Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды тұлғалардың дебиторлық борыштарының маңызы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Курстық жұмысты жазудың мақсаты - Еншілес және тәуелді
серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды тұлғалардың дебиторлық
қарыздары және оны басқарушылық қызмет барысында нақты қолдану
әдістемесінің өзі болып табылады.
Зерттеу жүргізудің объектісі: Еншілес және тәуелді серіктестіктердің,
бірлесіп бағаланатын заңды тұлғалардың дебиторлық қарыздары есептілігінің
көрсеткіштері болып табылады.
Жұмысты жазу барысында зерттеу жүргізу объектісі ретінде алынып отырған
Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық қарыздары көрсеткіштері мен түрлі әдістемелік
ақпарат көздері қолданылған.
Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Курстық жұмыс екі бөлімнен, қорытындыдан,
қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3.

1 Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық борыштарының маңызы

1.1Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық қарыздары - ағымдағы активтер элементi
ретiнде ... 4
1.2 Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық қарыздарының синтетикалық және аналитикалық
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6

2 Қайнар-май ЖШС- нің Кайнар-астық еншілес серіктестігінде дебиторлық
қарыздарының есебiн ұйымдастыру

2.1 Қайнар-Астық ЖШС қызметінің қысқаша сипаттамасы және дебиторлық
қарыздардың есебiн ұйымдастырудағы есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.2 Қайнар-Астық ЖШС-де дебиторлық қарыздар есебін ұйымдастыру ... .20.

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 5

кіріспе

Ел Президентінің Қазақстан халқына арнаған 2007 жылғы Жолдауында әлемдік
рейтинг кестесінің жоғарғы бөлігіне кіретін елдер тобынан орын алуға
ұмтылуымызға жеке меншік институты мен келісім-шарттық қарым-қатынастарды,
қоғамның барлық мүшелерінің бастамалары мен ілкімділігін құрметтеуге және
қорғауға негізделген қазіргі заманғы, бәсекеге қабілетті әрі ашық
экономиканың жағдай жасай алатынын атап көрсеткен болатын.
Ел тарихында алға қойған мақсаттарға қол жеткізуде ұйымның қаржы
қозғалысының ашықтығын, каптиалдың ықпалдасуын және ел экономикасының жедел
дамуын қамтамасыз етуде бүтіндей алғанда Қаржылық есептіліктің халықаралық
стандарттары маңызды құрал болып табылады. Осылайша, бухгалтерлік есеп пен
аудит республиканың дамуында аса маңызды рөл атқарады.
“Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы” заңның 2-1 бабына
сәйкес ұйымдар қаржылық есеп беруді қаржылық есептіліктің халықаралық
стандарттарына сәйкес жүзеге асырады. 2006 жылдан бастап мемлекеттік
мекемелерден өзге ұйымдардың бәрі ХҚЕС-на көшуді жүзеге асырулары керек.
Ал кешенділігіне және тәсілдемелік күрделілігіне байланысты ХҚЕС- ын
шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін қолдану мүмкін емес. Осыған
орай Қаржы министрлігі “Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және
қаржылық есептілік мәселелері жөніндегі кейбір заң актілеріне өзгертулер
мен толықтырулар енгізу туралы” және “Бухгалтерлік есеп пен қаржылық
есептілік туралы” заң жобаларын әзірленді. Бизнестің түрлі категориялары
үшін қаржылық есептілік жүргізудің күрделілік дәрежелеріне қарай
топтастырылған.
1995-1999 жылдары бухгалтерлік есеп саласында кең ауқымды реформалардың
жүргізілгеніне қарамастан, көптеген ұйымдардың әлі күнге дейін бухгалтерлік
есептің қазақстандық стандарттарын толық көлемде қолданбай келеді.
Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық борыштары тақырыбына жазылған курстық жұмыс осы
мәселе бойынша бүгінгі таңда өзінің өзектілігін жоғалтпауда.
Курстық жұмысты жазудың мақсаты еншілес және тәуелді серіктестіктердің,
бірлесіп бағаланатын заңды тұлғалардың дебиторлық борыштарының есебін
ұйымдастыру ерекшеліктерін зерттеу болып табылады.
Қойылған мақсат келесі міндеттерді анықтайды:
- Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық борыштарының теориялық негіздерін қарастыру;
- Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық борыштарын есепке алу әдістемесін нақты кәсіпорын
мысалында қарастыру болып табылады.

1 Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық борыштарының маңызы

1.1 Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық қарыздары - ағымдағы активтердiң элементi ретiнде

Дебиторлық борыш - бұл кәсiпорынға басқа заңды және жеке тұлғалардың
қарызының сомасы.
Алу есебі – сату қызметі есебінде сатып алушыға берілген коммерциялық
несиелер, яғни сатып алушы тауарға оын алған кезде емес, кейінірек төлейді.
Бұл баптың өлшемі сол фирманың берген несие сату саясатымен анықталады.
Несиеге сату көлемінің валдық көлемге қатынасы әр фирмада түрліше болады,
бәсекелестік жағдайда.
Өндіріс алды шығындар құрамына өндіру алдында жұмсалған шығындар кіреді.
Олар мыналар:
- компания жасаумен байланысты шығындар;
- өндіріске дейін жалданған қызметкерлер мен басқару жұмысына төленетін
ақы;
- арендалық төлемдер;
- іссапар және байланыс шығындары;
- кеңесшілерге төленетін ақы;
- жинақтар мен салықтар;
- банк қызметіне кеткен төлемдер;
- түрлі қала қызметтерімен келісім үшін шығындар;
- байқап көру шикізаты;
- кәсіпорынға жатпайтын білім үшін төлем;
- өндірісалды маркетингтік ұстам төлемдері.
Қысқа мерзімді капитал кәсіпорынды құрғаннан кейінгі қаржыландыруға,
кеңейт жұмысына жұмсалады.
Айналма капитал келесі активтерді біріктіреді:
тауарлы-материалдық қорлар
Айналма капиталдағы сұраныс көлеміне тауар-материал қоры капиталының
бағасы ерекше әсер етеді. Мүмкіндігінше тауарлы-материал қорын төменгі
деңгейге азайтуға тырысу керек.
Тауарлы-материал қорының көлемін анықтау үшін мынаны есте ұстау керек:
өндіріс материалдары (көмекші материалдар мен шикізат көзіне назар
аудару қажет. Мысалы:
а) егер материал жергілікті, яғни жеткілікті мөлшерде тез жеткізілетін
болса, онда шектеулі ғана қор сатау керек;
б) егер материал импортталатын болса, жеткізу процедурасына көп уақыт
қажет болса, онда біршама мөлшерде материалдық қор сақтау қажет);
артық бөлшектер (атық қор мөлшері жергілікті қойылымдар, импорт
процедурасы, сол аймақтағы техникалық қызмет пен кәсіпорын қызметіне
байланысты);
яқталмаған кәсіпорын (аяқталмаған өндірісті жабудағы капитал сұранысын
бағалауда әр кезеңде өткізілген түрлі метериалдық ресурстарды пайдалану
барысында қол жеткен өңдеу дәрежесі мен технологиялық процеске жан-жақты
талдау жасау қажет);
дайын өнім (дайын өнім қоры кәсіпорынның сауда практикасы мен өнім сапасы
сияқты факторларға байланысты).
Дебиторлық борыштың нақтысыз есеп айырысу жүйесiнде пайда болуы
кәсiпорынның шаруашылық iс - әрекетiнiң заңды құбылыс болып табылады.
Пайда болу сипатына қарай дебиторлық борыш қалыпты және аяқталмаған болып
бөлiнедi. Кәсiпорынның қалыпты борышына оның өндiрiстiк бағдарламасының
орындалуына негiзделген борыштар (есептi тұлғалардың борыштары, тиеп
жiберiлген, бiрак төлем мерзiмi жетпеген туарлар үшiн борыштар) жатады.
Ақталмаған борыштар — есеп айырысушылық және қаржылық тәртiптiң бұзылуы
нәтижесiнде, есеп жүргiзуде кемшiлiктер болғанда, материалдық құндылықтарды
жiберудегi бақылаудың әлсiреуiнен, жетiспеушiлiктер мен ұрлықтар шыққанда
пайда болады.
Дебиторлық борыштың жыл барысындағы және соңындағы қалдықтары.
1. Ұзақ мерзiмдi активтер бөлiмiнде,
2. Ағымдағы активтер бөлiмiнде көрсетiледi.
І бөлiмде есептi мерзiмнен кейiнгi 12 айдан соң төленетiн, ал II бөлiмде
есептi мерзiмнен кейiнгi 12 ай iшiнде төленетiн дебиторлық борыштар
көрсетiледi.
Ұзақ мерзiмдi активтердегi дебиторлық борыштар келесi баптарда
көрсетiледi:
- алынуға тиiстi борыштар;
- алынған борыштар;
- негiзгi шаруашылық серiктестiктер еншiлес серiктестер арасындағы iшкi
топтың операциялар бойынша борыштар;
- акционерлiк қоғамның лауазымды тұлғалардың борыштары;
- басқа да дебиторлық борыштар.
Ағымдағы актитерде дебиторлық борыштың бұл баптарына Аванстың төлемдер
бабы қосылған.

1.2 Еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бағаланатын заңды
тұлғалардың дебиторлық қарыздарының есебі

Кәсіпорынның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы хабарлама қаржы
есептілігін пайдаланушыларға кәсіпорынның ақша қаражаттарын жасау қабілеті
мен олардың баламаларын, сондай-ақ ақша қаражаттарының қозғалысын
пайдалануда кәсіпорынның қажеттерін бағалау үшін негіз береді.
Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер ақша қаражаттары мен
олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-ақ оларды уақытқа қарай бөлу
мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
Бұл стандарттың мақсаты кәсіпорынның өткен кезең ішіндегі ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша
баламаларындағы өзгерістер туралы хабарлама беруін талап етуде болып
табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық қызмет пен
қаржыландыру жөніндегі қызметтен түскен ақша қаражаттарының қозғалысын
саралау жүргізіледі
Берілген бөлімшенің шоттарында еншілес, тәуелді және бірлесіп-бақыланатын
заңды тұлғалардың ағымдағы дебиторлық борышы қорытындыланады.Соңғы жылдары
еншілес кәсіпорындар көбейді.Бұндай кәсіпорындардың пайда болуы аналық
кәсіпорындардың капиталды өте жақсы бақылауға, шаруашылық есеп айырысу
бастамасын күшейтуге, еңбек өнімділігін жоғарылатуға,жартылай
фабрикаттармен өз қажеттіліктрін қанағаттандыруға, кәсіпорын ұжымын ауыл
шаруашылық өнімімен қамтамассыз етуге және т.б. мүмкіндік береді.
2000 Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар кіші бөлімі үлестік қатысу
әдісімен есепке алынатын инвестицияларды, ұзақ мерзімді дебиторлық
берешекті қоспағанда ұзақ мерзімді активтерді қаржылық инвестициялар есепке
алуға арналған.
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
2010 – Ұзақ мерзімді берілген қарыздар, онда ұйым бір жылдан асатын
мерзімге берген қарыздар есепке алынады;
2020 – Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар, онда ұйым
берген қарыздар мен дебиторлық берешекті қоспағанда, ұйым өтеу мерзімі
жеткенге дейін иелік етуге берік ниетті және қабілетті, бекітілген немесе
анықталатын төлемдері және тіркелген өтеу мерзімі бар қаржы активтері
есепке алынады;
2030 – Сатуға арналған қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар,
онда мынадай санаттарға кірмеген қаржы активтері есепке алынады:
ұйым берген қарыздар мен дебиторлық берешек,
өтеуге дейін ұсталатын инвестициялар;
2040 – Өзге ұзақ мерзімді қаржылық активтер, онда алдыңғы топтарда
көрсетілмеген ұзақ мерзімді қаржы активтері есепке алынады, мысалы өзіндік
құны бойынша есепке алынатын еншілес ұйымдарға берілетін инвестициялар,
үйлесімді шоғырланым әдісімен есепке алынатын бірлесіп бақыланатын
ұйымдарға берілетін инвестициялар.
2100 Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек кіші бөлімі ұзақ мерзімді
дебиторлық берешекті есепке алуға арналған.
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
2110 – Сатып алушылар мен тапсырысшылардың ұзақ мерзімді берешегі, онда
сатылған активтер мен бір жылдан асатын мерзімде көрсетілген қызметтер үшін
сатып алушылармен және тапсырысшылармен есеп айырысу бойынша операциялар
көрсетіледі;
2120 – Еншілес ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі, онда
сатылған активтер мен бір жылдан асатын мерзімде көрсетілген қызметтер үшін
еншілес ұйымдармен есеп айырысу бойынша операциялар және еншілес ұйымдардың
өзге де ұзақ мерзімді дебиторлық берешектері көрсетіледі;
2130 – Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың ұзақ мерзімді
дебиторлық берешегі, онда сатылған активтер мен бір жылдан асатын мерзімде
көрсетілген қызметтер үшін қауымдастырылған және бірлескен ұйымдармен есеп
айырысу бойынша операциялар және бірлескен ұйымдардың өзге де ұзақ мерзімді
дебиторлық берешектері көрсетіледі;
2140 – Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің ұзақ мерзімді дебиторлық
берешегі, онда филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің ұзақ мерзімді
дебиторлық берешегі есепке алынады;
2150 – Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі, онда
қызметкерлерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар бойынша қызметкерлердің
дебиторлық берешегінің қозғалысымен байланысты операциялар, сондай-ақ
қызметкердің ұйымға бір жылдан асатын мерзімде келтірген материалдық зиянды
(кемшін шығу, ұрлау, бүлдіру және басқалар) өтеу жөніндегі есеп айырысу
көрсетіледі;
2160 – Жалдау бойынша ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, онда алдағы
кезеңдер үшін операциялық және қаржылық жалдау бойынша жалдау төлемдерін
жүзеге асыру жөніндегі шығыстар және жалдау бойынша өзге де ұзақ мерзімді
дебиторлық берешек есепке алынады;
2170 – Алуға арналған ұзақ мерзімді сыйақылар, онда қаржылық жалдау,
берілген қарыздар, сатып алынған қаржылық инвестициялар, сенімгерлік
басқару бойынша есептелген сыйақылар бойынша ұзақ мерзімді дебиторлық
берешектің қозғалысымен байланысты операциялар және өзге де алуға арналған
ұзақ мерзімді сыйақылар көрсетіледі;
2180 – Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, онда алдыңғы топтарда
көрсетілмеген өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек бойынша операциялар
көрсетіледі, мысалы сақтандыру ұйымдарына сақтандыру төлемдерін жүзеге
асыру бойынша алынған вексельдер бойынша берешек.
2200 Үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын инвестициялар кіші бөлімі
үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын инвестицияларды есепке алуға
арналған.
2210 – Үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын инвестициялар, онда
үлестік қатысу әдісімен есепке алынатын қауымдастырылған және тәуелді
ұйымдарға берілетін инвестициялар бойынша операциялар көрсетіледі.
2300 Жылжымайтын мүлікке инвестициялар кіші бөлімі инвестициялық
жылжымайтын мүлікті есепке алуға арналған.
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
2320 – Жылжымайтын мүлікке инвестициялардың амортизациясы, онда
инвестициялық жылжымайтын мүлік амортизациясының сомасы шоғырландырылады.
2330 – Жылжымайтын мүлікке инвестициялардың құнсыздануынан шығын - онда
егер ұйым инвестициялық жылжымайтын мүлікті бастапқы танығаннан кейін
жылжымайтын мүліктің барлық объектілері іс жүзіндегі шығындардан
жинақталған амортизацияны және құнсызданған активтердің жинақталған
шығындарын қоспай өлшенетін іс жүзіндегі шығындар бойынша есепке алудың
моделін таңдаған жағдайда құнсызданудан болған сома шоғырландырылады.
Еншiлес, тәуелдi және бiрлесiп бақыланатын шаруашылық серiктестiктерiнiң
инвестициясын есептеудiң әдiсiн кәсiпорынның өзi таңдайды: үлестiк қатынасу
әдiсiн немесе құндық әдiсiн.
- табыс табу – N 5 ”Табыс” деп аталатын бухгалтерлiк есеп стандартына
сәйкес (БЕС) табыстар келесiдей жағдайларды сақтаған кезде танылады: табыс
сомасы бойынша дәлденген деңгейi бойынша бағаланады; экономикалық олжа
жасалған мәмiлемен байланысты, сондықтан оны алу ықтималдығы бар болса
ғана, оны субъектi алады. Жалпы қағидасымен қатар, кейбiр операциялары
бойынша, табысты танудың қосымша жағдайлары қарастырылуы мүмкiн;
- тауарды сату бойынша – субъектiнiң сатып алушыға меншiк құқығын беру;
мәмiле бойынша күтiлетiн немесе нақты шығыстар, барынша дәлденген деңгейде
бағалануы мүмкiн;
- көрсеткен қызметi бойынша – есептiк күнге жасалған мәмiленiң бiту
сатысын барынша дәлденген деңгейде анықталады; мәмiленi жүргiзу кезiндегi
жасалған және мәмiленi аяқтау үшiн қажет шығыстары барынша дәлденген
деңгейде анықталады;
- дивиденттер, пайыздар түрiндегi табыстар – пайыздар активтерден алынатын
нақты табыстарды ескерiп уақыша қатынастық негiзде танылуы тиiс; роялтилер
келiсiм-шарттың мазмұнына сәйкес есептелген әдiсi бойынша танылуы тиiс;
дивидендтер акционерлер оны алу құқын белгiлеген жағдайда ғана таналуы
тиiс. Жоғарыда аталған барлық жағдайға табысты тек есептеу әдiсi бойынша
танылатындығы қарастырылған. Есеп саясатының техникалық бөлiгiн әзiрлеген
кезде келесiдей мәселелер қарастырылуы тиiс:
- негiзгi құралдарды жөндеу есебi. негiзгi құралды жөндеу бухгалтерлiк
есепте, оның құнын өсiрмейтiн сызбасының (схемасының) бiрiн қолдануы
мүмкiн: жөндеу жұмысының атқарылуына қарап ол өнiмнiң (жұмыстың,
қызметтiң) нақты өзiндiк құнына жатқызылуы мумкiн немесе алдын ала
құрылған жөндеу қорына жатқызылуы мүмкiн. Аталған схемалардың бiрiн
таңдау, кәсiпорынның қай салаға жататындығымен де байалынысты болып
келедi;
- материалдардың есебi. өндiрiске жатқызылатын (немесе өндiрiске
есептен шығарылатын), материалдық ресурстарының нақты өзiндiк құнын
анықтау тәсiлi туралы шешiм қабылдау қажет: орташа өлшенген құны
бойынша әдiсiн, ФИФО әдiсiн, ЛИФО әдiсiн немесе арнайы теңестiрiлген
(ұқсастырылған) әдiсiн таңдайды. Шаруашылық жүргiзушi субъектi
аталған әдiстердiң бiрiн ғана таңдай алады және ол барлық тауарлы-
материалдық құндылықтарға пайдалануы тиiс;
- басқарушы есеп. есептiң бұл түрi сыртқы пайдаланушылардың кең түрде
пайдалануына арналмаған, сонымен қоса, оның есеп беру талабына сай
келетiн үйлестiрiлген регистрлерi де жоқ, соңдықтан оны iшкi бақылау
мен жоспарлау мақсатында пайдаланады. Жалпы тұрғыдан алғанда,
кәсiпорын ол үшiн шоттардың Бас жоспарындағы шоттрады немесе өндiрiс
шоттарының жүйесiне қосымша немесе жекелеген шоттарын қолдануына
болады. Бiрақ ол кезде кәсiпорынның құрамы, құрылымы және ұйымдық
ерекшелiктерi ескерiледi;
- өндiрiске кеткен шығындар мен өнiмнiң өзiндiк құнын калькуляциялау
есебiнiң әдiсi. Кәсiпорын калькуляциялау мен есеп объектiсiн,
шығындарды жанама мен тiкелей көрсету тәртiбiн анықтыйды. Кәсiпорын
өзiнiң негiзгi қызметiнiң сипатына байланысты өзiндiк құнның
калькуляциялауы мен өндiрiске кеткен шығынын есептеу үшiн
нормативтiк немесе тапсырыстық, немесе бөлiстiк әдiстерiнiң бiрiн
немесе бiрнешеуiнiң үйлескен түрiн тандай алады.
Таңдап алынған әдiстердiң жинақ есебi шалафабрикаттық немесе
шалафабрикатсыз нұсқасымен жүргiзiлуi мүмкiн.
- үстеме шығыстарын есептеу және тарату. Кәсiпорын N7 “Тауарлы-
материалдық запастардың” бухгалтерлiк есеп стандартында келтiрiлген
әдiстемелiк ұсыныстамасында устеме шығыстарын құрайтын шығындар
тiзiмiне өндiрiс қызметiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, қосымшалар
мен өзгерiстердi енгiзуге құқылы; құрал-жабдық пен машинаны
пайдалану және күтiп ұстау шығыстары, өндiрiстiгi игеруге және
дайындауға кеткен шығыстары және басқа да осындай жағдайларға
кеткен шығыстары үстеме шығыстарының құрамында, олардың ұлес
салмағы айтарлықтай көп болмаса, онда оларлың есебi жекелеген
субшоттарда жүргiзiлуi мүмкiн; үстеме шығыстарының сметалық
мөлшерлемесiн есептеудiң әдiстемесi мен олардың тарту тәртiбi де
көрсетiледi: жоспарлы калькуляцияға енген, үстеме шығыстарының
нормативтiк деңгейiне парапар (пропорциналды) етiп, тiкелей
материалдық шығыстарына парапар етiп, тiкелей нақты еңбек ақы
шығыстарына парапар етiп, немесе оңайлатылған экономикалық әдiстердi
пайдалану арқылы жанама шығындары таратылады, мысалға, бұйымның
тұтыну қасиетi және оның өңдеу шығысынан алынған күрделендiрiлген
коэффициенттерi бойынша;
- мүлiктер мен мiндеттемелердi түгендеу. Мiндеттi түгендеумен қоса,
құндылықтардың нақты барын тексеру ушiн бiршама қосымша түгендеулер
де жүргiзiлуi мүмкiн. Бұл кезде кәсiпорын олардың кезектiлiгiн,
түгендеудi жүргiзудiң күнiн, мүлiктер мен мiндеттемелердiң тiзiмiн
белгiлейдi;
- бухгалтерлiк есеп нысаны. Кәсiпорын бухгалтерлiк есеп нысанын өзi
таңдай алады, олардың тiзiмiн және регистрлерiн, жүйелiлiгiн, жасау
техникасын, өзара байланысын анықтайды;
- нақты (iс жүзiнде) пайдаланатын шоттар жоспары. Кәсiпорын шоттрадың
Бас жоспарын басшылыққа ала отырып, өздерiне пайдаланатын шоттарын
iрiктей алады, яғни оның құрамына кәсiпорынның қаржылық-шаруашылық
қызметiн және қаржылық тағадайын, мүлiктiк құрамын көрсететiн
синтетикалық шоттарын енгiзедi. Содан кейiн синтетикалық шоттарына
тиiстi субшоттарының тiзiмiн жасайды. Сонымен қатар, кәсiпорын
аналитикалық есептерiнiң де толық номенклатуралық объектiлерiн және
олардың кодтық белгiлерiн белгiлейдi. Бұл кезде бақарудың,
талдаудың, бақылаудың және есеп берудiң мақсатын ескередi. Қажет
болған жағдайда, арнайы операцияларды көрсету үшiн, шоттардың Бас
жоспарына кәсiпорын қосымша шоттарды пайдалануына болады. бiрақ ол
жағдайда, ол кәсiпорын қосымша шоттарды пайдалануына болады. бiрақ
ол жағдайда, ол шоттардың Бас жоспарында қаралған негiзгi
әдiстемелiк қағидасын сақтау керек;
- өндiрiс iшiндегi есеп беру. lшкi есеп берудi жүргiзудiң барлық
мәселесiн кәсiпорынның өзi шешедi, оның кезектiлiгiн, есеп беру
нысаны мен құрамын және есептi беру мерзiмiн, сондай-ақ потенциалды
пайдаланушыларын, есептi жасауға жауапты тұлғаларын анықтайды. Есеп
саясатының ұйымдастырушылық бөлiгi келесiдей мәселелердi
қарастырады:
- бухгалтерлiк қызметтiң құрылымы мен ұйымдастырушылық нысаны.
Кәсiпорын құрылымдық бөлiмше ретiнде, өзiнде бухгалтерияны ұстау
керек пе, жоқ, әлде келiсiм-шарттық негiзде тиiстi мамандарды жолдау
керек пе; бухгалтерлiк қызметтiң жұмысын қалай ұйымдастыру керек,
яғни есеп персоналдарының саны қандай болуы керек, қандай бөлiмдер
қажет (есеп айырысу, материалдық, өндiрiстiк, жинақ бөлiмдерi),
олардың бағыныштылығы қалай болуы керек деген мәселелердi өзi
шешедi. Бiрақ барлық жағдайда кәсiпорынның басшысы бухгалтерлiк
есептiң дұрыс ұйымдастыруына қажеттi жағдайларды жасау керек.
- есеп орталықтандыру деңгейi. Кәсiпорынның нақты қызметiнiң жағдайына
байланысты есеп орталықтандырылған нысанда ұйымдастыруы мүмкiн, ол
кезде кәсiпорынның барлық бөлiмшелерi бiр тұтас есептiк жұмысқа
бiрiктiрiледi; ал орталықтандырылмаған жағдайда, кәсiпорынның
жекелеген құрылымдық бөлiмшелерi дербес бухгалтерия құрып, балансқа
деңгейге есеп жұмысының барлық циклын толығымен аяқтап,, кәсiпорынға
тек балансты жасауға тиiстi мәмiлелердi бередi;
- iшкi өндiрiстiк бақылау. Кәсiпорын iшкi өндiрiстiк бақылау жүйесiнiң
қандай болуын және олардың басты элементтерiн анықтап, олардың
iшiнен алғашқы есептiк құжаттарды жасап және рәсiмдеп отыратын
жауапты тұлғаларды белгiлеп бөлiп отыруын, олардың есеп қызметiне
дер кезiнде берiлуiн және т.б. осы сияқты мәселелерiн шешедi. Әрбiр
қызметкерлердiң жауап беретiн аясы мен мiндеттерi айқындалады.
Есеп саясатын негiздеу және таң дау кезiнде барынша жалпы танылған
талаптар мен, қағидалар басшылы,ққа алынады және оны сақтаған жағдайда
кәсiпорын үшiн де, жалпы республика бойынша да шарушылық жағдайына
бейiмделген есеп саясатын қалыптастыру мүмкiндiгi туады.

2 ҚАЙНАР-МАЙ ЖШС- НІҢ КАЙНАР-АСТЫҚ ЕНШІЛЕС СЕРІКТЕСТІГІНДЕ ДЕБИТОРЛЫҚ
ҚАРЫЗДАРЫНЫҢ ЕСЕБIН ҰЙЫМДАСТЫРУ

2.1 ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ ДЕБИТОРЛЫҚ
ҚАРЫЗДАРДЫҢ ЕСЕБIН ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕСЕП САЯСАТЫ

ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС ЕСЕП САЯСАТЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК
ТУРАЛЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 2007 ЖЫЛҒЫ 28
АҚПАНДАҒЫ N 234 ЗАҢЫНА, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРЖЫ МИНИСТРЛІГІМЕН ЖӘНЕ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК ЖӨНІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАСҚА ДА НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРІМЕН ӘЗІРЛЕНГЕН
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТАРЫНА ХҚЕС ҚОЛДАНУ ЖӨНІНДЕГІ
ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАРҒА СӘЙКЕС ӘЗІРЛЕНГЕН. ТОҚСАН ЖӘНЕ КҮНТІЗБЕЛІК ЖЫЛ
ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС ҮШІН ЕСЕПТІК КЕЗЕҢ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
ЕСЕП САЯСАТЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ПЕН ҚАРЖЫЛЫҚ
ЕСЕПТIЛIК ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫНЫҢ ТАЛАПТАРЫНА, ХАЛЫҚАРАЛЫҚ НЕМЕСЕ ҰЛТТЫҚ
СТАНДАРТТАРҒА ЖӘНЕ БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ШОТТАРЫНЫҢ ҮЛГI ЖОСПАРЫНА СӘЙКЕС,
ОЛАРДЫҢ ҚАЖЕТТIЛIКТЕРI МЕН ҚЫЗМЕТ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI НЕГIЗГЕ АЛЫНА ОТЫРЫП,
БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕПТI ЖҮРГIЗУ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТIЛIКТI ЖАСАУ ҮШIН ДАРА
КӘСIПКЕР ҰЙЫМНЫҢ ҚОЛДАНУҒА ҚАБЫЛДАҒАН НАҚТЫ ПРИНЦИПТЕРДI, НЕГIЗДЕРДI,
ЕРЕЖЕЛЕРДI, ТӘРТIП ПЕН ТӘЖІРИБЕСІН БIЛДIРЕДI.
ХҚЕС КӨШУІНЕ СӘЙКЕС ҰЙЫМ БАСШЫСЫ НЕГІЗДЕЛГЕН ЖІБЕРУЛЕР МЕН САПАЛЫ
МІНЕЗДЕМЕЛЕРГЕ СӘЙКЕС АҚПАРАТТАРДЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІККЕ БЕРУДІ ҚАМТАМАСЫЗ
ЕТЕТІН САЯСАТЫН КЕЛЕСІ ҚАҒИДАДАРДЫ ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП БЕКІТТІ:
1) ЕСЕПТЕУ ҚАҒИДАТЫ
ОСЫ ҚАҒИДАТҚА СӘЙКЕС ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН ӨЗГЕ ДЕ ОҚИҒАЛАРДЫҢ НӘТИЖЕЛЕРІ ОЛАР
ПАЙДА БОЛҒАН КЕЗДЕ (АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ НЕМЕСЕ ОЛАРДЫҢ ЭКВИВАЛЕНТТЕРІ АЛЫНҒАН
НЕМЕСЕ ТӨЛЕНГЕН КЕЗДЕ ЕМЕС) ТАНЫЛАДЫ ЖӘНЕ ЕСЕП ЖАЗБАЛАРЫНДА КӨРСЕТІЛЕДІ
ЖӘНЕ ОЛАР ЖАТАТЫН КЕЗЕҢДЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІГІНЕ ЕНГІЗІЛЕДІ.
2) ҚЫЗМЕТТІҢ ҮЗДІКСІЗДІГІ
ЕСЕП САЯСАТЫ ӘДЕТТЕ ҮЗДІКСІЗ ЖӘНЕ КЕСКІНСІЗ БОЛАШАҚТА ОПЕРАЦИЯЛАР
ЖҮРГІЗЕТІНДЕЙ ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН ЖІБЕРУЛЕР НЕГІЗІНДЕ ДАЙЫНДАЛАДЫ. СӨЙТІП,
ҰЙЫМНЫҢ ҚЫЗМЕТ АУҚЫМДАРЫН ТАРАТУҒА ЖӘНЕ МӘНДІ ҚЫСҚАРТУҒА НИЕТІ ДЕ,
ҚАЖЕТТІЛІГІ ДЕ ЖОҚ ЕКЕНІ БОЛЖАНУДА.
3) ТҮСІНІКТІЛІГІ
ЕСЕП САЯСАТЫНА БЕРІЛЕТІН АҚПАРАТТЫҢ НЕГІЗГІ САПАСЫ ОНЫҢ ОҢАЙ ТҮСІНІКТІЛІГІ
БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
4) ОРЫНДЫЛЫҒЫ
АҚПАРАТ ПАЙДАЛЫ БОЛУЫ ҮШІН ШЕШІМ ҚАБЫЛДАҒАН КЕЗДЕ ПАЙДАЛАНУШЫЛАРДЫҢ
ТҰТЫНУЛАРЫ ҮШІН ОРЫНДЫ БОЛУЫ ТИІС. АҚПАРАТ ПАЙДАЛАНУШЫЛАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ШЕШІМІНЕ ЫҚПАЛ ЕТКЕН КЕЗДЕ, ОЛАРДЫҢ ӨТКЕН, ОСЫ ЖӘНЕ БОЛАШАҚТАҒЫ ОҚИҒАЛАРДЫ
БАҒАЛАУҒА НЕМЕСЕ ҚОЛДАУҒА НЕМЕСЕ ОЛАРДЫҢ ӨТКЕН БАҒАЛАРЫН ТҮЗЕТУГЕ
КӨМЕКТЕСІП ОРЫНДЫЛЫҚ САПАСЫНА ИЕ.
5) МӘНДІЛІГІ
АҚПАРАТТЫҢ ОРЫНДЫЛЫҒЫНА ОНЫҢ СИПАТЫ МЕН МӘНДІЛІГІ ӘСЕР ЕТЕДІ. АҚПАРАТ ЕГЕР
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІҢ НЕГІЗІНДЕ ҚАБЫЛДАНҒАН ПАЙДАЛАНУШЫЛАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ШЕШІМДЕРІНЕ ОНЫҢ ҚАЛЫП ҚАЛУЫ НЕМЕСЕ БҰРМАЛАНУЫ ЫҚПАЛ ЕТЕТІН БОЛСА МӘНДІ
БОЛЫП ЕСЕПТЕЛЕДІ.
6) СЕНІМДІЛІГІ
АҚПАРАТ МӘНДІ ҚАТЕЛЕР МЕН БІР ЖАҚТЫЛЫҚТАН ЕРІКТІ БОЛҒАН КЕЗДЕ ЖӘНЕ ОНЫ
ҚАНДАЙ МАҚСАТТА ЕЛЕСТЕТЕТІНІ БОЛМАСА ОНЫҢ НЕНІ ЕЛЕСТЕТЕТІНІ НЕГІЗІНДЕ
КҮТІЛЕТІНІ АНЫҚ КӨРСЕТІЛЕТІНІ СИЯҚТЫ ПАЙДАЛАНУШЫЛАР ОҒАН СЕНІМ АРТА АЛАТЫН
БОЛСА СЕНІМДІЛІК САПАСЫНА ИЕ БОЛАДЫ.
7) САЛЫСТЫРМАЛЫҒЫ
ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС , ӨЗІНІҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ҚР АЗАМАТТЫҚ КОДЕКСІНЕ
ЖӘНЕ БАСҚА ДА НОРМАТИВТІК АКТІЛЕР НЕГІЗІНДЕ ЖҮЗЕГЕ АСЫРАДЫ.
ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС МЕКЕН ЖАЙЫ: ШЫМКЕНТ ҚАЛАСЫ, КАБАНБАЙ БАТЫР
ДАҢҒЫЛЫ,. 2"Б" ҮЙ.
ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС 1998 Ж. ҚҰРЫЛҒАН ЖӘНЕ ОСЫ КЕЗДЕН БАСТАП АУЫЛ
ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМДЕРІН ӨНДІРУМЕН ЖӘНЕ САТУМЕН АЙНАЛЫСЫП КЕЛЕДІ [2, С. 7].
САЛЫҚ ТӨЛЕУШІНІҢ ТІРКЕУ НӨМІРІ: 582 713 155 882.

ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ЖҮЙЕСІ ОНЫҢ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ МЕН КЕЛІСІМ
ШАРТТАРЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫ ЖИНАУДЫҢ, ТIРКЕУДIҢ ЖӘНЕ ҚОРЫТУДЫҢ ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ПЕН ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТIЛIК ТУРАЛЫ
ЗАҢНАМАСЫМЕН, СОНДАЙ-АҚ ЕСЕП САЯСАТЫМЕН РЕГЛАМЕНТТЕЛГЕН ТӘРТIБІНЕ СӘЙКЕС
ЖҮЗЕГЕ АСЫП ОТЫРАДЫ.
ЕСЕП САЯСАТЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ПЕН ҚАРЖЫЛЫҚ
ЕСЕПТIЛIК ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫНЫҢ ТАЛАПТАРЫНА, ХАЛЫҚАРАЛЫҚ НЕМЕСЕ ҰЛТТЫҚ
СТАНДАРТТАРҒА ЖӘНЕ БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП ШОТТАРЫНЫҢ ҮЛГI ЖОСПАРЫНА СӘЙКЕС,
ОЛАРДЫҢ ҚАЖЕТТIЛIКТЕРI МЕН ҚЫЗМЕТ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI НЕГIЗГЕ АЛЫНА ОТЫРЫП,
БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕПТI ЖҮРГIЗУ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТIЛIКТI ЖАСАУ ҮШIН ҚАЙНАР-
АСТЫҚ ЖШС ҚОЛДАНУҒА ҚАБЫЛДАҒАН НАҚТЫ ПРИНЦИПТЕРДI, НЕГIЗДЕРДI,
ЕРЕЖЕЛЕРДI, ТӘРТIП ПЕН ПРАКТИКАНЫ БIЛДIРЕДI.
ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН КЕЛІСІМ ШАРТТАР ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП
ЖҮЙЕСIНДЕ КӨРСЕТIЛЕДI, БҰЛ РЕТТЕ БУХГАЛТЕРИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ:
1) БУХГАЛТЕРЛIК ЖАЗБАЛАРДЫ БАСТАПҚЫ ҚҰЖАТТАРДЫҢ ТҮПНҰСҚАЛАРЫНА САЙМА-САЙ
БЕКIТУ ЖӘНЕ БУХГАЛТЕРЛIК ЖАЗБАЛАРДА БАРЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН КЕЛІСІМ
ШАРТТАРДЫ КӨРСЕТІП ОТЫРАДЫ;
2) ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН КЕЛІСІМ ШАРТТАРДЫ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ ТӘРТIППЕН ЖӘНЕ УАҚТЫЛЫ
ТIРКЕЙДІ;
3) ӘРБIР АЙДЫҢ БIРIНШI КҮНIНДЕГI ЖАҒДАЙ БОЙЫНША СИНТЕТИКАЛЫҚ (ҚОРЫТЫНДЫ)
ЕСЕПТI ТАЛДАМАЛЫҚ (ЕГЖЕЙ-ТЕГЖЕЙЛI) ЕСЕППЕН СӘЙКЕС КЕЛТIРУ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІП
ОТЫРАДЫ.
ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН КЕЛІСІМ ШАРТТАР ҚАЙНАР-АСТЫҚ ЖШС ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ БАНКI БЕЛГIЛЕГЕН ТАЛАПТАРҒА САЙ КЕЛЕТIН ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.