Алюминийдің механикалық қасиеттері
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1. Алюминийдің қасиеттері және жалпы сипаттамасы, классификациясы
2. Термиялық өңдеумен бекемделетін қорытпалар
3. Құйылатын қорытпалар
КІРІСПЕ
1855ж. Париждегі дүниежүзілік көрмеде күмістей ақ металдың 12 түйірі
көпшіліктің назарын баурап алды. Ол жұмсақ, оңай балқитын, күміске ұқсас,
бірақ одан гөрі анағұрлым жеңіл болды. Ең ғажабы бұл металл баяғыдан бері
кірпіш құйып жүрген саз балшықтан табылды. Жиі ұшырайтын тау жыныстары –
гранит пен базальтта да сол кезде саз күмісі аталған осы металл бар болып
шықты. Табиғатта таралуы жағынан ол тек оттек пен кремнийден кейін ғана
тұрады. Бұл қазір бәрімізге белгілі алюминий еді.
Сол тұста ол аса қымбат (алтыннан сәл арзан) болды да, тек зергерлік
бұйымдарын жасауға жұмсалды. Өйткені оны боксит рудасынан бөліп алу өте
қиынға түсті, ол үшін аса көп электр энергиясы қажет болды. Ал ол кезде
электр станциялары әлі жоқ еді.
Алюминийді 20 ғасырдың металы деп тегін атамайды. Онсыз қазіргі заман
техникасының ғажайып жетістіктері мүмкін болмас еді. Алюминий және оның
қорытпаларын самолеттер, су асты кемелерін, Жердің жасанды спутниктерін
жасауға пайдаланады. Кез келген радиоқабылдағыш не телевизордың ішінде
алюминийден электр сымдарын, ыдыс – аяқтарды, сондай-ақ кәмпит және басқа
заттарды орайтын қорғасын қағаз – фольганы да жасайды.
Алюминий – күміс түсті ақ металл. Оның аллотропиялық түрленуі болмайды
және ол периодты а 4,041 А болатын қырлық центрленген кубтық торда
кристалданады.
Аллюминийдің тығыздығы аз, жылу және электр өткізгіші жақсы,
коррозияға төзімділігі мен пластикалығы жоғары болады.
Тазалығы жоғары (99,996%) аллюминийдің физикалық қасиеттері төменде
келтірілген:
Салыстырмалы атомдық массасы (атомдық салмағы) 26,97
Балқу температурасы, С
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .600
200С-тағы меншікті электр кедергісі, Ом * мм2м ... .0,0269
Жылу өткізгіштігі, калсм * с* 0С ... ... ... ... ... ... ... ... . 0,52
Сызықтық ұлғаю коэффициенті (20-1000С), 10С ... ...23,8*106
Аллюминий ауада оңай тотығып, оның бетінде Al2O3 тотығының тығыз
пленкасын түзеді де, бұл пленка оны әрі тотығудан және атмосфера
жағдайындағы, судағы және басқа ортадағы коррозиядан сақтап қалады.
Алюминий концентрленген азот қышқылында және кейбір органикалық қышқылдарда
(лимон, шарап, сірке және басқа қышқылдарда), сондай-ақ тағамдық азық-
түліктермен жанасқанда тұрақты келеді, осыған байланысты оны тұрмыста
пайдаланады. Көптеген минералдық (тұз, еріткіш т.б.) қышқылдар мен
сілтілер аллюминийді бүлдіреді. Алюминий жоғары шағылыстырғыш
қабілеттілікке ие болады, оның жылулық нейтрондарды қармап алатын тиімді
көлденең қимасы аз болады. Ол қысыммен жақсы өңделеді, газбен және
контактылық әдіспен жақсы пісіріледі, бірақ кесу арқылы нашар өңделеді.
Алюминийдің қасиеттері және жалпы сипаттамасы, классификациясы
Алюминийдің сызықтық қасиеттері жоғары емес (қатайғандағы шөгуі 6%).
Жоғары балқу жылулығы мен жылу сыйымдылығы алюминийдің сұйық күйден баяу
сынуына көмектеседі, бұл жағдай модификациялау, рафинациялау және басқа
технологиялық операциялар арқылы алюминийден құйылатын құйманы және оның
қорытпаларын жақсартуға мүмкіндік береді.
Алюминийдің тұрақты қоспалары Fe, Si, Cu, Zn, Ti болады. Қоспалардың
мөлшеріне қарай алғашқы алюминий ерекше таза А 999, өте таза А 995, А 99, А
95 және техникалық таза А 85, А 8 және басқалар болады. Деформацияланатын
жартылай фабирикаттар (табақ алюминий, профильдер, шыбықтар т.б.) түрінде
шығарылатын техникалық алюминий АДО және АДІ-мен маркаланады. Қоспалар
алюминийдің жылу және электр өткізгіштігін, коррозияға төзімділігі мен
пластикалылығын төмендетеді. Алюминийдің механикалық қасиеттері оның
тазалығы мен күйіне тәуелді болады (1-кесте).
Алюминийдің механикалық қасиеттері
1-кесте
Маркасы Қоспалар Күйі (в, (0,2, (, % HB
қосындысы кгсмм2 кгсмм2
А 995 0,005 Құйылған 5 - 45 15
А 5 0,50 - 7,5 - 29 20
АО 1,0 9 - 25 25
АО 1,0 Деформацияланған 9 3 30 25
және жасытылған
АО 1,0 Деформацияланған 14 10 12 32
Беріктігі төмен болғандықтан алюминий конструкциялардың күш түспейтін
детальдары мен элементтерін жасау үшін қолданылады, ал мұндай материалдың
жеңілдігіне, пісірілгіштігіне, пластикалылығына, коррозияға төзімділігіне
талап қойылады. Мысалы, онан рамалар, есіктер, құбырлар, фольга, мұнай және
мұнай өнімдері тасылатын цистерналар, ыдыстар және басқалар жасалады.
Жоғары жылу өткізгіштігінің арқасында ол өнеркәсіптік және тұрмыстық
мұздатқыштарға қажетті әр түрлі жылу алмастырғыштар жасау үшін
пайдаланылады. Алюминийдің жоғары электр өткізгіштігі оның электр
техникасында (конденсаторлар, өткізгіш сым, кабельдер, шиналар т.б. үшін)
кең түрде қолданылуына мүмкіндік туғызады.
Алюминий қорытпаларының артықшылығына олардың жоғары меншікті
беріктігі ((в() мен инерциялық және динамикалық күшке қарсылық жасай
алатын қабілеттілігі жатады. Алюминий қорытпаларының беріктік шегі,
тығыздығы көп дегенде 2,85 гсм3 болғанда, 50-70 кгсмм2-ге жетеді.
Меншікті беріктігі бойынша кейбір алюминий қорытпалары ((в(=21) аса ... жалғасы
КІРІСПЕ
1. Алюминийдің қасиеттері және жалпы сипаттамасы, классификациясы
2. Термиялық өңдеумен бекемделетін қорытпалар
3. Құйылатын қорытпалар
КІРІСПЕ
1855ж. Париждегі дүниежүзілік көрмеде күмістей ақ металдың 12 түйірі
көпшіліктің назарын баурап алды. Ол жұмсақ, оңай балқитын, күміске ұқсас,
бірақ одан гөрі анағұрлым жеңіл болды. Ең ғажабы бұл металл баяғыдан бері
кірпіш құйып жүрген саз балшықтан табылды. Жиі ұшырайтын тау жыныстары –
гранит пен базальтта да сол кезде саз күмісі аталған осы металл бар болып
шықты. Табиғатта таралуы жағынан ол тек оттек пен кремнийден кейін ғана
тұрады. Бұл қазір бәрімізге белгілі алюминий еді.
Сол тұста ол аса қымбат (алтыннан сәл арзан) болды да, тек зергерлік
бұйымдарын жасауға жұмсалды. Өйткені оны боксит рудасынан бөліп алу өте
қиынға түсті, ол үшін аса көп электр энергиясы қажет болды. Ал ол кезде
электр станциялары әлі жоқ еді.
Алюминийді 20 ғасырдың металы деп тегін атамайды. Онсыз қазіргі заман
техникасының ғажайып жетістіктері мүмкін болмас еді. Алюминий және оның
қорытпаларын самолеттер, су асты кемелерін, Жердің жасанды спутниктерін
жасауға пайдаланады. Кез келген радиоқабылдағыш не телевизордың ішінде
алюминийден электр сымдарын, ыдыс – аяқтарды, сондай-ақ кәмпит және басқа
заттарды орайтын қорғасын қағаз – фольганы да жасайды.
Алюминий – күміс түсті ақ металл. Оның аллотропиялық түрленуі болмайды
және ол периодты а 4,041 А болатын қырлық центрленген кубтық торда
кристалданады.
Аллюминийдің тығыздығы аз, жылу және электр өткізгіші жақсы,
коррозияға төзімділігі мен пластикалығы жоғары болады.
Тазалығы жоғары (99,996%) аллюминийдің физикалық қасиеттері төменде
келтірілген:
Салыстырмалы атомдық массасы (атомдық салмағы) 26,97
Балқу температурасы, С
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .600
200С-тағы меншікті электр кедергісі, Ом * мм2м ... .0,0269
Жылу өткізгіштігі, калсм * с* 0С ... ... ... ... ... ... ... ... . 0,52
Сызықтық ұлғаю коэффициенті (20-1000С), 10С ... ...23,8*106
Аллюминий ауада оңай тотығып, оның бетінде Al2O3 тотығының тығыз
пленкасын түзеді де, бұл пленка оны әрі тотығудан және атмосфера
жағдайындағы, судағы және басқа ортадағы коррозиядан сақтап қалады.
Алюминий концентрленген азот қышқылында және кейбір органикалық қышқылдарда
(лимон, шарап, сірке және басқа қышқылдарда), сондай-ақ тағамдық азық-
түліктермен жанасқанда тұрақты келеді, осыған байланысты оны тұрмыста
пайдаланады. Көптеген минералдық (тұз, еріткіш т.б.) қышқылдар мен
сілтілер аллюминийді бүлдіреді. Алюминий жоғары шағылыстырғыш
қабілеттілікке ие болады, оның жылулық нейтрондарды қармап алатын тиімді
көлденең қимасы аз болады. Ол қысыммен жақсы өңделеді, газбен және
контактылық әдіспен жақсы пісіріледі, бірақ кесу арқылы нашар өңделеді.
Алюминийдің қасиеттері және жалпы сипаттамасы, классификациясы
Алюминийдің сызықтық қасиеттері жоғары емес (қатайғандағы шөгуі 6%).
Жоғары балқу жылулығы мен жылу сыйымдылығы алюминийдің сұйық күйден баяу
сынуына көмектеседі, бұл жағдай модификациялау, рафинациялау және басқа
технологиялық операциялар арқылы алюминийден құйылатын құйманы және оның
қорытпаларын жақсартуға мүмкіндік береді.
Алюминийдің тұрақты қоспалары Fe, Si, Cu, Zn, Ti болады. Қоспалардың
мөлшеріне қарай алғашқы алюминий ерекше таза А 999, өте таза А 995, А 99, А
95 және техникалық таза А 85, А 8 және басқалар болады. Деформацияланатын
жартылай фабирикаттар (табақ алюминий, профильдер, шыбықтар т.б.) түрінде
шығарылатын техникалық алюминий АДО және АДІ-мен маркаланады. Қоспалар
алюминийдің жылу және электр өткізгіштігін, коррозияға төзімділігі мен
пластикалылығын төмендетеді. Алюминийдің механикалық қасиеттері оның
тазалығы мен күйіне тәуелді болады (1-кесте).
Алюминийдің механикалық қасиеттері
1-кесте
Маркасы Қоспалар Күйі (в, (0,2, (, % HB
қосындысы кгсмм2 кгсмм2
А 995 0,005 Құйылған 5 - 45 15
А 5 0,50 - 7,5 - 29 20
АО 1,0 9 - 25 25
АО 1,0 Деформацияланған 9 3 30 25
және жасытылған
АО 1,0 Деформацияланған 14 10 12 32
Беріктігі төмен болғандықтан алюминий конструкциялардың күш түспейтін
детальдары мен элементтерін жасау үшін қолданылады, ал мұндай материалдың
жеңілдігіне, пісірілгіштігіне, пластикалылығына, коррозияға төзімділігіне
талап қойылады. Мысалы, онан рамалар, есіктер, құбырлар, фольга, мұнай және
мұнай өнімдері тасылатын цистерналар, ыдыстар және басқалар жасалады.
Жоғары жылу өткізгіштігінің арқасында ол өнеркәсіптік және тұрмыстық
мұздатқыштарға қажетті әр түрлі жылу алмастырғыштар жасау үшін
пайдаланылады. Алюминийдің жоғары электр өткізгіштігі оның электр
техникасында (конденсаторлар, өткізгіш сым, кабельдер, шиналар т.б. үшін)
кең түрде қолданылуына мүмкіндік туғызады.
Алюминий қорытпаларының артықшылығына олардың жоғары меншікті
беріктігі ((в() мен инерциялық және динамикалық күшке қарсылық жасай
алатын қабілеттілігі жатады. Алюминий қорытпаларының беріктік шегі,
тығыздығы көп дегенде 2,85 гсм3 болғанда, 50-70 кгсмм2-ге жетеді.
Меншікті беріктігі бойынша кейбір алюминий қорытпалары ((в(=21) аса ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz