Тауарлық - материалдық қорлар есебі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Басқару колледжі

КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС

Тақырыбы: “Тауарлық –материалдық қорлар есебі

Тексерген:____________________
Орындаған:.___________________

Астана-2007 ж

Жоспар
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .3

ІІ. Негізгі бөлім:
2.1 Тауарлық- материалдық қорларды анықтау мен
жіктеу ... ... ... ... ... ... 6
2.2 Тауарлық-материалдардың
номенклатурасы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...10
2.3 Тауарлық-материалдық қорларды
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.4 Тауарлық-материалдық қорларды
түгендеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.5 Тауарлық –материалдық қорларды құжаттық рәсімдеу мен қозғалысын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 22
2.6. Тауарлық-материалдық қорлардың есебі бойынша жүргізілетін
бухгалтерлік есеп операцияларының негізгі
корреспенденциясы ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..27

ІІІ.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 29

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 30

Кіріспе:
Осы тақырыпты таңдағаным Қазақстан Республикасында нарықтық экономика
жағдайында тауарлық-материалдық есепті ұйымдастырудың ролі мен мәнін
арттыру.
Нарықтық экономика ресурстың барлық материалдық, еңбек және қаржылық
түрлерін ұтымды пайдалануды көздейді, олар кәсіпкерлік іс-әрекеттің
күтілетін нәтижесін (табыстылығын) қамтамасыз етуі тиіс.
Тауарлық-материалдық қорлар есебін ұйымдастыру үшін, ең алдымен, соған
қатысты қажетті тауарлық-материалдық қорлардың негізі болуы керек.
Осы курыстық жұмыста тауарлық-материалдар қорларын есептеудің негізгі
міндеттеріне тоқталамын.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметі барысында өздерінің өндеген дайын
бұйымдары, сату үшін және сатып алған тауарлары, сатып алынған бірақ әзірге
ұйымға келіп түспеген тауарлары, аяқталмаған өндіріс, басқаларға көрсеткен
қызметтері, сондай-ақ жұмыстарды орындау және қызметтерді көрсету
барысында пайдалануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және
ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол
ұымның тауарлық-материалдық қоры түріндегі ағымдағы актві болып табылады.
Олардың өндіріс құралдарынан өзге еңбек заттары өндірісте
пайдаланылған кезде өздерінің бастапқы құнын түгендей өндірілетін өнімге
ауыстырады. Шығарылатын өнімнің, атқарылатын жұмыстың өзіндік құнының көп
бөлігі еңбек заттарының құнынан тұрады.
Материалдарды есептеудің негізгі міндеттері:
1. Дайындалған, келіп түскен және өндіріске немесе сыртқа
босатылған материалдарды уақытында есептеп, кіріске алу немесе
есептен шығару.
2. Материалдардың қоймада және тасымалдау кезінде түгел сақталуын
бақылау.
3. Материалдық қорлар қалдығының белгіленген мөлшерден артып
немесе төмендеп кетпеуін бақылау.
4. Материалдарды өндірісте пайдаланған кезде олардың техникалық
жолмен анықталған мөлшерін және тұтыну мөлшерінің қорын
анықтау.
5. Материалдардың өндірісте ұтымды пайдалануын бақылау.
6. Дайындалған материалдардың өзіндік құнын анықтап және олардың
жоспарлы есептеу бағасынан айырмашылығын тауып, пайдаланған
материалдар құнын әр объектінің шығынына қосу.
Жақсы және дұрыс ұйымдастырылған есеп материалдардың түгел
сақталуына, үнемі пайдалануына көмегін тигізеді. Материалдардың түгел және
дұрыс сақталуын, сондай-ақ ұтымды пайдалануы, жұмсауы үшін алдын ала
мыналарды жасау қажет.
• Тиісті түрде жабдықталған материалдық-қорларды сақтайтын қойма
немесе бөлме болуы қажет және бөлмелердің әрқайсысы материалдардың
белгілі бір түрін сақтауға арналған болуы керек;
• Материалдар қойманың әр бөлігінде өздерінің түрлері, сорттары,
өлшемі бойынша керекті кезінде тез алуға және босатқаннан кейінгі
кезде қалдығын тексеруді қамтамасыз ететіндей етіп орнластырылуы
керек.
Материалдардың есебін дұрыс және ұтымды ұйымдастыру үшін мыналар
керек:
• Материалдардың бірыңғай номенклатурасы мен жоспарлы есеп айырысу
бағасын белгілеу;
• Құжат айналымының дәл жүйесін белгілеу және материалдарды есепке
алу мен есептен шығару операцияларының тәртібін сақтау;
• Бірыңғайланған алғашқы есеп құжаттары нысандарының түрлерін
белгілеу және олармен ұйымының барлық бөлімінің түрлерін
белгілеу және олармен ұйымның барлық бөлімін қамтамасыз ету.
Сонымен қатар материалдарды алдағы уақыттарда пайдалану үшін өндіріске
босату және басқа жаққа берілетін мөлшерін белгілеп, оларды жетілдіріп
отыру керек. Белгіленген тәртіп бойынша материалдардың қалдығын жаппай
түгендеу, бақылау арқылы тексеріп және олардың нәтижесін дер кезінде
есепке алып отыру қажет.
Жалпы осы курыстық жұмыста тауарлық-материалдық қорлар есебін
ұйымдастыру жолдарына тереңірек тоқталып, тауарлық-материалдық қорлар
есебін ұйымдастырудың маңызына ашып көрсетемін.
Соңғы бөлімде тәжірибе жүзінде Тауарлық –материалдық қорларды
құжаттық рәсімдеу мен қозғалысын есептеуді көрсетемін және Тауарлық-
материалдық қорлардың есебі бойынша жүргізілетін бухгалтерлік есеп
операцияларының негізгі корреспенденциясын ұсынамын.

