Қазақстан азаматтық қарама-қарсылық жылдырында



1917-1920 жылдар аралығында болған саяси-әлеуметтік оқиғалар. 1917 жылы ақпанда Петроградта жұмысшылар мен солдаттардың көтерілісінен кеін монархия құлап, республика орнады да, қоғамдық-саяси жағдай түбірімен өзгерді (қ. Ақпан рефолюциясы). Уақытша үкмет қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісіне қатысушыларға кешірім жариялады, олардың жазалау тоқталды. Сондай-ақ, көтерілісті жазалаушыларға да кешірім жасалды. Қоғамда азаттық келісім орнатуға жағдай туғызылып, кең көлемде саяси бостандықтар берілді (сөз, баспасөз бостандығы, саяси партиялар құру, т.б.). Ә.Бөкейхан жетекшілік еткен интеллигенция өкілдері Уақытша үкімет құрамында жауапты қызметтер атқарып, ұлттық-демократиясы Алаш партиясын құруға кірісті.
Көп кешікпей Уақытша үкіметтің жер-жердегі органдарымен қатар жұмысшы, солдат және шаруа кеңестері құрылды. Петроградта және Ресейдің орталығындағы аудандарында қосөкімет орнады, ал Қазақстан көпөкіметтілік жағдайында қалды. Өйткені 1917 жылдың наурыз-маусым айларында Қазақстанда билікке Уақытша үкіметтің жергілікті органдары, кеңестер, жергілікті Алаш партиясын құрушылар, Жетісу, Орал, Орынбор, Сібір қазақ әскерлерінң билеуші органдары, т.б. таласты. Саяси күштер топтала бастады. Атап айтқанда оңшылдарға негізгі мүшелері кадет партиясынан құралған Уақытша үкітеттің жергілікті к-ттері, казачество билеушілері жатты. Аралық (центристік) лагерьді қолдаушылар эсерлердің ықпалындағы жергілікті кеңестер жатты. Оларға майданның қара жұмысынан қайтқан қазақ жігіттері мен майдангерлер қосылды. Жер-жерлерде жұмысшылар мен оқушы жастардың қоғмдық-саяси ұйымдары құылып, саяси мәселелерге араласа бастады. Мысалы, Верныйда Мұсылман жұмысшыларының біріккен одағы, Омбыда Бірлік, Петропавлда Талап, Семейде Жанар, Меркеде Қазақ жастарының революциялық одағы, т.б. құрылды. 1917 жылдың 4–5 шілдеде Петропавлда Уақытша үкімет большивиктер ұйымдастырған ереуілді қарудың күшімен басты. В.И.Ленин

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан азаматтық қарама-қарсылық жылдырында

1917-1920 жылдар аралығында болған саяси-әлеуметтік оқиғалар. 1917
жылы ақпанда Петроградта жұмысшылар мен солдаттардың көтерілісінен кеін
монархия құлап, республика орнады да, қоғамдық-саяси жағдай түбірімен
өзгерді (қ. Ақпан рефолюциясы). Уақытша үкмет қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-
азаттық көтерілісіне қатысушыларға кешірім жариялады, олардың жазалау
тоқталды. Сондай-ақ, көтерілісті жазалаушыларға да кешірім жасалды. Қоғамда
азаттық келісім орнатуға жағдай туғызылып, кең көлемде саяси бостандықтар
берілді (сөз, баспасөз бостандығы, саяси партиялар құру, т.б.). Ә.Бөкейхан
жетекшілік еткен интеллигенция өкілдері Уақытша үкімет құрамында жауапты
қызметтер атқарып, ұлттық-демократиясы Алаш партиясын құруға кірісті.
Көп кешікпей Уақытша үкіметтің жер-жердегі органдарымен қатар жұмысшы,
солдат және шаруа кеңестері құрылды. Петроградта және Ресейдің
орталығындағы аудандарында қосөкімет орнады, ал Қазақстан көпөкіметтілік
жағдайында қалды. Өйткені 1917 жылдың наурыз-маусым айларында Қазақстанда
билікке Уақытша үкіметтің жергілікті органдары, кеңестер, жергілікті Алаш
партиясын құрушылар, Жетісу, Орал, Орынбор, Сібір қазақ әскерлерінң билеуші
органдары, т.б. таласты. Саяси күштер топтала бастады. Атап айтқанда
оңшылдарға негізгі мүшелері кадет партиясынан құралған Уақытша үкітеттің
жергілікті к-ттері, казачество билеушілері жатты. Аралық (центристік)
лагерьді қолдаушылар эсерлердің ықпалындағы жергілікті кеңестер жатты.
Оларға майданның қара жұмысынан қайтқан қазақ жігіттері мен майдангерлер
қосылды. Жер-жерлерде жұмысшылар мен оқушы жастардың қоғмдық-саяси ұйымдары
құылып, саяси мәселелерге араласа бастады. Мысалы, Верныйда Мұсылман
жұмысшыларының біріккен одағы, Омбыда Бірлік, Петропавлда Талап, Семейде
Жанар, Меркеде Қазақ жастарының революциялық одағы, т.б. құрылды. 1917
жылдың 4–5 шілдеде Петропавлда Уақытша үкімет большивиктер ұйымдастырған
ереуілді қарудың күшімен басты. В.И.Ленин мен оның серіктерін тұтқындауға
бұйрық берілді.1917 жылдың 11 шілдеде қосөкіметтілік жойылып, ресми билік
түгелдей Уақытша үкіметке көшті. Алаш басшылары саяси жағдайлары күрт
өзгеруіне байланысты 21–26 шілдеде Орынборда бірінші жалпықазақ съезін
шақырды. Съезде Алаш партиясы дербес саяси ұйым ретінде қайта құрылды. 1917
жылғы тамыз-қыркүйек айларында Орталық Ресейде Корнилов бүлігінің
талқандалуы монархияшыл күштерді әлсіретті. Уақытша үкімет пәрменді әрекет
жасай алмай беделінен айырылып қалды. Бүлікті басуда белсенділік көрсеткен
большевиктер еңбекшілердің қолдауына сүйенді. Осы кезде өзін Қазақ
Социалистік партиясы деп атаған Үш жүз партиясы құрылды. Оның көсемі
К.Тоғысов, белсенділері Ш.Әлжанов, Ә.Досов, М.Әйпенов, т.б. болды. Көп
ұзамай олар Алаш партиясының басты сынаушыларына айналып, большевиктер
жағына шықты.
1917 жылдың 24–25 қазанда (6–7 қараша) Петроградта большевиктер
төңкеріс жасап, Уақытша үкіметті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Фашистік қозғалыстың пайда болуы, а.гитлердің үкімет басына келуі
Қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысының 2-ші кезеңі
Тілдің дамуы мен қызметі
ХХ ғасырдың басындағы өлкенің әлеуметтік-экономикалық жағдайы
Германия және фашистік режимнің күйреуі
Германиядағы фашистік режим және оның ерекшеліктері
Италия және Германиядағы фашизмге анализ жасаған арнайы әдебиеттер
Жануарлар ауруының клиникалық диагностикасы
Монғол мемлекетінің құрылуы. Қазақстан моңғол дәірінде
XVIII ғасырдың бірінші ширегіндегі Қазақстан
Пәндер