Салық салуды ұйымдастыру қағидалары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Қазақстан Республикасындағы салық пен алымының теориялық аспектілері мен әдістері . . . 5

1. 1 Салықтар түсінігі және олардың әлеуметтік - экономикалық мәні . . . 5

Салық салуды ұйымдастыру және қағидалары . . . 9
Алым жүйесінің мәні . . . 19

2 Алматы облысы бойынша экономикалық сектордағы салық функцияларының қызметін талдау . . . 25

2. 1 Алматы облысының дамуына салықтардың әсері . . . 25

2. 2 Алматы облысы Салық Департаментінің 2006-2009 ж. ж қызметінің нәтижесін талдау . . . 28

3 Қазақстан Республикасында салықты және алымды жетілдіру жолдары . . . 46

3. 1Шағын бизнеске салық салуды жетілдіру . . . 46

3. 3 Алматы облысы бойынша салық пен алымды жетілдіру . . . 51

Қорытынды . . . 60

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 62

Кіріспе

Салықтар - мемлекет белгілейтін, белгілі бір мөлшерде және мерзімде алынатын міндетті төлемдер.

Салықтардың экономикалық мәні өз қызметін жүзеге асыру үшін мемлекетте жинақталатын ұлттық табыстың бөлігін білдіреді.

Салықтар қаржының маңызды категорияларының бірі болып табылады.

Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды, оның өмірсүруінің негізі болып табылады. Адамзат дамуының барлық тарихында салық нысандары мен әдістері мемлекет сұранысына және қажеттіктеріне қарай өзгеріп, жаңартылады. Салықтар өзінің ең үлкен дамуына тауар-ақша қатынастарының жүйесінде жетілді.

Салық салу қағидаларына мыналар жатады:

1) әділдік қағидасы екі тұрғыда қарастырылады:

а) горизонталды әділдік - салық төлеушілердің табысына салық бірдей шарттарда, бір түрде салынуы тиіс;

ә) вертикалды әділдікті сақтау салық табыстың бөлігін қайта бөлу үшін дифференциалды ставкаладры пайдаланып, прогесивтік шкаламен салынуы тиіс;

2) қарапайымдылық қағидасы. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті әрі қарапайым болуы керек.

3) жеңілдіктердің минималды мөлшері. Жеңілдіктер күндіқ пропорцияларды бұрмалап және біле тұра салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға қояды.

4) салық салудың экономикалық бейтараптығы. Салықтар экономика мен инвестициясының өсуіне, жұмыс істеуінің жақсаруына келтірмеу керек.

5) салық ставкаларының осы елдің экономикалық ынтымақтастық жөніндегі елдер салықтарымен негізгі түрлері бойынша салыстырмалылығы.

Салық түрлерінің мемлекеттегі ерекшелігі болып әр түрлі қоғамдық қажеттіліктері үшін бейнесіз пайдалануы табылады.

Өзектілігі. Салық салуды ұйымдастыру салық механизмін, яғни салық түрлерінің нақты атаулары, сонымен қатар оларды пайдаланудың әдістері, тәртібі, іс-әрекет әдістерін құру мен жұмыс істеуіне байланысты сипатталады.

Салық салу элементтеріне мыналар жатады: субьект, объект, салық көзі, салық салу бірлігі, салық ставкасы, квота, салықтық жеңілдіктер, төлеу мерзімі мен тәртібі, салық төлеушілердің құқықтары мен міндеттері, салық төлеуге бақылау, салық заңдылықтарын бұзғаны үшін санкциалар.

Салық субъектісі (салық төлеуші) - бұл заң арқылы салық төлеу міндеті жүктелген жеке немесе заңды тұлға. Салық тасушылар - нақты салық ауыртпалығы түсетін соңғы салық төлеушілер, яғни жеке түлғалар.

Салық объектісі - салық салудын негізі болатын ақшалай операциялар, қызмет көрсету, қызмет түрі, мүлік, табыс. Салық салу объектісі болып, сонымен қатар, мүлікті беру, табиғи ресурстарды пайдалану, өнімге (оның құнына) косылған құн, жұмыс және қызмет көрсету, шаруашылық айналым (тауарлы материалды құндылықтар) және т. б. табылады. Салық номенклатурасы (түрлері және тізімі) өзінің бастауын салық объектілерінен алады.

Салық Кодексіне сәйкес, Қазақстан Республикасында салықтармен қатар алымдар мен төлемақылар қызмет етеді. Атап айтқанда мынандай алымдар жұмыс жасайды.

Алымдар: заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым; жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым; жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым; радиоэлектронды құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік тіркегені үшін алым; механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым; теңіз кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым; азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым; дәрі - дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым; автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы; аукциондардан алынатын алым; елтаңбалық алым.

Дипломдық жұмысымның тақырыбы: «ҚР- сы салық жүйесіндегі міндетті төлемдерді жетілдіру жолдары» - өте маңызды болып тадылады. Қандай да бір қызмет өзінде маңызды тәуекел үлесін және әртүрлі мінезді құрайды. Кез - келген экономикалық қызмет нарықта жағдайдың өзгеруімен байланысты тұрасыздыққа тап болады, яғни маңызы шараларда басқа шаруашылық субъектілердің шешімімен тәртібіне байланысты болады.

Дипломдық жұмысымның мақсаты, сонымен қатар «Алматы облысы бойынша Салық Комитетінің» қызметі мысалында зерттелуі қажет болып табылады және бұл негізде - бұл процестерді жетілдіру бойынша ұсыныстарды өңдеу. Қойылған мақсаттарға жету үшін келесі таптырмаларды орындау қажет:

Салықтар түсінігі және олардың әлеуметтік - экономикалық мәні;
Салық салуды ұйымдастыру және қағидаттары.

Алым жүйесінің мәні. ;
Алматы облысындағы Салық Департаментінің 2006-2009 ж. ж қызметінің нәтижесін талдау;
Шағын бизнеске салық салуды жетілдіру;
Қазақстан Республикасының салық алымдарын жетілдіру.

Дипломдық жұмысымды жазу кезінде салықтың зерттеу әдіснамасымен ұстанымын ашатын шетел және отандық авторлардың экономикалық әдебитттерін қолдандым. Берілген тақырып үшін көптеген ақпараттар ұсынылды.

Дипломдық жұмысымның тәжірибелік маңызы Қазақстан Республикасында салықты және алымды жақсартудың әдіснамасының анықталуы Салық Комитеттеріне, сонымен бірге өзінің қаржылық көрсеткіштерін жоғарлатуға көмек жасайды.

1 Қазақстан Республикасындағы салық пен алымның теориялық аспектілері мен әдістері

1. 1 Салықтар түсінігі және олардың әлеуметтік - экономикалық мәні

Салықтар - мемлекет белгілейтін, белгілі бір мөлшерде және мерзімде алынатын міндетті төлемдер.

Салықтар қаржының маңызды категорияларының бірі болып табылады.

Салық салу қағидаларына мыналар жатады:

1) әділдік қағидасы екі тұрғыда қарастырылады:

а) горизонталды әділдік - салық төлеушілердің табысына салық бірдей шарттарда, бір түрде салынуы тиіс;

2) қарапайымдылық қағидасы. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті әрі қарапайым болуы керек.

Салық түрлерінің мемлекеььегі ерекшелігі болып әр түрлі қоғамдық қажеттіліктері үшін бейнесіз пайдалануы табылады.

Салықтардың мәні функциясында көрініс табады:

мемлекеттік бюджетке түсімді қамтамасыз ететін тарихи қызметі салықтың фисқалдық қызметі болып табылады;

2) салықтардың қайта бөлу қызметі мемлекет пайдасына әр түрлі шаруашылық жүргізуші субъектілер табыстарының бөлігін қайта болып табылады. Бұл салада қызмет ету масштабы жалпы ұлттық өнімдегі салықтардың үлесімен анықталады: ол ұлттық табыстың мемлекеттеңдіру деңгейін көрсетеді: бұл үлес 1997 жылы - 79, 7 %; 1998 жылы - 16, 6 %, 1999 жылы - 17, 4 %, 2000 жылы - 20, 2 %-ды құрады;

3) салықтардың үшінші реттеуші қызметі - мемлекеттің экономиқалық қызметін кеңейтуімен байланысты пайда болды. Ол мақсаты түрде ұлттық шаруашылық бағдарламаларына сәйкес дамуға әсер етеді. Мұнда салық нысандарын таңдау, ставканы өзгерту, женілдік алу әдістерін өзгерту пайдаланылады. Бұл реттегіштер қоғамның қайта өндірісінің құрылымы мен пропорциясына, жинақтау және тұтыну көліміне әсер етеді.

Мемлекет салық саласындағы шаралар жүйесін - экономиқалық саясатқа сәйкес әлеуметтік экономиқалық және басқа да мақсаттарға, қоғамның әрбір нақты даму кезендеріндегі тапсырмаларға байланысты салық саясатын жүргізеді.

Салық жүйесі

Мемлекетке алынатын барлық салық түрлерінің жиындығы, олардың құрылуының әдістері мен нысандары, салық қызметі органдары мемлекекеттің салық жүйесін құрайды.

Салық жүйесі - көптеген салық түрлері, салық төлеушілер, салық жинау әдістері, салықтық женілдіктерінің болуына байланысты күрделі модель болып келеді.

Салықтарды әр түрлі принциптер бойынша бөлуге болады:

- мемлекет пен төлеушінің қарым - қатынастары және салық салу объектісіне байланысты; пайдалануы бойынша; салық жинаушы органы, экономикалық сипаты бойынша.

Бірінші сипаты бойынша салықтар тікелей және жанама болып бөлінеді.

Тікелей салықтар табыс немесе мүлікке ғана (табысқа, пайдаға, мүлікке және жерге салынатын салық) салынады.

Тікелей салықтар өз кезегінде нақты және болып бөлінеді.

Нақты салық мүліктің пайдалану тиімділігіне емес, сыртқы сипатына байланысты салынады; нақты тікелей салықтарға жер, мүлік, ақша қапиталына салықтар жатады.

Жеке салықтарда табыс қана емес, төлеушінің қаржылық жағдайы да ескеріледі, мысалы отбасы жағдайы. Оған мыналар жатады: табысқа салынатын салық, сый мен мұраға салынатын салық, жан басына және т. б. салықтар.

Жанама салықтар - тауар, қызметтер бағалары арқылы (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кедендік баждар) алынады. Салық сомаларының иесі тауар және қызметтерді өткізгесін мемлекетке тапсырылады.

Пайдалану сипаты бойынша салықтар жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы салықтар мемлекетке түсіп, белгілі бір пайдалану барысында тұлғасыздандырады. Арнайы салықтар белгілі бір мақсатқа ие болып келеді (мысалы: әлеуметтік салық, зейнетақы төлемдері үшін пайдаланылады) .

Салықты жинайтын және оны билейтін органына байланысты орталық (жалпы мемлекеттік) және жергілікті салықтар болып бөлінеді.

Объектінің экономикалық сипаты бойынша салықтар табысқа және тұтынуға салынатын салықтар болып бөлінеді: біріншісі - салық төлеушінің кез келген объектідін алған табысына салық салу, екінші жағдайда - бұл тауалар мен қызметкерді тұтынғанда төленетін шығындарға салынатын салық.

Салық салу объектісін есепке алу және бағалануы бойынша салық алудың төрт тәсілі бар: кадастрлық, декларация бойынша, көзіне байланысты, патент бойынша.

Кадастрлық әдіске сәйкес салық салу және есепке алу қамтамасыз ету объектілерінің тізімі негізінде, оның табыс әкелу нормасын (әсер мүліктік) көрсете отырып, нақты табысын ескермей жүзеге асады.

Салық төлеуші декларацияда табыс көлемін, керекті жеңілдіктерді, шегерімдерді ескере отырып, салық сомасын есептейді.

Төлем көзіне байланысты салықты табысты алған жердегі бухгалтерия есетпет, төленеді [1] .

Патент негізінде салық әр түрлі қызметтен табыс алуға байланысты бөлінеді. Бұл бойынша салық төлемін анықтау және ескеру өте қиын.

Салықтық есептің екі әдісі пайдаланылады: кассалық және есептеу әдісі. Кассалық әдіске сәйкес табыстар мен шығындар жұмыстарды жүргізу кезінен бастап қызметтерді, мүліктерді қабылдау және ол бойынша төлеу жүргізіледі. Төлеу уақытынан тәуелсіз есептелетін есептеу әдісі бойынша табыстар мен шығыстар жұмыс жүргізу уақытынан есептеледі. Екінші әдіс - салық қызметтері үшін қолайлы және оны Қазақстанның барлық салық төлеушілері қолданады. Оның төлеушілер үшін кемшілігі - салық төлемдерін жеткізу уақытында болмаған жағдайдың өзіндек төленіп, айналым қаржыларының оқшаулануына әкеліп соғады.

Қазақстандағы салықтар, төлемдер мен алымдардың тізімі:

1. Салықтар

1. корпорациялық табыс салығы;

жеке табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;

5. экспортталатын шикі мұнайға, газ конденсатына рента салығы;

6. жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері;

7. әлеуметтік салық;

8. жер салығы;

9. көлік құралдары салығы;

10. мүлік салығы.

11. ойын бизнес салығы

12. тіркелген салық

13. біріңғай жер салығы

Жекелеген салық төлеушілер топтары үшін арнайы салық режимі қараластырылған. Оларға жататындар: шағын бизнес субъектілері, шаруа қожалықтары, ауылшаруашыдық өнімдерін өндіруші заңды тұлғалар, кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері. Бұл режимді салық төлеу мынадай негізде жүргізіледі: патент; бір жолғы талон; біртұтас жер салығы; оңайлатылған декларация. Бұл режим табысқа мүлікке, әлеуметтік, жанама салықтардың комбинациясын сипаттайды.

2. Алымдар:

1. тіркеу алымдары;

2. автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы;

3. аукциондардан алынатын алым;

4. жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым;

5. телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға рұқсат беру үшін алым

3. Төлемдер:

жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы;
жер бетіндегі көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы;
жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы;
орманды пайдаланғаны үшін төлемақы;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы;
радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы;

8. қалааралық және (немесе) халықаралық телефон байланысын, сондай-ақ ұялы байланысты бергені үшін төлемақы;

9. кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы;

10. сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.

4. Мемлекеттік баждар.

5. Кедендік баждар:

1) кедендік баждар;

2) кедкендік алымдары.

Сонымен, Қазақстанның салық жүйесі салық басқа міндетті төлемдер түрлері айтарлықтай дифференцияланған. Салық қатынастарын реттейтін құқықтық нормалар Қазақстан Республикасының Салық Кодексінде және сәйкес ережеоерде көрсетілген.

Мемлекеттік салық қызметі органдары Қазақстанда Қаржы министрлігімен және облыстардағы, аудандардағы, қалалардағы және қала облыстардағы, аудандардағы, қалалардағы және қала аудандарындағы, сонымен қатар қаржы полдициясымен көпрсетілген. Салық қызметі салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы республика заңдарының орындалуына бақылау жасайды.

1. 2 Салық салуды ұйымдастыру қағидалары

Салық салуды ұйымдастыру салық механизмін, яғни салық түрлерінің нақты атаулары, сонымен қатар оларды пайдаланудың әдістері, тәртібі, іс-әрекет әдістерін құру мен жұмыс істеуіне байланысты сипатталады.

Салық көзі болып салық төленетін табыс; кейбір салықтар бойынша (мысалы, табысқа салынатын салық) объектілері мен көздері сәйкес келеді; кейбір жағдайларда салық көзі болып салық төлеу үшін төлеуші сататын мүлкінін бір бөлігі болуы мүмкін.

Салық өлшем бірлігі - санау үшін белгіленген салық объектіәсін өлшем бірлігі (1 теңге, табыс, және т. б. )

Салық ставкасы - бұл салық салу бірлігіне бекітілген салық көлемі, ол салық салудың нормасын сипаттайды; салық төлеушінің табысына пайызбен бекітілсе, салық квотасы деп аталады. Салық стпвкаларының құрылуы жағынан түрақты және пайыздық болып бөлінеді.

Тұрақты стапвкалар табыс көлеміне байланыссыз, салық салыну бірлігіне абсолютті сомада белгіленнеді (нақты салықтар салынғанда: жерге, мүлікке және т. б. қолданылады) .

Пайыздық ставкалар үш түрлі болады: пропорционалдық прогресивтік, регрисивтік.

Пропорционалдық ставкалар салық объектісі көлемінен тәуелсіз бір пайызбен тағайындалады; прогресивтік - табыс немесе мүлік өсіміне сәйкес ставкада өсіп, шкала түрінде көрсетіледі [2] .

Прогресивті ставкаларда екі түрлі прогрессия қолданылады: жай және күрделі; жай прогресияда мүлік құнының немесе табыстың өсуіне байланысты салық ставкасы да өседі; күрделіде - бөліктерге бөлініп, әрқайсысына көтерілетін салық ставкасы қойылады. Прогресивтік ставканың кемшілігі оның экономикалық және еңбек қызметіне кері әсері болуында. Салық салу прогресиясы жоғары болған сайын, салық салыну субъектілерінің қарамағындағы табыстардағы дифференциясы әлсіз, бірақ экономиканың тиімділігі соғұрлым төмен.

Регресивтік ставкалар салық объектісінің ұлғаюына байланысты төмендейді.

Нарықтық экономика жағдайында ставкалар салық төлеушілердің төлем қабілеті мен жалпы мемлекеттік қажеттіліктерді ескеріп қолданылады.

Ставкалар заңды түрде белгіленіп, мемлекеттік бюджеттің әр жылына байланысты қабылданғанда түзетілуі мүмкін.

Салық оклады - субъектінің бір объектіден төленетін салық сомасы.

Салық женілдіктері - заңды түрде төлеушілерді салық төлеуден толық не жартылай босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады:

- салық салынбайтын минимум - толығымен салықтан босатылатын салық объектісінің ең аз мөлшері;

- есептелген табыс сомасынан жеңілдіктер;

- салық салынатын табысқа жатпайтын сомалар;

- белгілі бір субъектілерге және кейбір салық төлеушілерге салық ставкаларын азайту.

Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады: төлеудің мерзімін шегеру және салық бойынша недоимканы сызып тастау.

Жеңілдік кезеңі - заң бойынша салық жеңілдігі қолданылатын мерзім

Салық салу кезеңі - салық салу немесе жинау жүргізілетін уақыт.

Салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен міндеттері билік органдарымен және басқару органдарымен, салық туралы заңдармен реттеледі.

Салық механизмінің қызметі белгілі бір қағидаттарға сүйеніп іске асырылып отырады. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі салық ісін мынандай қағидаттарға негізделіп жүргізілуін талап етеді:

- міндеттілік қағидасы бойынша салық төлеуші салық міндетін толық және белгілеген мерзімде орындауы тиіс;

- нақтылық қағидасы бойынша Қазақстан Республикасында бюджетке төленетін төлемдер мен салықтар нақты болуы тиіс;

- әділеттік қағидасы бойынша Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірдей және міндетті болады, жеке түрдегі жеңілдік жасауға құрсат етілмейді;

- біртұтастылық қағидасы бойынша Қазақстан Республикасы аумағында жалпыға бірдей салық жүйесі қолданылады;

- жариялылық қағидасы бойынша салықты реттеуші нормативтік құқықтық келісімдер басылымдарда жарық көреді.

Салықтарды мынандай ерекшелік белгілері бойынша жіктейміз:

Салық салу объектісіне байланысты;
Қолданылуына қарай;
Салық салу органына баланысты;
Экономикалық ерекшелігіне байланысты;
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай.

Салық салу объектісіне қарай салықтар жанама және тікелей болып жіктеледі.

Тікелей салықтар тікелей табысқа немесе мүлікке салынады.

Тікелей салықтарға төмендегі салықтар жатады:

Корпорациялық табыс салығы;
Жеке табыс салығы;
Жер салығы;
Көлік құралдарына салынатын салық және т. б.

Енді осы салықтардың түріне жеке - жеке қысқаша тоқталып өтейік.

1. Корпоративтік табыс салығы

Корпоративтік табыс салығының Қазақстандағы мемлекеттік бюджетке түсетін түсімі маңызды орын алады, яғни шанамен 28 %-ды құрайды.

Корпоративті табыс салығын салу механизмі заңды тұлғалардың салықты төлеу тәртібі, мерзімі, алыну шарты, санкция мен жеңілдіктерді арқылы анықталады.

Салықты табыс алатын заңды тұлғалар, Қазақстан республиқасының резиденттері мен резидент еместері және кәсіпкерлік қызметтен табыс алатын бюджеттік және коммерциаялық емес ұйымдар төлейді.

Салықты салудың объектісі салық салынатын табыс болып табылады, ол жылдық жиынтық табыс пен заңда бекітілген шегерім арпасындағы айырма арқылы аңықталады.

Жылдық жиынтық табысқа резидент заңды тұлғаның әр түрлі көздерден түскен табысы жатады. Оның құрамына: өнімді (жұмыс пен қызметтен) өткізуден түскен табыс; өзге де активтер мен ғимаратты өткізу кезіндегі құнның өсімінен түскен табыс; міндеттемелерді есептен шығарудан түскен табыс; мүліктерді жалға беруден түскен табыс; тегін алынған мүлік және орындалған жұмыс; қызмет көрсету; оң бағамды айырма; санкция бойынша алынған сумма; дивидендтер; банктің сыйақысы; ұтыс; роялти; сақтандыру ұйымдары, сақтандыру қорлары мен банктің провизия көлемінің төмендеуінен түскен табыс; өзге де табыстар жатады.

Алынған жылдық жиынтық табысқа түзету жүргізіледі: төлем көзінен бұрын салық салынған девиденттер, меншікті акцияның құнының номиналдық құннан асып түсуі; мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша сыйақы; төтенше жағдайлардың пайда болу салдарынан ізгілік көмек түрінде алынған мүліктің құны; Үкіметтің шешімі бойынша мемлекеттік кәсіпорындардан алынған негізгі құралдардың құны; зейнетақы активтерін орналастыфрудан алынған инвестициялық табыстар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.