Екі жіпті үзілмелі РНҚ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ВИРУСТАРҒА ЖАЛПЫ ШОЛУ . . . 5

1. 1 Вирустардың ашылу тарихы . . . 5

1. 2 Вирустардың физикалық, химиялық қасиеттері . . . 8

1. 3 Вирустардың жіктелуі . . . 16

1. 4 Вирустардың репродукциясы, генетикасы . . . 25

1. 5 Ортомикcовирустар тұқымдастығы . . . 38

Тұмау вирусы . . . 40

2 ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ . . . 45

2. 1 Вирустарды қауызын жармаған тауық балапандарында өсіру . . . 45

Вирустарды анықтауда серологиялық реакциялар . . . 49

3 ӨЗІНДІК ЗЕРТТЕУ . . . 58

3. 1 Тұмау вирусының түрлерін анықтау . . . 58

3. 2 Тұмау вирусының диагностикасы . . . 58

3. 3 2009-2010 жылдар аралығындағы тұмау вирусымен ауырған

тұрғындардың салыстырмалы мониторингі . . . 62

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 63

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 64

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Вирустық инфекция денсаулық сақтауда практикалық жағынан маңызды мәселе болып табылады. Бүгінгі таңда Қазақстан бойынша тұмаумен сырқаттанушылар саны өте көп. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ресми деректері бойынша әлемде 537 248 адам осы індетпен ауырып, 6972 адам көз жұмған. Тұмау індеті күн сайын жаңа елдерде тіркеліп, таралу кеңістігін аша түсуде. Тұмау- адам жынысы мен жасына тәуелсіз оның ағзасына зақым әкелетін вирустық инфекция. Тұмау- қатты токсикозбен, ринит түріндегі құбылыстармен, мұрынның бітелуімен және тыныс алу жолдарының зақымдалуы мен жөтелмен ерекшеленетін- аурудың қатты түрі. Тұмау вирусы өте оңай таралады. Инфекцияның ең кең таралған жұғу жолы- ауа-тамшы жолы. Ауру немесе вирусы бар адамның жөтелуі, түшкүруі, сөйлесуі барысында оның ауыз- мұрын қуысынан ауру тудыратын микрофлорасы, соның ішінде, тұмау вирустары бар сілекей, шырыш, қақырықтың кішкентай бөлшектері шашырайды. Тұмаудың инкубациялық кезеңі, әдетте, 2- 5 күнге созылады. Кейін ауыр клиникалық шығу кезеңі басталады. Аурудың ауыр өтуі денсаулықтың жалпы жағдайына, жас мөлшеріне және бұрын вирустың сол түрінің жұққаны- жұқпағанына байланысты болып табылады. Тұмау вирусы жыл сайын клетканың құрылымын өзгертіп, қайталанып отыратын жалғыз жұқпалы ауру болып саналады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) пайымдауынша дүние жүзінде жыл сайын халықтың 5 тен 30 % дейінгі көлемдегі саны тұмау немесе соған ұқсас аурулармен ауырады. Қазақстан Республикасы аумағында жыл сайын індетті маусым кезеңінде тұмау және жедел респираторлық вирустық жұқпалардың (ЖРВЖ) 1 млн жуық ауру оқиғасы тіркеледі. Тұмаумен көбінесе аурушаң балалар, 65- тен асқан қарт адамдар, созылмалы аурулармен ауыратын адамдар, медицина қызметкерлері ауырады. Жас балалар арасында тұмау ауруы, жатып емделуді қажет ететін, құлақ іші қабынуы, жүрек және өкпе аурулары түрінде көрініс беруі мүмкін. Ал сау адамдар арасында тұмау тыныс жолдары ауруы түрінде 5- 6 күн көрініс береді. Тұмау ауруларының халыққа және ел экономикасына келетін зардаптарды, жүрек-қан тамыры және қатерлі ісік ауруларынан келетін зардаптармен қатар салыстыруға болады. Тұмауға және оның зардаптарын жоюға дүние жүзінде жыл сайын 14, 6 млн көлемінде доллар жұмсалады. Тұмаудың алдын алудың ең сенімді әдісі- ол халықты оған қарсы егу шаралары, олар жыл сайын тұмау індетінің таралу мерзімінің алдында жүргізіледі. Тұмауға қарсы қолданылатын вакциналар қауіпсіз және олар тұмаудың алдын алудағы жоғары нәтижелі шаралардың бірі болып саналады. Қазақстан Республикасында 2008-2009 жылдардағы эпидмаусым кезеңінде тіркеуден өткен тұмауға қарсы: Инфлювак (Нидерланды), Флюарикс (Германия), Ваксигрипп (Франция) вакциналарын пайдалану ұсынылады. Вакцинация аурудың халық арасында таралу қаупін мейлінше азайтады, 2 жасқа толмаған балалар және 65 жастан асқан адамдар арасында инфекциядан кейінгі созылмалы аурулардың тууы және қайтыс болу жағдайларын күрт төмендетеді. Тұмаудың соңғы штамы А(H1N1) - нің таралуы пневмониямен ере жүруі мүмкін, ал бұл денсаулығы нашарлаған адамдар үшін ерекше қауіпті. Вирустардың ішінде адамға қауіптісі Н1, Н2, Н3 және N1, N2 түрлері болып табылады. Қазақстан Республикасының Үкіметі және Денсаулық сақтау министрлігі біздің елде тұмау вирусының таралуын болдырмау үшін қажетті шаралар жүргізілуде [1] .

Диплом жұмысының мақсаты. 2009-2010 жылдар аралығындағы Талдықорған қаласы бойынша тұрғындар арасында тұмау вирусының таралуын зерттеу.

Диплом жұмысының міндеттері:

1 Тұмау вирусының түрлерін анықтау

2 Тұмау вирусының диагностикасы

3 2009-2010 жылдар аралығындағы тұмау вирусымен ауырған тұрғындардың

салыстырмалы мониторингі.

1 ТҰМАУ ВИРУСЫНА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА

1. 1 Вирустардың ашылу тарихы

Вирустарды ең алғашқы рет 1892 жылы Д. И. Ивановский ашты. Ол өзінің студент кезінде Украина мен Белоруссия жеріне темекі өсімдіктерінің ауруын зерттеумен шұғылданды. Себебі ол аурудың зардабы өте үлкен шығын әкелетін. Темекі өсімдігін зерттеуге сол кезде көп ғалымдар ат салыскан. Оған Мейердің (Голландия) 1886 жылғы еңбектері мысал бола алады. Ивановский досы Половцев екеуі ауруға ұшыраған темекі өсімдігінің жапырақтарын ұнтақтап, оның сөлін сау жапырақтарға жаққан кезде, сау жапырақтар да ауруға ұшырады. Осы ауру жапырақтардың сөлін сүзгіден өткізіп, ауру қоздыратын нәрсенің бактериядан ұсақ екенін дәлелдеді. Ең негізгісі- осы сөлдің ауру қоздыратын қасиеті анықталды. Демек, 1892 жыл- вирустың ашылу жылы болып есептеледі. Осы жылы темекі өсімдігінің ауруын қоздырушы вирус белгілі болды. Бұл өте үлкен жаңалық еді. Кох пен Пастердің аттары микробиология үшін каншалықты зор болса, Ивановскийдің аты вирусология үшін сонша зор болып есептеледі. Ивановский бұл вирусты микроскоп арқылы көруге болмайтынын және жасанды қоректі орталарда өспейтінін мәлімдеді [2] .

“Вирус” деген ұғымды бірінші рет Нидерланд ботанигі Бейеринк қолданды. Ол ғалым темекі өсімдігі жапырақтарының ауруын зерттеп, Ивановскийдің бақылауларын қайталады. Дегенмен ауруды қоздыратын “сұйық жұқпалы нәрсе”, демек, “вирус” “у” екен деген пікір айтты. Вирус дегеніміз клеткасы жок, өзіне тән геномы бар және жоғары сатыдағы организм клеткаларының ішінде ғана тіршілік етіп, көбейе алатын арамтамақтар. Вирустардың- құрылысы өте қарапайым ғана жанды нәрселер. Бұл дүниеде вирустан құрылымы қарапайым нәрсе жоқ. Соңғы кезге дейін тірі нәрселердің бәрі клеткадан тұрады деп келдік (жануарлар, өсімдіктер, бактериялар және адам организмі) . Ал бертін келе клеткаға дейін тірі нәрсенің бар екені белгілі болды. Олар- вирустар. Оларды бактерия клеткасымен салыстырып көрсек, бактерияларда зат алмасады, оларда ферменттер, өзіне тән химиялық реакциялар болады. Ал вирустарда олардың бірде- бірі жоқ. Вирустардың ашылуы темекі өсімдіктері ауруын зерттеумен тығыз байланысты. А. Мейер 1819-1882 жылдары аралығында темекі дақылының ауруын зерттеп, ол өсімдіктердің қоректенуімен байланысты емес екенін және ауру өсімдік шырындары арқылы берілетінін анықтады. Зерттелген ауруды “темекі теңбіл” ауруы деп атады. Шырында ешбір бактерияларды таппаған соң, ауру ферменттерге байланысты болуы мүмкін деп ойлады. Ал 1887 жылы орыс ғалымы Д. И. Ивановский мен В. В. Половцев, А. Мейер зерттеген темекі теңбілі ауруының екі түрін рябуха мен темекі теңбілін тапты. Кейіннен Д. И. Ивановский тек темекі теңбілімен айналысты. Ол ауру жапырақтардың шырындарын Шеңберлен фильтрінен (бактерияларды ұстап қалатын) өткізіп, алынған фильтратты сау жапырақтардың бетіне үйкеп жақты. Ауру қоздырғыштарға байланысты болмаса, өсімдік сау қалуға тиісті еді. Бірақ шырын сіңгеннен кейін сау өсімдік ауруға ұшырады, яғни теңбіл ауруының белгілері пайда болады. Сау жапыраққа ауру жұқты деген болжамға келді. Жүргізілген бүкіл тәжірибелердің нәтижелері мен алынған деректі мәліметтердің бәрі бірдей болып шықты. Сонымен зерттелген фильтратта бактериялардан өзгеше бір ауру қоздырғышы бар деген қорытындыға келді. Бірақ оларды белгілі қоректік орталарда өсіре алмады. 1892 жылы Д. И. Ивановскийдің жоғарыда айтылған жұмыстары Санк-Петербург ғылым академиясының бюллетенінде басылып шықты. Д. И. Ивановскийден басқа М. Бейеринк (1851-1931жж. ) Голландия ғалымы да темекі теңбіл ауруын зерттеді. Д. И. Ивановский сияқты ол да 1898 жылы белгісіз бір ауру қоздырғышы бар екендігін дәлелдеді. Сонымен қатар жаңа қасиеттерін анықтады. Шырынды кептіргенде және спиртпен өңдеп тұнбаға түсіргенде, инфекциялық қасиетін жоғалтпайтындығын байқады. Мұндай ауру қоздырғышты Бейеринк латынша “contagium vivum fluidum”( сұйық ауру қоздырғыш) деп атады. Ф. Лефлер мен П. Фроски (1892) аусылмен ауыратын ірі қара малдардың ұлпаларында сүзгіден өтетін және көбейе алатын қоздырғышты тапты. Көп кешікпей ұқсас деректер адамның жұқпалы аурулар жөнінде алына бастады. Гаванада 1900 жылы сары безгектің індеті пайда болды. Бұл аурудың қоздырғышы бөлініп алынбады. Бірақ У. Рид ауру масалар арқылы таралатындығын, Д. Керфол ауру адамның қанында сүзгіден өтетін қоздырғыш болатындығын дәлелдеді. Осындай сүзгіден өтетін ауру қоздырғыштарын вирус ( лат. virus-у) деп атады. 1892 жылы В. Бабеш және 1903 жылы А. Негри құтырған иттердің бас ми клеткаларында сау клеткаларда болмайтын қосындыларды тапты. Әлі күнге дейін оларды Бабеш-Негри денешіктері деп атайды. А. Боррель (1903) ісік аурулары вирустармен байланысты болуы мүмкін деген ойға келді. Оны 1911 жылы П. Роус тауық ісігінен және Р. Шауп (1932-1934жж. ) қоян фибромасынан және попиллома (бөртпесі) ісіктерінен вирусты бөліп алды. Полиомиелиттің вирусты табиғатын К. Ландштейнер мен Э. Попперс (1909) ашты. 1933-1947 жылдары аралығында адамда, жануарларда, құстарда тұмау ауруын тудыратын грипп вирустарының А, В, С типтері ашылды. У. Смит, К. Эндрюс, П. Лэйдлау гриптің А- типін, Т. Фрэнс пен Т. Меджилл В- типін, Т. Тэлор С- типін ашты [3] .

Вирус қоздыратын аурулардың басым көпшілігі XX ғ. бірінші жартысында ашылды. XX ғ. ортасында іштен не сыртқы ортаның зиянды әсерінен адамның иммунды жүйесі бұзылып, ауру пайда болатындығы анықталды. Оларды иммунды тапшылық ауруларға жатқызды. Бұл аурудың жаңа түрі, пневмоцитті пневмония, 1981 жылы АҚШ- та жас ер адамдардың арасында табылды. Кейін бұл ауруды AIDS (Acquirea Immune Deficiencу Sуndrome), орысша СПИД (Синдром приобретенного иммунодефицита), қазақша ЖИТС (Жүре пайда болатын иммундық тапшылық) деп аталатын болды. Бактерияларды зақымдайтын агентті алғашқы рет Ф. Туорт (1915) стафилококтарды зерттеу барысында ашты. Одан тәуелсіз Ф. Де Эрель (1917) дизентерияны қоздыратын бактериялардың сүзгіден өтетін және бактерия клеткаларын ыдырататын агентті бөліп алып, оны бактериофаг деп атады. Содан бері фагтарды жан-жақты зерттейді. Олар медицинада диагностикалық мақсатта қолданады, ал молекулярлы биология мен гендік инженерияда прокариот пен эукариоттардың гендерін клондау үшін вектор ретінде пайдаланылады. Вирустардың химиялық қасиеттерін анықтауына Ф. Стенли үлкен үлес қосты. Ол 1935 жылы темекі теңбіл вирусты таза кристалл күйінде бөліп алып, вирус құрамындағы белоктың белсенділігін анықтады және оның белсенділігі тікелей белок мөлшерімен байланысты екенін дәлелдеді. А. Херши мен М. Ченз (1952) фагтардың генетикалық информациясы ДНҚ-да сақталатындығын және клетка фагпен зақымданғанда оған тек ДНҚ- сы енетіндігін дәлелдеді. Кейін Френкель- Конрад (1955) вирустардың РНҚ- сы да генетикалық информацияны сақтайтындығын көрсетті, ал А. Гиеред пен Г. Шрамм (1956) темекі теңбіл вирустың РНҚ- сы ауру қоздырғыш қасиетіне ие екенін ашты. Биохимиялық әдістердің қолдануы вирустардың ферменттерін, нейраминидаза мен РНҚ- полимеразаны ашуға мүмкіндік туғызды. Тіпті, 1970 жылы Г. Темин мен Д. Балтимор саркома мен лейкоз қоздыратын вирустарда транскриптаза ферментінің өзгеше түрін, кері транскриптазаны ашты. Сонымен, транскрипция тікелей ДНҚ → иРНҚ жолымен емес, кері де иРНҚ → ДНҚ жолымен жүретіндігін дәлелдеді. Бұл жұмыс үшін 1975 жылы Г. Темин мен Д. Балтимор Нобель сыйлығына ие болды. Практикалық маңызды мәселелердің біреуі- жұқпалы аурудың белгілі бір қоздырғышпен байланысты екенін дәлелдеу. Р. Кох (1876) бактериалды аурулардың қоздырғыштарын анықтауға арналған постулаттарды ұсынды: патоген (қоздырғыш) ауру белгілері бірдей адамдардың бәрінде болуы керек, патогенді адамнан бөліп алып таза күйінде алу қажет, патогеннің таза дақылынан алынған үлгісі сезімтал жануарларға енгізгенде ауру қоздыру қажет, ауру жануарлардан бөлініп алынған патоген ауру адамнан бөлініп алынған патогенмен бірдей болуы керек. Вирусты ауруларды анықтау үшін Т. Риверс (1937) Кох постулаттарына кейбір өзгерістер енгізді. Кохтың екінші постулатын вирусты сезімтал жануарлар организміне не олардың клеткасында өсіру қажет деп өзгертті және қоздырғыштың сүзілгіштігін дәлелдеу керек деген постулатты қосты [4] .

№1 кесте

Тұмаудың пандемия және эпидемия кезінде айналымда жүретін

А - тұмау вирусының түр аралығы

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі

Айналым кезеңі

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(НОN1)

Айналым кезеңі: 1874-1889жж.

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н1N1)

Айналым кезеңі: 1889-1901жж.

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н2N2)

Айналым кезеңі: 1901-1918жж.

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н0N1, Н1N1)

Айналым кезеңі: 1918-1957жж.

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н2N2)

Айналым кезеңі: 1957-1968жж.

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н3N2)

Айналым кезеңі: 1968ж

Гемагглютинин және нейраминидаза белгісі: А(Н1N1)

Айналым кезеңі: 1977ж

1874-1889 жылдар аралығында А типті (НОN1) тұмау вирусы таралды. 1889-шы жылдан бастап А(Н1N1) тұмау вирусы пайда болып, 1901 жылы аяқталды. 1901-1918 жылдар аралығында А типті (Н2N2) тұмау вирусы жүрді. Ал 1918 жылдан бастап А типті (Н0N1, Н1N1) вирустары қайтадан пайда болып, 1957 жылы аяқталды. 1957-1968 жылдар аралығында қайтадан А типті (Н2N2) тұмау вирусы жүрді. 1968 жылдан бері А типті (Н3N2) тұмау вирусының таралуы басталды. Ал 1977 жылдан А типті (Н1N1) тұмау вирусының қайта таралуы әлі де жалғасуда [5] .

1. 2 Вирустардың физикалық және химиялық қасиеттері

Вирустар дүниесі өздерінің құрылымына, көлеміне, пішініне және химиялық құрамына сәйкес әр түрлі болады. Могрhе- грек тілінен алынған пішін, бейне, түрі деген сөз. Вирустардың мынандай түрлері бар: Икосаэдралық (икосаэдр- 20 қырлы көпбұрыш), немесе куб сияқты. Мал мен адамның жұқпалы ауруын тарататын вирустардың негізгі көпшілігінің түрі осындай болады (олар- реовирустар, пикорнавирустар, аденовирустар т. б. ) . Вирустардың таяқша немесе цилиндр тәрізді түрлері (оларға рабдовирустар, өсімдік вирустары жатады) . Сферикалық немесе дөңгелек шар тәрізді түрлері (оларға парамиксовирустар, ортомиксовирустар, ретровирустар т. б. жатады) . Сперматозойдқа ұқсас түрлері- олар бактериофагтар (бактериялардың вирустары) . Жіп тәрізді оралған түрлері кейбір бактериофагтарда кездеседі. Сопақша түрлері кейбір өсімдіктер вирустарында кездеседі. Вирустардың мөлшері де әр түрлі болады. Соған байланысты бірнеше топқа бөлінеді. Өте ұсақ вирустар: олардың мөлшері 20-50 нм (парвовирустар, пикорнавирустар) . Үлкендігі орташа вирустар: мөлшері 50-150 нм (тогавирустар, ортомиксовирустар, ретровирустар, аденовирустар) . Ірі вирустар: олардың мөлшері майда бактерияларға жетіп қалады (поксвирустар) . Жануарлар вирустары өздерінің құрамына сәйкес жай қарапайым (қабықшасыз) немесе күрделі (қабықшалы) болып екіге бөлінеді. Жай вирустардың құрамында тек нуклеин қышқылы мен белок қана болады, ал күрделі вирустардың қосымша қабықшалары бар. Қабықшаның құрамында көмірсулар, липидтер, белоктар болады. Вирустардың қандай түрі болмасын (жай немесе күрделі), олардың генетикалық материалы вирустың тек ортасында ғана болады, ол жерді “нуклеоид” деп атайды. Вирустардың клеткалардан ерекшелігі - вирустарда нуклеин қышқылының тек бір түрі ғана болады: РНҚ немесе ДНҚ. Нуклеин қышқылы сыртынан қабықпен қоршалған, ол қабат “капсид” (латын тілінен сарsа- қап, тыс деген сөзінен алынған) деп аталады. Капсид белоктан тұрады. Нуклеин қышқылын сол тысқы қабатымен қосып “нуклеокапсид” деп атайды. Жай вирустарда “нуклеокапсид” “вирион” деген ұғыммен бірдей. Капсидтің өзі капсомерден тұрады. Капсомердің вирустар құрамындағы саны мен орналасу ерекшеліктері әр түрлі. Соған сәйкес вирустар бірнеше топқа бөлінеді. Ал капсомердің өзі белгілі бір құрылымдардан тұрады, оны “құрылымды бөліктер” деп атайды. Олар белоктың химиялық жетілген бір бөлігі. Құрылымды бөліктер “белокты суббөліктерден” тұрады. Ал белокты суббөлік полипептид тізбектерінен құралады. Полипептид тізбегі аминқышқылдарынан тұрады да әр түрлі вирустарда түрліше болады. Демек, капсомер дегеніміз белок суббөліктерінен тұратын үлкен агрегат. Мысалы: капсид- капсомер- құрылымды бөлік- белокты суббөлік- полипептид тізбегі- аминқышқылы. Күрделі вирустардың құрамында нуклеокапсидке қосса липопротеидтен тұратын сыртқы қабықша бар. Оны “суперкапсид” немесе “пеплос” (гректің рерlоs- жапқыш, жамылғыш деген сөзінен) деп атайды. Кейбір вирустардың суперкапсидінің сыртқы жағында шығып тұратын өскіндері- “пепломерлері” бар. Күрделі вирустардың нуклеокапсиді вирионның ортасында орналасады. Сондықтан да оны “жүрекше” деп атайды [6] .

Вирустардың бірнеше түрін электрондық микроскоп арқылы қарап көргенде олардың капсомерлерінің орналасу ерекшеліктері белгілі болды және капсомерлердің симметриялық жағдайда ғана орналасатыны анықталды. Осыған байланысты капсид симметриясының мынандай түрлері болады: куб тәрізді немесе икосаэдралық симметрия. Бұл симметрияның құрамы 20 қырлы көпбұрышқа ұқсайды, яғни өзара бірдей 20 үшбұрыштан тұрады. Әрбір үшбұрыштың қабырғасы, төбесі және қыры бар. Капсомерлер екіден (димер), үштен (тример), төрттен (квадример), бестен (пентамер), алтыдан (гексомер) өзара бірігіп вирусқа белгілі бір пішін береді, вирустар осыған сәйкес әр түрлі болады. Куб тәрізді симметриядан тұратын вирустардың көбінің сыртқ қабықшасы жоқ, оларға иридовирустар, аденовирустар, паповавирустар, реовирустар, калицивирустар, пикорнавирустар, парвовирустар жатады.

Симметрияның спираль тәрізді немесе бұрама түрі. Мұндай жағдайда белок молекулалары нуклеин қышкылының ұзын бойына оралып спираль сияқты орналасады. Айтылған симметрия вирустарға түтікшеге ұқсас пішін береді. Мұндай вирустардың белоктарының өзара белгілі бір қалыппен жиналу ерекшелігі бар, соның арқасында біркелкі полипептид тізбегінен дұрыс орналасқан капсид пайда болады. Бұл жаңалықты бірінші рет 50- ші жылдары темекі ауруының вирусын зерттеген ғалымдар Шрамм мен Френкель- Конрат ашты. Осындай орналасу ерекшеліктері генетикалық материалдың аса үнемі жұмсалуына мүмкіндік береді. Белок молекулаларының спираль тәрізді орналасуы мына жағдайларға байланысты: а) спираль айналымына, демек 1 толық айналымға сәйкес, б) бір айналымға келетін бөліктер санына сәйкес, в) екі бөліктің ара қашықтығына сәйкес, спиральді симметрия темекі ауруының вирусында терең зерттелген. Онда 2150 белок молекуласының, 6000 нуклеоидтың бар екені анықталады. Симметрияның күрделі түрі (поксвирустар, ретровирустар т. б. ) . Вирустардағы симметрия түрі сол вирусқа ғана тән қасиет болып есептеледі. Мысалы, симметрияның куб тәрізді түрі- пикорна- иридо-, аденовирустарда болады. Спираль тәрізді түрі рабдо, ортомиксовирустарда, т. б. кездеседі. Вириондардың құрамындағы нуклеин қышкылы мен капсомерлердің өзара байланысы әр түрлі болады. Мысалы, спиральді симметриядан тұратын вирустарда белок молекуласының әрбір бөлшегі (суббөлігі) нуклеин қышқылымен байланысады, ал вирустардың икосаэдрдан тұратын симметриясында жағдай басқаша: белок молекуласы бөлшектерінің бәрі бірдей нуклеин қышқылымен байланыса бермейді. Себебі нуклеин қышқылы вирионның ішінде оралған күйде болғандықтан белоктық суббөліктер сол нуклеин қышқылмен жақын келген жерінде ғана байланысады. Жануарлар дүниесі вирустарының негізгі компоненті- белок. Вирион салмағы 50 проценттен 90 процентке дейін белоктан тұрады. Вирус құрамындағы құрылымды белоктар: капсид белогы, өзекше белогы, мембрана белогы, суперкапсид белогы және құрылымсыз белоктар (ферменттер) болып бөлінеді [7] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.