Кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдауы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы : Ұзақ мерзімді міндеттемелердің есебі

Жоспар:

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ...

1- бөлім Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы.

1. Алтын бидай Акционерлік қоғамының орналасқан жері

2. Алтын бидай Акционерлік қоғамының есеп саясаты

3. Алтын бидай Акционерлік қоғамының қаржылық жағдайын талдау

2- бөлім Ұзақ мерзімді міндеттемелердің мәні мен мазмұны

1. Ұзақ мерзімді міндеттемелер туралы түсінік

2.2 Салық міндеттемелерінің есебі және міндеттеме тәсілімен табыс
салығының есебі
2.3 Ұзақ мерзімді міндеттемелердің есебін ұйымдастыру тәртібі

3-бөлім Ағымдағы міндеттемелердің есебі.

1. Ағымдағы міндеттемелердің есебін жетілдіру жолдары

2. Жабдықтаушы және қызмет көрсетушілермен есеп айырысу есебі.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Менің Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі- атты курстық жұмысымда ұзақ
мерзімді міндеттемелердің мәні мен мазмұнына, ұзақ мерзімді қаржылық
міндеттемелерге, кейінге қалдырылған салықтар бойынша міндеттемелерге және
де ұзақ мерзімді дебиторлық борыштарға түсініктеме беремін.
Курстық жұмысты жазу барысында мен міндеттемелер есебін және қысқа
мерзімді міндеттемелерді ашып көрсетіп, оларға толығымен сипаттама беруге
тырысамын
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші
субъектінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша,
сондай- ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жұмысын іс жүзінде жүзеге
асыру мүмкін емес. Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері
мен еңбек ұжымдары шикізат пен мтаериалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс
қалдықтарын азйтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге (
ұлғайтуға ), оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған
ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, шаруаға қырсыздыққа, кәсіпорынның
материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын, қаржылық жағдайын және
басқада ресурстарын тиімді жұмсауға яғни табысын көбейтуге мүдделі.
Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші
субъектілердің және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел
басқару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін,
сөйтіп, ел экономикасының дам у заңдылықтарын зерделеу және зерттеу
экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдаланады.
Қандай да болмасын шаруашылық субъектілерін олардың қандай салада
қызмет атқаратындығына қарамастан алып қарайтын болсақ, олардың барлығының
да міндеттемелері болады. Кез елген өндіріспен айналысатын субъекті сол
өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар үшін
жабдықтаушылардың алдында міндетті болса, саудамен айналысатын шаруашылық
субектісі сол сататын тауарларын жеткізіп беруші яғни жабдықтаушы
субъектінің алдында міндетті болуы мүмкін. Қандай да болмасын заңды ұйымдар
тек қана өз меншігіндегі қалыптасқан активтер саласымен шектеліп қана
қоймай, бұлар сыртқы көздерден :банктерден несие, басқалардан қарыз салалар
мен сауда алуға толық құқылы. Сыртқы көздерден алынған қаражаттарды –
қарастырылған қаржы көздері деп атайды. Мұндай келтірілген көздер негізгі
үлкен екі топқа: ұзақ және ағымдағы яғни қысқа мерзімді міндеттемелерге
бөлінеді. Бірінші топқа ұйымдар меншігіндегі бір жылдан артық мерзімде
қолданылатын немесе пайдаланатын, ал екінші топта бір жыл ішінде
өндірілетін және сатылып алынып, жұмсалынатын немесе бір жыл ішінде ақшаға
айналатын міндеттемелер саласы көрсетіледі.
Кәсіпорындардағы ағымдағы міндеттемелердің есебі типтік шоттар
кестесінің үшінші қысқа мерзімді деп аталатын бөлім шоттарында есептеліп
жүргізіледі. Типтік шоттар кестесі бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер
мынандай бөлімдерді қамтиды: қысқа мерзімді міндеттемелер, салықтар бойынша
міндеттемелер, міндетті және өз бетінше төлемдер, қысқа мерзімді
кредиторлық борыштар, қысқа мерзімді бағаланушы міндеттемелер, басқа да
қысқа мерзімді міндеттемелер.
Курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады: Шолу жасап отырған кәсіпорынның
экономикалық сипаттамасы, Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі және
Ағымдағы міндеттемелердің мәні мен мазмұны.
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде Қарастырып отырған Алтын бидай
акционерлік қоғамының жалпы экономикалық сипаттамасына және есеп
саясатының қалай жүргізілетіні туралы ашып көрсеттім. Осы берілген
кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдауына көп көңіл бөлдім.
Курстық жұмыстың екінші бөлімінде ұзақ мерзімді міндеттемелерге жалпы
шолу, анықтама беріп одан қысқа мерзімді міндеттемелердің мәні мен мазмұнын
ашып көрсетіп жеке- жеке қарастырамын.
Курстық жұмыстың үшінші бөлімінде ағымдағы міндеттемелердің
бөлімшелеріне толық мағұлмат беруге және олардың қаржылық есепкерлікте
тиімді пайдалануын көрсетемін. Сонымен қатар курстық жұмысымның
мәліметтерін ескі шоттар көрсеткіштері бойынша жазамын.
Жоғарыда айтылғандарды мақсат тұта отырып және олардың мәліметтеріне
сүйене отырып, қысқа мерзімді міндеттемелердің қаржылық есеп үшін және
экономикадағы шаруашылық субъектілері үшін міндеттемелердің тиімді
пайдалануын анықтаймыз.

1-бөлім. Алтын бидай акционерлік қоғамының экономикалық сипаттамасы және
орналасқан жері
1.1 Алтын бидай акционерлік қоғамы (әрі қарай – қоғам) Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес жеке балансы және банктік шоттары бар,
өзінің атынан меншіктік және меншіктік емес құқықтарды иеленуі және
қалыптастыруы мүмкін, міндеттемелерді алуы, сотта жауап беруші және арыз
берушіьолуы мүмкін заңды тұлға болып табылады.
Қоғамның қаржылық және өндірістік қызметті тәуелсіз шаруашылық
негізінде жүзеге асырады. Қоғамда өзінің жеке қорытынды балансы, банкте
валюталық, есептік және басқа шоттары, эмблемасы, қазақ және орыс тілінде
аталуы берілген мөрі және өз қызметін жүзеге асыруға қажетті басқада
реквизиттері бар.
Қоғамның орналасқан жері: Текелі, Қазақстан Республикасы, Алматы
Қаласы, Қонаев көшесі, 189.
Кәсіпорынның жарғылық капиталы 120 млн теңгені құрайды.
Қоғам Қазақстан Республикасының қорғаныс Министрлігі Қазақстан
Республикасының қарулы күштер геоақпаратпен қамтамасыз ету орталығына
шаруашылық жүргізу құқығын Республиканың мемлекеттік кәсіпорнын қайта
ұйымдастыру туралы қыркүйегінен ҚЗ үкіметінің қаулысына сәйкес құрылды
Жоғарыда көрсетілген ҚР Үкіметінің Қаулысына сәйкес Қоғамның
мемлекеттік акциялар пакетіне иелік ету және пайдалану құқығы Қазақстан
Республикасының қорғаныс Министрлігіне берілді және негізгі қызмет ету
бағыттары анықталады;
1) топографо- геодезиялық және сандық картография мәліметтері
негізінде геоақпараттық жүйені құру;
2) Ақпарат жүйелерін құру;
3) Телекоммуникациялық жүйені құру;
4) Баспа және полиграфиялық қызмет.
Қоғам өзінің қызметінде Қазақстан Республикасының конституциясына,
Қазақстан Республикасының заңнамасына және жарғысына жүгінеді.
Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке
сәйкес заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуына құқығы бар.
Қазақстан Республикасы заң актілерінде қарастырылған тәртіпке сәйкес,
қоғам өзінің орнынан тыс, заңды тұлға болып табылмайтын қоғамның атынан
және бұйрығымен қызмет жасайтын еншілес кәсіпорындарын құруға құқылы.
Қоғамның балансында құны көрсетілетін негізгі құралдар, айналым
құралдары және құндылықтар қоғамның меншігін құрайды. Қоғаммен құрылған
еншілес кәсіпорындарының және өкілдіктерінің ( ары қарай құрылымдық
бөлімше) меншігі қоғам меншігі болып саналады. Меншік еншілес
кәсіпорындарының және өкілдіктерінің балансында көрінуімен қатар,
құрылымдық бөлімшелердің балансын консалидациялау жолымен Қоғамның
балансында да көрінеді
. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.
Қоғамның бухгалтерлік есебі қаржылық есептілікті, синтетикалық және
аналитикалық регистрлерді жүргізу үшін есеп ақпараттарын жазу
автоматтандырылған тәсілмен ұйымдастырылған
Президент жыл сайын өнімдік тұлғаны қызметтен босату жағдайында
ұйымдастыру – басқарушы және қаржы – есеп құжаттарында қол қою құқығы бар
жұмысшылар тізімін анықтайды.
Құжат айналымын ұйымдастыру.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік ұйымдарындағы құжаттау және
құжаттарды басқарудың типтік тәртібі туралы 29.04. 2003 жылдан № 33
Қазақстан Республикасының ақпарат және қоғамдық келісіміне сәйкес мәдениет
министрлігінің архив және құжаттарды басқару комитетінің председателінің
бұйрығына сәйкес есеп бухгалтерлік ақпараттарды сақтау және жою жүзеге
асырылады.
Құжаттар қозғалысының тәртібі, орындацшылар тізімі, Бухгалтерияға
түсу мерзімі, құжаттардың ішкі есеп аппаратынан өңдеу және өту, сонымен
қоса есепті кезеңде бухгалтерлік балансты және есептілікті құрастыру
жұмыстарының аяқталуы құжат айналымын көрсетеді. Оның орындалуы есептегі
ғана емес, кәсіпорынның басқада жұмысшыларына міндетті. Олар құжат айналымы
графигі бойынша олардың қызмет орталығына жататын құжаттарды толтырады және
ұсынады.
Бұл үшін әрбір орындаушыға оның қызмет ету ортасына жататын алғашқы
құжаттар тізімі және құжаттарды ұсыну мерзімі және орны көрсетілген
графиктен көшірме беріледі.
Қоғамдағы шаруашылық операциялардың құжатталуының қабылданған жүйесі
оның толық көрсетілуін қамтамасыз етеді.
Құжат айналымы графигін сақтау, құжаттарды дер кезінде және сапалы
толтыру, мәліметтердің сенімділігі, бухгалтерлік баланста мәліметтерді
көрсету үшін құжаттарды дер кезінде өткізу жауапкершілігі құжаттарға қол
қойған тұлғаларға жүктеледі.
Құжат айналымы графигін орындаушыларын басбухгалтер бақылайды.
Бухгалтерлік құжаттарды және мәліметтерді толтыру және ұсыну тәртібі
бойынша бас бухгалтердің талабы қоғамның барлық жұмысшыларына міндетті.
Алғашқы құжаттар Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің
19.03. 2004 ж №128 бұйрығында белгіленген алғашқы құжаттардың типтік
формасына сәйкес құрылады.
Бухгалтерлік есеп регистрлерінің және ішкі қаржылық есетіліктің
мазмұны коммерциялық құпия болып табылады.
Бухгалтерлік есеп ақпараттарына рұқсатты тек қана Қоғам Президентінің
рұқсаты бар адамдар алады. Сонымен қоса Қазақстан Республикасының
заңнамасында белгіленген мемлекеттік орган қызметтеріне беріледі. Қоғамда
коммерциялық құпия мазмұны бар алғашқы құжаттар тізімі анықталған:
1) Төлем тапсырмасы
2) Банктерден көшірме
3) Кіріс және шығыс касса ордерлері
4) Есеп ведомосы.
5) Кәсіпорынға кіретін және шығатын келісім шарттар.

1.2. Алтын бидай акционерлік қоғамының есеп саясатының жалпы жағдайы
Қоғамның бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жүйесін реттеу
келесідей нормативтік құжаттарға сәйкес жүргізіледі: Қазақстан
Республикасы Президентінің 26.12.1995 ж № 2732 Бухгалтерлік есеп туралы
заң күші бар жарлығы және Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің 18
қыркүйек 2002, №438 бұйрығы бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары (
ҚР Қаржы Министрлігінің 21.10.2003 ж №372 бұйрығымен енгізілген зерттеулер)
және есеп қолданудағы әдістемелік ұсынылымдар. Оны құру базалары болып
Қазақстан Республикасының Ұлттық комиссиясының бухгалтерлік есеп туралы
1996 ж13-15 қарашадағы №3 бухгалтерлік есеп стандарттары (БЕС) және оған
әдістемелік ұсынылымдар, сонымен қоса ҚР бухгалтерлік есеп жүйесін
реттеудегі басқада нормативті – құқықтық құжаттар болып табылады. Берілген
есеп саясатымен есепті ұйымдастырудың негізгі тәртіптері және ішкі бақылау
және сыртқы аудит талаптары анықталады.
Құрылу негізіне келесідей принциптер енгізілген есептеу, үздіксіз
қызмет, түсініктілік, мәнділік, маңыздылық, сенімділік, бейтараптылық,
сақтық, аяқтылық, сәйкестік, жүйелілік, шын және айқын болуы.
Салық есептемесі және төлемдері ҚР Салық және бюджетке міндетті
басқа да төлемдер Қазақстан Республикасының 2001 ж 12 маусым №210 -2
өзгертулермен толықтырылуларына сәйкес жүргізіледі.
Бухгалтерлік есепте есептеу әдісі қолданылады. Есеп саясатын құру
және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру жауапкершілігі қоғам президентіне
жүктеледі.

Алтын бидай АҚ есеп саясатының негізгі жағдайлары
Қоғамның бухгалтерлік балансы БЕС №2 Бухгалтерлік баланс және
қаржылық есептіліктегі негізгі алынымдар талаптарына сәйкес.
Қоғам өзіндік капиталы 01.12.2005 ж жарғылық капиталынан құралған.
Оның сомасы 290000 теңге, яғни қоғам жарғысына сәйкес. Қазіргі уақытта
Қоғамда ұзақ мерзімді міндеттемелер жоқ.
Қаржы – шаруашылық қызметі нәтижелері туралы есептілік БЕС №3 сәйкес.
Есепті кезеңде танылған барлық табыстар мен шығындар есепті кезеңде таза
табыс пен зиянды анықтауда қосылады.
Қоғамның есепті кезеңі болып күнтізбелік жыл есептеледі,. Алдыңғы
кезеңдегі қаржы есептілігін құру кезінде жіберілген қателер сомасын
дұрыстау есепті кезеңнің табыс және зияны (шығынға) енгізіледі. Алдынғы
кезеңдегі мәнді қателер сомасын дұрыстау, есептілікте бөлінбеген табыстың
бастапқы сальдосын өзгерту арқылы жүргізеді.

БЕС №3 Қаржы шаруашылық қызметі нәтижелері туралыесеп калькуляциялау
үшін, және сонымен қатар жоспарлау, экономикалық талдау және бақылау үшін
қажет. Бұл есептілік қоғамның ішкі пайдаланушылары үшін бағытталған,
сондықтан ол сыртқы пайдаланушыларға берілмейді және қоғамның коммерциялық
құпиясы болып табылады.
Табыспен сәйкестендіру мақсатында, оған қоса Қазақстан ГИС Центр АҚ
құрудағы мақсаттары мен міндеттерін ескере отырып, шығындар бөлімі шартты
түрде негізгі және негізгі емес қызметіне бағытталған шығындар болып
бөлінеді.
Қазақстан ГИС Центр АҚ негізгі қызметіне мыналар жатады:
- Сандық картография және топогрофо- годузиялық мәліметтер негізінде
геоақпараттық жүйені құру
- Ақпараттық жүйені құру;
- Басылым және полиграфиялық қызмет;
Негізгі емес қызметтер шығындарына:
- негізгі құралдарды және ТМҚ сату
- жалға ғимараттарды, алаңдарды ұсыну және т.б.
- басқалары.

1.3. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдауы
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын
талдаудың маңызы өте зор. Бұл кісіпорындардың тәелсіздікке ие болуымен,
сондай- ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестіктер
және де басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік – кәсіпкерлік
қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші кәсіпорындардың қаржылық
жағдайын талдаудың басты мақсаты келесілер болып табылады:
- Қаржылық жағдайға баға беру және оның есеп беру мерзіміндегі өзгерісі;
- Активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды
таратудағы рационалды және пайдаланудағы тиімділікті зерттеу;
- Айналым капиталының көлемін, оның өсуін немесе кемуінжәне ағымдағы
міндеттемелермен арақатынасын анықтау;
- Қаржы- есептік және несие ережесін сақтау;
- Кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің құрылымын зерттеу;
- Ағымдағы активтердің айналымдылық есебі, оның ішінде дебиторлық борыш
және қорлар есебі;
- Баланстың өтімділігін, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және төлеу
қабілеттілігінің абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерін анықтау;
- Кәсіпорын табыстылығын бағалау;
- Кәсіпорын табысының салыстырмалы көрсеткіштерін, сондай – ақ олардың
деңгейінің өзгеруіне әсер етуші факторарды есептеп шығару;
- Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
- Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді
болжау, яғни оның қаржылық стратегиясын анықтау.
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың
қорытындылаушы кезеңі болып табылады. Және ол 3 сатыны қамтиды:
Жабдықтау, өндіріс және өткізу; бұлардың жиынтығы коммерциялық,
өндірістік және қаржылық қызметті құрайды.
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің қалыпты болуы әсіресе өз кезеңіндегі
қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін қажетті жағдайларды туғызады, оның
төлеу қабілеттілігінің кепілі болып табылатын өнім өндірудің
үздіксіздігін және кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын
қамтамасыз етеді.
Біздің ойымызша, қаржылық жағдайды талдауды қаржылық тұрақтылықтан
бастаған жөн және оған мыналар жатады:
1) кәсіпорын активтерінің құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
2) кәсіпорын активтерінің қалыптасу көздерінің құрамдық және құрылымдық
динамикасын талдау;
3) кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы
көрсеткіштерін талдау;
4) Баланс өтімділігін талдау;
5) Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін талдау
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда негізгі ақпарат көзі қызметін
бухгалтерлік баланс атқарады.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі
қаржылық есеп беру болып табылады

Алтын бидай кәсіпорнының ұзақ мерзімді активтерінің құрамы мен
құрылымын талдау

Көрсеткіштер Жыл басы Жыл аяғы
Ауытқу
сомасы пайыз сомасы пайызы
Ұзақ мерзімді
активтерінің барлығы:
-матер.емес активтер 110779,2 100 112490,5 100 1711,3
-негізгі құралдар
-ұзақ мерзімді 218,8 0,19 218,8 0,19 -
инвестициялар 110548,0 99,8 11115,1 98,8 603
-болашақ кезең
шығындары 75,7 0,07 1214,6 1,079,0 1138,9

- - - - -

Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтерін талдау барысында, активтердің
жалпы сомасы 1711,3 тг. Артты. Соның ішінде негізгі құралдар 603 мың
теңгені құраса, ұзақ мерзімді инвестициялар сомасы 1138,9 теңгеге
артып отырғанын байқаймыз. Мәліметтерге сүйене кәсіпорынның өндіргіш
күштеріне бағытталғанын көреміз. Сонымен қатар кәсіпорында дебиторлық
берешек пен болашақ кезең шығындары жоқ. Ал бұл көрсеткіштер кәсіпорын
үшін маңызды болып табылады.

Алтын бидай акционерлік қоғамының 2004 және 2005 жылға құрылған
бухгалтерлік балансы бойынша қаржылық қорларының құрамы мен құрылымын
талдау

Көрсеткіштер Жыл басы Жыл аяғы Ауытқу
Қаржылық қорлардың
сомасы 552786 693291,7 140505
-Өзіндік капитал 63510,9 150856,6 214367,4
-Сырттан тартылған
капитал 616297,6 542435,2 -73862,4

Кестеде көріп отырғанымыздай қаржы қорын талдағанда жыл басында өзіндік
капиталдың сомасы -63510,9 құрағанын көрдік. Жылдық аяғында кәсіпорынның
тиімді белсенді қызмет атқаруына байланысты оның 214367,4 теңгеге өскенін
көреміз. Ал сырттан тартылған капитал сомасы жылдың соңында жыл басына
қарағанда -73862,4 сомаға азайғанын байқаймыз.

Алтын бидай акционерлік қоғамының 2004 және 2005 жылға құрылған
бухгалтерлік балансы бойынша ағымдағы міндеттемелердің құрамы мен
құрылымын талдау\

Көрсеткіштер Жыл басы Жыл аяғы Ауытқу
(2004) (2005) (+;-)
сома үлесі сома үлесі сома пункт

Ағымдағы 70711 100 11907 100 58804 -
міндеттемелердің
барлығы
Оның ішінде:
Төленуге тиісті 51246 0,73 7776 0,65 43470 0,08
вексельдер
Төленген дивиденттер - -
Алынған аванстар 2173 0,03 2040 0,17 133 -0,14
Бюджет пен есеп айрысу
10590 0,15 115 0,009 10475 0,141
Тәуелді кредиторлық - - -
қарыздар
Аударылған және басқада 6702 0,09 940 0,08 5760 0,01
кредиторлық қарыздардың
барлығы

Кестеде көріп отырғанымыздай ағымдағы міндеттемелердің құрылымын
талдау барысында ек іжылдағы болып отырған өзгерістерін салыстыру әдісін
қолдана отырып талдау жасадым. Бұл акционерлік қоғамның ағымдағы активтерін
өткен жылмен салыстырғанда 58804 мың теңгеге өскені байқалады.Бұл өсудің
себебін айтатын болсақ осы кәсіпорынның жасаған жұмыстарының нәтижелі
қортындыға келуінен. Екі жылдық көрсеткіштерді, яғни төленуге тиісті
векселдерді алатын болсақ үлкен жетістікке (+43470) мың теңгеге өскенін
көріп отырмыз. Демек бұл қортындымыз Қазақстан ГИС Центр акционерлік
қоғамының үлкен табысқа ие болуымен тең саналады. Алынған аванстврдың -0,14-
пунктке азаюы оның қаржылық жағдайының нашар субъектіге жататынын
білдіреді. Кәсіпорынның менеджерлеріне бизнесті кеңейту және акционерлер
санын көбейту арқылы инвесторлардың аудартуы керек.Бюджетпен есеп айрысу
(+10475) мың теңгелік қортынды көрсеткіштерін көріп отырмыз.Өйткені осындай
жетістіктерге жетуіміз туелді кредиторлық қарыздардың шығынға ұшырамауынан
және аударылған басқада кредиторлық қарыздардың оң (+5760) нәтижеге жету
барысында. Қорыта айтатын болсақ бұл кезең Қазақстан ГИС Центр
акционерлік қоғамы үшін өте жақсы кезең болып саналады.
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық
тұрақтылығына әсер ететін мынандай факторларды атап көрсетуге болады:
-кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
-төленген жарғылық капиталдың мөлшері;
-шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динамикасы;
-қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен қоса алғандағы мүлік пен қаржы
ресурстарының жағдайы
Осылайша, қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және
оның іскерлік қарым- қатынастағы потенциалын анықтайды, кәсіпорынның өзінің
және оның қатынастар тұрғысындағы экономикалық қызығушылықтары қаншалықты
дәрежеде кепілдендірілгенін бағалайды.

2. Ұзақ мерзімді міндеттемелердің мәні мен мазмұны
2.1. Ұзақ мерзімді міндеттемелер туралы түсінік
Қандай да болмасын шаруашылық субъектілерін олардың қандай салада
қызмет атқаратындығына қарамастан алып қарайтын болсақ, олардың барлығының
да міндеттемелері болады. Кез келген өндіріспен айналысатын субъекті сол
өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар үшін
жабдықтаушыларының алдында міндетті болса, саудамен айналысатын шаруашылық
субъектісі сол сататын тауарларын жеткізіп беруші яғни жабдықтаушы
субъектінің алдында міндетті болуы мүмкін. Тіпті өндіріспен де, саудамен де
айналыспайтын субъектілердің өзінің қарамағында жұмыс істейтін жұмысшы
қызметкерлерге олардың істеген еңбегі үшін, сондай-ақ бюджетке түрлі
салықтар үшін қарыз немесе оның алдында міндеттемесі болуы мүмкін. Қазіргі
таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тысмекемелерден, шет
елден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай-ақ
міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі болмай
жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан субъектілер көптеп кездеседі.
Осы айтылғандар туралы толық түсінік беретін қаржылық есептің ең
негізгілерінің бірі болып саналатын тақырыптардың бірі- міндеттемелер
есебі.
Міндеттемелер- бұл бір тұлғаның (борышқор) нақты әрекетпен басқа
тұлғаның (кредит беруші) пайданы көздейтін істі орындау борышы немесе
міндеті: борышқордың нақты әрекетіне мыналар жатады: мүлікті беру, жұмысты
орындау, ақша төлеу және таксалар, әйтпесе белгілі бір әрекетпен тартыну
(бас тарту), ал кредит беруші борышқорынан өз міндетін орындауын талап
етуге толық құқылы.
Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған субъектінің
берешегі. Бұл берешекті реттеу (жою) экономикалық пайдасы мен ресурстар
(ақшалай қаражаттар) ағынына әкеп соғады.
Міндеттеме саласы болашақтағы барлық ақшалай төлемдердің ағымдағы
құны ретінде өлшенеді.
Міндеттеме үш себеп бойынша анықталады:
1.Міндеттемелердің пайда болуына себеп болған жағдайдың анық болуы.
2.Активтің немесе қызметтің өзге субъектілерге аудару арқылы міндеттеме
реттелінеді.
3.Міндеттеме нақты болы қажет.
1.Келтірілген анықтамаға сәйкес міндеттеме танылған жағдайда, оны
дереу бухгалтерлік кітапшаға кіргізу керек. Міндеттемелердің сомасы барлық
болашақ ақшалай төлемдердің ағымдағы құны ретінде өлшенеді және олар сәйкес
тәуелділіктің проценттық қойылымы бойынша дисконтталынады Міндеттеме өзіне
негізгі соманы және проценттерді кіргізеді. Міндеттемелердің көбеюі
кәсіпорын үшін қауіпті, өйткені міндеттеме бойынша проценттерді төлеу
шығындардың үлес салмағы өседі. Қарыздық келісімдер іс-әрекеттерді және
ұйымдардың қаржылық құрамын шектейді.Міндеттемелердің орындалмау
тәуекелділігін азайту мақсатында шектеулер девиденттердің максималдық
мөлшерін табыстық белгіленген деңгейін сақтау талабында және өтімділікті
кіргізеді. Міндеттемелердің міндеті мен мақсаты-өндіріс тиімділігін
жақсарту, кәсіпорынды ақша қаражаттарымен қамтамасыз ету болып табылады.
Инвестордың позициясы ьойынша несиелендіру-бұл инвестицияларды
орналастыруды ең үмітті тәсілі.Өйткені несие берушілер қарыздық төлемдердің
заңды орындалудың ең жоғары қауіпсіздігін қолданады және егер де қарыз
алушы ұйымы жойылса, активтерге құқықтарын алады. Міндеттемелердің пайда
болуы ресурстардың кетуімен байланысты. Сондықтан осы міндеттемелердің
орындалу мерзімі ұйымның қаржылық жағдайын бағалау үшін өте маңызды.Сонымен
қатар, кәсіпорын үшін міндеттемелерді реттеп отыру өте маңызды.Реттеу әр
түрлі тәсілдер арқылы жүргізіледі:

1.Ақшалай қаражаттарды төлеу арқылы
2.Өзге активтерді ауыстыру арқылы
3.Қызметтерді көрсету арқылы
4.Бір міндеттемені өзге міндеттемемен ауыстыру арқылы
5.Міндеттемені капиталға жіберу арқылы
Кәсіпорында негізінде міндеттемелердің көп түрлері қолданылады:
Олар:
1.Қысқа мерзімді міндеттемелер
2.Ағымдағы міндеттемелер
3.Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ұзақ мерзімді міндеттеме – бұл займ алушының балансының нақты датасын бір
жылдан астам төлем мерзімі бар міндеттеме. Ұзақ мерзімді міндетттемелер
арасына ұзақ мерзімді несиелерді, мерзімі ұзартылған салықтарды, зақ
мерзімді дебиторлық берешекті қатыстырады. Жалпы ұзақ мерзімді
міндеттемелердің көбеюі пайыздың көбеюіне алып келеді. Бірақ ұзақ мерзімді
міндеттемелердің көбеюі кәсіпорын үшін қауіпті, себебі міндеттемелер
бойынша пайыздарды төлеу шығындарының үлес салмағы өседі. Қарыздық
келісімдер іс-әрекеттерді және ұйымдардың қаржылық құрамын шектейді.
Міндеттемелердің орындалмау тәуекелін азайту мақсатында шектеулер
дивиденттердің максималдық мөлшерін табыстардың белгіленген деңгейлерін
сақтау талабында және өтімділікті кіргізеді. Инвестордың позициясы бойынша
несиелендіру – бұл инвестицияларды орналастырудың ең үмітті тәсілі, себебі
несие берушілер қарыздық төлемдердің заңды орындалуының ең жоғарғы
қауіпсіздігі қолданылады және активтер құқықтарын алады, егерде қарыз
алушының ұйымы жойылса.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің пайда болу себептеріне келесілерді
кіргіземіз:
1)Тартылған капиталды алу кейбір компаниялар үшін оңай
2)Тартылған қаражаттардың толық құны жаңа акциялардың
қаржыландыруынан төмен
3)Кейбір субъектілер тартылған қаражаттардың үлкен үлес салмағына
қарамастан, осы қаражаттарға пайда түсіреді және пайданың мөлшері
пайыздық төлемдерден артық болады.

2.2. Салық міндеттемелерінің есебі және міндеттеме тәсілімен табыс
салығының есебі.
Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің
міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу және
аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының
өкіметтілігіне жүктелген.Бұл құқық тек қана салық кодексіне өзгерістер мен
толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын
объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әректті
болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі
де пайда болады.
Салық мөлшерлемесі салық базасының өлшем бірлігіне есептелген салық
деңгейі болып табылады.Салық мөлшерлемесі пайыздық немесе абсолюттік саласы
бойынша табылады.
Салық кезеңі – бұл уақыт кезеңі, әрбір салық түріне және салық
кодексінің басқа да міндетті төлемдеріне қолайлы етіп белгіленеді, сол
кезең біткеннен кейін салық базасы анықталып бюджетке төленуге жататын
салық пен басқа да міндетті төлемдері есептелінеді.
Корпоративтік табыс салығы.Корпоративтік табыс салығы бойынша
бюджетпен есеп айырысу 631 Төлеуге жататын ағымдағы табыс салығы деген
пассивті шотта жүргізіледі.
Корпоративті табыс салығының салық салынатын негізгі объектісі салық
салынатын табысы болып табылады, оның деңгейі жылдық табыс жиынтығы мен
шегерімнің арасындағы айырмасы арқылы анықталады:

Салық салынатын табыс = Жылдық табыс жиынтығы - Шегерімдер.
Жылдық табыс жиынтығына : жөнелтілген өнімдер, атқарылған жұмыстар,
көрсетілген қызметтер және басқа да операциялар үшін, салық төлеушінің
алынуына жататын ақшалай немесе басқа да қаражаттар, өзара есеп айырысу
ретінде үшінші тұлғаларға жіберілген, тікелкей, не жанама түрінде
шығындарды өтеуге жіберілген қаражаттар кіреді.
Күмәнді міндеттемелердің төленуі бойынша жасалынатын шегерім.Егер де
бұрындары күмәнді деп танылатын табысты сплық төлеуші кредиторға төлесе,
онда оның сол төленген деңгейінде шегерім жасауға рұқсат етіледі.
Күмәнді қарыз талабы бойынша шегерім тиісті құжаттармен расталса және
ол бухгалтерлік есепте көрсетілсе ғана жасалады.Күмәнді қарыз талабы –
негізінен ҚР-ң заң тұлғалары және жеке кәсіпкерлері көрсеткен қызметінің,
атқарған жұмысының, сатқан тауарының нәтижесінде шығатын талап; сондай-ақ
ҚР-да тұрақты ұйымдар арқылы қызметін жүзеге асырып жүрген заңды тұлға-
резидент еместердің де және үш жылға дейін талабын қанағаттандырмаған
кезде, немесе ҚР-ң Заңына сәйкес салық төлеуші-дебиторларды банкрот деп
таныған жағдайда шығады.
Кейінге қалдырылған салықтың есебі үшін 632 Кейінге қалдырылған
табыс салығы шоты арналған.Бұл шотта бухгалтерлік және салық есебінің
талаптарындағы айырманың нәтижесінде пайда болған уақытша сомалары
көрсетіледі.
Бухгалтерлік және салық есебі арасындағы мәліметтердің теңдігін
сақтау оңай шара емес, өйткені олардың арасында тұрақты және уақытша
сипаттағы айырмашылықтары болады.
Тұрақты айырмашылықтар-бұл ағымдағы есепті кезеңде туындайтын және
бұдан кейінгі есепті кезеңдерде жойылмайтын салық салынатын және
бухгалтерлік табыстар арасындағы айырмашылықтар.
Уақытша айырма бухгалтерлік табысты есептеген кезде кейбір табыс пен
шығыс баптарының бір бөлігі бір есептік кезеңде,ал салық салынатын табысты
есептеген кезде басқа есептік кезеңде есептелінеді.Сондықтан бірінде болған
айырма, екіншісінде жойылады.
Қосылған құн салығы.Бұл өндіріс процесіне жеке тауардың айналасына
қосылған, сату айналысына салынатын құн бөлігінің бюджетке аударылатын,
қосылған құны салығы болып табылады, сондай-ақ ҚР-ң аумағына тауарларды
импорттау кезінде жасалатын аударымдар.Бюджеткетөлеуге жататын қосылған құн
салығы тауар айналымына қосылған құннанорындалған жұмыстан, көрсетілген
қызметтен ұсталынады.
Қосылған құн салығы салынатын тауарларды тиеуді, жұмыстарды атқаруды
немесе қызмет көрсетуді жүзеге асыратын қосымша құнға салынатын салық
бойынша есепте тұрған салық төлеуші аталған тауарларды, атқарылған
жұмыстарды немесе көрсетілген қызметтерді қабылдап алатын тұлғаға салық шот-
фактурасын ұсынуға міндетті.Егер де ҚҚС саласы шот-фактурасында көрсетілсе,
онда оған 331 шоты дебиттеліп, 333,671,687 шоттары кредиттеледі.
ҚҚС есептеу кезінде 301 Алынуға тиісті қарыздар шоты дебиттеледі
де, 633 Қосылған құн салығы шоты кредиттеледі.
Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айрысу.

Корпоративтік Салық салынатын Салық мөлшерлемесіСалықтық кезең
табыс салығын объектілері
төлеушілер
Заңды тұлға, Салық салынатын 30% Календарлық жыл
ҚР табыс
Резиденттері
(бұларға Ұлттық
банкі мен
мемлекеттік
ұйымдар кірмейді)
Төлем көзінде 15%
алынатын табысқа
салынатын салықта
Заңды тұлға, Салық салынатын 10% Календарлық жыл
ҚР резиденттері, табыс
олар үшін жер
өндірісінің
негізгі құралы
болып табылады.
ҚР тұрақты ұйымдарСалық салынатын 30% Календарлық
арқылы, қызметін табыс жыл
жүзеге асыратын
резиденттер емес
заңды тұлғалар
Таза табыс 15%
ҚР- да төлем Төлем көзінде 15%- марапаттау
көзіне табыс алынатын табысқа мен қатысуүлесінен
алатын резидент салынатын салықтаралынған табыстар,
емес заңды дивиденттер;
тұлғалар 10%-
тәуекелділіктен
сақтандыру келісім
шарты бойынша
төленетін,
сақтандыру
пайдасы;
5%-тәуекелділіктен
қайта сақтандыру
келісім шарты
бойынша төленетін,
сақтандыру
пайдасы;
5%- Халықаралық
тасымалдау
транспортық қызмет
көрсетуден түскен
табыс;
20%- басқа да
табыстар

Ескі шот бойынша корпоративтік табыс салығын есептеген кезде 851 шоты
дебеттеліп, 631 шоты кредиттелінеді. Бұл салық жылдың соңында бір рет
есептеледі.
Жеке табыс салығы. Есепті жыл бойы салық салынатын табысқа ие болған
жеке тұлғалар салық төлеушілер болып табылады. Жеке тұлғалардың жылдық
жиынтық табысына еңбекақы түрінде алынатын табыстар, кәсіпкерлік қызметтен
алатын табыстары, жеке тұлғалардың мүліктік табыстары және басқа табыстары
кіреді.
Жеке тұлғалардың мүліктік табысына тек қана активтің келесі
түрлерінің құндарына инфляцияға байланысты түзетуді есепке ала отырып,
өткізуден түскен құнның өсімі жатады: салық төлеушінің тұрақты тұратын жері
болып табылмайтын, жылжымайтын мүлік, құнды қағаздар, заңды тұлғаларға және
басқа материалдық емес активтерге қатысу үлесі; шетелдік валюта; асыл
тастар және асыл металдар, олардан жасалған зергерлік бұйымдар, құрамында
асыл тастар және асыл металдары бар басқа да бұйымдар, өнер туындылары мен
антикварианттар. Жеке табыс салығының құрамы салық кодексінде қаралады.
Табыс салығының мөлшерін ай сайын бір қалыпты ұстау үшін салық
салынатын табыстың есепті сомасы мен одан ұсталатын табыс салығының сомасы
есептелетін айлардың санын білдіретін сан мәні бар бірлікке 12 санының
қатынасын көрсететін қайта есептеу көрсеткіші белгіленген. Мердігерлік шарт
бойынша жұмыс істейтін тұлғаларға төленетін төлем, сондай- ақ бір жолғы
төлем түрінде берілетін басқа да төлемдерден салық ұстау кезінде бұл есптеу
көрсеткішіқолданылмайды. Ескі шот бойынша жеке тұлғалардан табыс салығы
ұсталған уақытта дебет 681 –Жұмысшы қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп
айрысу шоты, 634- Бюджетпен басқа да есеп айырысу шоты бухгалтерлік жазу
жазылады.
Қосылған құн салығы. Қосылған құнға салынатын салық тауарларды
өндіру, жұмыстарды орындау немесе қызметтер көрсету және олардың айналысы
барысында қосылған құн өсімінің бір бөлігін аудару, сондай- ақ осы елге
тауарлар импорты кезінде аударым болып табылады. Бұл ретте салық салынатын
айналым мен салық салынатын импорт салық объектісі болып табылады. Ескі шот
бойынша қосылғанқұнға салынатын салық 633 – Қосылған құнға салынатын салық
шотында есептелінеді. Бұл пассивтік шот болғандықтан кредитіне салынған
салық сомасы, ал дебетіне бюджетке аударылған және субъектінің
жабдықтаушыларға тиісті түрде рәсімделген салық шоты бойынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.