Дүние жүзінің аймақтарында мұнай тасымалдаудан туындайтын мәселелер

1.Дүние жүзінің аймақтарында мұнай тасымалдаудан
туындайтын мәселелер

Көптеген жоғары дәрежеде дамыған елдер ресурстардың ірі қорына ие, олар кейбір ресурс түрлерін өндіруден әлемдік жетекші болуы да мүмкін. Жалпы алғанда, осы айтылғандай дүниежүзілік экономикада мамандану бір жағынан, дүниежүзіндегі елдердің тарихи және әлеуметтік-экономикалық даму деңгейімен, екінші жағынан, жекелеген ресурс түрлерінің Жер шарындағы таралу ерекшеліктерімен түсіндіріледі. Қазіргі замандағы жалпы дүниежүзілік отын қорлары бірінші кезекте көмір қорынан (жылу өндіру мүмкіндігінің 60%-ына дейін), мұнай мен газдан (шамамен 27%) тұрады. Жалпы әлемдік өндірісте сұраныс басқадай: көмірге шамамен 30%, ал мұнай мен газға 67%-дан артық. 2000 жылы дүниежүзіндегі шынайы мұнай қоры 140 млрд т (жалпы барланғаны 250—300 млрд т) деп анықталған. Оның ішінде ОПЕК (мұнай экспорттаушы елдер ұйымы) елдерінің үлесіне өндірілген мұнай қорыньң 77%-ы тиесілі болды. Дүниежүзілік табиғи газ қоры 146 млрд м3 деңгейінде анықталған. Оның ішінде ОПЕК елдерінің үлесіне табиғи газ корының 41%-ы тиесілі.
Ресейдегі мұнай туралы алғашқыларды еске түсіретін болсақ ол мұнай Ухтада табылған XV ғ. жатады. 1684 жылы иркуттық жазушы Леонтий Кислянский Иркут аралының ауданында мұнай тапты. Ресейдегі тағы да басқа табылулар туралы орысша «Ведомости» газетінде 1703 жылы 2 қаңтарда хабарланды. Мұнай өндіру 1745 жылдан басталды. Ресей үшіе басты мұнай ауданы Кавказ болды. Соғыс және революциялық оқиғалар Ресейде мұнай өндірісін дағдарысқа әкеп соқты. Тек 1920 жылдары мұнай саласының қайта орнығуы туралы айтуға болады.Қазіргі таңда мұнай тасымалдау жүйесіндегі инфрақұрылым мен технологиялық дәрежесін дамыту және мұнайды өткізу каналдарын кеңейту мәселелері өзекті мәселелердің қатарында.
СССР дегі мұнай өндірісі 80-шы жылдардың басына дейін айтарлықтай өсті, сосын өсу қарқыны бәсеңдеді. 1988 жылы СССР және Ресейде мұнай өндірісі тарихи жоғарғы деңгейге жетті, ал сосын төмендей бастады. Кеңес Үкіметі тарағаннан кейін мемлекеттік кәсіпорындар акционирленді, олардың негізгі бөліктері жеке қолдарға өтті. Мұнай өндірісі 90-шы жылдардың ортасына дейін толықтай төменуін жалғастырды, осыдан кейін тағы да өсе бастады.
2011 жылы РФ мұнай өндірісі 511,432 млн тоннаны құрады, 2010 жылға қарағанда 1,23% жоғары. Мұнай экспорты Росстат бойынша 2,4% ға қысқарды немесе ФТС бойынша 6,4% ға қысқарды, бірақ экспорттан кірістер 129 дан 171,7 млрд. долларға дейін өсті. Осы уақыттарда Ресей ішінде мұнай бағасы халықаралық нарыққа қатынас бойынша айтарлықтай бәсекелес болды. Сонымен, 2005 ж. желтоқсанында Жерорта теңізінде Urals ресейлік экспорттық қоспаның бағасы 220 долларда экспорттық рррр кезінде тоннаға шамамен 380 долл. Құрады, ал Батыс Сибирде – 194 долл. Мұнайды қайта