Тәуелсіз Қазақстанның прокуратура органдары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1 ҚР Прокуратура органдырының пайда болуы, дамуы және прокуратура органдарын ұйымдастыру

1. 1 Прокуратураны дамытудың негізгі кезеңдері

1. 2 Тәуелсіз Қазақстанның прокуратура органдары

1. 3 Прокуратура органдарының жүйесі, құрылымы және оларды ұйымдастыру

2 Прокурорлық қадағалаудың түсінігі және оның негізгі бағыттарының түрлері

2. 1 Прокурорлық қадағалаудың түсінігі мен маңызы

2. 2 Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалар мен мемлекет мүдделерінің сақталуын қадағалау

2. 3 Прокуратураның сотта мемлекеттің мүддесін білдіруі

Қорытынды

Қолданылған қайнар көздер тізімі

Кіріспе

Қазақстан Республикасын демократиялық, зайырлы, біртұтас мемлекет, оның ең қымбат қазынасы - адам және азаматтың өмірі, бостандықтары мен адамның бұлжымас құқықтары және өзінің қызметін азамат пен қоғамның мүдделеріне іске асырады деп таныды [5] . Қазақстан Республикасы деп аталатын тәуелсіз зайырлы демократиялық мемлекеттің пайда болуына байланысты Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы негізінде жаңа мемлекеттік құрылымның және өмір тіршілігінің талаптарына жауап беретін елдің жаңа заңдарын құруға тура келді. Біздің қоғамымыздың басымдылығын және негізгі құндылықты өзгертумен қоса, прокуратура қызметі де бірге өзгерді. Қазақ КСР прокуратурасы барлық министрліктерде, мемлекеттік комитеттер мен ведомстволарда, кәсіпорындарда және өзге де коғамдық ұйымдарда, лауазымды адамдардың, сондай-ақ азаматтардың заңдарды бірыңғай әрі дәл орындауларына жоғары қадағалауды іске асыратын орган болып танылды [4] .

Осы саралауда прокуратура оның құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының аумағында заңдардың дәл әрі бірыңғай орындалуына қадағалауды іске асыруға, қажетті жағдайларда, ол сол уақытта белгіленген заңдар шеңберінде қылмыстық қудалауды іске асыруға, сондай-ақ істердің сот талқылауына қатысуға тиіс. Осы Конституцияның арқасында прокуратура басқа мемлекеттік органдардан, лауазымды адамдардан тәуелсіз болды және тек заң ғана бағынды. Прокурордың өзінің негізгі қызметінен басқа кәсіпкерлік қызметпен айналысуға, депутат болуға, саяси мақсаттарды көздейтін қоғамдық бірлестіктерге мүше болуға және басқа мемлекеттік лауазымдарды атқаруға мүмкіндігі болмады. Прокуратура органдарының бірыңғай және орталықтандырылған жүйесін Жоғарғы Кеңес бес жылға тағайындаған Қазақстан Республикасының Бас прокуроры басқарды. Бас прокурор төменгі тұрған прокурорларды қызметке тағайындады және қызметтен босатты. Прокуратура органдарының құзыреті, құрылым, тәртібі және прокурорлардың құқықтық жағдайы “ҚР прокуратура туралы” Қазақстан Республикасының Заңында анықталды.

Бүгінгі күннің болмысы республиканың мемлекеттік - құқықтық институттарының жүйесі ретінде ҚР Конституциясының сақталуын мемлекеттің атынан жоғары қадағалауды жүзеге асыратын, қылмысқа қарсы күресте құкық қорғау және өзге де органдардың қызметін үйлестіретін, өз кезегінде, заңдардың, азаматтардың құқықтарын қорғауға және мемлекеттік мүдделердің сақталуына ықпал ететін көп функционалды орган ретінде прокуратура органдарының құқықтық мәртебесін заңнамалық тәртіппен кеңейтуді талап етеді.

Өзіміз көріп отырғандай, бұл жұмыстың көкейкестілігі, ғылыми және тәжірибелік пайдасы екі маңызды объективті факторларға сүйенеді.

Біріншіден, прокурорлық қадағалау мемлекеттегі заңдылықты қамтамасыз етудің негізгі жолы болып табылады. Мемлекеттік басқару теориясы да, конституциялық заңдылық теориясы да ҚР Конституциясының 3-бабының 4-бөлігінде анықталған “Республика мемлекеттік билік біртұтас, ол Конституция мен заңдар негізінде заң шығарушы . . . ” деген заңдылық ұғымын растайды [1] . Сонымен, Конституция мен заңдарды және барлық өзге де шығарылған нормативтік-құқықтық актілердің қолданыстағы заңға сәйкес келуін сақтау заңдылықтың маңыздылығын құрайды. Мұндай контексте заң бұзушылықты анықтау және алдын-алу мақсатында сол мемлекеттік органның оған бағынышты емес арнаулы уәкілетті органдар мен адамдардың қызметтеріне үнемі, жүйелі бақылау жасаудан тұратын прокурорлық қадағалаудың рөлі айқын.

Құқықтық мемлекетті құру кезеңінде үлкен қастандық әрекетсіздік және мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың тарапынан заңдарды және заңға сәйкес актілерді сөзсіз тікелей бұзуы болып табылады. Осыған сәйкес, мемлекеттік билік органдары қызметтеріндегі заңдылық пен тәртіпті мемлекет тиімді қамтамасыз етуге тиіс. Сонымен Қазақстан Республикасының барлық жерлерінде заңдар мен заңға сәйкес актілердің дәл ғана емес, сондай-ақ бірыңғай қолданылуына қол жөткізуге болады. Құқықтық актілерді бірыңғай түсіну мен қолдану мемлекеттік құқықтық қатынастардың барлық қатысушыларына-мемлекеттік орган, сондай-ақ жеке және заңды тұлғаларға қатысты. Елбасы Н. Ә. Назарбаев өзінің “Қазақстанды дамыту стратегиясы - 2030” Қазақстан еліне жолдауында қоғамды демократияландырудың алдағы мәселелеріне аса көңіл аудару қажеттілігін, заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайтуды атап көрсетті, сондай-ақ ол көрсетілген міндеттерге қол жеткізуде прокуратураның маңызды рөліне бірнеше peт ерекше көңіл аударды [2] .

Екіншіден, осы жұмыс сот-құқықтық реформаларын және прокурорлық қадағалауды реформалауда дәл және жүйелі талдау жүргізілетін жұмыстардың бірі болып табылады, еліміздің 15 жыл тәуелсіздік кезеңіндегі прокурорлық қадағалаудың жай-күйі туралы толық ұсыныс беріледі. Жүргізілген сот-құқықтық реформаларға байланысты прокуратура органдарының қызметі жоғары қадағалауды іске асырудың барлық бағыттарында айқын бейнеленген маңызды қайта құруларға төтеп берді. Бұл диплом жұмысы - ҚР прокуратура органдары қызметтерінің сипаты мен қағидаттарын тұжырымдамалы өзгерткен жаңа заңдарды қолдану мәселелері жөніндегі тиянақты талдау жұмыстары болып табылады.

Бұдан басқа, ол айқын анықталған және негізделген бағыттардан, прокурорлық қадағалауды іске асырудың өзекті мәселелерінің болжамдарынан тұрады. Құқықтық қолдану тәжірибесінің қазіргі жағдайын зерттей отыра, ол жіберілген қателіктер мен жетіспеушіліктерді шеберлікпен ашады, сондай-ақ осы қателіктерді жоюдың мүмкіншілігін ұсынады.

Жұмыстың авторлары көп жылдар бойы құқық қорғау органдары мен сот жүйесі органдарында қызмет атқарғандықтарына байланысты, жұмыс өзінің мазмұны бойынша үлкен ғылыми және тәжірибелік құндылықтан тұрады.

Диплом жұмысының мақсаты ретінде мыналар болып табылады:

- Прокуратураны дамытудың негізгі кезеңдерін анықтау;

- Тәуелсіз Қазақстанның прокуратура органдары қалыптасуын зерттеу;

- Прокуратура органдарының жүйесі, құрылымы және оларды ұйымдастырудың ерекшеліктерін ашу;

- прокурорлық қадағалаудың түсінігі мен маңызы зерттеу;

- адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалар мен мемлекет мүдделерінің сақталуын қадағалаудың ерекшелігін ашу;

- жедел-іздестіру қызметін прокурорлық қадағалаудың ерекшелігін ашу;

- анықтау және алдын ала тергеу заңдылығына прокурорлық қадағалау дың ерекшелігін ашу;

- Прокуратураның сотта мемлекеттің мүддесін білдірудің ерекшелігін ашу.

Жұмысты жазу барысында Е. С. Мырзадинов, Р. Н. Ақпарова, М. С. Нәрікбаев, Ғ. Қ. Өтебаев, М. М. Алиев, А. Я. Гинзбург, Ю. Е. Винокуров, М. Х. Келдібаев, А. А. Огородников, Б. Х. Толеубекова, К. Ж. Консолямов, Б. К. Шнарбаев, Д. К. Бекишев, В. И. Басков, З. Х. Баймолдина, М. С. Шакарян сияқты қазақстандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері қолданылды.

Диплом жұмысы үш бөлімнен, атап айтқанда кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды бөлімдерінен тұрады.

Негізігі бөлім екі тараудан тұрады: бірінші тарауда ҚР Прокуратура органдырының пайда болуы, дамуы және прокуратура органдарын ұйымдастыру мәселелері қарастырылады. Онда Прокуратураны дамытудың негізгі кезеңдері, тәуелсіз Қазақстанның прокуратура органдары, Прокуратура органдарының жүйесі, құрылымы және оларды ұйымдастыру сұрақтары қарастырылған. Ал екінші тарау прокурорлық қадағалаудың түсінігі және оның негізгі бағыттарының түрлері деп аталады. Және ол да бірнеше сұрақтардын тұрады: Прокурорлық қадағалаудың түсінігі мен маңызы, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалар мен мемлекет мүдделерінің сақталуын қадағалау, жедел-іздестіру қызметін прокурорлық қадағалау, анықтау және алдын ала тергеу заңдылығына прокурорлық қадағалау, прокуратураның сотта мемлекеттің мүддесін білдіруі.

1. ҚР ПРОКУРАТУРА ОРГАНДАРЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ, ДАМУЫ ЖӘНЕ ПРОКУРАТУРА ОРГАНДАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

1. 1 Прокуратураны дамытудың негізгі кезеңдері

Бұл жерде ең бастысы оның тарихындағы маңызды үш кезеңді атап көрсету керек. Қазақ АССР прокуратурасы “Прокурорлық қадағалау туралы ережені” бекіткен Қазақ Орталық Атқарушы Комитетінің 2-шақырылуындағы III сессиясының қаулысымен 1922 жылдың 13 шілдесінде бекітілген. Осыған байланысты әділет халық комиссары өз қызметімен қатар республика прокурорының қызметін атқарған.

Әділет халық комиссариатының құрамына кіретін прокуратурада тарихи мәні бар осы құжат мемлекет атынан кінәлі адамдарға қарсы қылмыстық қудалауды қозғау және заң бұзушылық қаулыларына наразылық келтіру жолымен барлық билік органдардың, шаруашылық мекемелердің, қоғамдық және жеке ұйымдардың, жеке тұлғалардың әрекеттерінің заңдылығын қадағалауды жүзеге асыру, қылмысты ашу саласында анықтау және тергеу органдарының қызметтерін тікелей бақылау, сотта айыпталушыны қолдау, сотталғандарды қамауда ұстау дұрыстығын бақылау үшін жасалған.

Автономиялық республикалардың прокурорлары республиканың Орталық Атқарушы Комитеті тағайындалған және шақырылған және осы республика шегінде барлық тиісті құқықтарға ие болған. Жалпы федеральдық заңдарының мәселелері бойынша Қазақ автономиялық республикасының прокуратурасы РСФСР прокурорына бағынған. Республиканың бірінші прокуроры болып әділет халық комиссары Шафхат Мұхамметжанұлы Бекмұхамметов тағайындалған. “Прокурорлық қадағалау туралы ережелерді” қабылдағаннан кейін Ш. Бекмұхамметов 1922 жылы 2 тамыздағы әділет халық комиссарының және республика прокурорының міндеттерін біруақытта орындау туралы бұйрығына қол қойды. Мұрағаттық мәліметтерге байланысты ол республика прокуратурасының негізін салушы болып табылады. ҚазАҚ Орталық Атқарушы Комитетке жасаған прокуратураның бірінші есебінде Орынбор, Ақмола губернияларының прокурорларын бекіту туралы қаулы баяндалды. Ш. М. Бекмұхамметовтың бастамасы бойынша РСФСР Қылмыстық кодексіне қалым, құн және барымта мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Содан кейін, 1922 жылдың 15 қыркүйегінде ғана Қазақ Орталық Атқарушы Комитетінің алқа шешімімен Әділет халық комиссары және прокурор болып Мырзағұл Атаниязов тағайындалды, көптеген авторлар ол кісіні Қазақ КСР бірінші прокуроры болған деп есептейді.

Ережеге сәйкес республика прокуроры орталық қызметкерлерінің, сондай-ақ жергілікті орган кандидаттарының ішінен әрбір губерния мен облысқа прокурор тағайындалған.

Прокурорларды қызметке тағайындай, ауыстыру және қызметінен шектетуді республика прокуроры ғана жүзеге асырды.

Губерниялық прокуратураларда тиісті губерниялар мен облыстардың ұсынуы бойынша республика прокуроры тағайындаған және шақырған прокурорлардың көмекшілері болды. Олардың арасындағы міндеттер губерния және облыс шегінде бөлінді.

Республика прокуроры:

1) барлық халық комиссарларының, мекемелер мен ұйымдардың қызметі заңдылығын бақылау және заңға сәйкес келмейтін олардың шығарған өкімдері мен қаулылары бұзу және өзгерту туралы ұсыныстарды енгізу;

2) оларды бұзу мақсатында Қазақ Орталық Атқарушы Комитетінің Төралқасы мен Халық Комиссарлар Кеңесіне аталған өкімдер мен қаулыларға наразылық келтіру;

3) республика прокурорлары көмекшілерінің, сондай-ақ орындарындағы прокурорлар мен олардың көмекшілерінің қызметтерін бақылау және басшылық жасау, олардың қызметтерінде туындаған барлық мәселелер бойынша түсіндірмелер беру;

4) республика прокурорына қажет деп танылған жағдайларда прокурорлардың функцияларын тікелей іске асыру жүктелген [3] .

Ережеде орындарындағы прокурорлар міндеттерінің шеңбері мынадай тәртіппен анықталған: халық комиссарлары кеңесінде немесе Орталық Атқарушы Комитетінің Төралқасында республика прокуроры арқылы жоғарыда атаған өкімдер мен қаулыларға наразылық келтіру. Бұндай прокурордың наразылық келтіруі наразылық келтірілген қаулылардың өмірде қолданылуын тоқтатпайды. Прокурорға кеңесші даусымен жергілікті атқару комитеттерінің барлық жиналыстарына қатысу құқығы берілген.

Ережедегі прокурорлардың өкілеттілігінде губерниялар мен облыстарда әрекет ететін әкімшілік мекемелер мен лауазымды адамдардан қажетті материалдар мен мәліметтерді талап ету құқығы көзделген. Сондай-ақ прокурорларға өкілеттіліктерін жеке өзі немесе көмекшілері арқылы іске асыру құқығы берілген. Ерекше ескертулерде мемлекеттік саяси басқару органдарының аса құпия сипаттағы істермен танысу үшін талап етуге құқығы көзделген. Бұл тікелей прокурордың өзімен іске асырылған.

Прокуратура туралы бірінші ережеде республика прокурорының және губерниялық атқару комитетінің алдында губерниялық прокурорлардың әр тоқсан сайын есеп беруі көзделген. Прокурорлық қадағалау туралы ережені қабылдауға байланысты Қазақ Орталық Атқарушы Комитетінің қаулысымен осы уақытқа дейінгі губерниялық халық соттары кеңесіне жататын барлық міндеттер 1922 жылдың 1 тамызынан бастап прокуратураның ерекше жүргізуіне берілді.

1923 жылдың аяғына қарай Қазақ КСР әділет халық комиссариатының прокуратура бөлімінде төрт кіші бөлімдер ұйымдастырылған:

1) жалпы басқару (ұйымдастырушы-нұсқаушы) ;

2) жалпы қадағалау жөніндегі;

3) тергеу және анықтау органдарын, КТУ және бас бостандығынан айыру орындарын бақылау жөніндегі;

4) мемлекеттік айыптаушы және сот қадағалау (Жоғары Сот жанындағы прокурорлар) .

Прокуратура бөлімі құрылымының толық жетілмеуіне қарамастан сол кездегі оның құрылымдардың бөліну негіздерінің өзі прокурорлық қадағалаудың негізгі бағыттарын салғанын атамай кетпеуге болмайды. Біздің ойымызша, жалпы бағыттары дұрыс жолға қойылған [3] .

Прокуратура органдарының қызметін жетілдіру оның құрылымдық дамуынсыз мүмкін емес еді. 1934 жылға дейін прокуратура органдарының құрылымы прокурорлық қадағалаудың негізгі функцияларын кең мағынада ашу бағыттарына қарай өзгеріп отырды. КСРО прокуратурасы бойынша 1934 жылғы 25 наурызда "Орталық және жергілікті жерлердегі прокуратураның аппараттарын қайта құру туралы" бұйрығы шықты. Осы бұйрық бойынша КСРО прокуратураларында қызмет жасап жатқан бөлімдерімен бірге өнеркәсіп, ауылшаруашылық, сауда, кооперация, қаржы істері жөніндегі, сондай-ақ, әкімшілік-сот және мәдени құрылыс және сот-тұрмыстық істер жөніндегі секторлар құрылған. Өндірістік салалық қағидат бойынша осындай ұйымдастырулар одақтық және автономиялық республика, өлкелік және облыстық прокуратураларында жүргізілді.

Прокуратура алдына қойылған жаңа міндеттерді орындау үшін оның құрылымдарын қайта құруға тура келді. Ұйымдасқан жетіспеушіліктерді жою мақсатында КСРО Халық комиссарлар кеңесінің 1936 жылғы 5 қарашадағы қаулысымен КСРО Прокуратурасының Орталық аппаратында бұрынғы бөлімдер таратылды, және оның жаңа құрылымы бекітілді. КСР Одағының Прокурорына одақтық және автономиялық, өлкелік және облыстық прокуратуралардың жаңа құрылымын белгілеу ұсынылды, оларды секторлар мен бөлімдерге бөлу жойылды, өндірістік-сала қағидаттары бойынша: жалпы қадағалау, қылмыстық-сот, азаматтық-сот, арнаулы істер бойынша тергеудің, тұтқынға алу орындарын қадағалау бойынша, өтініштер бойынша және кадр бөлімдерінің жаңа бөлімдері құрылды. Осы құрылым кейбір өзгерістермен осы уақытқа дейін сақталған. Прокуратура органдарының қызметі прокуратураға жүктелген прокурорлық өкілеттіліктерді нәтижелі орындау үшін оның бөлімшелері осы қадағалаудың функциялардың негізі бойынша құрылу керек екендігін көрсетті.

Прокуратура өміріндегі белгілі кезең құқық қорғау органдары қызметінің нысандары бұзылып, басымдығы жоғары билік органдарымен танылған жазалаушы мекемелер бірінші орынға шыққан кезеңмен байланысты. Тек 50-жылдардың ортасында заңдылықты нығайту, мемлекеттің дамытудың құқықтық базасын құру бойынша талпыныс жасалды.

Прокуратураның кезекті маңызды кезеңі 1955 жылғы 24 мамырдағы КСРО прокурорлық қадағалау туралы ережесін қабылдау болды. Онда заңды түрде мемлекеттегі заңдылықты және оны бұлжытпай қамтамасыз етудегі прокурорлық қадағалау органдарының рөлін белгілеу туралы ұсыныстарды алдағы уақытта дамыту бекітілген және алынған Ережеде прокурорлардың міндеттері мен өкілеттіліктері, қылмыстық және азаматтық сот ісін жүргізуде анықталған заң бұзушылықтарына прокурорлық шара қолдану құралдары анықталған. Ережелердің нормаларының көбісі қылмыстық және азаматтық сот істерін жүргізу, түзету-еңбек заңнамаларының негіздеріне енгізілген. Әскери прокуратура органдары да қайта құрылған. Олардың құрылымы мен жүйесі әскери прокурорлардың өкілеттігі, олардың функцияларының аумақтық прокурорлар қызметіне байланысты болу - осының бәрі 1966 жылғы 14 желтоқсанда бекітілген “Әскер прокуратура туралы” ережелерде көрсетілген Сонымен, әскери прокуратура кеңестік прокуратура органдарының жүйесіне кіреді және КСРО Бас прокурорына есеп береді деген тұжырым шығаруға болады.

1977 жылы Конституцияны қабылдау заңдылықтын тиісті қадағалауын қамтамасыз ету бойынша алдағы қадамдармен байланысты. Олардың біреуі КСРО прокуратурасы туралы Заңды жасау туралы шешім болды. Мұндай заң 1979 жылы 30 қарашада КСРО Жоғарғы Кеңестің 10-шы шақырылуының екінші сессиясында қабылданды. Онда кеңес прокуратурасы органдарының қызметтері мен ұйымдастыруларынын негізгі қағидаттарының бекітілуі мен құқықтық реттелулері, олардың қызметтерінің негізгі бағыттары көрсетілді.

70-80 жылдары прокуратура органдарына прокурорлық қадағалауға ешқандай тән емес заңдылықты қадағалау бойынша оның негізгі функцияларын екінші орынға қою арқылы маңызды дәрежедегі міндеттерді жүктеді. Прокурорлар қосымша өкілеттіліктер берілді, бірақ бұлар прокуратура алдына қойылған, әсіресе азаматтардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау саласындағы барлық мәселелерді шеше алмады.

1. 2 Тәуелсіз Қазақстанның прокуратура органдары

Қазақстан Республикасы деп аталатын тәуелсіз зайырлы демократиялық мемлекеттің пайда болуына байланысты Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы негізінде жаңа мемлекеттік құрылымның және өмір тіршілігінің талаптарына жауап беретін елдің жаңа заңдарын құруға тура келді. Біздің қоғамымыздың басымдылығын және негізгі құндылықты өзгертумен қоса, прокуратура қызметі де бірге өзгерді. Қазақ КСР прокуратурасы барлық министрліктерде, мемлекеттік комитеттер мен ведомстволарда, кәсіпорындарда және өзге де коғамдық ұйымдарда, лауазымды адамдардың, сондай-ақ азаматтардың заңдарды бірыңғай әрі дәл орындауларына жоғары қадағалауды іске асыратын орган болып танылды [4] . Қазақ КСР аумағында бұл қызметті тікелей КСРО Бас прокуроры, және оған бағынышты Қазақ КСР прокуроры және төменгі тұрған прокурорлар іске асырды.

КСРО Бас прокуроры Қазақ КСР прокурорын және облыс прокурорларын қызметке тағайындады. Қазақ КСР прокуроры аудандық және қалалық прокурорларды қызметке тағайындады және КСРО Бас прокурорымен бекітілді. Осыдан шыға отырып, біз Қазақ КСР прокуратурасы КСРО Бас прокурорына тәуелді болғанын, прокуратураны ұйымдастырудың құрылымы мен тәртібі де КСРО Бас прокуроры арқылы реттелелгенін көреміз, біздің прокуратураға қатысты дербестік болған жоқ. Прокуратура органдары қандай да бір жергілікті органдарға қарамастан, өздерінің өкілеттіліктерін іске асырды, тек КСРО Бас прокурорына және Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне бағынды. Осының барлығына байланысты прокуратура органдары кәзіргі кезеңде алдын ала тергеуді іске асыра алды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1990 жылғы 25 қазаңдағы қаулысымен бекітілген “Мемлекеттік тәуелсіздік туралы” декларациясына және Қазақстан Республикасы Конституциясының 164-167 баптарына, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1991 жылғы 6 желтоқсандағы қаулысына сәйкес прокуратура органдарының аумағында колданыстағы базасында республиканың Бас прокурорына бағынатын Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы құрылады. Прокуратура органдарының қызметі бірінші peт жаңа республикада ұлттық заң актілері, 1991 жылғы 17 қаңтарда республика Президенті қол қойған "Қазақстан Республикасындағы прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Заңы реттелді. Осы заң актісі тәуелсіз мемлекеттің прокуратура органдарын құруда жағымды рөл атқарды деп ойлаймыз [3] .

Прокурорлық қадағалаудың практикасы мен іліміне 1992 жылы 17 қаңтарда қабылданған "Қазақстан Республикасындағы прокуратура туралы" ҚР Заңы көптеген жинақтар енгізді. Прокуратура заңдардың орындалуына жоғары қадағалауды жүзеге асыратын орган болып жарияланды, республиканың Жоғарғы Кеңесіне есеп береді. Қазақстан құзыретіне әскери прокуратура қабылданды.

Прокуратура алдында республикадағы заңдардың үстем тұруын, заңдылықты нығайту мен біртұтастығын және құқық қорғау тәртібін қамтамасыз ету міндеттері қойылды. Барлық қызметіндегі оның міндеттері:

- азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету;

- республиканың тәуелсіз құқықтарын бағыныштылығына қарамастан, оның саяси және экономикалық жүйесін, кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың құқықтарын, меншік нысандары мен құрамдарын кез келген қол сұғушылықтан қорғау;

- лауазымды адамдар мен азаматтардың құқықты тануы мен құқықтық мәдениетін көтеру болып табылады.

Осы заң прокуратураның құкық қорғау қызметін жақсартуда жағымды рөл атқарды. Дегенменде, елдің нарықтық экономика жолымен көтерілуі, демократияны өрістетуде құқықтық жүйені қалыптастыруға жаңа жол табуларын талап етті.

Келесі кезең, біздің заңымыздың өзгеруі барлық халықтық талдаумен, яғни референдуммен қабылданған тәуелсіз Қазақстанның бірінші Конституциясын қабылдау болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.