2.1 Тауарлық- материалдық қорларды анықтау мен жіктеу
Тауарлы–материалдық қорлар - өндіріс цикілінде қолданылатын әр түрлі
еңбек заттары. Олар өндіріс процесінде тұтынылып, өзінің құнын өндірілетін
өнімге толығымен аударады.
Бухгатерлік есептің №7 Тауарлық-матерериалдық қорлар есебін
стандарттарына сәйкес тауарлық-материалдық қорларға мыналар жатады:
-шикізат, материал сатып алатын жартылай фабрикаттар мен құрамдас
бұйымдар, құрылғылар мен тетіктер, отын, ыдыс, (қап, қорап, жәшік т.б.)
және ыдыс материалдары қосалқы бөлшектер өндірістік қолдануға немесе
жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған басқа да материалдық қорлар;
-аяқталмаған өндіріс;
-субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналған дайын өнімдер,
тауарлар.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми-негізделген
жіктемені, есеп бірлігін таңдау мен бағалау өте маңызды.
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
• Негізгі материалдар-шығарылатын өнімге заттық негіз жасап, оның
материалдық негізін (ұн-нан пісіргенде, тері-аяқ-киім тіккенде,
ағаш-жиһаз өндірісінде) құрайды;
• Көмекші материалдар-өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер
дарытады (мысалы, бояулар, желімдер, лактар және т.б.)

Шикізаттар деп - бұрын азды-көпті еңбек сіңрген заттарды атайды.
Бұлардың құрамына кен өндіруші өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы мекемеоерінің
өндірген өнімдері – мұнай, кен, мақта, жүн, тері, ағаш және тағы да бас0а
материалдар жатады.
Негізгі материалдардың қатарына өнімнің өзіндік құнын құрайтын
өңдеуші өнеркәсіп өнімдері-ұн, мата, кірпіш және тағы да басқалар жатады.
Өндірістік үдерістің бір сатысына толық өтіп әрі қарай өңдеуді қажет
ететін материалдар жартылай фабрикаттар деп аталады.
Материалдардың бұл түрін әрі қарай өңдеу арқылы дайын бұйымдар
алынады. Олардың аяқталмаған өнімінен айырмашылығы, оны сол күйінде сатуға
болады. Бұндай жағдайда жартылай фабрикатты сатып алған ұйымдар оны әрі
қарай өңдейді. Сондықтан әрі қарай өңдеуге арналған ұйымның өзінің өндірген
немесе басқалардан сатып алған заттары еңбек заттарының қатарында
есептелінеді. Жартылай фабрикаттар қатарына құрылыс ұйымдарында-бетон және
ағаш бұйымдарын, металургияда-шойын мен болатты жатқызуға болады.
Көмекші материалдарға - әртүрлі химикаттар мен майлайтын, сүртетін
және жөндеуге керекті басқа да материалдардан өзгешілігі олар өнімнің
материалдық негізгі материалдардан өзгешелігі олар өнімнің материалдық
негізін құрайды. Олар өндіріс процесінде қолданылуы барысында негізгі
материалдарға өзінің қандай да бір тиісті әсерін тигізіп, негізгі
материалдардың түсін және тағы да басқа жақтарын өзгертеді. Материалдардың
бұл түріне бояуларды, әктерді жатқызуға болады.
Материалдық құндылықтардың ішінде бөлек топ болып отындар, ыдыс және
ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер, құрылыс материалдары, тағы да
басқалар есептелінеді. Отындар тобына техникалық мақсатта знергия
өндіруге, үй-жайларды жылытуға пайдаланылатын материалдардың барлық түрі
жатқызылады.
Сонымен қатар материалдар синтеткалық шоттар бойынша (шоттарды Бас
жоспарын қолдану нұсқаулығына сәйкес) мынандай топтарға жіктеледі.
• 201 Шикізаттар мен материалдар шотында-субьектіге тиісті,
өндірілетін өнімнің негізін құрайтын немесе оны өндіруге қажетті
негізгі компонент болып табылатын негізгі материалдар (бұған құрылыс
материалдары да кіреді) мен шикізаттардың өнім өндірісіне қатысатын
немесе шаруашылық қажеттіліктеріне, техникалық мақсаттарға, өндірістік
процестерге жәрдемдесу үшін тұтынылатын қосалқы материалдың, қайта
өңдеуге арналған ауыл шаоуашылық өнімдерінің нақты бары менқозғалысы
есептеледі.
• 202 Сатып алынған жартылай фабрикаттар мен іріктеп жинақталатын
бұйымдар, тетіктер мен концтрукциялары шотында – сатып алынған
жартылай фабрикаттардың, шығарылатын өнімді (құрылысты) ірәктеп
жинақтау үшін өндірістік кооперация тәртібімен алынатын дайын іріктеп
жинақталатын бұйымдар (оның ішінде құрылыс құрылғылары ескеріледі,
олар өңдеу немесе жинау бойынша шығын шығаруды талап етеді және
дайындалатын материалдық негізін құрайды.
• 203 Отын шоты -көлік құралдарын пайдалануға, өндірістік
технологиялық қажеттіліктеріне арналған мұнай өнімдерінің (мұнай,
дизельдік отын, керосин, бензин және басқалар), электр қуатын өндіру
және ғимаратты жылытуға қажетті, қатты ( көмір, торф, отын және
басқалар) және газ тәрізді отын, өндіріс қалдықтары мен қатты отын
ретінде (үгінді, жоңқа) екінші рет пайдаланылатын қайталама
материалдардың нақты бары сонымен бірге қозғплысын есепке алуға
арналған.
• 204 Ыдыс және ыдыстық материалдар шотында – ыдыстардың барлық
түрлерінің (ыдыс,қап, күбі, бөшке, қорап, жәшік және т.б.) (шаруашылық
мүлкі ретінде пайдаланылатындардан басқасы), сондай-ақ ыдысты дайындау
мен оны жөндеуге (жәшіктерді жинауға қажетті тетіктер, бөшкені жөндеу,
қалақ, бөлшектер, темір құрсаулар жәнет.б.) арналған материалдар мен
тетіктер есептеледі. Вагондарды, биржаларды, кемелерді тиелген өнімді
сақтауды қамтамасыз ету мақсатымен қосымша жабдықтауға арналған керек-
жарақтар.
• 205 Қосалқы бөлшектер шоты- жөндеу жұмыстарын жүргізуге, машиналар
мен құрал-жабдықтардың, көлік құралдарының бөлшектерін ауыстыруға
арналған, негізгі іс-әрекетке қажеттіліктеріне алынған немесе
дайындалған бөлшектердің, сондай-ақ запастағы және айналымдағы
автомобиль шиналарының нақты бары мен қозғалысын есептеуге арналған.
Мұндай толық жмнақты машиналардың, жабдықтардың, қозғалтқыштардың,
түйіндердің, агрегаттардың субъектінің жөндеу шеберханаларында,
техникалық айырбас пунктері мен жөндеу зауыттарындағы айырбас
қорларының қозғалысы назарға алынады.
• 206 Басқа да материалдар шотында өндіріс қалдықтары (ағаш
кесінділері, қиындылар, жаңқа және т.б.) түзетілмейтін ақау, негізгі
құралдардың есеппен шығарғанда қалған бөлшектер есепке алынады.
• 207 Басқа жаққа өңделуге берілген материалдар шоты басқак жаққа
өңдеуге берілген және олардан алынған бұйымның өзіндік құнына кіретін
материалдардың қозғалысы ескеріледі. Басқа жақтағы субектіге төленген
материалдарды өңдеу бойынша шығындар өңдеуден алынған бұйымдар
есептелетін шоттардың дебетіне тікелей жатқызылады.
• 208 Құрылыс материалдары шотын субъект салушылар қолданылады. Мұнда
тікелей құрылыс, монтаж жұмыстарында қолданылатын материалдардың
құрылыс детальдарын жасау үшін, үйлер мен ғимараттардың
конструкциялары мен бөліктерін салу, тұрғызу, өңдеуүшін, құрылыс
конструкциясы мен детальдары, сондай-ақ құрылыс тілектері үшін
(жарылғыш заттар және т.б.) қажетті тауарлы материалдық қорлардың бар
жоғы мен қозғалысы ескертіледі.

2.2Тауарлық-материалдардың номенклатурасы
Тауарлық – материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін материалдардың
номенклатуралық тізімі мен баға көрсеткішін дайындаған дұрыс.
Материалдардың номенклатурасы деп өндірісте пайдаланатын материалдардың
белгілі бір түрлеріне олардың аты, сапасы, мөлшерлі және тағыда басқа
көрсеткіштері бойынша жасалынған жіктеу тізімін атайды. Номенклатуралық
номері мен өлшем бірлігі көрсетіледі. Сонымен қатар номенклатуралық тізімді
әр бір материалдың бухгалтерлік есепте есептелінетін бағасы болуы тиіс.
Сондықтан номенклатуралық тізімді – номенклатуралық баға көрсеткіші- деп
те атайды. Шаруашылық субектісінде пайдаланатын материалдар номенклатуралық
тізімде көрсетілгендей әдетте белгілі бір өздерінің топтары бойынша және
кіші топтары мен аттары, сапалары немесе мөлшерлері бойынша жіктелінуі
тиіс. Әр бір топқа тиісті сан жүйесі яғни шифр белгіленеді. Шифр
жүйесіндегі сандық белгілер саны әр бір топқа жататын материалдар санына
байланысты. Материалдарға берілген шифырлар бұл материалдар жазылған
алғашқы құжатқа, есеп регистырларына және әр түрлі кестелереге қойылатын
болғандықтан есеп қызметінің жетілдіру үшін сан жүйесінің және оның
цифырларының аз болғаны дұрыс әрі ыңғайлы болып табылады. Материалдарға
шифырлар тағайындағанда сол шифырдан материалдың қай шотқа, сондай-ақ
қандай аралық шоттың келесі екі цифыры қай топқа жататынын көрсетсе, соңғы
екі цифыры материалдың осы топ ішіндегі реттік санын көрсетеді.
Номенклатруралық номерді бес саннан да құрасытуға болады. Ол жағдайда оның
алдыңғы бірінші цифыр шоттың келесі екі цифыры қай топқа жататынын, ал
соңғы екі цифыры материалдың топ ішіндегі реттік санын көрсететіндей болып
тағайындалуы керек. Номенклатуралық баға көрсеткіштерінде материалдар
өздерінің стаистикалық есеп берудегі бекітіліп қаралған тізімдері бойынша
топталғаны дұрыс. Бұл статистика органдарында материалдарды пайдалану
жөнінде есеп беру жұмысын жеңілдетеді. Номенклатуралық тізімде
материалдардың әр тобы бойынша жаңадан алынған материалдарға бос орын және
реттік сан қалдырылады. Егер бағаларында көп айырмашылық болмаса бір
номенклатуралық номерге түрлері бір тектес, бірақ бағасы мен сортында аздап
айырмашылығы бар материалдарды біріктіруге болады. Бұл жағдайда олардың
есептеу бағасы орташа бағаға сәйкес тағайындалады. Материалдарға қойылатын
номенклатуралық номері, өлшем бірлігі ол материалдардың барлық кіріс-шығыс
құжаттарында, қоймадағы есеп карточкасында және материалдық есеп беруде
көрсетіледі. Егер шаруашылық субъектісіне кейбір материалдар басқа өлшем
бірлігімен келіп түссе ондай материалдар номенклатуралық номерде
көрсетілген өлшем бірлігі бойынша қайтадан саналып кіріске алынады.
Материалдардың номенклатуралық баға көрсеткіш, әсіресе, материалдар есебін
оперативтік қалдық тәсілін қолдану арқылы жүргізгенде өте тиімді.

2.3 Тауарлық-матариялдық қорларды бағалау.

Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады.

1Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі

2.Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі

3. ФИФО әдісі

4.ЛИФО әдісі

Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі әдетте бірімен-бірін алмастыруға
болмайтын немесе кәсіпорында ерекше тәртіппен пайдаланылатын (асыл
металдардың, асыл таластардың және т.б.) нақтылы бір материалдық қорлардың
бағасын есептеуге арналған. Бұл әдіс жұмсалған материалдар мен істелген
жұмыстардың нақты өзіндік құнын есептеп шығаруды көздейді. Сондай-ақ бұл
есептеу әдісі сатылып алынған немесе кәсіпорынның өзінде өндірілгеніне
қарамастан арнаулы жоспарлауға арналған материалдардың өзіндік құнын
есептеуге арналған.

Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі

Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі бойынша кәсіпорынға кіріскен алынған
әрбір материалдық қорлардың бағасы олардың кіріскен алынғандағы шоты
бойынша бағасын анықтау мүмкін болмаған жағдайда жүргізіледі. Материалдық
қорлар тобының орташа өзіндік құны ұйымдағы материалдардың есепті айдың
басындағы қалған қалдығының құнымен ай бойы кіріске аынған материалдар
құнының жиынтығын материалдардың ай басындағы сандардың қалдығымен ай бойы
кіріскен алынған тиісті материалдардың сандарының қосындысына бөлу арқылы
анықталады.

ФИФО әдісі.

ФИФО есептен шығарылған материалдық қорларды олардың алғашқы
кезекте кіріске алынғандарының өзіндік құны бойынша бағалау әдісі болып
табылады. Бұл әдіс қағидасы бойынша материалдық қорлардың бірінше кезекте
шығыс етіледі деп жорамалданады. Басқаша айтатын болсақ, барлық келіп
кіріске алынған материалдар бірінен соң бірі кіріске алынғандағы кезегі
бойынша шығыс етіледі деп есептелінеді. Бұл жағдайда ай соңында
кәсіпорынның қоймасында қалған материалдардың өзіндік құны соңғы кіріске
алынған материалдардың бағасымен бағаланады.

ЛИФО әдісі.

ЛИФО әдісі кәсіпорынға ең соңғы кезекті кіріске алынған материалдар тобы
ЛИФО әдісі кәсіпорынға ең соңғы кезекте кіріске алынған материалдар
тобы бірінші болып шығыс етіледі немесе жұмасалады деген қағидаға
негізделген, яғни алғашқы жұмсалынатын немесе шығыс етілетін материалдар
кәсіпорынға ең соңғы кіріске алынған материалдардың тиісті өзіндік құны
бойынша бағаланады. Ал ай соңында кәсіпорында қалған материалдар алғашқы
кіріске алынған материалдардың өзіндік құны бойынша бағаланады. Ал ай
соңында кәсіпорында қалған материалдар алғашқы кіріске алынған
материалдардың өзіндік құны бойынша бағаланады.

Өндіріске босатылған және материалддардың қоймадағы қалдықтары ФИФО және
ЛИФО әдістері бойынша мына түрде есептелінеді. Мысалы А –түрі материалдар
тобы.

Саны Бағасы Сомасы
(дана) (теңге) (теңге)
А) Қаңтар айынның бірінші жұлдызына 50 100 5000
кәсіпорынның қоймасындағы материалдардың
қалдығы
Қаңтар айында кіріске алынған материалдық
қорлар
1-топтамада 100 110 11000
2-топтамада 80 120 9600
3-топтамада 90 130 117000
4-топтамада 100 140 14000
5-топтамада 70 150 10500
Кіріске алынған материалдық қорлардың жиыны
440 - 56800
Бастапқы қалдық пен қоса есептегендегі қалдығы
490 - 61800
Ай бойы материалдық қорлардың шығыс етілгені
ФИФО әдісімен бағаланғанда 240 33600
ЛИФО әдісімен бағаланғанда 250 34900
Ай соңындағы материалдық қорлардың қалдығы
ФИФО әдісімен бағаланғанда 240 33600
ЛИФО әдісімен бағаланғанда 240 26900

Бұл кестеден көріп отырғанымыздай шығыс етілген 250дан материалдық
қорлардың құны былайша есептелінеді.

ФИФО әдісі бойынша:

Айдың басындағы қалдық 100 дана, сомасын 1500 теңге, бірінші топтамада
кіріске алғаны 50 дана, соммасы 8000 теңге, екінше тптамада кіріске алғаны
30дана, сомасы 5400 теңге, үшінші топтамада кіріске алынған 20 дана,
сомасы 4000 теңге және төртінші топтамада кіріске алынғаны 20дана, сомасы
2600 теңге. Барлығы 220 (100+50+30+20+20)дана, сомасы 25000
(15000+8000+5400+4000+2600) теңге материалдары шығыс етіледі.

ЛИФО әдісі бойынша:

Соңғы, яғни бесінші топтамада кіріске алынан ы 40дана, самасы 6000 теңге,
төртінші топтамада кіріске алынаны 90дана, сомасыц 11700 теңге, үшінші
топтамада кіріске алынғаны 20дана, сомасы 4000 теңге, екінші топтамада
кіріске алынғаны 30дана, сомасы 5400 теңге және бірінші топамада кіріске
алынғаны 40дана, сомасы 6400 теңге. Барлығы 220 (40+90+20+30+40) дана,
сомасы 33500 (6000+11700+4000+5400+6400) теңгенің материалдары шығыс
етіледі. Материалдардың құндылықтары ФИФО және ЛИФО әдістерімен бағалау
барысында материалдың аналитикалық есебін олардың түрлері бойынша ғана
жүргізіпқоймай, егер олар әртүрлі бағамен сатып алынған болса, онда келіп
түскен материалдарды олардың топтамасы бойынша есептеу керек.
Материалдардың баланста нақты өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Сонымен
қатар материалдар өздерінің синтетикалық (топтамалық) есебінде нақты
өзіндік жоспарлы есептеу бағасымен немесе келісілген бағасы бойынша
көрсетіледі. Егер шаруашылық субъектісі немесе ұйым материалдық
құндылықтардың бағасы бойынша есептейтін болса, онда олардың нақты құны
материалдық құндылықтардың сатылып алынған құны мен дайындау-тасымалдау
шығындарының қосындысынан тұрады. Бұлардың құрамына теміржол тарифы, көлік,
ұшақ және басқа да тасымалдау құралдарының тарифтері, жарналар, материалды
тиеуге, түсіруге кеткен шығындар, материалдық құндылықтарды
дайындаушылардың іс-сапары шығындары, қамсыздандыруға төленген төлем және
басқа да шығындар жатады. Егер материалдық құндылықтардың аналитикалық
есебі жоспарлы есептеу бағасы бойынша есептелетін болса, онда олардың нақты
өзіндік құны жоспарлы есептеу құнына баға өзгеруінен болатын ауытқуларды
қосу немесе алу арқылы анықталады. Бұл бағаны шаруашылық субъектісі немесе
ұйымның өзі жоспарланған дайындау-тасымалдау шығындары ескере отырып,
есептен шығарады. Жалпы материалдық құндылықтарды есептеуде натуралды және
ақшалай өлшемдер қолданылады. ҚЕБҚС сәйкес қорлар екі өлшемнің ең кішісімен
өзіндік құнын және өткізудің таза құнмен бағалануы тиіс.
Қорлардың өзіндік құнына қорларда қазіргі тұрған жеріне дейін
жеткізуге кеткен шығындар мен өңдеуге, алуға жұмсалған шығындар кіреді.
Тауарлы материалдық қорлар есебі бухгалтерлік есеп стандартына (БЕС 7)
сәйкес алуға кеткен шығындарға сатып алу бағасы, шеттен әкелу бажы,
жабдықтаушы ұйымдар төлеген делдалдық (комиссиялық) сыйақылар, көліктік-
дайындау шығындары мен қорларды алуға тікелей байланысты басқа да шығындар
(саудалық жеңілдіктер, артық төлеуді қайтару және т.б. осындай түзетулер
алу шығындарын анықтаған кезде қоса есептеледі) кіреді.
7БЕС 4т. сәйкес таурлары-материалдық қорларды өткізудің таза құны
әдеттегі іс-әрекет барысында көделетін сатуы алым бағасына тең минус сатуды
ұйымдастыру мен жинақтап, құрастыру шығындары алынады. Басқаша айтсақ,
(2ҚЕБХС 25 т. сәйкес) егер қорлардың өзіндік құны өтелмейтіндей болса,
өйткені қорлар бүлінген, толық немесе жарым-жартылай ескірген және соған
сәйкес бағасы да төмендеген, сондай-ақ сатылым алдындағы әзірлік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.