.2 Астана қалалаық филиалы ААҚ Халық Банк қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3 АСТАНА ҚАЛАЛЫҚ ФИЛИАЛЫ ААҚ Халық Банкінің БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІНІҢ ДАМУ
БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .40
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..41
КІРІСПЕ
Банктер-нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы-нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай
болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны-банктер болғандықтан, масштабы мен маңызы
жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді. Банктер
мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі
шектеулі серіктестіктердің, мектептер, мен ауруханалардың, институттар мен
бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын шоғырландырып, оларды
іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар, банк төлем, есеп
айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген сан алуан
операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылады және
экономиканың мәнсіз бөлігіретінде қызмет атқарады.Нәтижесінде банк ісін
ұйымдастыру Ресей банктерінің дәстүрін және тәжірибесін жоғалтты. Бүгінгі
таңдағы мақсат, нарықтық экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра
отырып әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Банктер нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы нарықтық механизмін нақты құруға жағдай болып
табылады. Сонымен қатар, банктер өндірістің материалдық және материалдық
емес сфераларының даму бағыттары қоғамның бір этаптан басқа этапқа көшу
қозғалысын реттейді.
Банктер арқылы эканомиканың әр түрлі салаларынан капиталдың көбеюі
жүзеге асып, өндірістің үдерісі үздіксіз дамиды. Екінші деңгейлі банктердің
қызметінің дамуы мен жетілдірілуі Қазақстан экканомикасына үлкен септігін
тигізеді. Қазақстан Республикасында қазіргі кезде банк жүйесі екі деңгейде:
бірінші жоғарғы деңгейдегі банк –Орталық банк,–екінші деңгейдегі банктер -
коммерциялық банктер деп аталады.
Барлық мемлекеттерде Орталық банк ақша-несие саясатын қалыптастырады
және жүзеге асырады, екінші деңгейлі банктердің іс-әрекетін қадағалайды
және ұйымдастырады.
Қазақстан Республикасында орталық бір ғана банк бар. Оны –Ұлттық
банк деп атайды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы заңы бойынша
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі - Қазақстан Республикасының Орталық
банкі және республикамыздағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады.
Ұлттық банкті орталық эмиссиялық банк немесе банктердің банкі.
Ұлтық банк ақша айналымының құрылымын және көлемін екінші деңгейлі
банктердің операцияларын басқару арқылы реттейді.
Ұлттық банк ұлттық валютаны айналымға шығарады, мемлекеттің алтын
резервтерін сақтайды. Сонымен бірге Ұлттық банк халықаралық ақша
нарығында сатушы және сатып алушы қызметін орындайды. Шет мемлекеттердің
және Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінің істерін
үйлестіреді.
Екінші деңгедегі банктер – бұл коммерциялық банктер. Қазақстандағы
екінші деңгейлі банктерге- Халық банкі, Тұран әлем банкі, Центр кредит
банкі, Темір банк, Казкомерц банк т.б. жатады.
Жалпы Қазақстан Респубикасында 34-екінші деңгейлі банктер бар.
Екінші деңгейлі банктердің яғни коммерциялық банктердің міндетті
-резервтерді банктер арасындағы шот айыру ретінде пайдаланылады.
Коммерциялық банктердің негізгі функциясы несие беру және салымдарды өсіру.
Осындай шаралардың нәтижесінде коммерциялық банктер ақша ұсынысын
кеңейтеді.
Сонымен бірге Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктер,
банктік заңдылықтарға сәйкес бағалы қағаздар нарығында да әр түрлі кәсіби
қызмет көрсете алады. Оларға : брокерлік, дилерлік, депозитарлық,
кастодиандық , трастық, клирингтік және тіркеушілік қызметтер жатады.
Екінші деңгейлі банк өзінің міндеттемелерін күнделікті орындап
отыруын қамтамасыз етуі үшін активті және пассивті операциялармен жұмыс
жасайды.
Екінші деңгейлі банктердің активтік операциялары банк қызметіндегі
маңызды операциялардың біріне жатады.
Екінші деңгейлі банктердің активтік операциялары - пайда табу
мақсатында банктік ресурстарды, әр түрлі активтер бойынша орналастыруды
білдіреді.
Екінші деңгейлі банктік активтердің құрылымы баланыстың актив жағында
көрсетілетін сапасына қарай бөлінген баптардың нәтижесіндегі қатынасын
сипаттайды. Активтердің сапасы активтік операциялардың түрлендірілуіне,
тәуекелді активтерінің көлеміне, толық құны жоқ активтердің көлеміне және
активтердің өзгеріске ұшырауы белгілеріне қарай анықталады.
Екінші деңгейлі банктердің активтерін төмендегідей төрт топқа бөлуге
болады:
1. касса және оған теңесетін ақшалай қаражаттар;
2. бағалы қағаздарға жұмсалған инвестициялар;
3. ссудалар;
4. банктің ғимараты мен жабдықтары.
Екінші деңгейлі банктердің Пассивтік операциялар – бұл несиелік және
активтік операциялары - делінеді. Бұл дегенің банктің активті-пассивтік
шоттағы қаражаттардың өсуін, яғни пассив пен активтің арту формасын
білдіретін операцияларды сипаттайды.
Пассивтік операциялардың төмендегідей формалары болады.:
• Коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы
эмиссиялауы;
• Банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және
құру;
• Басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
• Депозиттік операциялар.
Сонымен Қазақстан Республикасының банктерінің екі деңгей бар екенін
анықтадық. Яғни жоғарғы деңгейлі орталық банк – Ұлттық банк, ал екінші
деңгелі банк –бұл коммерциялық банктер.Осы комерциялық банктің активті
және пассивті операцияларына қысқаша анықтама беріп өттік.
Осыдан келе курыстық жұмыстың тақырыбы мәселелі және жан-жақты болып
табылады.
Курыстық жұмыстың мақсаты болып, коммерциялық банктердің қызметтерін
дамыту жөніндегі сұрақтар және Қазақстан эканомикасында оның алатын рөлі.
Осы мақсаттарға жету үшін келесі мәселелер қойылды:
Біріншіден, коммерциялық банктердің заңдық, құрылымдық ұйымдасуы,
екіншіден, коммерциялық банктердің дәстүрлі және дәстүрлі емес қызметтерін
әзірлеу, үшіншіден, Қазақстан Республиккасындағы коммерциялық банктердің
қызметіне талдау беру, төртіншіден, Қазақстан Республикасындағы банктердің
қызметін бағалау, бесіншіден, комерциялық банктердің қызмет етуінде шетел
тәжірибесін қарастыру.
Курыстық жұмыстың әдістемелік негізі болып, Қазақстан Республикасының
заңдылық және нормативтік-құқықтық актілері Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банк нұсқамалары отандық және шетелдік экономистердің еңбектері, ААҚ
“Халық банк филиалының” мағлұматтары баспасөз баптары, ситатистикалық
берілгендер алынды.
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1Коммерциялық банктердің құрылымы және заңдық ұйымдасуы
Банктердің пайда болуы мен шығу тарихы, басқа да халықаралық
қалыптасулар секілді, олардың пайда болуымен ғана байланысты емес,олардың
мәні одан да зор болып келеді. Қысқаша айтқанда, олардың мәні өндірістік
күштердің өсуінің нақты тарихи үдерістеріне байланысты болып табылады.
Өндірістің материалдық және материалдық емес сфералардың даму бағыттары
қоғамның бір этаптан басқа этапқа көшу қозғалысын реттейді. Осы тұрғыдан
банктік жүйенің даму үрдісін байқауға болады.
Алғашқы кездерден бастап банктердің пайда болуымен қызмет етуі, өзінің
дамуында бірнеше тарихи кезеңдерден өткен ақша эволюциясына байланысты.
Ежелгі Рим және антикалық Грецияда ақша рөлін мал атқарған кезде, ешқандай
банктер туралы сөз болуы мүмкін емес еді. Бірақта, ежелгі және қазіргі
заманғы тарихта да банктердің қандай операцияларды орындаумен байланысты
пайда болғаны жөнінде толық мәліметтер жоқ. Сондықтан да эканомикалық
әдебиетте банктердің шығу тарихы толық анықталмаған, ал қазіргі жаңа
тарихтардағы мәліметтер бойынша банктердің пайда болуын метал ақшаның пайда
болу кезеңіне жатқыза аламыз. Осы жерде француз елінің мақалын келтіре кету
артық емес: Егерде тиын домалақ болса - ол айналуы керек. Оның айналымы
банк арқылы жылдамтылады. Кейбір ғалымдардың айтуы бойынша, банктер
феодализм кезінде пайда болды, ал басқа ғалымдардың ойы бойынша ақша және
несие қатынастары құлиеленушілік қоғам болған кезде де өз орнын алған еді.
Банк деген ұғым не, ол қалай пайда болды деген сұраққа жауап
іздестірейік Банк деген ұғым италиян сөзі bank-орындық, айырбас
орындығы-айырбас орны дегенді білдіреді.
Тарихта банктердің ең қарапайым қызметі, мысалы тұқым сатып алуға ақшаны
несиеге алған жағдай жаңа эраға дейінгі Вавилонда кездескен. Сол сияқты
ақшаны несиеге алып ертедегі Египетте, Грецияда, Римде зәулім ғимараттар
салған. Ал фоедализмге өту кезінде тауар-ақша айналысы және несие
қатынастардың ауқымы тарылып, тек XIII-XIV ғасырларда сауданың кең
өрістеуіне байланысты төлем делдалы ретінде банк ісі қарқынды өрістей
бастаған. Ортағасырда банк ісінің орталығы Италия, Германия, Нидерланды
болып саналса, ал ерте капитализм жағдайында Англия болған.
Капиталистік банктердің алғашқы ізашарлары Флоренция мен Венецияда
1587ж. айырбас ісінің негізінде, яғни әр түрлі қалалардың ақшасы пайда
болды. Банктердің негізгі операциялары ақшаны сақтау, қабылдау мен ақшасыз
есеп айрысуды жүргізу болған. Ақшасыз есеп айырысуды жүргізудің мәні-екі
клиенттің қатысуымен банктердің кітабына бір шоттан екінші шотқа белгілі
бір соманы аударып жазу.Кейінірек ол осындай негізде Амстердамда (1609ж.)
және Гамбургте (1618ж.) ұйымдастырылды.
Бұл банк ісінің анайы түрі еді. Бұл кезде банктер саудаға және есеп
айырысуға қызмет еткенмен, олардың өндіріспен, өндірістік капиталисттің
қайталама айналымымен байланысты аз болды, несие ақшаларын шығару қызметі
де дамыған жоқ. Ал капиталисттік банктер керісінше ұдайы өндірістің
өнеркәсіп және сауда капиталының қажеттілігінен пайда болды. Натуралды
шаруашылықтың ыдырауы, сауда мен тауар айналысының дамуы есеп айырысу мен
несиенің маңызын артырды. Жалдамалы еңбекке көшу халық табысының көп
бөлігін ақша түрінде төлеуге мәжбүр етті. Тұрақты ақша айналысы пайда
болды, оны ұйымдастыру мен техникалық жағынан қамтамасыз етуді банктер
өздеріне алды.
К.Маркс банктердің пайда болуы туралы былай деген: Кәсіпкерліктің
ерекше саласы пайда болды, себебі ол ерекше сала ретінде барлық таптардың
ақша механизмін қамтамасыз етеді, ол шоғырланып, ірі масштабта
жүргізіледі. Сонымен қатар банктер несие ісінің екінші жағы-өсім әкелетін
капиталды да басқарады. Өйткені банктер фирмалар мен үлкен мекемелердің
және халықтың жинағы мен табыстары сияқты уақытша бос ақша қаражатын да
шоғырландырып және оны несиеге беру арқылы несие үшін ақы төлеп, табыс
табады. Банктер іріленген сайын тұтас несие беруші ретінде капиталистік
кәсіпкерліктің дербес саласына айналады. Банктердің түрлеріне келетін
болсақ, олар келесідей бөлінеді:
Эмиссиялық банк-ол айналысқа ақша белгілерін эмиссиялауға, шығаруға
құқысы бар, әдетте, орталық банк. Әр мемлекеттерде орталық банк әртүрлі
аталады. Мысалы, бұрынғы КСРО-да ол мемлекеттік деп, ал қазіргі Қазақстанда-
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі деп аталады. Мемлекеттің Орталық
банкінің негізгі мақсаты айналысқа ақша бірлігін шығару, банктерге ерекше
тауар ақша белгісін сату және банк жүйесінің несие-есеп, эмиссиялық жұмысын
басқару. Ол елдің екі деңгейлі банк жүйесінің-жоғары деңгейдегі банк.
Мемлекеттегі басқа банктердің барлығының да ақша белгілерін шығаруға
құқы жоқ эмиссиялық емес банктер. Олар екінші деңгейлі, инвестициялық,
инновациялық, ипотекалық және тағы да басқа банктер.
Екінші деңгейлі банктер-клиенттерге қызмет түрлерін үнемі ұлғайтып
тұратын әмбебап үлгідегі банк. Ал басқа банктер бір-екі қызмет түріне
маманданған банктер.
Инвестициялық және инновациялық банктердің екі түрі де ұзақ уақытқа ақша
қаражатын шоғырландырумен маманданады, яғни олар акция, облигация және
басқа бағалы қағаздар шығару арқылы ақша тартып, кейін ұзақ мерзімге
қарызға береді. Инвестициялық банктер кәсіпкерлерге қарыз берсе, ал
инновациялық банктер технологиялық жаңалықтарды өңдеуді және оны игеруді
несиелейді.
Ипотекалық банктер-жерді және жылжымайтын мүліктерді кепілдікке алып,
ұзақ мерзімге несиеге береді. Олар ипотекалық облигация, акция және басқа
бағалы қағаздарды сату арқылы ақша жинақтайды.
Алғашқы банктер XVIII ғасырдың екінші жартысында мемлекеттік (қазыналық)
банк түрінде пайда болды, XIX ғасырдың аяғы және XX ғасырдың басында
Ресейдің банк жүйесі негізінен мынадай банк-несие мекемесінен құрылды:
мемлекеттік банк (1860ж. құрылған), қоғамдық қалалық (252 банк) және жер
белгілері; көп буынды жеке банктер: акциоенерлік банктер (49 филиалдары бар
44 банк), өзара несиелейтін қоғамдар (83), екінші денгейлі банктер (32),
несие-жинақтау серіктестіктері (729). Бұлардан басқа банктік операциялардың
көпшілігін жүргізіп, сонымен қатар жоғары қауыпты операциялар жүргізу үшін
клиенттердің қаражаттарын тартумен шұғылданатын банктік кеңселер, сауда
үйлері, айырбастау дүкендері болды.
1917жылы қазаң төнкерісінен кейін банк ісін ұиымдастыруды мемлекет
монополиялы түрде өз қолына алып, нәтижесінде жеке екінші денгейлі бактер
мен басқа несие мекемелері Мемлекеттік банкпен біріктірілді.
90-шы жылдың басында банктердің саны 200-ден асты, әрине бұл олардың
экстенсивті жағынан дамуын сипаттаса, сол жылдың орта кезінен бастап, күні
бүгінге дейін банктерімізідің саны біртіндеп азаюда, ал бұл құбылысты
олардың қарқынды өсуімен байланыстыруға болады.
ҚР екінші деңгейдегі банктері ҚР Ұлттық банктің берген лицензиясы
негізінде қызмет етеді.
Лицензияның өзіндік стандартты формасы бар және онда коммерциялық
банктердің айналысатын қызмет түрі жазылады. Қазақстанда берілетін
лицензияның дамыған шет елдерден айырмашылығы әмбебаптығы болып табылады.
ҚР-дағы банк қызметінде мемлекеттік органдар банктердің мамандануын
белгілемейді, мысалға, инвестициялық-ипотекалық қызметтерді жүзеге асырады
және тағы басқалары. Қазақстандық банктер бағалы қағаздар нарығына да
тікелей қатысуға толық құқылы.
Банктік операцияларды жүзеге асыруға алатын лицензиядан басқа ҚР Ұлттық
банктен валюталық операцияларды жүзеге асыруға бас лицензия алады.
Кесте 1 ҚР-дағы коммерциялық банктердің сандық құрамы кезеңнің басына
кезеңнің
басына
Банк түрлері 01. 01. 01.
01. 01. 01
96. 97. 98.
Талап ету депозиті 209600 456400 471400
Мерзімді 58087 78988 106503
Валюталық 132095 160578 179012
Барлығы 399782 695966 756915
* Астана қаласының ААҚ Халық Банк филалының бук.балансы 2005-2007ж.
Кесте 2. бойынша талдау беретін болсақ, барлық депозиттер арасында ең
үлкен үлес салмағы 2006 жылдың аяғына барлық депозиттер қалдығынан талап
ету депозиті-58,4% және валюталық-26,3% құрайды, яғни 2006 жылы
депозитердің көбеюі байқалады.
Банк келесі қызмет банктің ұсынатын несиелері.
Несиелер: Несиелер-қайтарылу мерзімі жағдайында қарыз алушыға берілетін
ақшалай немесе тауарлық формадағы қарыз, қарыз алушының қолданған қарыздары
үшін пайыздық төлем.
Несие-бұл қайтару негізінде несие беруші мен несие алушыға ақшалай
немесе тауар түрінде берілетін несие: көбінесе несие үшін процент төлеу
түрінде, несиенің сан алуандығы, ережесі, ұсыну мерзімі, проценттерді төлеу
бойынша ажыратылады.
Несиелік келісім-шартта несиелік қарым-қатынастардың субъектілері- несие
беруші және қарыз алушы.Несие берушілер ретінде белгілі бір мерзімге
меншікті бос ақша қаражаттарын несиеге беретін тұлғалар болып табылады.
Қарыз алушы-белгілі бір мерзімде қайтаруға қаржыны пайдалану үшін қажет
ететін несиелік қатынастардың бір жағы. Банктік несие бойынша несиелік
қатынастар субъектісі-бұл жерде міндетті түрде екі тұлға несие беруші және
қарыз алушы.
Бұл көбінесе тартылған қаражаттар негізінде жұмыс істеумен байланысты,
яғни шаруашылық органдар, халық және мемлекетке қатысы бойынша банктегі
шоттарда жатқан қаражаттар иесі ретінде қарыз алушы саналады. Қажет ететін
тұлғалардың пайдасына өзіндегі ресурстарды бөле отырып, банктер несие
беруші ретінде болып отырады.
Халық банкте пайдалану мерзімі бойынша несиенің келеаі түрлерін ұсынады:
қысқа мерзімді-негізінен бір жылға дейінгі мерзімге және кәсіп орынның
айналым капиталын қалыптастыру мақсатында беріледі, орташа мерзімді, бес
жылға дейінгі мерзімге, ұзақ мерзімді-бес жылдан артық мерзімге берілген
және инвестициялық капитал ретінде қолданылады.
Қамтамасыз ету бойынша несиелер: кепілдірілген сәйкес, қамтамасыз етуге,
кепілдікке беріледі, бланктік (сенімділік) несие кепілдікпен қамтама сыз
етілген, теке қана қарыз алушыға жеке сенім негізінде берілетін несие,
несиелік карточкалар бойынша қарыздар, депозит кепілдігіне қарыз.
Мақсаты бойынша несиелер: банктермен ақшалай формада ұсыныла ды,
коммерциялық заңды және жеке тұлғаларға тауарлы түрде қарыз міндеттемелері
бойынша беріледі, халықаралық-сатып алушылардың сатушы лардан тауарларды
алу үшін формасы түрінде беріледі.
Клиенттерге ұсынылған несиелердің көлемі мен үлесін келесі үшінші кесте
арқылы көре аласыздар.
Кесте 3.
* Астана қаласының ААҚ Халық Банкінің филалының несиелендіруі.
Несие түрлері 2005 Үлесі,%2006 Үлесі, 2007 Үлесі,%
жыл жыл % жыл
Өнеркәсіп 2860 24,6 32675 32,3 - -
Сауда 5108 44,0 35397 35,0 - -
Микронесие - - 6271 6,2 1000 9,1
Ауыл шаруашылығы - - 2024 2,0 - -
Халық 3640 31,4 19640 19,4 - -
Мемлекетік өндіріс 5207 5,1 10015 90,9
Барлығы 11608 100,0 101214 100,0 11015 100,0
* * Астана қаласының ААҚ Халық Банктің бук.балансы 2005-2007ж
Сонымен кесте 3. бойынша 2005 және 2006 жылдарды салыстырғанда, ең үлкен
үлес салмағы өндіріске берілген несиелер, сәйкесінше 6,25% және 36,8%
өнеркәсіпке берілген барлық несиелер қарыз портфелінің жалпы көлемінен
57,5% құрайды. Ал 2007 жылды 2006 жылмен салыстырғанда барлық түрлеріне
сұраныс болмаған, бірақта несиенің көлемі сәйкесінше төмен
Банкте қазіргі кезде қарқынды даму қызметінің түрі клиенттерге
пластикалық карточкалар ұсыну. Пластикалық карточкалар шығару: ААҚ “Халық
Банк” заңды және жеке тұлғалармен жеке кәсіпкерлер үшін еңбекақыны алудың
жеке және ыңғайлы әдісін ұсынады, яғни пластикалық карточкалар пайдалану.
Кәсіпорындар мен ұйымдар үшін банк ALTYN-VISA және EVROPAY MASTERCARD
жүйелерінің халықаралық пластикалық карточкаларын ұсынады.
Қазіргі уақытта Халық банктің пластикалық карточкаларымен 1500-ден астам
ұйымдар еңбек ақыларын алуда. Банк үшін негізгі құралдарды тартудың басты
қайнар көзі болып, клиенттердің депозиттері саналады, олар барлық
міндеттемелердің сомасына 90% таяу немесе 67% құрайды, яғни Қазақстандағы
жеке тұлғалардың барлық депозиттердің 23 бөлігі Халық Банкте сақталуда,
яғни бұл Халық Банктердің сенімділікпен қамтамасыз етуін және халық жағынан
Халық Банкке деген сенімділік деңгейін көрсетеді.
Сонымен, ААҚ“Халық банкінің филалының” қызмет көрсетуіне баға беретін
болсақ, келесі төртінші кестені қолданамыз.
Кесте 4.
* Астана қаласының ААҚ “Халық Банк филалының “қызмет көрсетуінің негізгі
көрсеткіштері.
Қызметтер 2005 2006 2007
түрлері жыл жыл жыл
Жоспар Нақты Жоспар Нақты Жоспар Нақты
Салымдарды 400000 399782 650000 695966 750000 756915
тарту
Несие беру --------- 11608 ---------101214 ---------11015
Бағалы қағаз 200 201 300 298 400 431
дардармен
операциялар
Валюта 500000 431528 530000 512365 570000 585213
айырбастау
Басқа да 400 439 500 581 600 672
операциялар
* Астана қаласының ААҚ Халық ... жалғасы
Туран-Астана университеті
“Экономика факультеті
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС
Ақша, несие, банк пәні
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері: оның қызметтері
мен операциялары
Тексерген:Тәжіғұлова А.Ж.
Орындаған:Асмағамбетова Ә. Қ.
Астана 2008
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1Коммерциялық банктердің құрылымы және заңдық ұйымдасуы ... ... ... ... .6
1.2Коммерциялық банктердің дәстүрлі және дәстүрлі емес қызмет
көрсетулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКСЫНДАҒЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ
БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУЛЕРІН ТАЛДАУ
2.1 Астана қалалалық филиалы ААҚ Халық Банк қызмет көрсетулерін
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
2.2 Астана қалалаық филиалы ААҚ Халық Банк қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3 АСТАНА ҚАЛАЛЫҚ ФИЛИАЛЫ ААҚ Халық Банкінің БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІНІҢ ДАМУ
БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .40
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..41
КІРІСПЕ
Банктер-нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы-нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай
болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны-банктер болғандықтан, масштабы мен маңызы
жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді. Банктер
мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі
шектеулі серіктестіктердің, мектептер, мен ауруханалардың, институттар мен
бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын шоғырландырып, оларды
іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар, банк төлем, есеп
айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген сан алуан
операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылады және
экономиканың мәнсіз бөлігіретінде қызмет атқарады.Нәтижесінде банк ісін
ұйымдастыру Ресей банктерінің дәстүрін және тәжірибесін жоғалтты. Бүгінгі
таңдағы мақсат, нарықтық экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра
отырып әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Банктер нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы нарықтық механизмін нақты құруға жағдай болып
табылады. Сонымен қатар, банктер өндірістің материалдық және материалдық
емес сфераларының даму бағыттары қоғамның бір этаптан басқа этапқа көшу
қозғалысын реттейді.
Банктер арқылы эканомиканың әр түрлі салаларынан капиталдың көбеюі
жүзеге асып, өндірістің үдерісі үздіксіз дамиды. Екінші деңгейлі банктердің
қызметінің дамуы мен жетілдірілуі Қазақстан экканомикасына үлкен септігін
тигізеді. Қазақстан Республикасында қазіргі кезде банк жүйесі екі деңгейде:
бірінші жоғарғы деңгейдегі банк –Орталық банк,–екінші деңгейдегі банктер -
коммерциялық банктер деп аталады.
Барлық мемлекеттерде Орталық банк ақша-несие саясатын қалыптастырады
және жүзеге асырады, екінші деңгейлі банктердің іс-әрекетін қадағалайды
және ұйымдастырады.
Қазақстан Республикасында орталық бір ғана банк бар. Оны –Ұлттық
банк деп атайды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы заңы бойынша
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі - Қазақстан Республикасының Орталық
банкі және республикамыздағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады.
Ұлттық банкті орталық эмиссиялық банк немесе банктердің банкі.
Ұлтық банк ақша айналымының құрылымын және көлемін екінші деңгейлі
банктердің операцияларын басқару арқылы реттейді.
Ұлттық банк ұлттық валютаны айналымға шығарады, мемлекеттің алтын
резервтерін сақтайды. Сонымен бірге Ұлттық банк халықаралық ақша
нарығында сатушы және сатып алушы қызметін орындайды. Шет мемлекеттердің
және Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінің істерін
үйлестіреді.
Екінші деңгедегі банктер – бұл коммерциялық банктер. Қазақстандағы
екінші деңгейлі банктерге- Халық банкі, Тұран әлем банкі, Центр кредит
банкі, Темір банк, Казкомерц банк т.б. жатады.
Жалпы Қазақстан Респубикасында 34-екінші деңгейлі банктер бар.
Екінші деңгейлі банктердің яғни коммерциялық банктердің міндетті
-резервтерді банктер арасындағы шот айыру ретінде пайдаланылады.
Коммерциялық банктердің негізгі функциясы несие беру және салымдарды өсіру.
Осындай шаралардың нәтижесінде коммерциялық банктер ақша ұсынысын
кеңейтеді.
Сонымен бірге Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктер,
банктік заңдылықтарға сәйкес бағалы қағаздар нарығында да әр түрлі кәсіби
қызмет көрсете алады. Оларға : брокерлік, дилерлік, депозитарлық,
кастодиандық , трастық, клирингтік және тіркеушілік қызметтер жатады.
Екінші деңгейлі банк өзінің міндеттемелерін күнделікті орындап
отыруын қамтамасыз етуі үшін активті және пассивті операциялармен жұмыс
жасайды.
Екінші деңгейлі банктердің активтік операциялары банк қызметіндегі
маңызды операциялардың біріне жатады.
Екінші деңгейлі банктердің активтік операциялары - пайда табу
мақсатында банктік ресурстарды, әр түрлі активтер бойынша орналастыруды
білдіреді.
Екінші деңгейлі банктік активтердің құрылымы баланыстың актив жағында
көрсетілетін сапасына қарай бөлінген баптардың нәтижесіндегі қатынасын
сипаттайды. Активтердің сапасы активтік операциялардың түрлендірілуіне,
тәуекелді активтерінің көлеміне, толық құны жоқ активтердің көлеміне және
активтердің өзгеріске ұшырауы белгілеріне қарай анықталады.
Екінші деңгейлі банктердің активтерін төмендегідей төрт топқа бөлуге
болады:
1. касса және оған теңесетін ақшалай қаражаттар;
2. бағалы қағаздарға жұмсалған инвестициялар;
3. ссудалар;
4. банктің ғимараты мен жабдықтары.
Екінші деңгейлі банктердің Пассивтік операциялар – бұл несиелік және
активтік операциялары - делінеді. Бұл дегенің банктің активті-пассивтік
шоттағы қаражаттардың өсуін, яғни пассив пен активтің арту формасын
білдіретін операцияларды сипаттайды.
Пассивтік операциялардың төмендегідей формалары болады.:
• Коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы
эмиссиялауы;
• Банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және
құру;
• Басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
• Депозиттік операциялар.
Сонымен Қазақстан Республикасының банктерінің екі деңгей бар екенін
анықтадық. Яғни жоғарғы деңгейлі орталық банк – Ұлттық банк, ал екінші
деңгелі банк –бұл коммерциялық банктер.Осы комерциялық банктің активті
және пассивті операцияларына қысқаша анықтама беріп өттік.
Осыдан келе курыстық жұмыстың тақырыбы мәселелі және жан-жақты болып
табылады.
Курыстық жұмыстың мақсаты болып, коммерциялық банктердің қызметтерін
дамыту жөніндегі сұрақтар және Қазақстан эканомикасында оның алатын рөлі.
Осы мақсаттарға жету үшін келесі мәселелер қойылды:
Біріншіден, коммерциялық банктердің заңдық, құрылымдық ұйымдасуы,
екіншіден, коммерциялық банктердің дәстүрлі және дәстүрлі емес қызметтерін
әзірлеу, үшіншіден, Қазақстан Республиккасындағы коммерциялық банктердің
қызметіне талдау беру, төртіншіден, Қазақстан Республикасындағы банктердің
қызметін бағалау, бесіншіден, комерциялық банктердің қызмет етуінде шетел
тәжірибесін қарастыру.
Курыстық жұмыстың әдістемелік негізі болып, Қазақстан Республикасының
заңдылық және нормативтік-құқықтық актілері Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банк нұсқамалары отандық және шетелдік экономистердің еңбектері, ААҚ
“Халық банк филиалының” мағлұматтары баспасөз баптары, ситатистикалық
берілгендер алынды.
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1Коммерциялық банктердің құрылымы және заңдық ұйымдасуы
Банктердің пайда болуы мен шығу тарихы, басқа да халықаралық
қалыптасулар секілді, олардың пайда болуымен ғана байланысты емес,олардың
мәні одан да зор болып келеді. Қысқаша айтқанда, олардың мәні өндірістік
күштердің өсуінің нақты тарихи үдерістеріне байланысты болып табылады.
Өндірістің материалдық және материалдық емес сфералардың даму бағыттары
қоғамның бір этаптан басқа этапқа көшу қозғалысын реттейді. Осы тұрғыдан
банктік жүйенің даму үрдісін байқауға болады.
Алғашқы кездерден бастап банктердің пайда болуымен қызмет етуі, өзінің
дамуында бірнеше тарихи кезеңдерден өткен ақша эволюциясына байланысты.
Ежелгі Рим және антикалық Грецияда ақша рөлін мал атқарған кезде, ешқандай
банктер туралы сөз болуы мүмкін емес еді. Бірақта, ежелгі және қазіргі
заманғы тарихта да банктердің қандай операцияларды орындаумен байланысты
пайда болғаны жөнінде толық мәліметтер жоқ. Сондықтан да эканомикалық
әдебиетте банктердің шығу тарихы толық анықталмаған, ал қазіргі жаңа
тарихтардағы мәліметтер бойынша банктердің пайда болуын метал ақшаның пайда
болу кезеңіне жатқыза аламыз. Осы жерде француз елінің мақалын келтіре кету
артық емес: Егерде тиын домалақ болса - ол айналуы керек. Оның айналымы
банк арқылы жылдамтылады. Кейбір ғалымдардың айтуы бойынша, банктер
феодализм кезінде пайда болды, ал басқа ғалымдардың ойы бойынша ақша және
несие қатынастары құлиеленушілік қоғам болған кезде де өз орнын алған еді.
Банк деген ұғым не, ол қалай пайда болды деген сұраққа жауап
іздестірейік Банк деген ұғым италиян сөзі bank-орындық, айырбас
орындығы-айырбас орны дегенді білдіреді.
Тарихта банктердің ең қарапайым қызметі, мысалы тұқым сатып алуға ақшаны
несиеге алған жағдай жаңа эраға дейінгі Вавилонда кездескен. Сол сияқты
ақшаны несиеге алып ертедегі Египетте, Грецияда, Римде зәулім ғимараттар
салған. Ал фоедализмге өту кезінде тауар-ақша айналысы және несие
қатынастардың ауқымы тарылып, тек XIII-XIV ғасырларда сауданың кең
өрістеуіне байланысты төлем делдалы ретінде банк ісі қарқынды өрістей
бастаған. Ортағасырда банк ісінің орталығы Италия, Германия, Нидерланды
болып саналса, ал ерте капитализм жағдайында Англия болған.
Капиталистік банктердің алғашқы ізашарлары Флоренция мен Венецияда
1587ж. айырбас ісінің негізінде, яғни әр түрлі қалалардың ақшасы пайда
болды. Банктердің негізгі операциялары ақшаны сақтау, қабылдау мен ақшасыз
есеп айрысуды жүргізу болған. Ақшасыз есеп айырысуды жүргізудің мәні-екі
клиенттің қатысуымен банктердің кітабына бір шоттан екінші шотқа белгілі
бір соманы аударып жазу.Кейінірек ол осындай негізде Амстердамда (1609ж.)
және Гамбургте (1618ж.) ұйымдастырылды.
Бұл банк ісінің анайы түрі еді. Бұл кезде банктер саудаға және есеп
айырысуға қызмет еткенмен, олардың өндіріспен, өндірістік капиталисттің
қайталама айналымымен байланысты аз болды, несие ақшаларын шығару қызметі
де дамыған жоқ. Ал капиталисттік банктер керісінше ұдайы өндірістің
өнеркәсіп және сауда капиталының қажеттілігінен пайда болды. Натуралды
шаруашылықтың ыдырауы, сауда мен тауар айналысының дамуы есеп айырысу мен
несиенің маңызын артырды. Жалдамалы еңбекке көшу халық табысының көп
бөлігін ақша түрінде төлеуге мәжбүр етті. Тұрақты ақша айналысы пайда
болды, оны ұйымдастыру мен техникалық жағынан қамтамасыз етуді банктер
өздеріне алды.
К.Маркс банктердің пайда болуы туралы былай деген: Кәсіпкерліктің
ерекше саласы пайда болды, себебі ол ерекше сала ретінде барлық таптардың
ақша механизмін қамтамасыз етеді, ол шоғырланып, ірі масштабта
жүргізіледі. Сонымен қатар банктер несие ісінің екінші жағы-өсім әкелетін
капиталды да басқарады. Өйткені банктер фирмалар мен үлкен мекемелердің
және халықтың жинағы мен табыстары сияқты уақытша бос ақша қаражатын да
шоғырландырып және оны несиеге беру арқылы несие үшін ақы төлеп, табыс
табады. Банктер іріленген сайын тұтас несие беруші ретінде капиталистік
кәсіпкерліктің дербес саласына айналады. Банктердің түрлеріне келетін
болсақ, олар келесідей бөлінеді:
Эмиссиялық банк-ол айналысқа ақша белгілерін эмиссиялауға, шығаруға
құқысы бар, әдетте, орталық банк. Әр мемлекеттерде орталық банк әртүрлі
аталады. Мысалы, бұрынғы КСРО-да ол мемлекеттік деп, ал қазіргі Қазақстанда-
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі деп аталады. Мемлекеттің Орталық
банкінің негізгі мақсаты айналысқа ақша бірлігін шығару, банктерге ерекше
тауар ақша белгісін сату және банк жүйесінің несие-есеп, эмиссиялық жұмысын
басқару. Ол елдің екі деңгейлі банк жүйесінің-жоғары деңгейдегі банк.
Мемлекеттегі басқа банктердің барлығының да ақша белгілерін шығаруға
құқы жоқ эмиссиялық емес банктер. Олар екінші деңгейлі, инвестициялық,
инновациялық, ипотекалық және тағы да басқа банктер.
Екінші деңгейлі банктер-клиенттерге қызмет түрлерін үнемі ұлғайтып
тұратын әмбебап үлгідегі банк. Ал басқа банктер бір-екі қызмет түріне
маманданған банктер.
Инвестициялық және инновациялық банктердің екі түрі де ұзақ уақытқа ақша
қаражатын шоғырландырумен маманданады, яғни олар акция, облигация және
басқа бағалы қағаздар шығару арқылы ақша тартып, кейін ұзақ мерзімге
қарызға береді. Инвестициялық банктер кәсіпкерлерге қарыз берсе, ал
инновациялық банктер технологиялық жаңалықтарды өңдеуді және оны игеруді
несиелейді.
Ипотекалық банктер-жерді және жылжымайтын мүліктерді кепілдікке алып,
ұзақ мерзімге несиеге береді. Олар ипотекалық облигация, акция және басқа
бағалы қағаздарды сату арқылы ақша жинақтайды.
Алғашқы банктер XVIII ғасырдың екінші жартысында мемлекеттік (қазыналық)
банк түрінде пайда болды, XIX ғасырдың аяғы және XX ғасырдың басында
Ресейдің банк жүйесі негізінен мынадай банк-несие мекемесінен құрылды:
мемлекеттік банк (1860ж. құрылған), қоғамдық қалалық (252 банк) және жер
белгілері; көп буынды жеке банктер: акциоенерлік банктер (49 филиалдары бар
44 банк), өзара несиелейтін қоғамдар (83), екінші денгейлі банктер (32),
несие-жинақтау серіктестіктері (729). Бұлардан басқа банктік операциялардың
көпшілігін жүргізіп, сонымен қатар жоғары қауыпты операциялар жүргізу үшін
клиенттердің қаражаттарын тартумен шұғылданатын банктік кеңселер, сауда
үйлері, айырбастау дүкендері болды.
1917жылы қазаң төнкерісінен кейін банк ісін ұиымдастыруды мемлекет
монополиялы түрде өз қолына алып, нәтижесінде жеке екінші денгейлі бактер
мен басқа несие мекемелері Мемлекеттік банкпен біріктірілді.
90-шы жылдың басында банктердің саны 200-ден асты, әрине бұл олардың
экстенсивті жағынан дамуын сипаттаса, сол жылдың орта кезінен бастап, күні
бүгінге дейін банктерімізідің саны біртіндеп азаюда, ал бұл құбылысты
олардың қарқынды өсуімен байланыстыруға болады.
ҚР екінші деңгейдегі банктері ҚР Ұлттық банктің берген лицензиясы
негізінде қызмет етеді.
Лицензияның өзіндік стандартты формасы бар және онда коммерциялық
банктердің айналысатын қызмет түрі жазылады. Қазақстанда берілетін
лицензияның дамыған шет елдерден айырмашылығы әмбебаптығы болып табылады.
ҚР-дағы банк қызметінде мемлекеттік органдар банктердің мамандануын
белгілемейді, мысалға, инвестициялық-ипотекалық қызметтерді жүзеге асырады
және тағы басқалары. Қазақстандық банктер бағалы қағаздар нарығына да
тікелей қатысуға толық құқылы.
Банктік операцияларды жүзеге асыруға алатын лицензиядан басқа ҚР Ұлттық
банктен валюталық операцияларды жүзеге асыруға бас лицензия алады.
Кесте 1 ҚР-дағы коммерциялық банктердің сандық құрамы кезеңнің басына
кезеңнің
басына
Банк түрлері 01. 01. 01.
01. 01. 01
96. 97. 98.
Талап ету депозиті 209600 456400 471400
Мерзімді 58087 78988 106503
Валюталық 132095 160578 179012
Барлығы 399782 695966 756915
* Астана қаласының ААҚ Халық Банк филалының бук.балансы 2005-2007ж.
Кесте 2. бойынша талдау беретін болсақ, барлық депозиттер арасында ең
үлкен үлес салмағы 2006 жылдың аяғына барлық депозиттер қалдығынан талап
ету депозиті-58,4% және валюталық-26,3% құрайды, яғни 2006 жылы
депозитердің көбеюі байқалады.
Банк келесі қызмет банктің ұсынатын несиелері.
Несиелер: Несиелер-қайтарылу мерзімі жағдайында қарыз алушыға берілетін
ақшалай немесе тауарлық формадағы қарыз, қарыз алушының қолданған қарыздары
үшін пайыздық төлем.
Несие-бұл қайтару негізінде несие беруші мен несие алушыға ақшалай
немесе тауар түрінде берілетін несие: көбінесе несие үшін процент төлеу
түрінде, несиенің сан алуандығы, ережесі, ұсыну мерзімі, проценттерді төлеу
бойынша ажыратылады.
Несиелік келісім-шартта несиелік қарым-қатынастардың субъектілері- несие
беруші және қарыз алушы.Несие берушілер ретінде белгілі бір мерзімге
меншікті бос ақша қаражаттарын несиеге беретін тұлғалар болып табылады.
Қарыз алушы-белгілі бір мерзімде қайтаруға қаржыны пайдалану үшін қажет
ететін несиелік қатынастардың бір жағы. Банктік несие бойынша несиелік
қатынастар субъектісі-бұл жерде міндетті түрде екі тұлға несие беруші және
қарыз алушы.
Бұл көбінесе тартылған қаражаттар негізінде жұмыс істеумен байланысты,
яғни шаруашылық органдар, халық және мемлекетке қатысы бойынша банктегі
шоттарда жатқан қаражаттар иесі ретінде қарыз алушы саналады. Қажет ететін
тұлғалардың пайдасына өзіндегі ресурстарды бөле отырып, банктер несие
беруші ретінде болып отырады.
Халық банкте пайдалану мерзімі бойынша несиенің келеаі түрлерін ұсынады:
қысқа мерзімді-негізінен бір жылға дейінгі мерзімге және кәсіп орынның
айналым капиталын қалыптастыру мақсатында беріледі, орташа мерзімді, бес
жылға дейінгі мерзімге, ұзақ мерзімді-бес жылдан артық мерзімге берілген
және инвестициялық капитал ретінде қолданылады.
Қамтамасыз ету бойынша несиелер: кепілдірілген сәйкес, қамтамасыз етуге,
кепілдікке беріледі, бланктік (сенімділік) несие кепілдікпен қамтама сыз
етілген, теке қана қарыз алушыға жеке сенім негізінде берілетін несие,
несиелік карточкалар бойынша қарыздар, депозит кепілдігіне қарыз.
Мақсаты бойынша несиелер: банктермен ақшалай формада ұсыныла ды,
коммерциялық заңды және жеке тұлғаларға тауарлы түрде қарыз міндеттемелері
бойынша беріледі, халықаралық-сатып алушылардың сатушы лардан тауарларды
алу үшін формасы түрінде беріледі.
Клиенттерге ұсынылған несиелердің көлемі мен үлесін келесі үшінші кесте
арқылы көре аласыздар.
Кесте 3.
* Астана қаласының ААҚ Халық Банкінің филалының несиелендіруі.
Несие түрлері 2005 Үлесі,%2006 Үлесі, 2007 Үлесі,%
жыл жыл % жыл
Өнеркәсіп 2860 24,6 32675 32,3 - -
Сауда 5108 44,0 35397 35,0 - -
Микронесие - - 6271 6,2 1000 9,1
Ауыл шаруашылығы - - 2024 2,0 - -
Халық 3640 31,4 19640 19,4 - -
Мемлекетік өндіріс 5207 5,1 10015 90,9
Барлығы 11608 100,0 101214 100,0 11015 100,0
* * Астана қаласының ААҚ Халық Банктің бук.балансы 2005-2007ж
Сонымен кесте 3. бойынша 2005 және 2006 жылдарды салыстырғанда, ең үлкен
үлес салмағы өндіріске берілген несиелер, сәйкесінше 6,25% және 36,8%
өнеркәсіпке берілген барлық несиелер қарыз портфелінің жалпы көлемінен
57,5% құрайды. Ал 2007 жылды 2006 жылмен салыстырғанда барлық түрлеріне
сұраныс болмаған, бірақта несиенің көлемі сәйкесінше төмен
Банкте қазіргі кезде қарқынды даму қызметінің түрі клиенттерге
пластикалық карточкалар ұсыну. Пластикалық карточкалар шығару: ААҚ “Халық
Банк” заңды және жеке тұлғалармен жеке кәсіпкерлер үшін еңбекақыны алудың
жеке және ыңғайлы әдісін ұсынады, яғни пластикалық карточкалар пайдалану.
Кәсіпорындар мен ұйымдар үшін банк ALTYN-VISA және EVROPAY MASTERCARD
жүйелерінің халықаралық пластикалық карточкаларын ұсынады.
Қазіргі уақытта Халық банктің пластикалық карточкаларымен 1500-ден астам
ұйымдар еңбек ақыларын алуда. Банк үшін негізгі құралдарды тартудың басты
қайнар көзі болып, клиенттердің депозиттері саналады, олар барлық
міндеттемелердің сомасына 90% таяу немесе 67% құрайды, яғни Қазақстандағы
жеке тұлғалардың барлық депозиттердің 23 бөлігі Халық Банкте сақталуда,
яғни бұл Халық Банктердің сенімділікпен қамтамасыз етуін және халық жағынан
Халық Банкке деген сенімділік деңгейін көрсетеді.
Сонымен, ААҚ“Халық банкінің филалының” қызмет көрсетуіне баға беретін
болсақ, келесі төртінші кестені қолданамыз.
Кесте 4.
* Астана қаласының ААҚ “Халық Банк филалының “қызмет көрсетуінің негізгі
көрсеткіштері.
Қызметтер 2005 2006 2007
түрлері жыл жыл жыл
Жоспар Нақты Жоспар Нақты Жоспар Нақты
Салымдарды 400000 399782 650000 695966 750000 756915
тарту
Несие беру --------- 11608 ---------101214 ---------11015
Бағалы қағаз 200 201 300 298 400 431
дардармен
операциялар
Валюта 500000 431528 530000 512365 570000 585213
айырбастау
Басқа да 400 439 500 581 600 672
операциялар
* Астана қаласының ААҚ Халық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz