ҚОРҒАСЫН ҚАҒЫН КОНЦЕНТРАЦИЯЛЫҚ БАЛҚЫТУ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 2
ҚОРҒАСЫН 4
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ НАУҚАСТЫҚ 6
ҚОРҒАСЫН ҚАҒЫН КОНЦЕНТРАЦИЯЛЫҚ БАЛҚЫТУ 8
ҚОРЫТЫНДЫ 10
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 11

КІРІСПЕ

Түсті металлургияның Қазақстанның эканомикасында атқаратын міндеттері
мол. Бұл саланың елімізде пайда болғанына 250 жылдан астам уақыт өтті. 1917
жылы Қазақстанда түсті металлургия саласына жататын 10 рудник және 3 зауыт
қана болған. Ал қазір бұл ең дамыған өндірістердің біріне айналып отыр.
Қазақстанның түсті металдарының сапасы өте жоғары. Өскемен мырышы,
Балхаш пен Жезқазған мысы Лондондағы металдар биржасында сапаларының өте
жоғары болғандықтарына байланысты эталон ретінде тіркелген. Мысалы,
Жезқазғанның мысының сапасы 99,9999%. Қазіргі кезде Қазақстан түсті
металдарын дүниежүзінің 30 шақты еліне экспортқа шығарып отыр. Шеттен
келетін валюта табысының 27% осы өнеркәсіп саласының үлесіне тиеді.
Қазақстан жері түсті, асыл металдармен қатар, ХХІ ғасырдың металдары
деп аталатынсирек металдармен де бай. Бірақ әзірше оларды өндіретін
кәсіпорындар саны жеткіліксіз, тиімді технологияда жоқтың қасы.
Республикада тсті металлургия саласына кіретін 7 саланың құрамында 28
ірі кәсіпорын жұмыс істейді. Соның ішінде қорғасын-мырыш саласы 12
кәсіпорыннан тұрады, оның үшеуі металлургиялық, ал тоғызы кен байыту.
Металлургиялық кәсіпорындар - Өскеменнің қорғасын-мырыш, Риддердің
полиметалл комбинаттары және Шымкенттің қорғасын зауыты. Кен байыту
кәсіпорындары – Ащысай, Ертіс және Риддер полиметалл, Шығыс Қазақстан мыс-
химиялық, Зыряновск қорғасын, Текелі қорғасын-мырыш комбинаттары, Жәйрем,
Жезкент және Қарағайлы тау-кен комбинаттары.
Республиканың қорғасын-мырыш өндірістерінің руда қоры едәуір. Қорғасын
мен мырыш өндіруде біз дүниежүзі бойынша бесінші орынға иеміз.
Қорғасын зауыттары негізінде ауаны қорғасынмен, мышьякпен, басқада ауыр
металдармен, күкірт пен көміртек оксидтерімен көп мөлшерде ластайтын көзге
жатады.

ҚОРҒАСЫН

Табиғатта таралуы және алынуы. Қорғасын германий және қалайы сияқты
қосылыс күйінде кездеседі. Оның өнеркәсіптік маңызы бар қосылысына қорғасын
жылтыры PbS жатады.
Металлургия өнеркәсібінде қорғасын жылтырын өртеудің нәтижесінде
алынған қорғасын оксидін көмірмен тотықсыздандыру арқылы қорғасын алады:
2PbS + 3O2→2PbO + 2SO2
2PbO + C→2Pb + CO2
Қасиеттері. Қорғасын көкшіл ақ түсті, ауыр металл. Ол өте жұмсақ
болғандықтан пышақпен кесуге болады.
Қорғасын құрғақ ауада кәдімгі температурада өзгермейді. Германий мен
қалайыға қарағанда қорғасынның 2+ болатын қосылыстары тұрақты болады.
Қорғасынды қыздырғанда галогендермен, оттегімен, күкіртпен әрекеттеседі,
мысалы:
Pb + O2 →2PbO
Pb + Cl →PbCl
Қорғасын дымқыл ауада гидрокарбонаттар түзе тотығады:
2Pb + O2 + 2H2O + 4CO2 →2Pb(HCO3)2
Қорғасын сұйытылған күкірт қышқылымен және хлорсутек қышқылымен
бастапқы кезде әрекеттеседі де, түзілген қорғасын (ІІ) сульфаты мен хлориды
суда да, қышқылда да ерімейтіндіктен ары қарай реакцияласпайды.
Ол азот қышқылында жақсы ериді және концентрациялы күкірт қышқылымен
ерімтал гидросульфат түзе әрекеттеседі.
3Pb + 8HNO3 → 3Pb(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Pb + 3H2SO4 → Pb(HSO4)2 + SO2 + 2H2O
Қосылыстары. Қорғасын екі түрлі оксидтер – PbO және PbO2 түзеді.
Сонымен бірге осы оксидтердің қоспасы түрінде кездеседі: Pb2O3(PbO∙PbO2)
және Pb3O4(2PbO∙PbO2)∙Pb3O4 –ті сурик деп атайды.
Бұл оксидтердің ішіндегі маңыздылары PbO және PbO2. қорғасын (ІІ)
оксиді PbO алыну әдісіне қарай сарыдан қоңыр түске дейін болатын негіздік
қасиеті басым амфотерлі оксид.
Қорғасын (ІІ) оксидін балқыған қорғасында ұзақ уақыт қыздырып алады:
2Pb + O2→2PbO
Қорғасын оксиді аздап суда еріп, ерітіндісі сілтілік қасиет көрсетеді:
PbO + Н2О → Pb(OН)2
Қорғасын (ІІ) оксиді PbO және оған сәйкес келетін гидрооксид Pb(OН)2
германий (ІІ) мен қалайының (ІІ) гидрооксидтері сияқты әрі қышқылдармен,
әрі сілтілермен әрекеттеседі:
Pb(OH)2 + 2HCl → PbCl2 + 2H2O
Pb(OH)2 + 2KOH→ K2PbO2 + 2H2O
Қорғасын гидрооксидін қорғасын (ІІ) тұзына эквивалентті мөлшердегі
сілтімен әрекет етіп алады:
Pb(NO3)2 + 2NaOH→Pb(OH)2 + 2NaNO3
Қорғасын (ІV) оксиді PbO2 қоңыр түсті суда ерімейтін қышқылдық қасиеті
басым амфотерлі оксид. Қорғасын оксидіне сәйкес келетін қорғасын қышқылы
белгісіз, бірақ оның тұздарын қорғасын (ІV) оксидімен негіздік оксидтерді
қосып балқытып алады:
PbO2 + CaO→ CaPbO3
Қорғасын (ІV) қышқылының тұздарын плюмбаттар дейді. Олардың көпшілігі
суда ерімейді және күшті гидролизденеді.
Қорғасын (ІV) оксиді амфотерлі болғандықтан сұйытылған қышқылдарда,
мысалы, хлорсутек қышқылында еріп қорғасын (ІV) хлоридін түзеді, бірақ ол
тұрақсыз қосылыс болғандықтан қорғасын (ІІ) хлориды мен хлорға ыдырап
кетеді:
PbO2 + 4HCl→ PbCl4 + 2H2O
PbCl4 →PbCl2 + Cl2
PbO2 + 4HCl→PbCl2 + Cl2 + 2H2O
Бұл реакция қорғасын (ІV) оксидінің күшті тотықтырғыш қасиеті бар
екенін көрсетеді.
Қолданылуы. Қорғасын электр кабельдерін изоляциялауға, аккумулятор
пластинкаларын, бытыра, оқ өндіруге және радиоактивтік сәулелерден
қорғануға қолданылады. Ол әртүрлі құймалардың құрамына кіреді. Негізгі
қорғасын мен қалайыдан тұратын құйма – баббит подшипниктер жасауға
жұмсалады. Қорғасын тұздарынан Pb(OH)2∙2PbCO3 ақ бояу жасауға, Pb(CH3COO)2
маталарды бояғанда, PbCrO4 хром сарысы деген атпен бояу жасауға
қолданылады.

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ НАУҚАСТЫҚ

Антропогендік қоршаған ортада экологиялық науқастық пайда болады.
Экологиялық науқастық – антропогендік жолмен қоршаған ортада нормадан
тыс мөлшерде жинақталған химиялық элементтер мен т.б. ластағыштардың кез-
келген адамның денсаулығына тигізген әсерлерінен туындайтын ауру-сырқаулық.
Кейбір науқастардың пайда болу жолдары кестеде көрсетілген.
1-ші кесте – Қоршаған ортаның химиялық элементтермен ластануы, ластаушы
көздер және олардың адаì денсаулығына әсері
элемент ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.