Координат нүктелерін енгізу тәсілдері
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОГРАММАСЫ
1.1. Сызба
кеңістігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .5
1.2. Координат нүктелерін енгізу
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ...5
1.3.
Режимдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...7
1.4. Жұмыс кеңістігінің өзгеру
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
ІІ бөлім. AUTOCAD ОРТАСЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
2.1. AutoCAD ортасының
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...11
2.2. Құрал - саймандар
панелі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...12
2.3. AUTOCAD көмегімен үш қатарлы котеджді жобалау ... ... 51
ІІІ бөлім. Дипломдық жұмыстың экономикалық шығын
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 57
пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 9
Кіріспе
AutoCAD жүйесі көптеген модельдерді жеңілдетіп сызуға арналған
программа. Ол 80 жылдардың басында Autodesk американдық фирмасында дербес
компьютерлерге бағытталып жасалды. AutoCAD - ты қолданушылар мен сызбашылар
көп қызығушылық білдіреді және AutoCAD-сыз автоматтандыру мүмкін еместігін
біледі. AutoCAD - тың қызмет түрі бойынша сәулетшілер, ландшафтық
дизайнерлер, интерьер дизайнерлері, жиһаз дизайнерлері, т.б. үш өлшемді
кеңістікте объектілерді моделдеу жұмыстарын осы AutoCAD программасының
арқасында оңай шешеді. Осы программаның көптеген қасиеттері бар. Ол туралы
алға қарай көре жатасыз. Ұсынылып отырған жұмыс AutoCAD-та үш өлшемді
объектілерді моделдеуге арналған. Біз осы аталмыш дипломдық жұмыста AutoCAD
көмегімен қисық бетті объектілерді кескідеу туралы айтатын боламыз. Осы
жұмыс тәжрибесі кез келген деңгейіндегі пайдаланушыларға үш өлшемді
моделдеу тәсілдерін игеруге көмектеседі деген ойдамыз. Сіз оңайлықпен
тапсырушының барлық тілектері бойынша жобаға түбегейлі өзгерістер енгізіп,
оған түстер шешімінің түрлі нұсқаларын көрсетіп жобаның құнын есептеуге
мүмкіндік аласыз. Мұның қаншалықты маңызды екенін кез келген кәсіби маман
анық ұғынады. Сол себептен AutoCAD жүйесі конструкторлар мен дизайнерлер
үшін олардың мамандануына қарамастан жобалаудың де-факто стандартты
жүйесіне айналды. Сондықтан кез келген кәсіпқой AutoCAD-ты игеру оған өз
мүмкіндіктерін едәуір арттыруға, қажеттілігіне қарай лайықты жұмыс табуға
мүмкіндік беретінін түсінеді.
Дипломдық жұмыс осы айтылған AutoCAD жүйесінің көмегімен орындалды.
AutoCAD программасының мүмкіндігі мен құрал-саймандарының көптігіне
байланысты осы тәжірибелік жұмысымызда пайдаланылған кейбір құрал-саймандар
жөнінде қысқаша мағұлымат берілді.
Диплом жұмысының тақырыбы - AutoCAD көмегімен үш қатарлы котеджді
жобалау.
Диплом жұмысының көкейтестілігі: Күрделі объектілерді компьютермен
моделдеу ғылымда да, өндірісте де өте қажет мәселе. Себебі, күрделі
объектілерді зерттеу және жасау үшін, оны міндетті түрде моделдеу қажет.
Диплом жұмысының мақсаты – 3 қатарлы котеджді жобалау. Мұндағы басты
қарастыратын мәселелер котеждің жобасын қалай қалыптастыруы мен оны қандай
бөліктерден бастап кескіндеу керектігі. AutoCAD-тың жаңа принциптері мен
әдістерін және қосымша пакеттерін қолдану арқылы күрделі объектілерді
моделдеуді үйрену, мүмкіндіктерін зерттеу және нақты мысалдарды орындату
арқылы қолданушыға моделдеудің принциптері мен тәсілдерін меңгерту.
Диплом жұмысының зерттеудің нысаны: Элементар объектілер мен беттерді
пайдаланып күрделі объектілерді AutoCAD программасын пайдаланып кескіндеу.
Диплом жұмысының пәні: Күрделі денелер мен беттерді кескіндеу
(компьютер графикасы).
Диплом жұмысының болжамы: Сәулетшілерге, мүсіншілерге, дизайнерлерге,
машина жасаушыларға жаңа материалдар алуға және оны техникада, өндірісте
және технологияда қолдануға қол жеткізеді.
Диплом жұмысының зерттеу міндеттері:
1. Денелер кескіндерін өзгерту мүмкіндіктерін зерттеу;
2. Бейнелерді біріктіру, қиылыстыру, алып тастау, созу, ығыстыру,
түйістіру сияқты амалдарды пайдаланып үйрену;
3. Күрделі беттің көріну қасиеттерін зерттеу.
І бөлім. ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОГРАММАСЫ
1. Сызба кеңістігі
Графикалық экранның сол жақ шеткі бұрышында координат осьтерінің
пиктограммасы кескінделген. Х өсі экранның горизонталь жиегінің бойымен, ал
Y өсі — вертикаль жиегінің бойымен бағытталған. Жұмысты бастағандағы
негізгі координата жүйесін әлемдік атайды. Ол пиктограммада М әріпімен
белгіленеді (ал AutoCAD-тың ағылшынша болжамында ол W әріпімен
белгіленеді). AutoCAD жүйесінде Z осі экран жазықтығынан қолданушыға қарай
бағытталған (әрине, бұл жазықтықта емес, кеңістікте жұмыс істеген
жағдайда). Графикалық экран бойынша тышқан бағыттаушысының қозғалысы
кезінде, егер координата санауышы F6 функционалды басқышымен өшірілмеген
болса, ол ағымдағы координаттарды санайды және оларды сол жақ бұрышында
басқыштар режимі жолында шығарады.
Координата осьтері
1.2. Координат нүктелерін енгізу тәсілдері
Бірінші тәсілі – кесіндінің шеткі нүктелерін тышқанның көмегімен
көрсету. Бірақ нүктелерді бұлай енгізу дәл болмайды. Кең тараған тәсіл
екінші тәсілі – координат нүктелерін пернетақтадан енгізу, мысалы:
65,113.24
Бұл мысалда нүкте екі координатамен берілген:Х=65 мм, Y=113.24 мм.
Пернетақтада енгізгенде үтір белгісі Х пен У координаталарын бөлу үшін, ал
нүкте санның бүтін бөлігі мен бөлшек бөлігін бөлу үшін қолданылады.
Координаттарды енгізу барысында координаталар бас нүктесін 0,0 қайдан
таңдау керек. Көп жағдайларда бұл нүкте графикалық экранның сол жақ
бұрышында болады (бірақ, жұмыс барысында сурет бойынша 0,0 нүктесі кез
келген жерде орналасады, сызбаның көрінбейтін аймағында орналасу мүмкін).
Нүктелерді енгізудің үшінші тәсілі — бұл декарттық координаталарға
қатысты пернетақтадан енгізу, мысалы: @50,25
Бұл жазу бойынша, соңғы нүктенің алдыңғы нүктеге қатысты берілетінін
("@" таңбасы анықтайтын), Х осі бойынша +50 мм қозғалуын (яғни оңға қарай
50 мм) және Y осі бойынша +25 мм (яғни 25 мм жоғары қарай) қозғалысын
білдіреді. Мұнда үтір координаталарды бөліп тұратын белгі. Енгізілген
сандар бүтін және заттық, оң, нольдік және теріс болуы мүмкін.
Төртінші тәсіл — поляр координаталарына қатысты пернетақтадан енгізу,
мысалы:@33.545
Бұл тәсілде үтірдің орнына "" белгісі қолданылады. Берілген мысалда
нүкте алдыңғы нүктеге қатысты беріледі, олардың ара қашықтығы жазықтықта
33,5 мм-ге тең, бірақ алдыңғы нүктеден соңғы нүкте 45 градус жасап, оң
бағытпен абсцисса осі арқылы орналасады (бұрыш сағат тіліне қарсы +-пен,
ал сағат тілімен бағыттас --пен өлшенеді). Ара қашықтық міндетті түрде оң
санға, ал бұрыш кез келген мәнге ие бола береді.
Бесінші тәсіл — бұл объектілік байланыс функцияларының көмегі арқылы
көрсету. Объектілік байланыс функцияларына Стандартная (Standard) панелінің
топталған басқышы арқылы немесе Объектная привязка (Object Snap) панелі
арқылы кіруге болады. Топталған басқыш (групповая кнопка), бұл оң жақ
шетінде қара түсті үшбұрышы бар басқыш. Егер бұл басқышты тышқанның сол жақ
батырмасымен басып тұрса, онда бұған кіретін құрал-саймандар жинағы
ашылады.
1.3. Режимдер
Командалық жолдың астыңғы жағында тіктөртбұрышты басқыштары берілген
режимдер жолын көреміз, олар: ШАГ (SNAP), СЕТКА (GRID), OPTO (ORTHO), ОТС-
ПОЛЯР (POLAR), ПРИВЯЗКА (OSNAP), ОТС-ПРИВ (OTRACK), ВЕС (LWT), МОДЕЛЬ
(MODEL). Егер Режим басқышы қосылып тұрса, ол жұмыс істеп тұрғаны. Режим
басқышының қосылуы немесе өшірілуі тышқанның сол жақ батырмасы арқылы іске
асырылады. Егер тышқанның бағыттаушысын режим басқышына апарып қойсақ,
аздаған сәттен кейін онда сәйкесінше мынадай көмекші сөздердің тізімі
шығады:Шаговая привязка (Snap Mode), Отображение сетки (Grid Display),
Режим "Орто" (Ortho Mode), Полярное отслеживание (Polar Tracking),
Объектная привязка (Object Snap), Отслеживание при объектной привязке
(Object Snap Tracking), Отображение линий в соответствии с весами
(ShowHide Lineweight), Пространство (модели или листа) (Model or Paper
Space).
ШАГ (SNAP) басқышы тордың нүктелеріне нақты қадаммен байланысты немесе
бұрыштық байланыс режимін қоу немесе өшіруді іске асырады.ШАГ (SNAP)
басқышының ролін F9 функционалдық пернесі атқарады.
СЕТКА (GRID) басқышы шектер зонасындағы бейнелеген торды нүктелерден
келтірілген қадамдармен қосуға немесе өшіруге мүмкіндік береді ( 2.10
сурет). Бұл тордың ШАГ (SNAP) режиміндегі тордан үлкен айырмашылығы бар.Бұл
басқыштың қызметін F7 пернесі атқарады..
ОРТО (ORTHO) басқышы ортогональдық режимді қосады немесе өшіреді. Егер
бұл режим қосылып тұрса, онда AutoCAD кесінділердің құралып жатқан
тіксызықты сегменттерін және сызықтардың вертикальдығын немесе
горизонтальдығын дұрыстайды.
ОТС-ПОЛЯР (POLAR) басқышы ОРТО (ORTHO) режимінің кеңейтілген түрі, ол
полярлық қадағалау режимін өшіреді (2.11 суреті). Бұл режимді F10
пернесімен іске асыруға болады.
ПРИВЯЗКА (OSNAP) басқышы объектілік байламның берілген функцияларының
тұрақты әрекетін қосуға немесе өшіруге мүмкіндік береді (байламдар тізімі
келтіріледі). Объектідегі нүктені нұсқағанда AutoCAD жүйесі объектілік
байламның осы объектіге сәйкес функциясын алады (яғни, шеткі немесе ортаңғы
нүктесін т.с.с.). Бұл басқыштың қызметін F3 пернесі атқарады.
ОТС-ПРИВ (OTRACK) басқышы көмегімен қадағалау режимін қосқанда
объектілік байламда AutoCAD жүйесі аралық нүктеден объектілік байламға
полярлық қадағалауды қолдануға мүмкіндік береді. Басқыштың функционалдық
пернесі F11 болып табылады.
ВЕС (LWT) басқышы сызба элементтері салмағының көрініс режимін қосады
немесе өшіреді. Сызық салмағы – бұл сызық сыртқы құрылғыға шығарылатын
көлденең.
МОДЕЛЬ (MODEL) басқышы модель немесе бет кеңістігін ауыстырып қосуға
мүмкіндік береді.
Режимдерді Режимы рисования (Drafting Settings) диалогтік терезесі
көмегімен шығаруға болады, ол Режимнің басқыштарының біріне тышқан
бағыттаушысын орналастырып, оң жақ батырмасын басқанда Сервис (Tools)
мәзіріндегі Режимы рисования... (Drafting Settings...) пункті арқылы,
немесе контекстік мәзірдегі Настройка... (Settings...) пункті көмегімен
шақырылады.
1.4. Жұмыс кеңістігінің өзгеру түрлері
Қажетті элементтерді қарастыру үшін суреттермен жұмыс істегенде әрқашан
қарау терезесін өзгерту керек болады. Бұл мақсатта графикалық экранды
айналдыруға вертикаль және горизонталь сызғыштар болады, сонымен қатар
Стандартная (Standard) құрал-саймандар панелінде Панорамирование в реальном
времени (Pan Realtime) басқышы және оң жағында - Зумирование в реальном
времени (Zoom Realtime) басқышы орналасқан.
- Панорамирование в реальном времени басқышы
Панорамирования басқышы ПАН (PAN) командасын шақырады, егер оның
басқышын басатын болсақ, онда графикалық экрандағы тышқанның бағыттаушысы
алақан тәріздес белгіге өзгереді. Енді тышқанның сол жақ батырмасын басып
тұрып, бағыттаушыны қажетті жерге орналастыру керек. Бағыттаушымен бірге
түгелімен сурет қозғалатын болады. Панорамирование аяқталғанда, AutoCAD
жүйесінің келесі сілтемесін қолдануға болады:
Командадан шығу үшін Контексттік мәзірде тышқанның оң жағын басу арқылы
шығаруға болады немесе ESC немесе ENTER .
(Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu.)
- Зумирование в реальном времени басқышы
Зумирования в реальном времени басқышы суреттің орналасу центрін
өзгертпей, масштабын өзгертуге мүмкіндік береді. Зумирование басқышын
басқанда бағыттаушымыздың түрі лупа тәріздес белгіге өзгереді. Тышқанның
сол жағын баса отырып, суретті жоғары немесе төмен өзгертеміз. Егер жоғары
қарай тартатын болсақ, онда бейнеміз үлкееді, ал төменге тартсақ –
кішірееді. Зумирование командасынан шығу үшін панорамирование
командасындағы сияқты Esc, Enter пернелерін немесе тышқанның оң жақ
батырмасын басамыз.
Зумирование в реальном времени басқышының оң жағында ПОКАЗАТЬ (ZOOM)
команда нұсқалары бар, топталған басқыштар орналасқан (яғни оң жағында
кішкене үшбұрыштары бар).
Бұл топталған басқыштар төмендегідей қызмет атқарады:
ZOOM команда нұсқалары
- Показать Предыдущий басқышы
Предыдущий (Previous) басқышы алдыңғы терезені алуға мүмкіндік береді.
Алдыңғы терезеге қайта оралу бірнеше рет орындалуы мүмкін.
ІІ бөлім. AUTOCAD ОРТАСЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
2.1. AutoCAD ортасының мүмкіндіктері
Жұмыстың негізгісі ретінде AutoCAD 2007 версиясы таңдап алынды. Осы
жұмыста қаралған үш өлшемді моделдеудің барлық құрал-саймандары AutoCAD-тың
барлық версияларында табысты жұмыс жасайтын болады. Сондықтан AutoCAD-тың
алдыңғы версияларын пайдаланушылар осы жұмысты оқыған кезде ерекше
қиындық сезінбейді.
Көптеген жаңадан бастаған пайдаланушылар бағдарламаның тек орыс тілді
версиясын орнатқанды жөн көреді. Бірақ, аудармашылар, көбінесе AutoCAD-тың
терминдерін бұзады. Сондықтан осы жұмыста AutoCAD-тың орысша және ағылшын
тілді версиялары қарастырылды.
AutoCAD тек қана XY жазықтығында емес, сонымен бірге үш өлшемді
кеңістіктің кез келген жазықтығында тұрғыза алады. Сонымен қатар AutoCAD
жүйесінде ғимараттардың, құрылыстардың және түрлі машина жасау
бұйымдарының үш өлшемді моделдерін құруды орындауға мүмкіндік беретін
кеңістіктік қарапайымдардың (бет, дене және т.б.) үлкен тобы бар. Ары қарай
біз тек қана үш өлшемді объектілер салып қана қоймаймыз, оларды
координаттардың жаңа жүйелерін қолдана отырып, алуан түрлер мен ойықтарда
қарай аламыз. Содан кейін AutoCAD-тың жасырын көрінбейтін сызықтар, реңдеу
және объектілерге қандай да бір материал белгілеу сияқты мүмкіндіктерімен
танысамыз. Барлық құрылған объектілерді бет кеңістігінің көмегімен сызбалар
(чертеждер) түрінде әдемі және қолайлы түрде рәсімдеуге болады.
AutoCAD –жобалық-конструкторлық жұмыстарды автоматтандыруға арналған
танымал бағдарламалық өнім. AutoCAD сызбаларды орындау үшін ең озық
құралдарды ұсынады.
Енді AutoCAD өнімділікті арттырудың, графиканы ұсынудың жасақтау
стандарттарын сақтаудың жетілдірілген құралдарын өзіне топтастырып
бұрынғысынан да ыңғайлы мәліметтер жасаудың және оларды алмастырудың
тиімділігін арттырады.
2.2. Құрал - саймандар панелі
Кесінділерді салу
Ол үшін пернетақтадан Кесінді ОТРЕЗОК (LINE) командасын енгіземіз.
Берілген команданы тышқан бағыттаушысы арқылы Сурет салу Рисование (Draw)
мәзірінен, немесе Сурет салу Рисование (Draw) құрал – саймандар панелінен
басқышы арқылы шақыруға болады.
AutoCAD жүйесінің командалық жолында алғашқы қойылатын сауалнама
Бірінші нүкте:
(Specify first point:)
Бірінші нүктені көрсеткеннен кейін AutoCAD келесі сұрауларды шығарады:
Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]:
(Specify next point or [Undo]:)
Сауалнамалардың бір бөлігі тік шақшада жазылған. Бұл келесі нүктелерді
(кесіндінің шекті нүктесін) экранда сілтеу керектігін көрсетеді немесе
опцияларды таңдау (яғни, келесі команда қадамының нұсқасын таңдау). Опция
ретінде AutoCAD Алып тастау-Отменить (Undo) командасын ұсынады. Ол
кесіндінің бастапқы берілген нүктесін алып тастайды. Опцияны қолдану үшін,
командалық жолда пернетақтаның көмегімен жоғарғы немесе төменгі регистрдағы
Enter пернесін басу керек.Егер опцияның атауларындағы кейбір бөлігі жазба
әріптерімен ерекшеленген болса (берілген жағдайда О (U) әріпі), онда
пернетақтада опцияның осы бөлігін ғана енгізу жеткілікті, немесе оны
жоғарғы немесе төменгі регистр (яғни О (U) немесе о (u)) арқылы және тағы
да Enter пернесінің көмегімен істеуге болады. Қолданушы кез келген
енгізуді Enter пернесі арқылы аяқтауға үйренген.
Егер сіз Алып тастау Отменить (Undo) опциясын таңдасаңыз, онда AutoCAD
алдыңғы нүктені алып тастап, қайтадан басқасын енгізуді сұрайды. Егер сіз
тышқанның көмегімен көмегімен келесі нүктені экранда көрсетсеңіз, онда
экранда бірінші нүктеден екіншісіне жүргізілген кесінді пайда болады. Бірақ
онымен Кесінді ОТРЕЗОК (LINE) командасы аяқталмайды, келесі сұрау болады:
Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]:
(Specify next point or [Undo]:)
Бұл сұрау бір командамен кезекпен бірнеше кесінді сызып, экранда сынық
жол жасауға болатынын көрсетеді. Экранда үшінші нүктені көрсетіңіз.Мұнда
келесі сұрау былай болады:
Келесі нүкте немесе [ЗамкнутьОтменить]:
(Specify next point or [CloseUndo]:)
Мұнда Отменить (Undo) опциясына қосымша Замкнуть (Close) опциясы пайда
болады. Егер бірнеше опциялар болса, онда "" таңбасымен бөлінеді.
Пернетақтада жоғарғы немесе төменгі регистрде 3 (С) енгізгенде, және
Enter пернесін басқанда AutoCAD кесінді сызады, ол алдыңғы кесіндінің
соңынан біріншінің басына жүргізілген.
Егер үздіксіз кесінді сызбай, тек ОТРЕЗОК (LINE) командасын аяқтағыңыз
келсе, онда Enter пернесін басыңыз, ол әрқашан циклдік операциялардың
соңын білдіреді. Әрине, Enter пернесін екінші нүктені енгізгеннен кейін
де басуға болады. Онда үшінші кесінді салынбай және ОТРЕЗОК (LINE)
командасы аяқталып, ал командалық жолда AutoCAD жүйесінде кез келген
команданың дұрыс аяқталуын білдіретін Команда: (Command:) жолы шығады.
ОТРЕЗОК (LINE) командасынан шығудың тағы бір тәсілі бар. Графикалық
экранда тышқанның оң жақ батырмасын басу арқылы, сонда бағыттаушының
орнында контекстік мәзір пайда болады. Контексттік мәзір — бұл жұмыстың
келесі қадамын таңдауға көмектесетін, қолайлы құрал-сайман. Ол кез келген
уақытта тышқанның оң жақ батырмасын басқанда шығады. Контекстті мәзірдің
мәні орындалып жатқан командаға байланысты.
Сонымен, ОТРЕЗОК (LINE) командасы арқылы бір немесе бірнеше бірінен соң
бірі орналасқан кесінділер салуға болады. Команданы Enter пернесінің
немесе Замыкание Сlose опциясын енгізумен тоқтатуға болады.
Шеңберлер
Шеңберлерді салу КРУГ (CIRCLE) командасы арқылы орындалады. Бұл
команданы Рисование (Draw) панелінен немесе Рисование (Draw) мәзірінен
таңдап алуға болады. Рисование (Draw) мәзірінде Круг (Circle) командасы
алты пункттен тұрады:
- Шеңбер КРУГ (CIRCLE) командасының басқышы.
Команданы шақырған AutoCAD мынадай сұраныс береді:
Шеңбердің центрі немесе [ЗТ2ТККР (кас кас радиус)]:
(Specify center point for circle or [3P2PTtr (tan tan radius)]:)
Егер сіз берілген сұранысқа жауап ретінде нүкте салсақ, ол шеңбердің
центрі болады, келесі сұраныс беріледі:
Шеңбердің радиусы немесе [Диаметрі]:
(Specify radius of circle or [Diameter]:)
Шеңбердің радиусын береміз. Радиусты нүкте арқылы да беруге болады
(яғни, шеңбер центрінен нүктеге дейінгі арақашықтық өлшеніп, радиус ретінде
алынады). Егер Диаметр(Diameter) опциясын таңдағымыз келсе, онда Д (D)
таңбасын енгіземіз. Онда диаметрді енгізуге сұраныс беріледі:
Шеңбердің диаметрі:
(Specify diameter of circle:)
Диаметрдің мәнін сан немесе нүкте арқылы беруге болады (яғни берілген
шеңбер центрінен берілген нүктеге дейін диаметрді сызады). Егер шеңбер
центрінің орнына ЗТ (ЗР) опциясын таңдайтын болсақ, онда AutoCAD шеңберді
үш нүктемен салады. Сұраныстар бірінен соң бірі кезекпен үшеуі берілгенде
экранда шеңбер пайда болады.
Егер 2Т (2Р) опциясын таңдасақ, онда тек екі нүктемен ғана шеңбердің
диаметрі салынады. AutoCAD жүйесі мынадай сұраныстар береді:
Шеңбер диаметрінің бірінші нүктесі:
(Specify firs! end point of circle's diameter:)
Шеңбер диаметрінің екінші нүктесі:
(Specify second end point of circle's diameter:)
ККР (Ttr) опциясы екі объектіні байланыстыратын шеңбер сызады. Бұған
байланысты жүйенің опциялар мен сұраныстар өзгереді.
Объектіден жанаманың бірінші нүктесін беру:
(Specify point on object for first tangent of circle:) Второй запрос:
Объектіден жанаманың екінші нүктесін беру:
(Specify point on object for second tangent of circle:)
Үшінші сұраныс:
Шеңбердің радиусы:
(Specify radius of circle:)
Радиусты сан мәндерімен немесе екі нүкте арқылы беруге болады, осы
нүктелердің арақашықтығы радиустың шамасын береді.
Берілген радиусқа қатысты екі объектіні байланыстыратын шеңбер салудың
бірнеше нұсқасы бар. Мүмкін болатын жағдайлары ішінен AutoCAD жүйесі
объектіге жанасатын нүктелерді таңдайды.
Рисование (Draw) мәзірінің Круг (Circle) пунктінде 3 жанасу нүктелері
(3 точки касания) (Tan, Tan, Tan) болатын бөлімі бар.
- Жанама Касательная (Tangent) объектілік байланыс функцияларының
басқышы..
Касательная (Tangent) жанама функциясы – жанама жүргізуге өте ыңғайлы
функцияның бірі.
Келесі мысалға назар аударайық. Шеңберге кесінді арқылы жанама жүргізу.
ОТРЕЗОК (LINE) командасын шақырамыз.Бірінші нүктен енгіземіз. Екінші нүктге
сұраныс бергеннен кейін Касательная (Tangent) функциясының басқышын
басамыз, содан соң шеңберді нұсқаймыз. Жанамамыз жүргізіледі. Тағы бір
мысал келтірейік. Екі шеңбер берілген. Осы екеуін жанап өтетін кесінді сызу
керек..
ОТРЕЗОК (LINE) командасын шақырамыз. Кесіндінің нүктелерін
шеңберлерден белгілейміз де Касательная (Tangent) функциясын қолданамыз.
Екі нүкте арқылы жанама жүргізіледі. Шеңберлердің центрлерін қосуға болады.
Ол үшін Центр (Center) байлам объектілік функциясын қолданамыз...
- Центр (Center) байлам объектілік функциясының басқышы.
Бұл функция арқылы біз шеңберлердің центрлерін қосатын кесінді аламыз.
Егер шеңбер центріне қатысты нүкте алғымыз келсе, тышқан бағыттаушысын
шеңбердің кез келген сызығына қойып, сол арқылы нүкте аламыз.
Сонымен бірге шеңбердің төрт ерекше нүктесі бар, олар – жоғарғы,
төменгі және сол жақ, оң жақ. Бұл нүктелерді квандранттар деп атайды және
бұларға байланысты Квадрант(Quadrant) функциясы қолданылады.
- Квадрант функциясы.
Доғалар
Доға — бұл шеңбердің бір бөлігі. Оны жүргізу үшін ДУГА (ARC) командасы
қолданылады. Бұл команданы пернетақтадан, Рисование (Draw) құрал-саймандар
панелінен немесе Дуга (Arc) пункті он бөлімнен құралған Рисование (Draw)
мәзірінен шақыруымызға болады.
- Доға (ARC) командасының басқышы:
Команданың жалпы нұсқасын қарастырайық: Доға (ARC) командасының алғашқы
сұранысы:
Доғаның алғашқы нүктесі немесе [Центр]:
(Specify start point of arc or [CEnter]:)
Алғашқы нүктесін береміз немесе Центр (Cеnter) опциясын таңдаймыз.
Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе келесідей сұраныс береді:
Доғаның екінші нүктесі немесе [ЦентрКонец]:
(Specify second point of arc or [CEnterENd]:)
Екінші нүктені енгізгеннен кейін келесідей сұранысты көреміз::
Доғаның соңғы нүктесі:
(Specify end point of arc:)
Нәтижесінде үш нүктеден құралған доға шығады. Екінші нүктені енгізбей,
оның орнына Центр (Cеnter) опциясын таңдауымызға болады, онда жүйе
келесідей сұраныс береді:
Доға центрі:
(Specify center point of arc:)
Центрін бергеннен кейін келесідей сұраныс беріледі:
Доғаның соңғы нүктесі немесе [УголДлина хорды]:
(Specify end point of arc or [Anglechord Length]:)
Егер доғаның соңғы нүктесін көрсетсе онда жүйе алғашқы нүкте мен центрі
арқылы доғаның радиусын шығарады.
Доға жүргізудің тағы да екі нұсқасы бар, олар:Бұрыш Угол (Angle) және
Хорда ұзындығы Длина хорды (chord Length). Бұрыш Угол (Angle) опциясын
таңдауда мынадай сұраныс беріледі:
Центрлік бұрыш:
(Specify included angle:)
Бұрыш белгі арқылы немесе пернетақтадан немесе тышқан бағыттаушысы
арқылы енгізілуі мүмкін.
Ал, егер де Бұрыш Угол (Angle) опциясының орнына Хорда ұзындығы Длина
хорды (chord Length) опциясын таңдасақ, онда келесідей сұраныс беріледі:
Хорда ұзындығы:
(Specify length of chord:)
Хорда ұзындығы санмен белгімен, немесе нүкте арқылы беріледі. Ұзындық
белгісі доғаның жүргізілу бағытына қатысты болады.
Полилинии
Полилиния — бір-бірімен байланысқан бір немесе бірнеше түзулер мен доға
сегменттерден тұратын сызықтар. Олар бүтін бір сызық ретінде қарастырылады.
- ПЛИНИЯ (PLINE) командасының басқышы
Полилинияны сызу үшін ПЛИНИЯ (PLINE) командасы қолданылады, оны
пернетақтадан енгізуге, немесе Рисование (Draw) құрал-саймандар панеліндегі
Полилиния (Polyline) басқышы көмегімен немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі
Полилиния (Polyline) пунктін пайдаланамыз.
Команданың алғашқы сұранысы:
Алғашқы нүкте:
(Specify start point:)
Полилинияның алғашқы нүктесін береміз. Келесі сұраныс алдыңғыға
қарағанда қиынырақ:
Ағымдағы полилинияның көлденеңі 0.0000 болады.Келесі нүкте немесе
[ДугаЗамкнуть ПолуширинадлИнаОтменитьШирина]:
(Current line-width is 0.0000 Next point or
[ArcCloseHalfwdthLengthUndoWid th]:)
Полилиния — нолдік емес көлденеңге ие болатын объектілердің бірі.
Алдыңғы полилинияға берілген көлденең сақталып, келесі полилинияға
беріледі.Сондықтан жүйе бізге келесі мәліметті береді:
Ағымдағы полилинияның көлденеңі Текущая ширина полилинии (Current line-
width), егер оны ауыстырмасақ, жүйе жаңа полилиния сызады.
Егер осы кезде нүктені көрсетсек, ол сызықтың екінші нүктесі болады.
Жүйе қайтадан алдыңғы сұранысты қайталайды:
Келесі нүкте немесе [Дуга Замкнуть Полуширина длИна Отменить
Ширина]:
(Next point or [ArcCloseHalfwidthLength'UndoW idth]:)
Міне осылай түзу сызықты сегменттерден құралған полилиниялар мен сынық
сызықтардың төбесі болатын бірнеше нүктелерді кезекпен енгізуімізге болады.
Нүктелерді енгізуден басқа, келесі опцияларды таңдауымызға болады:
• Жабу - Замкнуть (Close) — Полилинияны жабатын тағы бір түзусызықты
бөлікті енгіземіз;
• Ені - Ширина (Width) — полилинияның келесі бір бөлігін беру үшін енін
беру (әрбір полилиния сегментінің өзінің ені болады); көлденең
полилинияның төбелері жатқан осьтердің екі жағына да бірдей таралып
орналасады;
• Жартыені - Полуширина (Halfwidth) — енді жартыен арқылы беру, яғни
берілетін ен 10-ға тең болса, онда жартыенді 5 деп береміз);
• Ұзындық - Длина (Length) — берілген ұзындық пен алдыңғы бөліктің
жалғасы болатын сегментті құрастыру, ұзындықты санмен немесе нүктемен
беруге болады;
• Болдырмау - Отменить (Undo) — ПЛИНИЯ (PLINE) командасындағы соңғы
операцияны болдырмау;
• Доға - Дуга (Arc) — полилинияның доғалық сегменттерін салуға көшетін
режим;
Доғаларды салу режиміне көшу үшін жүйе келесі таңдауларды ұсынады:
Доғаның соңғы нүктелері немесе Конечная точка дуги или
[УголЦентрЗамкнутьНаправлениеПо луширинаЛинейный
РадиусВтораяОтменитьШирина]:
(Specify endpoint of arc or
[AngleCEnterCLoseDirectionHalfw idthLine RndiusSecond
ptUndoWidth]:)
Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе полилинияның алдыңғы бөлігіне
байланыстырып доғалық сегмент сызады.
Басқа да қолданылатын операциялары төмендегідей:
• Бұрыш - Угол (Angle) — доғалық сегмент үшін центрлік бұрыштың шамасын
енгізу;
• Центр (Center) — доғалық сегмент үшін центрлік нүктені енгізу;
• Жабу - Замкнуть (Close) — доғалық сегмент көмегімен полилинияны жабу;
• Бағыттауыш -Направление (Direction) — доғалық сегментті құрау үшін
бағытын енгізу;
• Жартыен -Полуширина (Halfwidth) — келесі сегмент үшін жартыенді
енгізу;
• Түзусызықты - Линейный (Line) — түзусызықты сегменттерді салу режиміне
көшу;
• Радиус (Radius) — доғалық сегмент үшін радиусты енгізу;
• Екінші -Вторая (Second pt) — үш нүкте бойынша доғалық сегмент тұрғызу
үшін екінші нүктені енгізу;
• Болдырмау-Отменить (Undo) — соңғы әрекетті болдырмау;
• Ені-Ширина (Width) — келесі сегмент үшін енін енгізу.
Доғалық сегменттерді сызу жолдары ДУГА (ARC) командасындағы доғаларды
құрастыру арқылы іске асады. Кез келген уақытта түзусызықты сегменттерді
құрастыру режимінен доғалық сегменттерді сызу режиміне көшуге болады және
керісінше. Және кез келген уақытта келесі полилинияның сегменті үшін жаңа
жартыен немесе енді беруге болады.
Полилиниялардың ерекшеліктері:
• полилиния өшіру немесе өңдеу операциялары үшін қолайлы объект (мысалы,
параллель сызықтарды сызғанда);
• полилиния сызбада сызықтарды қалыңдатып сызғанда қолайлы;
• графикалық эффекттер үшін полилиниялардың сегменттерінің түрлі ендері
(бағыттаушыларды құрастыру және т.с.с.).
Полилиния өте қиын объект болып табылады. Алайда, ол кез келген уақытта
өзін құрайтын кесінділер мен доғалардан құралуы мүмкін. Оны Редактирование
панеліндегі РАСЧЛЕНИТЬ (EXPLODE) командасы арқылы немесе Редакт (Modify)
мәзіріндегі Расчленить (Explode)пунктінен орындауға болады.
- РАСЧЛЕНИТЬ (EXPLODE) командасының басқышы.
Алынған кесінділер мен доғалар нольдік емес енге ие болмағандықтан
расчленение кезінде көлденең жөніндегі ақпарат жоғалады.
Жүйеде алдыңғы байланысқан кесінділер мен доғалардан полилиния жасауға
мүмкіндік болады. Мысалы, кесінділер тек ОТРЕЗОК (LINE) командасымен
сызылған болса, онда олар байланыс жағдайын қанағаттандырады және олардан
полилиния құрастыруға болады. Ол үшін Редактирование-2 (Modify II) құрал-
саймандар панеліндегі ПОЛРЕД (PEDIT) командасы қолданылады және Редакт
(Modify) мәзіріндегі - Полилиния (Polyline) пункті алынады.
ПОЛРЕД (PED1T) командасының бірінші сұранысы:
Полилинияны көрсетіңіз:
(Select polyline:)
- ПОЛРЕД (PEDIT) командасының басқышы
Байланысатын алғашқы кесіндіні көрсетіңіз. Жүйе берілген объектінің
полилиния еместігін айқындайды да, келесі сұранысты ұсынады:
Таңдалған объект – полилиния емес. Оны полилиния ету керек пе? Д:
(Object selected is not a polyline Do you want to turn it into one ?
Y:)
Enter пернесін басамыз немесе Д (Y) енгіземіз, сонда таңдалған
кесінді бір сегменттен полилинияға өзгереді және басқа да кесінділерді
жалғауға дайын болады. Әрі қарай келесі сұраныс беріледі:
Опцияны беріңіз Задайте опцию:
[ЗамкнутьДобавитьШиринаВершинаС ГладитьСПлайнУбрать сглаживание
Типлин Отменить]:
(Enter an option [CloseJoinWidfhEdit vertexFitSplineDecurve
Llype genUndo]:)
Егер кесінді жалғау керек болса, Д (J) енгіземіз. Келесі сұраныс циклді
қайталанады:
Объекттерді таңдаңызВыберите объекты:
(Select objects:)
Кесінділерді көрсетеміз де, Enter пернесі арқылы объектілерді
таңдауды аяқтаймыз.Жүйе полилинияға сегменттерді қосады да, келесідей
мәлімет береді:
Полилинияға 3 сегмент жалғанды. (3 segments added to polyline)
Әрі қарай жүйе сұранысты қайталайды.
Опцияны беріңіз Задайте опцию
[ЗамкнутьДобавитьШиринаВершинаС ГладитьСПлайнУбрать
сглаживниеТиплинОтменить]: (Enter an option [CloseJoinWidthEdit
vertexFitSplineDecnrveEly ре genUndo]:), оған жауап ретінде Enter
пернесін басу арқылы, ПОЛРЕД (PEDIT) командасын аяқтаймыз..
Төртбұрыштар
Төртбұрыштарды сызу Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы арқылы
орындалады. Команданы пернетақтадан енгізуге, немесе Рисование (Draw)
панеліндегі Прямоуг (Rectang) басқышы көмегімен немесе Рисование (Draw)
мәзіріндегі Прямоугольник (Rectangle) пункті арқылы шақыруға болады..
- Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасының басқышы
Команданың алғашқы сұранысы:
Бірінші бұрыш немесе [ФаскаУровеньСопряжениеВысотаШи рина]:
(Specify first comer point or [ChamferElevationFilletThickness Width]:)
Егер нүкте енгізсек, ол төртбұрыштың алғашқы бұрышы болады, келесі
нүкте сұраныс бойынша бұл бұрышқа қарама-қарсы орналасады. Енгізілген
алғашқы екі нүкте арқылы төрбұрыштың диагоналі жүргізіледі.
Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы сұраныстарының мүмкін болатын
опциялары:
• Фаска (Chamfer) — төртбұрыштың әрбір бұрышынан алынатын фасканың
ұзындықтарын беру;
• ҚосуСопряжение (Fillet) — төртбұрыштардың бұрыштарын қосу арқылы
радиусын беру;
• ДеңгейУровень (Elevation) — үшөлшемді кеңістік бойынша төртбұрышты
салу үшін деңгейді енгізу. (см. гл. 9),
• БиіктікВысота (Thickness) — Үшөлшемді кеңістікте төртбұрышты
құрастыру үшін биіктікті енгізу; (см. гл. 9);
• ЕніШирина (Width) — Төртбұрыштың сызықтарының енін беру;.
Жұмыс кезінде Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасына келесідей
опцияларды беруге болады, мысалы:
Ағымдағы режимдер: Фаска= 15.0000 х 10.0000 Деңгей =100.0000 Биіктік
=45.0000
(Current rectangle modes: Chamfer = 15.0000 x 10.0000
Elevation=100.0000 Thickness=45.0000)
немесе ағымдағы режимдер: беттестіру=22.0000
(Current rectangle modes: Fillet=22.0000)
Көпбұрыштар
Көпбұрыштар МН-УГОЛ (POLYGON) командасы не бір жақтың нүктелері арқылы,
не шеңбердің центрі және радиусы арқылы дұрыс көпбұрыштар сызады. Команданы
Рисование (Draw) панеліндегі Көпбұрыш Многоугольник (Polygon) басқышы
арқылы немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі Многоугольник (Polygon) пункті
арқылы шақыруымызға болады.
- Көпбұрыш МН-УГОЛ (POLYGON) командасының басқышы
Көпбұрыш МН-УГОЛ (POLYGON) командасының алғашқы сүранысы:
Жақ саны 4:
(Enter number of sides 4:)
Жақ санын береміз (жақшада әртүрлі сандар беріледі).
Келесі сұраныс:
Көпбұрыштың центрін көрсетіңіз немесе [Сторона]:
(Specify center of polygon or [Edge]:)
С (Е) опциясын таңдасақ онда жүйе көпбұрыш жақтарының ақырғы екі
нүктесін сұрайды, осы бойынша көпбұрыш сызады. Егер опцияның орнына нүктені
көрсетсек, онда жүйе көпбұрыштың өлшемін сұрайды:
Орналастыру опциясын көрсетіңіз [Шеңбердің ішінде салынғаншеңбердің
сыртынан салынған] В:
(Enter an option [Inscribed in circleCircumscribed about circle] I:)
При ответе В (I) болған жағдайда көпбұрыш шеңбердің ішіне салынады, ал
О (С) болғанда — шеңбердің сыртында салынады. Енді көпбұрыштың радиусын
беру керек. Ол үшін:
Шеңбер радиусы:
(Specify radius of circle:)
Сақина
Сақина КОЛЬЦО (DONUT) командасы арқылы салынады.команданы пернетақтаның
көмегімен, немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі Кольцо (Donut) пунктінен
алуымызға болады. Бірінші сұраныс:
Сақинаның ішкі диаметрі 10.0000:
(Specify inside diameter ofdonut 10.0000:)
Ішкі диаметр санмен немесе екі нүкте арқылы берілуі мүмкін.
Екінші сұраныс:
Сақинаның сыртқы диаметрі 20.0000:
(Specify outside diameter ofdonut 20.0000:)
Диаметрлерін енгізгеннен кейін, жүйе сақинаның центрін көрсету үшін
келесідей сұраныс береді:
Сақинаның центрі немесе шығу - выход:
(Specify center of donut or exif:)
Командададан шығу үшін Enter пернесін немесе тышқанның оң жағын
басамыз.
Мультилинии
Мультилиния - бір-біріне параллель орналасқан сынықтардың жиынтығынан
тұратын объект. Мультилиниялар 2 ден 16-ға дейін сызықтар болады.
Мультилиниялардың құрамында қосымша аралық жапсарлар, ұштар, дөңгелектер
мен түстер болады.
Мультилиниялардың құрылуы МЛИНИЯ (MLINE) командасы арқылы орындалады.
Команда пернетақта арқылы немесе Рисование (Draw) құрал-саймандар
панеліндегі Мультилиния (Multiline) басқышы арқылы немесе Рисование (Draw)
мәзіріндегі Мультилиния (Multiline) пункті арқылы шақырылады.
- МЛИНИЯ (MLINE) командасының басқышы.
Мультилинияларды сызуда түрлердің, яғни стильдердің біреуі ағымдағы
болады. Стильдің өзінде өлшем үлгілері көрсетілген, алайда оларды
масштабтауға болады. Сонымен қатар нүктелерін бере отырып,
мультилиниялардың орналасуын оське қатысты өзгертуге, басқаруға болады.
Жүйе мультилиниялардың құрылуына байланысты келесі нұсқауларды береді:
AutoCAD запоминает и предлагает в следующий раз в качестве значений по
умолчанию:
Ағымдағы келтірулерТекущие настройки: Расположение = Верх, Масштаб =
20.00, Стиль = STANDARD
(Current settings: Justification = Top, Scale = 20.00, Style =
STANDARD)
Осыдан кейін, келесі таңдау жасалады:
Басиапқы нүктеНачальная точка или [РасположениеМасштабСтиль]:
(Specify start point or [JustificationScaleSTyle]:)
Бастапқы нүкте берілгеннен кейін, келесі нүктелерге сұраныс беріледі.
Үшінші нүктеге келгенде жүйе БолдырмауОтменить (Undo) опциясын ұсынады, ал
төртінші нүктеден кейін ЖабуЗамкнуть (Close) опциясын көрсетеді.Бұл
команданың аяқталуы 3(С) опциясын таңдаумен немесе Enter пернесінің
көмегімен немесе тышқанның оң жақ батырмасын басумен аяқталады.
Бастапқы нүктені берместен бұрын әрбір опцияға мағына беруге болады.
Осылай Расположение (Justification) опциясында ЖоғарыВерх (Тор),
ТөменНиз (Bottom) және Центр (Zero) деп өзгертугеболады. Ал Масштаб
(Scale) опциясында өлшемдерін өзгертіп, масштабтауға болады. Стиль (STyle)
опциясын таңдағанда ағымдағы стильді өзгертуге болады.
Бастапқыда суретте қолданушы тек бір стильмен ғана (ол стиьдің аты -
STANDARD) — екі параллель сызықтан тұратын мультилиниялар сала алады. Ал
қалған типтерді FORMAT – MULTYLINE STYLE (ФОРМАТ – СТИЛЬ МУЛЬТИЛИНИИ)
командасы арқылы келтіруге болады..
Жазбалар
Жазбалар ТЕКСТ (TEXT) немесе МТЕКСТ (МТЕХТ) командаларының көмегімен
іске асады.. Бірінші жағдайда – бір жолды мәтін, ал екінші жағдайда –
көпжолды мәтін беріледі.
ТЕКСТ (TEXT) командасы қарапайым пернетақтадан енгізілетін мәтін
секілді, ол Рисование (Draw) мәзіріндегі Текст (Text) пунктінің
Однострочный (Single Line Text) бөлімінен алынады.. Команданы жібергеннен
кейін ағымдағы стиль жөнінде мәлімет беріледі:
Ағымдағы мәтіндік стильТекущий текстовый стиль: "Standard" Мәтін
биіктігіВысота текста: 2.5000
(Current text style: "Standard" Text height: 2.5000)
Стильге түсінік беретін шрифтер мен олардың қолданылу ерекшеліктері.
Бастапқыда суретпен суретпен жұмыс жасағанда тек бір ғана стиль ағымдағы
болып есептеледі, ол Standard стилі. Жүйе алдыңғы жазбаның биіктігін есте
сақтап қалады да, сол өлшемді үнсіз келісім бойынша ұсынады (біздің мысалда
— ол 2,5 мм). Жазбаның құрылуы келесі сұрау арқылы басталады:
Мәтіннің алғашқы нүктесі немесеНачальная точка текста или
[ВыравниваниеСтиль]:
(Specify start point of text or [JustifyStyle]:)
Мәтіннің алғашқы нүктесін береміз немесе ТегістеуВыравнивание
(Justification) немесе Стиль (Style) опцияларының бірін таңдаймыз.
Выравнивание (Justification) опциясы жазбаны сызбаға байланыстыру тәсілін
қарастырады.Бұл опцияны төменде қарастырамыз. Сондықтан жазбаның алғашқы
базалық нүктесі болатын нүктені көрсетеміз.
Келесі сұрау:
БиіктікВысота 2.5000:
(Specify height 2.5000)
Мәтіннің биіктігін береміз немесе екінші нүктені енгіземіз, жүйе сол
нүктеге дейінгі ара қашықтықты биіктік ретінде сызады.Әрі қарай келесі
сұрау беріледі:
Мәтіннің бұрылу бұрышыУгол поворота текста 0:
(Specify rotation angle of text 0:)
Жазбаның төменгі негізінде Х осіне қатысты оң бағытта айналу бұрышының
мәнін беру керек. Бұрышты екінші нүктені енгізу арқылы (мысалы, тышқанның
көмегімен) беруге болады.
Ақырғы сұраныс:
Мәтінді енгізіңізВведите текст:
(Enter text:)
Біз енгізген жазбаның бастапқы жерінде, I әріпі тәріздес курсор пайда
болды. Пернетақтадан кез келген ұзындықтағы мәтінді тереміз (мысалы: Жұмыс
сызбасы) және оны Enter пернесін басу арқылы аяқтаймыз (мәтінді
Enterпернесін баспастан бұрын өңдеп алуға болады). Нәтижесінде экранда
жазба пайда болады (2.61 сурет) және жүйе сұранысты қайталайды:
Мәтінді енгізіңізВведите текст: (Enter text:).
Мәтіндік бағыттауыш төменгі жолға орналасады да, келесі жазбаға дайын
болады. Жаңа мәтін енгізуге болады немесе команданы аяқтау үшін ТЕКСТ
(TEXT) командасын, Enter пернесін басамыз.
Егер мәтінге арнайы таңбалар (мысалы, диаметр) немесе шертілген
символдар алу керек болса, онда келесі келесі процент белгілерінен
басталатын басқару кодтарына назар аударайық:
• %%о — астын сызуды қосу алу (включениеотключение надчеркивания);
• %%u — үстін сызуды қосу алу (включениеотключение подчеркивания);
• %%d —"°" градус таңбасын қою (вставка символа градуса "°");
• %%р — плюс-минус "±" таңбасын қою (вставка символа плюс-минус "±");
• %%с — диаметр таңбасын қою (вставка символа диаметра);
• %%% — "%" таңбасын қою (вставка символа процента "%").
Егер бастапқы нүктенің орнына В (J) таңдасақ, онда теңестіру опциясы
қызықты болады:
Опцияны енгізіңізЗадайте опцию
[впИсанныйПоширинеЦентрсЕредина впРаво ВЛВЦВПСЛСЦСПНЛ НЦНП]:
(Enter an option [AlignFitCenterMiddleRightTLT CTR
MLMCMRBLBCBR]:)
Егер оңға вправо (Right) опциясын таңдасақ, онда келесі сұраныс
беріледі:
Мәтіннің базалық сызығының оң жақ соңғы нүктесіПравая конечная точка
базовой линии текста:
(Specify right endpoint of text baseline:)
Жазбаның базалық сызығының оң жақ соңғы нүктесін көрсетеміз. Егер
ортасысередина (Middle) опциясын таңдасақ, сұраныс:
Мәтіннің ортаңғы нүктесіСредняя точка текста:
(Specify middle point of text:)
Берілген нүкте жазбаның ортаңғы нүктесі болады. Опциялардың атаулары
(НЛ (BL), НЦ (ВС), СП (MR), ВП (TR) және т.с.с.) сөздердің алғашқы
әріптерінен құралған Низ (Bottom), Середина (Middle), Верх (Тор), Левый
(Left), Центр (Center), Правый (Right).
Вписанный (Align) және По ширине (Fit), опциялары әріптердің
тұрғылықты жерінде өлшемдерін беруге мүмкіндік жасайды.Вписанный (Align)
опциясы арқылы жүйе базалық сызықтың соңғы нүктесі болатындай екі нүктені
құрайды, олар жазбаның бұрылу бұрышын және мәтіннің көлденеңінен өлшемін,
(ал әріптің биіктіктері көлденеңдігіне пропорционал болады) анықтайды. По
ширине (Fit) опциясында да базалық сызықтың ұзындығы мен орналасуын
анықтайтын екі нүктені береміз, алайда жүйе әріптің ұзындығын сұрайды,
содан кейін мәтін сығылады немесе созылады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОГРАММАСЫ
1.1. Сызба
кеңістігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .5
1.2. Координат нүктелерін енгізу
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ...5
1.3.
Режимдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...7
1.4. Жұмыс кеңістігінің өзгеру
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
ІІ бөлім. AUTOCAD ОРТАСЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
2.1. AutoCAD ортасының
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...11
2.2. Құрал - саймандар
панелі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...12
2.3. AUTOCAD көмегімен үш қатарлы котеджді жобалау ... ... 51
ІІІ бөлім. Дипломдық жұмыстың экономикалық шығын
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 57
пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..5 9
Кіріспе
AutoCAD жүйесі көптеген модельдерді жеңілдетіп сызуға арналған
программа. Ол 80 жылдардың басында Autodesk американдық фирмасында дербес
компьютерлерге бағытталып жасалды. AutoCAD - ты қолданушылар мен сызбашылар
көп қызығушылық білдіреді және AutoCAD-сыз автоматтандыру мүмкін еместігін
біледі. AutoCAD - тың қызмет түрі бойынша сәулетшілер, ландшафтық
дизайнерлер, интерьер дизайнерлері, жиһаз дизайнерлері, т.б. үш өлшемді
кеңістікте объектілерді моделдеу жұмыстарын осы AutoCAD программасының
арқасында оңай шешеді. Осы программаның көптеген қасиеттері бар. Ол туралы
алға қарай көре жатасыз. Ұсынылып отырған жұмыс AutoCAD-та үш өлшемді
объектілерді моделдеуге арналған. Біз осы аталмыш дипломдық жұмыста AutoCAD
көмегімен қисық бетті объектілерді кескідеу туралы айтатын боламыз. Осы
жұмыс тәжрибесі кез келген деңгейіндегі пайдаланушыларға үш өлшемді
моделдеу тәсілдерін игеруге көмектеседі деген ойдамыз. Сіз оңайлықпен
тапсырушының барлық тілектері бойынша жобаға түбегейлі өзгерістер енгізіп,
оған түстер шешімінің түрлі нұсқаларын көрсетіп жобаның құнын есептеуге
мүмкіндік аласыз. Мұның қаншалықты маңызды екенін кез келген кәсіби маман
анық ұғынады. Сол себептен AutoCAD жүйесі конструкторлар мен дизайнерлер
үшін олардың мамандануына қарамастан жобалаудың де-факто стандартты
жүйесіне айналды. Сондықтан кез келген кәсіпқой AutoCAD-ты игеру оған өз
мүмкіндіктерін едәуір арттыруға, қажеттілігіне қарай лайықты жұмыс табуға
мүмкіндік беретінін түсінеді.
Дипломдық жұмыс осы айтылған AutoCAD жүйесінің көмегімен орындалды.
AutoCAD программасының мүмкіндігі мен құрал-саймандарының көптігіне
байланысты осы тәжірибелік жұмысымызда пайдаланылған кейбір құрал-саймандар
жөнінде қысқаша мағұлымат берілді.
Диплом жұмысының тақырыбы - AutoCAD көмегімен үш қатарлы котеджді
жобалау.
Диплом жұмысының көкейтестілігі: Күрделі объектілерді компьютермен
моделдеу ғылымда да, өндірісте де өте қажет мәселе. Себебі, күрделі
объектілерді зерттеу және жасау үшін, оны міндетті түрде моделдеу қажет.
Диплом жұмысының мақсаты – 3 қатарлы котеджді жобалау. Мұндағы басты
қарастыратын мәселелер котеждің жобасын қалай қалыптастыруы мен оны қандай
бөліктерден бастап кескіндеу керектігі. AutoCAD-тың жаңа принциптері мен
әдістерін және қосымша пакеттерін қолдану арқылы күрделі объектілерді
моделдеуді үйрену, мүмкіндіктерін зерттеу және нақты мысалдарды орындату
арқылы қолданушыға моделдеудің принциптері мен тәсілдерін меңгерту.
Диплом жұмысының зерттеудің нысаны: Элементар объектілер мен беттерді
пайдаланып күрделі объектілерді AutoCAD программасын пайдаланып кескіндеу.
Диплом жұмысының пәні: Күрделі денелер мен беттерді кескіндеу
(компьютер графикасы).
Диплом жұмысының болжамы: Сәулетшілерге, мүсіншілерге, дизайнерлерге,
машина жасаушыларға жаңа материалдар алуға және оны техникада, өндірісте
және технологияда қолдануға қол жеткізеді.
Диплом жұмысының зерттеу міндеттері:
1. Денелер кескіндерін өзгерту мүмкіндіктерін зерттеу;
2. Бейнелерді біріктіру, қиылыстыру, алып тастау, созу, ығыстыру,
түйістіру сияқты амалдарды пайдаланып үйрену;
3. Күрделі беттің көріну қасиеттерін зерттеу.
І бөлім. ЖОБАЛАУДЫ АВТОМАТТАНДЫРУ ПРОГРАММАСЫ
1. Сызба кеңістігі
Графикалық экранның сол жақ шеткі бұрышында координат осьтерінің
пиктограммасы кескінделген. Х өсі экранның горизонталь жиегінің бойымен, ал
Y өсі — вертикаль жиегінің бойымен бағытталған. Жұмысты бастағандағы
негізгі координата жүйесін әлемдік атайды. Ол пиктограммада М әріпімен
белгіленеді (ал AutoCAD-тың ағылшынша болжамында ол W әріпімен
белгіленеді). AutoCAD жүйесінде Z осі экран жазықтығынан қолданушыға қарай
бағытталған (әрине, бұл жазықтықта емес, кеңістікте жұмыс істеген
жағдайда). Графикалық экран бойынша тышқан бағыттаушысының қозғалысы
кезінде, егер координата санауышы F6 функционалды басқышымен өшірілмеген
болса, ол ағымдағы координаттарды санайды және оларды сол жақ бұрышында
басқыштар режимі жолында шығарады.
Координата осьтері
1.2. Координат нүктелерін енгізу тәсілдері
Бірінші тәсілі – кесіндінің шеткі нүктелерін тышқанның көмегімен
көрсету. Бірақ нүктелерді бұлай енгізу дәл болмайды. Кең тараған тәсіл
екінші тәсілі – координат нүктелерін пернетақтадан енгізу, мысалы:
65,113.24
Бұл мысалда нүкте екі координатамен берілген:Х=65 мм, Y=113.24 мм.
Пернетақтада енгізгенде үтір белгісі Х пен У координаталарын бөлу үшін, ал
нүкте санның бүтін бөлігі мен бөлшек бөлігін бөлу үшін қолданылады.
Координаттарды енгізу барысында координаталар бас нүктесін 0,0 қайдан
таңдау керек. Көп жағдайларда бұл нүкте графикалық экранның сол жақ
бұрышында болады (бірақ, жұмыс барысында сурет бойынша 0,0 нүктесі кез
келген жерде орналасады, сызбаның көрінбейтін аймағында орналасу мүмкін).
Нүктелерді енгізудің үшінші тәсілі — бұл декарттық координаталарға
қатысты пернетақтадан енгізу, мысалы: @50,25
Бұл жазу бойынша, соңғы нүктенің алдыңғы нүктеге қатысты берілетінін
("@" таңбасы анықтайтын), Х осі бойынша +50 мм қозғалуын (яғни оңға қарай
50 мм) және Y осі бойынша +25 мм (яғни 25 мм жоғары қарай) қозғалысын
білдіреді. Мұнда үтір координаталарды бөліп тұратын белгі. Енгізілген
сандар бүтін және заттық, оң, нольдік және теріс болуы мүмкін.
Төртінші тәсіл — поляр координаталарына қатысты пернетақтадан енгізу,
мысалы:@33.545
Бұл тәсілде үтірдің орнына "" белгісі қолданылады. Берілген мысалда
нүкте алдыңғы нүктеге қатысты беріледі, олардың ара қашықтығы жазықтықта
33,5 мм-ге тең, бірақ алдыңғы нүктеден соңғы нүкте 45 градус жасап, оң
бағытпен абсцисса осі арқылы орналасады (бұрыш сағат тіліне қарсы +-пен,
ал сағат тілімен бағыттас --пен өлшенеді). Ара қашықтық міндетті түрде оң
санға, ал бұрыш кез келген мәнге ие бола береді.
Бесінші тәсіл — бұл объектілік байланыс функцияларының көмегі арқылы
көрсету. Объектілік байланыс функцияларына Стандартная (Standard) панелінің
топталған басқышы арқылы немесе Объектная привязка (Object Snap) панелі
арқылы кіруге болады. Топталған басқыш (групповая кнопка), бұл оң жақ
шетінде қара түсті үшбұрышы бар басқыш. Егер бұл басқышты тышқанның сол жақ
батырмасымен басып тұрса, онда бұған кіретін құрал-саймандар жинағы
ашылады.
1.3. Режимдер
Командалық жолдың астыңғы жағында тіктөртбұрышты басқыштары берілген
режимдер жолын көреміз, олар: ШАГ (SNAP), СЕТКА (GRID), OPTO (ORTHO), ОТС-
ПОЛЯР (POLAR), ПРИВЯЗКА (OSNAP), ОТС-ПРИВ (OTRACK), ВЕС (LWT), МОДЕЛЬ
(MODEL). Егер Режим басқышы қосылып тұрса, ол жұмыс істеп тұрғаны. Режим
басқышының қосылуы немесе өшірілуі тышқанның сол жақ батырмасы арқылы іске
асырылады. Егер тышқанның бағыттаушысын режим басқышына апарып қойсақ,
аздаған сәттен кейін онда сәйкесінше мынадай көмекші сөздердің тізімі
шығады:Шаговая привязка (Snap Mode), Отображение сетки (Grid Display),
Режим "Орто" (Ortho Mode), Полярное отслеживание (Polar Tracking),
Объектная привязка (Object Snap), Отслеживание при объектной привязке
(Object Snap Tracking), Отображение линий в соответствии с весами
(ShowHide Lineweight), Пространство (модели или листа) (Model or Paper
Space).
ШАГ (SNAP) басқышы тордың нүктелеріне нақты қадаммен байланысты немесе
бұрыштық байланыс режимін қоу немесе өшіруді іске асырады.ШАГ (SNAP)
басқышының ролін F9 функционалдық пернесі атқарады.
СЕТКА (GRID) басқышы шектер зонасындағы бейнелеген торды нүктелерден
келтірілген қадамдармен қосуға немесе өшіруге мүмкіндік береді ( 2.10
сурет). Бұл тордың ШАГ (SNAP) режиміндегі тордан үлкен айырмашылығы бар.Бұл
басқыштың қызметін F7 пернесі атқарады..
ОРТО (ORTHO) басқышы ортогональдық режимді қосады немесе өшіреді. Егер
бұл режим қосылып тұрса, онда AutoCAD кесінділердің құралып жатқан
тіксызықты сегменттерін және сызықтардың вертикальдығын немесе
горизонтальдығын дұрыстайды.
ОТС-ПОЛЯР (POLAR) басқышы ОРТО (ORTHO) режимінің кеңейтілген түрі, ол
полярлық қадағалау режимін өшіреді (2.11 суреті). Бұл режимді F10
пернесімен іске асыруға болады.
ПРИВЯЗКА (OSNAP) басқышы объектілік байламның берілген функцияларының
тұрақты әрекетін қосуға немесе өшіруге мүмкіндік береді (байламдар тізімі
келтіріледі). Объектідегі нүктені нұсқағанда AutoCAD жүйесі объектілік
байламның осы объектіге сәйкес функциясын алады (яғни, шеткі немесе ортаңғы
нүктесін т.с.с.). Бұл басқыштың қызметін F3 пернесі атқарады.
ОТС-ПРИВ (OTRACK) басқышы көмегімен қадағалау режимін қосқанда
объектілік байламда AutoCAD жүйесі аралық нүктеден объектілік байламға
полярлық қадағалауды қолдануға мүмкіндік береді. Басқыштың функционалдық
пернесі F11 болып табылады.
ВЕС (LWT) басқышы сызба элементтері салмағының көрініс режимін қосады
немесе өшіреді. Сызық салмағы – бұл сызық сыртқы құрылғыға шығарылатын
көлденең.
МОДЕЛЬ (MODEL) басқышы модель немесе бет кеңістігін ауыстырып қосуға
мүмкіндік береді.
Режимдерді Режимы рисования (Drafting Settings) диалогтік терезесі
көмегімен шығаруға болады, ол Режимнің басқыштарының біріне тышқан
бағыттаушысын орналастырып, оң жақ батырмасын басқанда Сервис (Tools)
мәзіріндегі Режимы рисования... (Drafting Settings...) пункті арқылы,
немесе контекстік мәзірдегі Настройка... (Settings...) пункті көмегімен
шақырылады.
1.4. Жұмыс кеңістігінің өзгеру түрлері
Қажетті элементтерді қарастыру үшін суреттермен жұмыс істегенде әрқашан
қарау терезесін өзгерту керек болады. Бұл мақсатта графикалық экранды
айналдыруға вертикаль және горизонталь сызғыштар болады, сонымен қатар
Стандартная (Standard) құрал-саймандар панелінде Панорамирование в реальном
времени (Pan Realtime) басқышы және оң жағында - Зумирование в реальном
времени (Zoom Realtime) басқышы орналасқан.
- Панорамирование в реальном времени басқышы
Панорамирования басқышы ПАН (PAN) командасын шақырады, егер оның
басқышын басатын болсақ, онда графикалық экрандағы тышқанның бағыттаушысы
алақан тәріздес белгіге өзгереді. Енді тышқанның сол жақ батырмасын басып
тұрып, бағыттаушыны қажетті жерге орналастыру керек. Бағыттаушымен бірге
түгелімен сурет қозғалатын болады. Панорамирование аяқталғанда, AutoCAD
жүйесінің келесі сілтемесін қолдануға болады:
Командадан шығу үшін Контексттік мәзірде тышқанның оң жағын басу арқылы
шығаруға болады немесе ESC немесе ENTER .
(Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu.)
- Зумирование в реальном времени басқышы
Зумирования в реальном времени басқышы суреттің орналасу центрін
өзгертпей, масштабын өзгертуге мүмкіндік береді. Зумирование басқышын
басқанда бағыттаушымыздың түрі лупа тәріздес белгіге өзгереді. Тышқанның
сол жағын баса отырып, суретті жоғары немесе төмен өзгертеміз. Егер жоғары
қарай тартатын болсақ, онда бейнеміз үлкееді, ал төменге тартсақ –
кішірееді. Зумирование командасынан шығу үшін панорамирование
командасындағы сияқты Esc, Enter пернелерін немесе тышқанның оң жақ
батырмасын басамыз.
Зумирование в реальном времени басқышының оң жағында ПОКАЗАТЬ (ZOOM)
команда нұсқалары бар, топталған басқыштар орналасқан (яғни оң жағында
кішкене үшбұрыштары бар).
Бұл топталған басқыштар төмендегідей қызмет атқарады:
ZOOM команда нұсқалары
- Показать Предыдущий басқышы
Предыдущий (Previous) басқышы алдыңғы терезені алуға мүмкіндік береді.
Алдыңғы терезеге қайта оралу бірнеше рет орындалуы мүмкін.
ІІ бөлім. AUTOCAD ОРТАСЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
2.1. AutoCAD ортасының мүмкіндіктері
Жұмыстың негізгісі ретінде AutoCAD 2007 версиясы таңдап алынды. Осы
жұмыста қаралған үш өлшемді моделдеудің барлық құрал-саймандары AutoCAD-тың
барлық версияларында табысты жұмыс жасайтын болады. Сондықтан AutoCAD-тың
алдыңғы версияларын пайдаланушылар осы жұмысты оқыған кезде ерекше
қиындық сезінбейді.
Көптеген жаңадан бастаған пайдаланушылар бағдарламаның тек орыс тілді
версиясын орнатқанды жөн көреді. Бірақ, аудармашылар, көбінесе AutoCAD-тың
терминдерін бұзады. Сондықтан осы жұмыста AutoCAD-тың орысша және ағылшын
тілді версиялары қарастырылды.
AutoCAD тек қана XY жазықтығында емес, сонымен бірге үш өлшемді
кеңістіктің кез келген жазықтығында тұрғыза алады. Сонымен қатар AutoCAD
жүйесінде ғимараттардың, құрылыстардың және түрлі машина жасау
бұйымдарының үш өлшемді моделдерін құруды орындауға мүмкіндік беретін
кеңістіктік қарапайымдардың (бет, дене және т.б.) үлкен тобы бар. Ары қарай
біз тек қана үш өлшемді объектілер салып қана қоймаймыз, оларды
координаттардың жаңа жүйелерін қолдана отырып, алуан түрлер мен ойықтарда
қарай аламыз. Содан кейін AutoCAD-тың жасырын көрінбейтін сызықтар, реңдеу
және объектілерге қандай да бір материал белгілеу сияқты мүмкіндіктерімен
танысамыз. Барлық құрылған объектілерді бет кеңістігінің көмегімен сызбалар
(чертеждер) түрінде әдемі және қолайлы түрде рәсімдеуге болады.
AutoCAD –жобалық-конструкторлық жұмыстарды автоматтандыруға арналған
танымал бағдарламалық өнім. AutoCAD сызбаларды орындау үшін ең озық
құралдарды ұсынады.
Енді AutoCAD өнімділікті арттырудың, графиканы ұсынудың жасақтау
стандарттарын сақтаудың жетілдірілген құралдарын өзіне топтастырып
бұрынғысынан да ыңғайлы мәліметтер жасаудың және оларды алмастырудың
тиімділігін арттырады.
2.2. Құрал - саймандар панелі
Кесінділерді салу
Ол үшін пернетақтадан Кесінді ОТРЕЗОК (LINE) командасын енгіземіз.
Берілген команданы тышқан бағыттаушысы арқылы Сурет салу Рисование (Draw)
мәзірінен, немесе Сурет салу Рисование (Draw) құрал – саймандар панелінен
басқышы арқылы шақыруға болады.
AutoCAD жүйесінің командалық жолында алғашқы қойылатын сауалнама
Бірінші нүкте:
(Specify first point:)
Бірінші нүктені көрсеткеннен кейін AutoCAD келесі сұрауларды шығарады:
Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]:
(Specify next point or [Undo]:)
Сауалнамалардың бір бөлігі тік шақшада жазылған. Бұл келесі нүктелерді
(кесіндінің шекті нүктесін) экранда сілтеу керектігін көрсетеді немесе
опцияларды таңдау (яғни, келесі команда қадамының нұсқасын таңдау). Опция
ретінде AutoCAD Алып тастау-Отменить (Undo) командасын ұсынады. Ол
кесіндінің бастапқы берілген нүктесін алып тастайды. Опцияны қолдану үшін,
командалық жолда пернетақтаның көмегімен жоғарғы немесе төменгі регистрдағы
Enter пернесін басу керек.Егер опцияның атауларындағы кейбір бөлігі жазба
әріптерімен ерекшеленген болса (берілген жағдайда О (U) әріпі), онда
пернетақтада опцияның осы бөлігін ғана енгізу жеткілікті, немесе оны
жоғарғы немесе төменгі регистр (яғни О (U) немесе о (u)) арқылы және тағы
да Enter пернесінің көмегімен істеуге болады. Қолданушы кез келген
енгізуді Enter пернесі арқылы аяқтауға үйренген.
Егер сіз Алып тастау Отменить (Undo) опциясын таңдасаңыз, онда AutoCAD
алдыңғы нүктені алып тастап, қайтадан басқасын енгізуді сұрайды. Егер сіз
тышқанның көмегімен көмегімен келесі нүктені экранда көрсетсеңіз, онда
экранда бірінші нүктеден екіншісіне жүргізілген кесінді пайда болады. Бірақ
онымен Кесінді ОТРЕЗОК (LINE) командасы аяқталмайды, келесі сұрау болады:
Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]:
(Specify next point or [Undo]:)
Бұл сұрау бір командамен кезекпен бірнеше кесінді сызып, экранда сынық
жол жасауға болатынын көрсетеді. Экранда үшінші нүктені көрсетіңіз.Мұнда
келесі сұрау былай болады:
Келесі нүкте немесе [ЗамкнутьОтменить]:
(Specify next point or [CloseUndo]:)
Мұнда Отменить (Undo) опциясына қосымша Замкнуть (Close) опциясы пайда
болады. Егер бірнеше опциялар болса, онда "" таңбасымен бөлінеді.
Пернетақтада жоғарғы немесе төменгі регистрде 3 (С) енгізгенде, және
Enter пернесін басқанда AutoCAD кесінді сызады, ол алдыңғы кесіндінің
соңынан біріншінің басына жүргізілген.
Егер үздіксіз кесінді сызбай, тек ОТРЕЗОК (LINE) командасын аяқтағыңыз
келсе, онда Enter пернесін басыңыз, ол әрқашан циклдік операциялардың
соңын білдіреді. Әрине, Enter пернесін екінші нүктені енгізгеннен кейін
де басуға болады. Онда үшінші кесінді салынбай және ОТРЕЗОК (LINE)
командасы аяқталып, ал командалық жолда AutoCAD жүйесінде кез келген
команданың дұрыс аяқталуын білдіретін Команда: (Command:) жолы шығады.
ОТРЕЗОК (LINE) командасынан шығудың тағы бір тәсілі бар. Графикалық
экранда тышқанның оң жақ батырмасын басу арқылы, сонда бағыттаушының
орнында контекстік мәзір пайда болады. Контексттік мәзір — бұл жұмыстың
келесі қадамын таңдауға көмектесетін, қолайлы құрал-сайман. Ол кез келген
уақытта тышқанның оң жақ батырмасын басқанда шығады. Контекстті мәзірдің
мәні орындалып жатқан командаға байланысты.
Сонымен, ОТРЕЗОК (LINE) командасы арқылы бір немесе бірнеше бірінен соң
бірі орналасқан кесінділер салуға болады. Команданы Enter пернесінің
немесе Замыкание Сlose опциясын енгізумен тоқтатуға болады.
Шеңберлер
Шеңберлерді салу КРУГ (CIRCLE) командасы арқылы орындалады. Бұл
команданы Рисование (Draw) панелінен немесе Рисование (Draw) мәзірінен
таңдап алуға болады. Рисование (Draw) мәзірінде Круг (Circle) командасы
алты пункттен тұрады:
- Шеңбер КРУГ (CIRCLE) командасының басқышы.
Команданы шақырған AutoCAD мынадай сұраныс береді:
Шеңбердің центрі немесе [ЗТ2ТККР (кас кас радиус)]:
(Specify center point for circle or [3P2PTtr (tan tan radius)]:)
Егер сіз берілген сұранысқа жауап ретінде нүкте салсақ, ол шеңбердің
центрі болады, келесі сұраныс беріледі:
Шеңбердің радиусы немесе [Диаметрі]:
(Specify radius of circle or [Diameter]:)
Шеңбердің радиусын береміз. Радиусты нүкте арқылы да беруге болады
(яғни, шеңбер центрінен нүктеге дейінгі арақашықтық өлшеніп, радиус ретінде
алынады). Егер Диаметр(Diameter) опциясын таңдағымыз келсе, онда Д (D)
таңбасын енгіземіз. Онда диаметрді енгізуге сұраныс беріледі:
Шеңбердің диаметрі:
(Specify diameter of circle:)
Диаметрдің мәнін сан немесе нүкте арқылы беруге болады (яғни берілген
шеңбер центрінен берілген нүктеге дейін диаметрді сызады). Егер шеңбер
центрінің орнына ЗТ (ЗР) опциясын таңдайтын болсақ, онда AutoCAD шеңберді
үш нүктемен салады. Сұраныстар бірінен соң бірі кезекпен үшеуі берілгенде
экранда шеңбер пайда болады.
Егер 2Т (2Р) опциясын таңдасақ, онда тек екі нүктемен ғана шеңбердің
диаметрі салынады. AutoCAD жүйесі мынадай сұраныстар береді:
Шеңбер диаметрінің бірінші нүктесі:
(Specify firs! end point of circle's diameter:)
Шеңбер диаметрінің екінші нүктесі:
(Specify second end point of circle's diameter:)
ККР (Ttr) опциясы екі объектіні байланыстыратын шеңбер сызады. Бұған
байланысты жүйенің опциялар мен сұраныстар өзгереді.
Объектіден жанаманың бірінші нүктесін беру:
(Specify point on object for first tangent of circle:) Второй запрос:
Объектіден жанаманың екінші нүктесін беру:
(Specify point on object for second tangent of circle:)
Үшінші сұраныс:
Шеңбердің радиусы:
(Specify radius of circle:)
Радиусты сан мәндерімен немесе екі нүкте арқылы беруге болады, осы
нүктелердің арақашықтығы радиустың шамасын береді.
Берілген радиусқа қатысты екі объектіні байланыстыратын шеңбер салудың
бірнеше нұсқасы бар. Мүмкін болатын жағдайлары ішінен AutoCAD жүйесі
объектіге жанасатын нүктелерді таңдайды.
Рисование (Draw) мәзірінің Круг (Circle) пунктінде 3 жанасу нүктелері
(3 точки касания) (Tan, Tan, Tan) болатын бөлімі бар.
- Жанама Касательная (Tangent) объектілік байланыс функцияларының
басқышы..
Касательная (Tangent) жанама функциясы – жанама жүргізуге өте ыңғайлы
функцияның бірі.
Келесі мысалға назар аударайық. Шеңберге кесінді арқылы жанама жүргізу.
ОТРЕЗОК (LINE) командасын шақырамыз.Бірінші нүктен енгіземіз. Екінші нүктге
сұраныс бергеннен кейін Касательная (Tangent) функциясының басқышын
басамыз, содан соң шеңберді нұсқаймыз. Жанамамыз жүргізіледі. Тағы бір
мысал келтірейік. Екі шеңбер берілген. Осы екеуін жанап өтетін кесінді сызу
керек..
ОТРЕЗОК (LINE) командасын шақырамыз. Кесіндінің нүктелерін
шеңберлерден белгілейміз де Касательная (Tangent) функциясын қолданамыз.
Екі нүкте арқылы жанама жүргізіледі. Шеңберлердің центрлерін қосуға болады.
Ол үшін Центр (Center) байлам объектілік функциясын қолданамыз...
- Центр (Center) байлам объектілік функциясының басқышы.
Бұл функция арқылы біз шеңберлердің центрлерін қосатын кесінді аламыз.
Егер шеңбер центріне қатысты нүкте алғымыз келсе, тышқан бағыттаушысын
шеңбердің кез келген сызығына қойып, сол арқылы нүкте аламыз.
Сонымен бірге шеңбердің төрт ерекше нүктесі бар, олар – жоғарғы,
төменгі және сол жақ, оң жақ. Бұл нүктелерді квандранттар деп атайды және
бұларға байланысты Квадрант(Quadrant) функциясы қолданылады.
- Квадрант функциясы.
Доғалар
Доға — бұл шеңбердің бір бөлігі. Оны жүргізу үшін ДУГА (ARC) командасы
қолданылады. Бұл команданы пернетақтадан, Рисование (Draw) құрал-саймандар
панелінен немесе Дуга (Arc) пункті он бөлімнен құралған Рисование (Draw)
мәзірінен шақыруымызға болады.
- Доға (ARC) командасының басқышы:
Команданың жалпы нұсқасын қарастырайық: Доға (ARC) командасының алғашқы
сұранысы:
Доғаның алғашқы нүктесі немесе [Центр]:
(Specify start point of arc or [CEnter]:)
Алғашқы нүктесін береміз немесе Центр (Cеnter) опциясын таңдаймыз.
Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе келесідей сұраныс береді:
Доғаның екінші нүктесі немесе [ЦентрКонец]:
(Specify second point of arc or [CEnterENd]:)
Екінші нүктені енгізгеннен кейін келесідей сұранысты көреміз::
Доғаның соңғы нүктесі:
(Specify end point of arc:)
Нәтижесінде үш нүктеден құралған доға шығады. Екінші нүктені енгізбей,
оның орнына Центр (Cеnter) опциясын таңдауымызға болады, онда жүйе
келесідей сұраныс береді:
Доға центрі:
(Specify center point of arc:)
Центрін бергеннен кейін келесідей сұраныс беріледі:
Доғаның соңғы нүктесі немесе [УголДлина хорды]:
(Specify end point of arc or [Anglechord Length]:)
Егер доғаның соңғы нүктесін көрсетсе онда жүйе алғашқы нүкте мен центрі
арқылы доғаның радиусын шығарады.
Доға жүргізудің тағы да екі нұсқасы бар, олар:Бұрыш Угол (Angle) және
Хорда ұзындығы Длина хорды (chord Length). Бұрыш Угол (Angle) опциясын
таңдауда мынадай сұраныс беріледі:
Центрлік бұрыш:
(Specify included angle:)
Бұрыш белгі арқылы немесе пернетақтадан немесе тышқан бағыттаушысы
арқылы енгізілуі мүмкін.
Ал, егер де Бұрыш Угол (Angle) опциясының орнына Хорда ұзындығы Длина
хорды (chord Length) опциясын таңдасақ, онда келесідей сұраныс беріледі:
Хорда ұзындығы:
(Specify length of chord:)
Хорда ұзындығы санмен белгімен, немесе нүкте арқылы беріледі. Ұзындық
белгісі доғаның жүргізілу бағытына қатысты болады.
Полилинии
Полилиния — бір-бірімен байланысқан бір немесе бірнеше түзулер мен доға
сегменттерден тұратын сызықтар. Олар бүтін бір сызық ретінде қарастырылады.
- ПЛИНИЯ (PLINE) командасының басқышы
Полилинияны сызу үшін ПЛИНИЯ (PLINE) командасы қолданылады, оны
пернетақтадан енгізуге, немесе Рисование (Draw) құрал-саймандар панеліндегі
Полилиния (Polyline) басқышы көмегімен немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі
Полилиния (Polyline) пунктін пайдаланамыз.
Команданың алғашқы сұранысы:
Алғашқы нүкте:
(Specify start point:)
Полилинияның алғашқы нүктесін береміз. Келесі сұраныс алдыңғыға
қарағанда қиынырақ:
Ағымдағы полилинияның көлденеңі 0.0000 болады.Келесі нүкте немесе
[ДугаЗамкнуть ПолуширинадлИнаОтменитьШирина]:
(Current line-width is 0.0000 Next point or
[ArcCloseHalfwdthLengthUndoWid th]:)
Полилиния — нолдік емес көлденеңге ие болатын объектілердің бірі.
Алдыңғы полилинияға берілген көлденең сақталып, келесі полилинияға
беріледі.Сондықтан жүйе бізге келесі мәліметті береді:
Ағымдағы полилинияның көлденеңі Текущая ширина полилинии (Current line-
width), егер оны ауыстырмасақ, жүйе жаңа полилиния сызады.
Егер осы кезде нүктені көрсетсек, ол сызықтың екінші нүктесі болады.
Жүйе қайтадан алдыңғы сұранысты қайталайды:
Келесі нүкте немесе [Дуга Замкнуть Полуширина длИна Отменить
Ширина]:
(Next point or [ArcCloseHalfwidthLength'UndoW idth]:)
Міне осылай түзу сызықты сегменттерден құралған полилиниялар мен сынық
сызықтардың төбесі болатын бірнеше нүктелерді кезекпен енгізуімізге болады.
Нүктелерді енгізуден басқа, келесі опцияларды таңдауымызға болады:
• Жабу - Замкнуть (Close) — Полилинияны жабатын тағы бір түзусызықты
бөлікті енгіземіз;
• Ені - Ширина (Width) — полилинияның келесі бір бөлігін беру үшін енін
беру (әрбір полилиния сегментінің өзінің ені болады); көлденең
полилинияның төбелері жатқан осьтердің екі жағына да бірдей таралып
орналасады;
• Жартыені - Полуширина (Halfwidth) — енді жартыен арқылы беру, яғни
берілетін ен 10-ға тең болса, онда жартыенді 5 деп береміз);
• Ұзындық - Длина (Length) — берілген ұзындық пен алдыңғы бөліктің
жалғасы болатын сегментті құрастыру, ұзындықты санмен немесе нүктемен
беруге болады;
• Болдырмау - Отменить (Undo) — ПЛИНИЯ (PLINE) командасындағы соңғы
операцияны болдырмау;
• Доға - Дуга (Arc) — полилинияның доғалық сегменттерін салуға көшетін
режим;
Доғаларды салу режиміне көшу үшін жүйе келесі таңдауларды ұсынады:
Доғаның соңғы нүктелері немесе Конечная точка дуги или
[УголЦентрЗамкнутьНаправлениеПо луширинаЛинейный
РадиусВтораяОтменитьШирина]:
(Specify endpoint of arc or
[AngleCEnterCLoseDirectionHalfw idthLine RndiusSecond
ptUndoWidth]:)
Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе полилинияның алдыңғы бөлігіне
байланыстырып доғалық сегмент сызады.
Басқа да қолданылатын операциялары төмендегідей:
• Бұрыш - Угол (Angle) — доғалық сегмент үшін центрлік бұрыштың шамасын
енгізу;
• Центр (Center) — доғалық сегмент үшін центрлік нүктені енгізу;
• Жабу - Замкнуть (Close) — доғалық сегмент көмегімен полилинияны жабу;
• Бағыттауыш -Направление (Direction) — доғалық сегментті құрау үшін
бағытын енгізу;
• Жартыен -Полуширина (Halfwidth) — келесі сегмент үшін жартыенді
енгізу;
• Түзусызықты - Линейный (Line) — түзусызықты сегменттерді салу режиміне
көшу;
• Радиус (Radius) — доғалық сегмент үшін радиусты енгізу;
• Екінші -Вторая (Second pt) — үш нүкте бойынша доғалық сегмент тұрғызу
үшін екінші нүктені енгізу;
• Болдырмау-Отменить (Undo) — соңғы әрекетті болдырмау;
• Ені-Ширина (Width) — келесі сегмент үшін енін енгізу.
Доғалық сегменттерді сызу жолдары ДУГА (ARC) командасындағы доғаларды
құрастыру арқылы іске асады. Кез келген уақытта түзусызықты сегменттерді
құрастыру режимінен доғалық сегменттерді сызу режиміне көшуге болады және
керісінше. Және кез келген уақытта келесі полилинияның сегменті үшін жаңа
жартыен немесе енді беруге болады.
Полилиниялардың ерекшеліктері:
• полилиния өшіру немесе өңдеу операциялары үшін қолайлы объект (мысалы,
параллель сызықтарды сызғанда);
• полилиния сызбада сызықтарды қалыңдатып сызғанда қолайлы;
• графикалық эффекттер үшін полилиниялардың сегменттерінің түрлі ендері
(бағыттаушыларды құрастыру және т.с.с.).
Полилиния өте қиын объект болып табылады. Алайда, ол кез келген уақытта
өзін құрайтын кесінділер мен доғалардан құралуы мүмкін. Оны Редактирование
панеліндегі РАСЧЛЕНИТЬ (EXPLODE) командасы арқылы немесе Редакт (Modify)
мәзіріндегі Расчленить (Explode)пунктінен орындауға болады.
- РАСЧЛЕНИТЬ (EXPLODE) командасының басқышы.
Алынған кесінділер мен доғалар нольдік емес енге ие болмағандықтан
расчленение кезінде көлденең жөніндегі ақпарат жоғалады.
Жүйеде алдыңғы байланысқан кесінділер мен доғалардан полилиния жасауға
мүмкіндік болады. Мысалы, кесінділер тек ОТРЕЗОК (LINE) командасымен
сызылған болса, онда олар байланыс жағдайын қанағаттандырады және олардан
полилиния құрастыруға болады. Ол үшін Редактирование-2 (Modify II) құрал-
саймандар панеліндегі ПОЛРЕД (PEDIT) командасы қолданылады және Редакт
(Modify) мәзіріндегі - Полилиния (Polyline) пункті алынады.
ПОЛРЕД (PED1T) командасының бірінші сұранысы:
Полилинияны көрсетіңіз:
(Select polyline:)
- ПОЛРЕД (PEDIT) командасының басқышы
Байланысатын алғашқы кесіндіні көрсетіңіз. Жүйе берілген объектінің
полилиния еместігін айқындайды да, келесі сұранысты ұсынады:
Таңдалған объект – полилиния емес. Оны полилиния ету керек пе? Д:
(Object selected is not a polyline Do you want to turn it into one ?
Y:)
Enter пернесін басамыз немесе Д (Y) енгіземіз, сонда таңдалған
кесінді бір сегменттен полилинияға өзгереді және басқа да кесінділерді
жалғауға дайын болады. Әрі қарай келесі сұраныс беріледі:
Опцияны беріңіз Задайте опцию:
[ЗамкнутьДобавитьШиринаВершинаС ГладитьСПлайнУбрать сглаживание
Типлин Отменить]:
(Enter an option [CloseJoinWidfhEdit vertexFitSplineDecurve
Llype genUndo]:)
Егер кесінді жалғау керек болса, Д (J) енгіземіз. Келесі сұраныс циклді
қайталанады:
Объекттерді таңдаңызВыберите объекты:
(Select objects:)
Кесінділерді көрсетеміз де, Enter пернесі арқылы объектілерді
таңдауды аяқтаймыз.Жүйе полилинияға сегменттерді қосады да, келесідей
мәлімет береді:
Полилинияға 3 сегмент жалғанды. (3 segments added to polyline)
Әрі қарай жүйе сұранысты қайталайды.
Опцияны беріңіз Задайте опцию
[ЗамкнутьДобавитьШиринаВершинаС ГладитьСПлайнУбрать
сглаживниеТиплинОтменить]: (Enter an option [CloseJoinWidthEdit
vertexFitSplineDecnrveEly ре genUndo]:), оған жауап ретінде Enter
пернесін басу арқылы, ПОЛРЕД (PEDIT) командасын аяқтаймыз..
Төртбұрыштар
Төртбұрыштарды сызу Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы арқылы
орындалады. Команданы пернетақтадан енгізуге, немесе Рисование (Draw)
панеліндегі Прямоуг (Rectang) басқышы көмегімен немесе Рисование (Draw)
мәзіріндегі Прямоугольник (Rectangle) пункті арқылы шақыруға болады..
- Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасының басқышы
Команданың алғашқы сұранысы:
Бірінші бұрыш немесе [ФаскаУровеньСопряжениеВысотаШи рина]:
(Specify first comer point or [ChamferElevationFilletThickness Width]:)
Егер нүкте енгізсек, ол төртбұрыштың алғашқы бұрышы болады, келесі
нүкте сұраныс бойынша бұл бұрышқа қарама-қарсы орналасады. Енгізілген
алғашқы екі нүкте арқылы төрбұрыштың диагоналі жүргізіледі.
Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы сұраныстарының мүмкін болатын
опциялары:
• Фаска (Chamfer) — төртбұрыштың әрбір бұрышынан алынатын фасканың
ұзындықтарын беру;
• ҚосуСопряжение (Fillet) — төртбұрыштардың бұрыштарын қосу арқылы
радиусын беру;
• ДеңгейУровень (Elevation) — үшөлшемді кеңістік бойынша төртбұрышты
салу үшін деңгейді енгізу. (см. гл. 9),
• БиіктікВысота (Thickness) — Үшөлшемді кеңістікте төртбұрышты
құрастыру үшін биіктікті енгізу; (см. гл. 9);
• ЕніШирина (Width) — Төртбұрыштың сызықтарының енін беру;.
Жұмыс кезінде Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасына келесідей
опцияларды беруге болады, мысалы:
Ағымдағы режимдер: Фаска= 15.0000 х 10.0000 Деңгей =100.0000 Биіктік
=45.0000
(Current rectangle modes: Chamfer = 15.0000 x 10.0000
Elevation=100.0000 Thickness=45.0000)
немесе ағымдағы режимдер: беттестіру=22.0000
(Current rectangle modes: Fillet=22.0000)
Көпбұрыштар
Көпбұрыштар МН-УГОЛ (POLYGON) командасы не бір жақтың нүктелері арқылы,
не шеңбердің центрі және радиусы арқылы дұрыс көпбұрыштар сызады. Команданы
Рисование (Draw) панеліндегі Көпбұрыш Многоугольник (Polygon) басқышы
арқылы немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі Многоугольник (Polygon) пункті
арқылы шақыруымызға болады.
- Көпбұрыш МН-УГОЛ (POLYGON) командасының басқышы
Көпбұрыш МН-УГОЛ (POLYGON) командасының алғашқы сүранысы:
Жақ саны 4:
(Enter number of sides 4:)
Жақ санын береміз (жақшада әртүрлі сандар беріледі).
Келесі сұраныс:
Көпбұрыштың центрін көрсетіңіз немесе [Сторона]:
(Specify center of polygon or [Edge]:)
С (Е) опциясын таңдасақ онда жүйе көпбұрыш жақтарының ақырғы екі
нүктесін сұрайды, осы бойынша көпбұрыш сызады. Егер опцияның орнына нүктені
көрсетсек, онда жүйе көпбұрыштың өлшемін сұрайды:
Орналастыру опциясын көрсетіңіз [Шеңбердің ішінде салынғаншеңбердің
сыртынан салынған] В:
(Enter an option [Inscribed in circleCircumscribed about circle] I:)
При ответе В (I) болған жағдайда көпбұрыш шеңбердің ішіне салынады, ал
О (С) болғанда — шеңбердің сыртында салынады. Енді көпбұрыштың радиусын
беру керек. Ол үшін:
Шеңбер радиусы:
(Specify radius of circle:)
Сақина
Сақина КОЛЬЦО (DONUT) командасы арқылы салынады.команданы пернетақтаның
көмегімен, немесе Рисование (Draw) мәзіріндегі Кольцо (Donut) пунктінен
алуымызға болады. Бірінші сұраныс:
Сақинаның ішкі диаметрі 10.0000:
(Specify inside diameter ofdonut 10.0000:)
Ішкі диаметр санмен немесе екі нүкте арқылы берілуі мүмкін.
Екінші сұраныс:
Сақинаның сыртқы диаметрі 20.0000:
(Specify outside diameter ofdonut 20.0000:)
Диаметрлерін енгізгеннен кейін, жүйе сақинаның центрін көрсету үшін
келесідей сұраныс береді:
Сақинаның центрі немесе шығу - выход:
(Specify center of donut or exif:)
Командададан шығу үшін Enter пернесін немесе тышқанның оң жағын
басамыз.
Мультилинии
Мультилиния - бір-біріне параллель орналасқан сынықтардың жиынтығынан
тұратын объект. Мультилиниялар 2 ден 16-ға дейін сызықтар болады.
Мультилиниялардың құрамында қосымша аралық жапсарлар, ұштар, дөңгелектер
мен түстер болады.
Мультилиниялардың құрылуы МЛИНИЯ (MLINE) командасы арқылы орындалады.
Команда пернетақта арқылы немесе Рисование (Draw) құрал-саймандар
панеліндегі Мультилиния (Multiline) басқышы арқылы немесе Рисование (Draw)
мәзіріндегі Мультилиния (Multiline) пункті арқылы шақырылады.
- МЛИНИЯ (MLINE) командасының басқышы.
Мультилинияларды сызуда түрлердің, яғни стильдердің біреуі ағымдағы
болады. Стильдің өзінде өлшем үлгілері көрсетілген, алайда оларды
масштабтауға болады. Сонымен қатар нүктелерін бере отырып,
мультилиниялардың орналасуын оське қатысты өзгертуге, басқаруға болады.
Жүйе мультилиниялардың құрылуына байланысты келесі нұсқауларды береді:
AutoCAD запоминает и предлагает в следующий раз в качестве значений по
умолчанию:
Ағымдағы келтірулерТекущие настройки: Расположение = Верх, Масштаб =
20.00, Стиль = STANDARD
(Current settings: Justification = Top, Scale = 20.00, Style =
STANDARD)
Осыдан кейін, келесі таңдау жасалады:
Басиапқы нүктеНачальная точка или [РасположениеМасштабСтиль]:
(Specify start point or [JustificationScaleSTyle]:)
Бастапқы нүкте берілгеннен кейін, келесі нүктелерге сұраныс беріледі.
Үшінші нүктеге келгенде жүйе БолдырмауОтменить (Undo) опциясын ұсынады, ал
төртінші нүктеден кейін ЖабуЗамкнуть (Close) опциясын көрсетеді.Бұл
команданың аяқталуы 3(С) опциясын таңдаумен немесе Enter пернесінің
көмегімен немесе тышқанның оң жақ батырмасын басумен аяқталады.
Бастапқы нүктені берместен бұрын әрбір опцияға мағына беруге болады.
Осылай Расположение (Justification) опциясында ЖоғарыВерх (Тор),
ТөменНиз (Bottom) және Центр (Zero) деп өзгертугеболады. Ал Масштаб
(Scale) опциясында өлшемдерін өзгертіп, масштабтауға болады. Стиль (STyle)
опциясын таңдағанда ағымдағы стильді өзгертуге болады.
Бастапқыда суретте қолданушы тек бір стильмен ғана (ол стиьдің аты -
STANDARD) — екі параллель сызықтан тұратын мультилиниялар сала алады. Ал
қалған типтерді FORMAT – MULTYLINE STYLE (ФОРМАТ – СТИЛЬ МУЛЬТИЛИНИИ)
командасы арқылы келтіруге болады..
Жазбалар
Жазбалар ТЕКСТ (TEXT) немесе МТЕКСТ (МТЕХТ) командаларының көмегімен
іске асады.. Бірінші жағдайда – бір жолды мәтін, ал екінші жағдайда –
көпжолды мәтін беріледі.
ТЕКСТ (TEXT) командасы қарапайым пернетақтадан енгізілетін мәтін
секілді, ол Рисование (Draw) мәзіріндегі Текст (Text) пунктінің
Однострочный (Single Line Text) бөлімінен алынады.. Команданы жібергеннен
кейін ағымдағы стиль жөнінде мәлімет беріледі:
Ағымдағы мәтіндік стильТекущий текстовый стиль: "Standard" Мәтін
биіктігіВысота текста: 2.5000
(Current text style: "Standard" Text height: 2.5000)
Стильге түсінік беретін шрифтер мен олардың қолданылу ерекшеліктері.
Бастапқыда суретпен суретпен жұмыс жасағанда тек бір ғана стиль ағымдағы
болып есептеледі, ол Standard стилі. Жүйе алдыңғы жазбаның биіктігін есте
сақтап қалады да, сол өлшемді үнсіз келісім бойынша ұсынады (біздің мысалда
— ол 2,5 мм). Жазбаның құрылуы келесі сұрау арқылы басталады:
Мәтіннің алғашқы нүктесі немесеНачальная точка текста или
[ВыравниваниеСтиль]:
(Specify start point of text or [JustifyStyle]:)
Мәтіннің алғашқы нүктесін береміз немесе ТегістеуВыравнивание
(Justification) немесе Стиль (Style) опцияларының бірін таңдаймыз.
Выравнивание (Justification) опциясы жазбаны сызбаға байланыстыру тәсілін
қарастырады.Бұл опцияны төменде қарастырамыз. Сондықтан жазбаның алғашқы
базалық нүктесі болатын нүктені көрсетеміз.
Келесі сұрау:
БиіктікВысота 2.5000:
(Specify height 2.5000)
Мәтіннің биіктігін береміз немесе екінші нүктені енгіземіз, жүйе сол
нүктеге дейінгі ара қашықтықты биіктік ретінде сызады.Әрі қарай келесі
сұрау беріледі:
Мәтіннің бұрылу бұрышыУгол поворота текста 0:
(Specify rotation angle of text 0:)
Жазбаның төменгі негізінде Х осіне қатысты оң бағытта айналу бұрышының
мәнін беру керек. Бұрышты екінші нүктені енгізу арқылы (мысалы, тышқанның
көмегімен) беруге болады.
Ақырғы сұраныс:
Мәтінді енгізіңізВведите текст:
(Enter text:)
Біз енгізген жазбаның бастапқы жерінде, I әріпі тәріздес курсор пайда
болды. Пернетақтадан кез келген ұзындықтағы мәтінді тереміз (мысалы: Жұмыс
сызбасы) және оны Enter пернесін басу арқылы аяқтаймыз (мәтінді
Enterпернесін баспастан бұрын өңдеп алуға болады). Нәтижесінде экранда
жазба пайда болады (2.61 сурет) және жүйе сұранысты қайталайды:
Мәтінді енгізіңізВведите текст: (Enter text:).
Мәтіндік бағыттауыш төменгі жолға орналасады да, келесі жазбаға дайын
болады. Жаңа мәтін енгізуге болады немесе команданы аяқтау үшін ТЕКСТ
(TEXT) командасын, Enter пернесін басамыз.
Егер мәтінге арнайы таңбалар (мысалы, диаметр) немесе шертілген
символдар алу керек болса, онда келесі келесі процент белгілерінен
басталатын басқару кодтарына назар аударайық:
• %%о — астын сызуды қосу алу (включениеотключение надчеркивания);
• %%u — үстін сызуды қосу алу (включениеотключение подчеркивания);
• %%d —"°" градус таңбасын қою (вставка символа градуса "°");
• %%р — плюс-минус "±" таңбасын қою (вставка символа плюс-минус "±");
• %%с — диаметр таңбасын қою (вставка символа диаметра);
• %%% — "%" таңбасын қою (вставка символа процента "%").
Егер бастапқы нүктенің орнына В (J) таңдасақ, онда теңестіру опциясы
қызықты болады:
Опцияны енгізіңізЗадайте опцию
[впИсанныйПоширинеЦентрсЕредина впРаво ВЛВЦВПСЛСЦСПНЛ НЦНП]:
(Enter an option [AlignFitCenterMiddleRightTLT CTR
MLMCMRBLBCBR]:)
Егер оңға вправо (Right) опциясын таңдасақ, онда келесі сұраныс
беріледі:
Мәтіннің базалық сызығының оң жақ соңғы нүктесіПравая конечная точка
базовой линии текста:
(Specify right endpoint of text baseline:)
Жазбаның базалық сызығының оң жақ соңғы нүктесін көрсетеміз. Егер
ортасысередина (Middle) опциясын таңдасақ, сұраныс:
Мәтіннің ортаңғы нүктесіСредняя точка текста:
(Specify middle point of text:)
Берілген нүкте жазбаның ортаңғы нүктесі болады. Опциялардың атаулары
(НЛ (BL), НЦ (ВС), СП (MR), ВП (TR) және т.с.с.) сөздердің алғашқы
әріптерінен құралған Низ (Bottom), Середина (Middle), Верх (Тор), Левый
(Left), Центр (Center), Правый (Right).
Вписанный (Align) және По ширине (Fit), опциялары әріптердің
тұрғылықты жерінде өлшемдерін беруге мүмкіндік жасайды.Вписанный (Align)
опциясы арқылы жүйе базалық сызықтың соңғы нүктесі болатындай екі нүктені
құрайды, олар жазбаның бұрылу бұрышын және мәтіннің көлденеңінен өлшемін,
(ал әріптің биіктіктері көлденеңдігіне пропорционал болады) анықтайды. По
ширине (Fit) опциясында да базалық сызықтың ұзындығы мен орналасуын
анықтайтын екі нүктені береміз, алайда жүйе әріптің ұзындығын сұрайды,
содан кейін мәтін сығылады немесе созылады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz