Капиталдың шоғарлануын жеделдету

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И. СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ

Менеджмент және Маркетинг кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының несие жүйесінің дамуы

Оқытушы
_________________
Студент: Талипбекова Г

Мамандығы: Қаржы (050509)
Тобы: ФИНб – 04 – 1к

Алматы-2006

МАЗМҰНЫ

Кіріспе - 3 -
Несиенің мәні және қажеттігі - 4 -
Несиенің қызметтері - 6 -
Несиенің формалары және олардың жіктелуі - 7 -
Қорытынды - 14 -
Қолданылған әдебиеттер: - 15 -

Кіріспе

Несие ақшалай капиталдың судалық капиталға өтуін қамтамасыз ете
отырып, несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы несиелік қатынасты
бейнелейді. Несиенің көмегі мен заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос
қаражаттарымен табыстары экономикалық жүйе төңірегінде жинақтала отырып,
уақытша және ақылы негізде пайдалануға берілетін ссудалық капиталға
айналады.
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасынан емес олардың айырбас
сферасынан іздеу қажет. Тауар айырбастау – бұл тауардың бір қолдан екінші
қолға өтуін білдіреді десе, шынымен де осындай кезінде несиеге байланысты
қатынас туындайды.
Құнның қозғалысы – бұл несиенің қозғалысының кіндігін сипаттайды.
Несиелік қатынастардың пайда болатын экономикалық негізіне капитал
айналымын жатқызуға болады.

Несиенің мәні және қажеттігі

Несие – нарықтық экономиканың тірегі ретінде экономикалық дамудың
ажырамас элементін білдіреді. Оны барлық шаруашылық субъектілермен қатар,
мемлекет те, үкімет те, сондай-ақ жеке азаматтарда пайдаланады.
Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасынан емес, олардың
айырбас сферасынан іздеу қажет. Тауар айырбастау – бұл тауардың бірқолдан
екінші қолға өтуін білдіреді десе, шынымен де осындай айырбас кезінде
несиеге байланысты қатынас туындайды.
Құнның қозғалысы – бұл несиенің қозғалысының кіндігін сипаттайды.
Несиелік қатынастардың пайда болатын экономикалық негізіне капитал
айналымын жатқызуға болады.
Көбіне несиені ақша ретінде түсінеді. Бір жағынан қарағанда бұған
негізде бар сияқты. Себебі қазіргі шаруышылықта қарыз көбіне ақшалай
қашалай түрде берілуде. Бірақ бұл жерде ақша мен несиенің әр түрлі ұғымды
білідіріп, әр түрлі қатынастарды түсіндіретінін естен шығаруға болмайды.
Сонымен қатар, несие мен қаржы категорияларын бір санайтындарда аз
емес, несие бұл ақшалай қаражаттың екі жақты қозғалысын, яғни қаражаттың
уақытша берілуін және уақыт өткен соң қайтарылуын баяндаса, ал қаржы – сол
қаражаттың бір жақты қозғалысын бейнелейді, яғни қаржы: дотация, субвенция,
субсидия түрінде берілсе, олар қайтарымсыз сипатқа ие.
Несие – пайыз төлеу және қайтару шартында уақытша пайдалануға
берілетін ссудалық капитал қозғалысы.
Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін қамтамасыз ете
отырып, несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы несиелік қатынасты
бейнелейді. Несиенің көмегімен заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос
қаражаттары мен табыстары экономикалық жүйе төңірегінде жинақтала отырып,
уақытша және арқылы негізде пайдалануға берілетін ссудалық капиталға
айналады.
Несие мен ссуданың арасында да өз ара айырмашылықтары бар. Несие – бұл
банктің қаражытын қарайтын көзі ретінде барлық несиелік қатынастарды
ұйымдастырудың әр түрлі формаларының болуын және сондай-ақ олардың
жұмсалымдардың бір формасын бідіретін кең ұғымды сипаттайды. Ссуда – бұл
судалық шот ашу мен байланысты қалыптасатын несиелік қатынастарды
ұйымдастырудың бір ғана формасын білдіреді. Экономикалық категория ретінде,
несие – кәсіпорындар, ұйымдар және бірлестіктер, сонлай-ақ халық арасындағы
несие қорын құру және оларды қайтарылу, пайыз төлеу шартында белгілі бір
мерзімге уақытша пайдалануға беру негізінде қалыптасатын өндірістік
қатынастар жиынтығы.
Зерттеу заты сияқты несие құрылымы бір-бірімен өзара байланысты
элементтерден тұрады. Мұндай элементтереге ең алдымен несиелік қатынастар
субъектілері жатады. Несиелік мәміле бойынша несиелік қатынастар
субъектісіне қарыз беруші және қарыз алушы жатады.
Қарыз беруші – қарызды беретін несиелік қатынастың бір жағы. Қарыз
беруші бұл уақытша пайлануға қарыз беруші субъектілері болып табылады.
Қарыз берушілерге: банктер, банктік емес мекемелер мемлекет, шаруашылық
субьектілері және халық жатады. Қарыз алушы – бұл несиені алушы және оны
қайтаруға міндетті, несиелік қатынастың екінші жағы. Борышқор және қарыз
алушы бір-бірімен жақын сөздер болғанымен де, олардың түсініктері әр түрлі.
Мысалға кәсіпорын немесе жеке азаматтардың комуналдық қызметтерге және т.б.
байланысты төмендері кешігуі мүмкін, бірақ бұл жерде ешқандай да несиелік
қатынас туындамайды. Борыш бұл тек қана экономикалық қатынас қана емес,
сондай-ақ адамзаттаық қатынастар жағдайын сиапттайды. Борыш – бұл өте
ауқымды ұғым. Ал қарыз алушы – бұл қосымша қаражатқа деген сұранысты бар
тұлға.
Қарыз беруші және қарыз алушымен қатар несиенің құрылымының элементіне
берілетін обьектіде жатады. Беру обьектісі – құнның ерекше бөлігі, яғни
қарызға берілген құнды білдіреді.

Несиенің қызметтері

Несиенің экономикадағы орны мен ролі, оның атқаратын қызметтерімен
сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретінде мынандай
қазметтерді атқарады:
• Қайта бөлу
• Айналыс шығындарын үнемдеу
• Айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
• Капиталдың шоғарлануын жеделдету;
• Ғылыми техникалық прогресті жеделдету;
Несиенің қайта бөлу қызметі кез келген елдің ұлттық экономикасының
толық қанды жұмыс жасауына өз үлесін қосады. Несиенің бұл қызметінің
көмегімен экономикалық жүйенің бір саласынан капитал ағымы болады. Несиенің
бұл қызметінің қажының қайта бөлу қызметінің айырмашылығы қаржының бөлінуі
әкімшілік негізде жүргізілсе, ал салалар мен аймақтар арасындағы капитал
ағымы несие арқылы яғни ол нарықтық механизм негізінде жүзеге астырылады.
Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметінің іс жүзіне асуы несиенің
экономикалық мәнінен туындайды. Шаруашылық субъектілеріндегі ақшалай
қаражаттардың түсуі мен жұмсалу арасындағы уақытша болатын алшақтық кей
жағдайларда қаржылай ресурстарға деген қажеттілікті туындатады. Міне,
сондықтан да мұндай жағдайларда қарыз алушылардың барық категориялары
өздерінің меншікті қаражатқа деген жетіспеушіліктің орнын толтыру үшін
несиені пайдаланады. Бұл дегеніміз капитал айналымынын қамтамасыз етіп қана
қоймай, айналыс шығындарын үнемдеуге де мүмкіндік жасайды.
Ал келесі қызметті, яғни несиенің айналыстағы нақты ақщалардың орынын
уақытша алмастыруы толық мүмкіндік бар. Бұл қызметі іске асу процесінде тек
қана тауар айналысын емес, сондай-ақ нақты ақшалардың уақытша орнын
ауыстыра отырып, ақша айналысында жылдамдатады. Несиенің бұл қызметі
несиелік ақшалар: чектер, вексельдер, несиелік карточкалар көмегімен жүзеге
асырылады. Несиенің бұл қызметі арқылы ақша айналысының жылдамдығымен
қатар, айналыстағы ақша массасына және төлем айналымынада ықпал етеді.
Капиталдың шоғырлану процесі қызметі экономиканың тұрақты дамуына
жағадай жасау үшін маңызды болып табылады. Мұндай міндеттерді шешуде
несиенің бұл қызметі өндірітің ауқымын ұлғайта отырып, пайда алуға
мүмкіндік береді.
Несиенің ғылыми техникалық прогресті жеделдету қызметі ғылыми
техиникалық ұйымдардың қызметін қаржыландыру мен сипатталады. Сондықтан да,
несиенің көменгінсіз көптеген ғылыми-зерттеру орталықтарының (бюджеттік
қаржыландыруға отырғандардан басқалары) жұмыс жасауы қиынға түседі. Сондай-
ақ несие өндіріске ғылыми-технологияларды жаңалық ретінде енгізу үшін де
аса қажет болып табылады.
Себебі, ондай шығындар бастапқыда кәсіпорынның қаражатымен, оның
ішінде орта және ұзақ мерзімді банктің несиелері есебінен қаржыландырады.

Несиенің формалары және олардың жіктелуі

Несиенің формалары, оның құрылымымен және белгілі бір дәреже де
несиелік қатынастардың мәнімен тығыз байланыста келеді.
Несиенің формасы – бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың
негізгі қызметтерінің, яғни әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында
толық сақталатын кө рінісін білдіреді.
Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай
өзгергенімен де, несиенің формасы сол күйінде сақталады.
Несиенің екі формасы бар: тауарлы және ақшалай. Мұндағы тауар түрінде
берілетін несиені – коммерциялық, ал ақша түріндегі несиені банктік деп
атайды.
Қалған несиелік түрлері осы екі форманың тәжірибеде қолдануынан туады.
Коерциялық несие – бұл вексель айналысының пайда болуы себеп болған,
экономикадағы несиелік қатынастардың алғашқы формасы. Несиенің бұл
формасының басты мақсаты – тауарлардың өту процесін жеделту, сондай-ақ одан
пайда табу.
Мұнда қарыз алушы да және оны берушілер ретінде кәсіпкерлер мен
бизнеспен айналысатынар бола алады. Коммерциялық несие көбіне тауарды сатып
алушыда нақты ақшаның болмай қалуы барысында туындайды. Мұндай жағдайда
айналыс құралы ретінде қарыз алушының көрсетілген соманы уақытында
төлейтіндігін куәландыратын арнайы қарзыдық міндеттеме – вексель
қолданылады.
Комерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы мынадай:
• Қарыз беруші ролінде банктік мекемелер, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.