Кенді ашық әдіспен қазу жүйесі

Мазмұны

Кіріспе

Қашар кен орны Қазақстан Республикасының Қостанай облысының Рудный қаласынан 45 км солтүстікте және Қостанай қаласынан 55 км солтүстік-батысында орналасқан.

Жетіқара-Қостанай-Челябинск бағытындағы ең жақын «Озерная» теміржол станциясы кен орыннан 25 км қашықтықта орналасқан.

Кен орыннан тікелей қашықтықта Рудный-Қашар-Федоровка автокөлік жолы өтеді.

Кен орын ауданы өз алдына күндізгі беттегі абсолют белгісі 189-197 м жазық дала болып келеді. Рельеф элементінің қатысты өсуі 0, 5 тен 3 м-ге дейін.

Кен орын Тобыл және Тоғызана суайрықтарымен ұштасады. Бұл аймақта көп мөлшерде саяз және тұщы көлдер бар. Ауданның ауа райы күрт континентальді.

Кен орын ашық түрде 1985 жылдан бастап өндірілуде. Карьердегі өндіріліп жатқан темір кеніші қазіргі уақытта комбинаттың кен дайындау фабрикасына жіберіледі.

Қашар кенішінде қазып-тиеу, дайындау, тасмалдау, үйінділеу және т. б. үрдістер қарастырылған.

Сондай -ақ маркшейдерлік күнделікті және негізгі жұмыстары, жаңа тахеометриялық аспабымен түсірістер жүргізу, фотограмметриялық түсірістері орындалады.

Жер бетіндегі көрініс әдісі әртүрлі ғылыми және инженерлік тапсырмаларды шешу үшін қолданылады: қатты бөлшектенген рельеф жағдайлардағы күрделі масштабты топографиялық карталар мен пландарды құру, инженерлік құрылымдардың деформациясын анықтау, ескерткіштер мен мүсінділердің архитектуралық көріністері, теңіз және күрделі сарқырамалардың жоғарғы қабатының толқынын меңгеру.

Жер бетіндегі көрініс еңбекті сыйымдылықты алқабтағы геодезиялық жұмысты маңызды деңгейде қысқартуға мүмкіндік береді.

Картаны құру үшін стереопараны алу үшін әртүрлі нүктеден фототеодолит, яғни жергілікті алаңды арнайы фотокамерамен фотоға түсіреді.

Жер бетіндегі көрініс кезінде жер нүктесінің әр қалыбы фотоға түсірудің базистік шектік нүктесіндегі жоспарланған сәулеленетін тура белгісімен анықталады.

Берілген әдістемелік көрсеткіштер жер бетіндегі көріністі орындау, алған көріністерді стереокомпораторда өлшеуді анықтау және жергілікті жердің нүктелік координатасын анықтау.

1 Кен орынының геологиялық сипаттамасы, шекаралары, қорлары

1. 1 Кен орны жайында жалпы мағлұмат

Қашар кен орны Қазақстан Республикасының Қостанай облысының Рудный қаласынан 45км солтүстікте және Қостанай қаласынан 55км солтүстік-батысында орналасқан.

Жетіқара-Қостанай-Челябинск бағытындағы ең жақын «Озерная» теміржол станциясы кен орыннан 25км қашықтықта орналасқан.

Кен орыннан тікелей қашықтықта Рудный-Қашар-Федоровка автокөлік жолы өтеді.

Кен орын ауданы өз алдына күндізгі беттегі абсолют белгісі 189-197м жазық дала болып келеді. Рельеф элементінің қатысты өсуі 0, 5тен3м-ге дейін.

Климат − күрт континентальді құрғақ және ыстық жазымен және ұзақ өте суық қысымен. Ең суық ай - қаңтар, ең минимальды температурасы - 46 градус, ең жылы ай - маусым (орташа ұзақ температура + 20 - 21˚С, максимальды + 41˚С-ке дейін) . Орташа жылдық температура + 1, 2˚С құрайды. Жылы күндердің саны 117 күн. Орташа көпжылдық жердің үсуі 2, 2 м., кейде 2, 7 м дейін. Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері 147 - 150 мм, максимальды жауын-шашын мөлшері жаз айларында түседі. Көбінесе желдің бағыты оңтүстік-батысты болады.

Кен орын Тобыл және Тоғызана суайрықтарымен ұштасады. Бұл аймақта көп мөлшерде саяз және тұщы көлдер бар. Тобыл өзенінде Қаратомар су қоймасы құрастырылған және бұл су қоймасы Қашар кенішімен қатар қала тектес Қашар ауданында 53, 6 км су құбырының көмегімен сумен қамтамасыздандырады.

Кен орын ашық түрде 1985 жылдан бастап өндірілуде. Карьердегі өндіріліп жатқан темір кеніші қазіргі уақытта комбинаттың кен дайындау фабрикасына жіберіледі.

1. 2 Кен орнының геологиялық құрылысы

Кен орынның геологиялық құрылысында тау жынысының екі жиынтығы қатысады: палеозойлық, құрамына кен орындық шоғырлар кіреді ал горизонталь жатқан мезокайназойлық түзілімдер жиынтығы палеозойлық жиынтықтағы кен мен тау жынысын бүркеп жатады.

Палеозойлық тау жыныстар, сыйғызылған кен шоғырлары: әктастар, конгломераттар, құмтастар, алевролиттер, атылған тау жыныстар, сонымен қатар кварцті порфирлер түрінде көрсетілген.

Мезокайназойлық түзілімдер, палеозойлық жиынтықты беттен асырып, саз, топырақ, құмтас түрінде көрсетіліп және кен орынның ашық түрдегі өндіріс шегінің жалпы қуаты 114 тен 170м, орташа 160м. Кен орында үш жекеленген бөліктер өзгешеленеді: Солтүстік, Оңтүстік (бөлшектеп барланған) және Солтүстік -Батыс(алдынала барланған), магнетиттік кенденудің максималдық ауданының дамуына сай.

Бастапқы жұмыспен өтеуге Солтүстік (магнетитті кен қорының 90%) және Оңтүстік бөлік жоспарланып отыр. Карьердің жағдау бөлігінде орналасқан Солтүстік-Батыс бөлігі, болашақта жұмыспен өтелуі ескерілмеген, сондықтан ары қарай қарастырылмайды.

Солтүстік бөлік 36 және 60 барлау бағытының шегінде оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа 2400м және оңтүстіктен солтүстікке 1700м созылып жатыр.

Оңтүстік бөлік Солтүстіктен оңаша орналасқан, пландағы қашықтығы 200-300м көлемінде, 4-15 барлау бағытының шегінде. Екі төменгі, аса қуатты денелер тереңде қат бейнелі кейіпке ие және шұғыл құлайтын интрузивті апориздермен бірге моноклинді батады. Олардың құрамына бай хлорит - аппотит - диопсит - магнетитті кендер және өз алдына әлсіз кенденілген диопсит - скаполитті таужыныстарымен бөлектенген. Солтүстік - Шығыс шоғыры мәні бойынша солтүстіктің жалғасы болып табылады. Ол солтүстік - шығыс бағытындағы брахисинклинальді қатпар осі бойымен созылып және Солтүстік шоғырдан флексурлы иіліс бойымен түсіріліп амплетудалық ығысумен 500м бөлінеді. Екі қабатты орналасқан дене оларға солтүстік құрамы бай кендерден тұратын кальцит - ангидрит - магнетитті, кальцит - диопсит - магнетитті бірқалыптьы аппотит қоспасымен және диопсит - скаполит - титаномагнетитті және диопсит - альбит - титаномагнетитті қоспалы сеппелік кендермен еріп жүреді.

Магнетитті кен қоры бойынша тамаша Қашар кен орны Торғай ойысындағы басты темір жол жолағымен жалғасқан аралықтағы солтүстік бөлігіндегі Валерьянов құрылымды-қалыпты аймағында орналасқан Давыдов - Қашар кендік ауданы құрамына кіреді. Қашар кен орны Сарыбай мен Соколов кен орындарының қаптарымен «ССГПО» АҚ-ның негізгі минералды - шикізат базасын құрайды.

Кен орынның және барлық басты темір жол жолағының басты ерекшілігі оның екі қанатты (ярус) құрылымды болуы. Палеозойлік (басты негізде, таскөмірлі) түзілім қоймалық фундамент құрайды, ал оларды жауып жатқан күрт бұрышты тегіс емес сілемделіп қопсытылған мезозойлік- кайнозойлық түзілім 150-230 м қалыңдықтағы платформалық тыс.

Қоймалық фундамент таскөмірлі жынысты кен орындары төрт желіде (свита) орналасқан Сарыбайда, Соколовта, Қаржынкөлде, Қызылжарда.

Сарыбай желісі (С ₁ V ₂ ) 500 м қалыңдықты. Желі жыныстары палеозойлік фундаменті беткейіне кірмейді, солтүстік бөлікте кен орын 800 м тереңдікте ұзын бұрғы төтелдерімен ашылған. Желі андезиттармен, порфириттармен, вулканомикті гравелиттармен және құмтастармен қабатталған. Олардың арасында ірі-түйіршікті порфириттар мен оның туфтарынан тұратын маркерлеуші деңгейжиек орналасқан. Гравелиттармен құмтастардың арасында өте тереңде магнетитті руда денелері қабатталған.

Соколов желісі (С ₁ V _2-3 ) арбайға сәйкес сілемделген және әктастар, туфтар, туффиттер және құрамында ангидрит бар жыныстардың кезектесуімен орналасқан.

Желінің төменгі жағы Солтүстік-Шығыс пен Терең блоктарындағы ашылған кен орындарында құрамында ангидрит бар жыныстар қорап тәріздес болып қалыптасқан. Бұл қаптамалы және пирокластикті материалдардың әр-қилы мөлшерімен араласқан гематитті-кремнилі-ангидритті сілем, жыныстың құрамында ангидрит (70%-ға дейін), қосымша мөлшерде күңгірт кристалды кремнилі материал (21%) және жұқа дисперсті гематит (12%), қаптама материал түріндегі әктастар, ангидриттар, алевролиттар, кремнилі жыныстар, дала шпаты мен кварц қабыршақтары, базальтті порфириттер қабыршақтары (обломками) түріндегі туфогенді материалдар кездеседі. Қалған деңгейжиектегі қорап кварцті порфириттар мен гранатты порфирлер сынықтарымен байытылған.

Гематитті-кремнилі-ангидритті жыныстарға құрамында ангидрит пен әктасты қабатшалары бар туффит қабаттары сілемделген сілемде орташа қоспалы туф қабатшалары бар әктастар көп кездеседі.

Желі қалыңдығы 70-тен 400 м-ге дейін ауысады. Соколов желісіне кен орынның негізгі магнетитті руда сілемдері біріккен, ал Терең блогындағы құрамында ангидритті жыныстар бар сілемді қорапқа стратиформалық мысты (халькозинді-борнитті) жыныстар біріккен.

Қоржынкөл желісі (С ₁ V _2-5 ) төменгі желілерден айырмашылығы жыныстары қызылтүсті мөлдір. Желіде вулкономикті құмтастар, гравелиттер, құрамында андезит бар порфириттар мен туфтармен бірге алевролиттер кезектесіп кездеседі. Желі жоғарыдағы немесе басқа тау жыныстардан тұрғандықтан 3 сілемді қорапқа бөлінеді: порфиритті, құмтасты, және қайтадан порфиритті. Желі қалыңдығы 280 м-ден 760 м-ге дейін қатты өзгереді. Желінің басты жыныстар бөлігі магнетитті кендермен араласқан.

Қоржынкөл желісі жыныстарында Қызылжар желісінің (С _2-3 -Р) түзілімдері бұрыштық сәйкессіздік пен иіріліп сілемделген. Желі құрамында базальттар мен қызыл түсті құмтастар бар полимикті конгломератты сілемді қораптардан басталады. Үстінде сұр түсті әктасты алевролиттер мен базальт және оның туфты қабатшалы сілемді қорабымен сілемделген, ал желінің үстіңгі сілемді қорабын базальтті порфириттер мен оның қызыл түсті құмтасты қабатшалы туфтары құрайды.

Желі қалыңдығы 550 м-дей. Желі түзілімдерінің кендік өзгертулерге тиісілмеген және олар магнетитті рудаланудан кейін қалыптасқан.

Қоймалық фундаментінің бетіндегі палеозойлық жыныстар шығуы жобамен ертеректе (триасты-төменгі бор) желдетілген алаңшалы сазды тау беткейлі және сызықты типті. Оның қалыңдығы 80-100 м.

Ауданның кен орны платформалық құрылысы бор, палеоген, неоген және төрттік жүйе түзілімдерінен тұрады.

Бор жүйесінің төменгі бөлігі апт және альт желілері қосындыларынан тұрады және де бұл қабат қалыңдығы 50 м-дей. Түзілім кварцті-дала-шпатты құмдардан, қошқыл түсті саздардан (линзалы бокситтары бар) және темірлі - жерасты сазды жыныстардан тұрады.

Бор жүйесінің жоғарғы бөлігі тұран, коньяк, сантон, кампон және мастрихт желілері түзілімдерінен тұрады.

Тұран желісінің теңіз түзілімдері (аят желісі) құрамында саз қабатшалары бар дөңес қабатты сазды глауконитті-кварцті құмдардан тұрады. Қалыңдығы 30 м.

Коньяк, кампон және сантон желілері қосылып (егінсай желісі), ықшамды және сазды цементтегі ықшамды (опоковидный) саздарда глауконитті - кврцті құмтастармен сілемделген. Қабат қалыңдығы 30 м.

Маастрихт желісі (ярус) (журавлев желісі, 20 м дейін) жай-жай сатылай Егінсай желісінің астыңғы жағымен байланысқан. Құрамы обильді раковинді детритті бар әктасты саздан тұрады.

Палеоген жүйесі эоценді және омпоценді желілерден тұрады.

Ортаңғы-жоғарғы эоцен қосылып (Тасаран желісі) маастрихт түзілімдерімен жабыса сілемделген. Желі (свита) қалыңдығы 50 м. Ол сазды опоктардан және кремнилі-сазды цементтегі глауконитті-кварцтты құмтастардан тұрады.

Жоғарғы эоцен - төменгі олигоцен біріктірілген (чеган желісі) . Қалыңдығы 40 м дейін. Жай-жай сатылай ортаңғы-жоғарғы эоцен жыныстарымен сілемделе араласқан. Деңгейжиек жұқа қабатшалы кварцты оливкілі-жасыл жапырақты саздардан және клауконитті-кварцті құмдардан тұрады.

Төменгі-ортаңғы олигоцен (чиликті желі) 10 м қалыңдықта саздармен, алевролиттермен, құмдармен қабатталған.

Неоген жүйесі плиоценнің жоғарғы бөлігінің жоғарғы жағында орналасқан. Ортаңғы-жоғарғы плиоцен біріктіріліп (Қостанай желісі), 10 м қалыңдықтағы жасыл-сұрғылт кесекті сазды құрайды.

Төрттік жүйе түзілімдері негізінен делювиалды суглиноктардан және супестерден тұрады.

Қашар кен орнының өзіндік интрузивті магнетизм жыныстары Сарыбай-Соколов төменгі тас көмірлі габбро-диоритті кещенінің басты темір рудалы сілемінде (пояс) басқа да магнетитті кен орындар кең таралған және оның жақын қиылысуы белгісіз. Интрузивті кен орындардың қалыптасуына субвулкандық пен қышқыл вулканды экструзивті денелер және пермдік жолақ кешені кенінің дайкаларын жатқызуға болады.

Қышқылды субвулканды және экструзивті жыныстар күрт құлама дайко тәрізді су астылық каналынан және одан төменірек субвулканды және экструзивті денелерден тұратын палеовулканды құрылым құрайды. Көптеген ерте субвулканды силла түрінде сілемделген денелер жұқа жолақты флюидті-дацитті порфирлермен қабатталған. Көптеген соңғы кварцті порфирлер жоспардағы диаметрі 2 немесе 1 км және биіктігі 600 м-ге дейін қисық формалы екі экструзивті куполды құрайды.

Жер астында экструзивті денелерді анықтаған кезде төменгі карбонның шөгінді-вулканды қабат сілемді қораптарының немесе басқа куполдардың сілемденуі бойынша және басқа бөлек деңгей жиек қабаттарындағы экструзивті куполдардың үстіңгі жағы шойылған қышқылды-вулканды жыныстар сынықтарының шлейфтері кездеседі. Сонымен, фельзитті-кварцті порфирлер сынықтарының шлейфі құрамында ангидрит бар жыныстар арасында кездеседі, ал кварцті порфир сынықтар шлейфі сол сілемді қорапта кездеседі.

Пермдік кешені түзілудегі кеннен кейін жыныстар жұқа қалыңдықта күрт құлама диабаздар дайкалары сирек кездеседі. Бұл дайкалар қабаты магнетитті рудаларды және кен арасындағы руда тектес жыныстарды қиып өтеді.

1. 3 Кен орнының тектоникалық құрылымы

Қашар кен орнының қоймалық құрылымы өте қарапайым. Төменгі тас көмірлі шөгінді-вулканды қабат жыныстары тұтас жайпақтай солтүстікке қарай құлайды. Сондықтан палеозойлік фундаментінің үстіңгі жағындағы кен орынның оңтүстіктегіндегі көптеген ескі түзілімдер (Соколов желісі С ₁ V _2-3 ) қалыптасуда, ал солтүстігінде Қызылжар (С _2-3 Р) ең жаңа жыныстар жайпақ қабаттың сілемденуі брахисинклиналды және брахиантиклиналды түрдегі өте ұсақ жатқызылған қоймалық қабатшалар мен қабатталған. Ядросында Соколов желісінің әктастары сілемделген кен орынның оңтүстік учаскісі брахиантиклиналды болып келген, және де ядросы Қоржынкөл желісінің вулканды жыныстарымен толтырылған солтүстік учаскісі брахиантиклиналды болып келген.

Қоймалық құрылым едәуір көлемді атылысты бұзылымдармен қабатталған, олардың арасындағы ең ірілері - Солтүстік, Орталық, Оңтүстік.

Солтүстік атылыс бұзылымдары жылыспалы-жылжымалы болып, Солтүстік учаскісінің синклиналды ойысымен түйіскен. Бұзылымның солтүстік-шығысы жазық, оңтүстік - батысы құлама, оңтүстік - шығыс қанаттары 50-100 м түсірілген.

Орталық бұзылым кен орынды солтүстік және оңтүстік учаскіге бөледі. Бұл сырғыма кең бағытта жазықталып, солтүстік қанаты түсірілген. Амплитудасы аралас, шығыс бөлігінде бірнеше жүздеген метрге жетеді, ал батыста бұзылым тоқтайды.

Оңтүстіктегі сырғымалы бұзылым кен орынның оңтүстік -шығысында кездеседі және де солтүстік - шығысы жазықты. Қоспа солтүстік - батысқа қарай 50 ⁰ бұрышта беріледі. Сырғыма амплитудасы 500-600 м құрайды.

Аталған көптеген ірі бұзылымдардан басқа кен орнында кен денелерімен сирек араласатын көптеген ұсақ бұзылымдар бар. Барлық бұзылымдар аймақты бөлікке бөліп жүргізіледі.

Солтүстік бөлік кен жүйесі ірі брахисинклинальді қатпар күйінде қиын құрылымға ие бола отырып, жарылғыш тектоникалық бұзылыстармен шиеленісіп, құлау бұрыштары әртүрлі 15-20 дан 40-45 градусқа дейін, ал қатпар қанатында 20-25 градусқа дейін жетеді.

Кен аймағының аралық бойы 2200м көлемінде, вертикальді қуаты 200-350м. Оңтүстік бөлік кен аймағы жобада 500-600*400м көлемді иеленіп, кен шоғырының қуаты 140-250м-ге дейін өзгереді, орташа 200м, кен шоғырының құлау бұрышы 60 градус.

Қашардың интрузивті сілемінің мофологиясы және табиғаттың өзгеруі кен орнының геолого- құрылымдық позициясын қарастыруға мүмкіндік береді. Ол қиын антиклинальді құрылымға ундулирлі және иілген осьпен ұштасып, шығыс қанаты аса жоғарғы қатарлы брахиқатпарлармен шиеленісіп және көптеген интрузивті порфириттердің апикольді фациясының сілемді күшімен өкпектелген. Соңғы және олардың арасында байланысып кен денесі моноклинді жатып, картаға аралас блок күйінде мульдобейнелі шоғырлар жатысы алғашқыда белгіленген. Соңғы жылдардағы барлау мағлұматтары салынысты растаған: құлау барысында кен денесі 2000м тереңдікке дейін қадағаланған және осы себептен кен қоры шұғыл өседі. Кен орында жоғарғы палеозойлық қызылтүсті қабаттардың экрандық ролі анық көрсетілген.

Кемердегі кеннің тұрақтылығы жоғары, жарықшақтылығы орташа.

+30-150 м горизонттарындағы аршылымды жартас таужыныстары өте жарықшақтанған және әртүрлі дәрежеде желдетілген, ал жұмыс істеліп жатқан жарылғыш блоктардағы кемерлердіңі тұрақтылығы қанағаттанарлық.

Басты батыс жағдауындығы Торғайлық иілімдегі темір кенінің белдеуі батыс жағдауындағы Торғайлық құрылымды жүйеде орналасқан. Кен орын және кенбілінім белдеуі Валерьяновск құрылымды формациондық аймағының солтүстік бөлігінде орын алған. Бұл көптеген, сонымен қатар, дүние жүзіндегі ірі, скарнды - магнетитті кен орын Торғай темір кен аймағы, өнеркәсіптік кен белдеуінің басты балансын құрайтын, ол Давыдовск темір кен аймағындағы титано - магнетитті кен орны және кен білінімі.

Торғайлық кен орын аймағы және скарнды - магнетитті кен білінімі кеңістікіті және инверсионды таужыныстарымен (ортавизейлық вулканиттерден бастап) және Валерьяновск құрылымды фармациондық аймағы орогеонды құрылымды ярусы парагеосинклинальді қабаттық герциндік кешенімен тығыз байланыста. Корреляция бағытындағы кен орынын геолого - құрылымдық позициясы және фациялды литологиялық қадағалаудағы кенденуді айқындау, сыйғызылған қабаттың өсірілім биостртиграфиясы свита быйынша көрсетілген. Олар, басты кен желісімен салынған және интрузивті құрамымен және кен орынмен литолого - стратиграфиялық колонкада бейнеленген.

1. 4 Кен құрамындағы минералдар

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс