Бидайдың тыныс алуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

АНЫҚТАМАЛАР, БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

І. КІРІСПЕ

ІІ. УЫТ ӨНДІРІСІНІҢ ШИКІЗАТЫ - АРПА

ІІІ. ЖАҢАДАН ӨСІП-ӨНГЕН АРПА УЫТЫН ӨНДІРУ

3. 1. Уыт өндірудің негізгі схемасы

3. 2. Арпаны тазалау және сұрыптаудың технологиясы

3. 2. 1. Ауалық - елеуіш сепараторда арпаны тазарту

3. 2. 2. Арпаны триерде тазалау

3. 2. 3. Астықты сорттарға бөлу

3. 2. 4. Металдық арласпалардан бөлу

3. 3. Арпаны жібіту

3. 3. 1. Арпаны жібіту мақсаты

3. 3. 2. Жібіту барысында астыққа айналу

3. 3. 3. Арпаны ылғалдандырудың әдістері

3. 3. 4. Астықтың жібіту дәрежесін анықтау

3. 4. Арпаны өсіп - өндіру

3. 4. 1. Өсіру кезіндегі биохимиялық процесстер

3. 5. Арпаны өсіп - өндіру әдістері

3. 6. Уыт өсіп-өндіру процесін қарқындату

3. 7. Жаңадан өсіп - өнген уытты кептіру

3. 8. Уытты кептірудің мақсаты мен принциптері

3. 9. Периодты әдіспен кептіру

3. 10. Үздіксіз әдіспен кептіру

3. 11. Уытты кептіру режимдері

3. 12. Құрғақ уытты өңдеу және сақтау.

IV. УЫТ ӨНДІРІСІН ТЕХНОХИМИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

4. 1. Арпаның сапалық бағасы

4. 2. Жаңадан өсіп - өнген уыттың сапалық көрсеткіштері

4. 3. Уыттың сапалық бағасы

4. 4. Арпа уытының сапасына қойылатын талаптар

V. ӨНДІРІСТІК САНИТАРИЯ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК

VI. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЗЕРТХАНАДАҒЫ ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІГІ

VIІ. ҚОРЫТЫНДЫ

VIІІ. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР

АНЫҚТАМАЛАР, БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

І. КІРІСПЕ

ІІ. УЫТ ӨНДІРІСІНІҢ ШИКІЗАТЫ - АРПА

Арпа (Hordeum) - астық тұқымдасына жататын бір және көп жылдық дақыл. Шыққан жері -Иран, Түркия, Армения. Адамдар неолит дәуірінде-ақ б. з. б. 12 - 10 мың жылбұрын қолдан өсіре бастаған. Арпаның тамыр жүйесі шашақты. Сабағы - қуыс, биіктігі 30 - 135 см, жапырағы таспа пішіндес. Жемісі - дәнек. Арпа морфологиялық, биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес дақылдық Арпа, эфиоптық Арпа және аласа бойлы Арпа деп аталатын 3 түрге бөлінеді. Арпа дәнінде 45 - 67 % крахмал, 7 - 26 % ақуыз, 7 - 11 % пентозан, 1, 7 - 2 % сахароза, 3, 5 - 7, 0 % клетчатка, 2 - 3 % май, 2 - 3 % күл болады. Қазақстанда дақылдық Арпаның дәні қос қатарлы және көп қатарлы екі түрі өсіріледі. Дәні қос қатарлы Арпаның дәні масағының ортасында ғана болады. Ол сыра қайнатуға пайдаланылады. Дәні көп қатарлы Арпа спирт өндірісінде 6 қырлысы, азық-түлік және мал жемі 4 қырлысы түрінде пайдаланылады. Арпаның бұлардан басқа жаздық және күздік түрі бар. Жаздық Арпа Қазақстанның барлық облыстарында егіледі. күздік Арпа Қазақстанның оңтүстігі, оңтүстігі-шығыс аудандарында өсіріледі. Жаздық бидай менсұлыға қарағанда оның түсімі жоғары әрі 10 - 15 күн ерте піседі. Арпаның Қазақстанда «Нутанс-970», «Бәйшешек», «Сәуле», «Қарағанды-4», «Күздік», «Оңтүстік Қазақстан-43», т. б. сорттары өсіріледі. Арпа зиянкестері швед, қаракөз, егеу, гессен шыбындары. Ауру қоздырғыштары қатты қаракүйе, тозаңды қаракүйе, ақұнтақ, т. б. Арпаны екпестен бұрын формалинмен немесе ерте көктемде, күзде гранозан, меркургексан препараттарымен дәрілеу қажет.

Қазақстанда арпа дақылы шаруашылық маңызы және егістік көлемі жөнінен бидайдан кейін екінші орынды алады.

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында арпаның егістік көлемі 1, 8 млн. га. Оның 90 пайызы мал азығына жұмсалатын болса, 10 пайызы сыра өндірісінде қолданылады. Жарықтың экономикалық қатынасқа байланысты еліміз де мал басының көбеюімен қатар, сыра өнеркәсібі жақсы дамуда.

Осы себепті бұл өнеркәсіп салаларының негізгі шикізаты арпа дәні болғандықтан оған сұраныс артуда. Осыған байланысты селекционер- ғалымдарының негізгі мақсаты жемдік қасиеті мен сыралық сапасы жоғары арпаның жаңа сорттарын шығару болып табылады.

Жемдік жаңа сорттарға қойылатын талаптар - тегінің (генотип) тұрақтылығы, өнімнің жоғарылығы, өсу мерзімі, ауа райы жағдайына бейімділігі, масақтың сынбауы, дәннің төгілмеуі, аурулар мен зиянкестерге төзімділігі және қолдануға байланысты дән сапасының жоғары болуы.

Жоғарыда көрсетілген талаптарға сай селекцияның, генетиканың, биохимияның, физиологияның және биотехнологияның тәсілдерін қолдана отырып арпаның жаңа сорттарын шығару жұмысымен айналысу мәселесі артып отыр.

Дән - жем дақылдары селекциясы бөлімінің негізгі міндеті - мал шаруашылығының талабына сай арпаның мол өнімді, дәнінің сапасы жоғары сортын шығару. Сонымен қатар олардың технологиялық көрсеткіштері жоғары болу. Ол көрсеткіштерді біз жалтыр элеваторында болғанда анықтадық.

ІІІ. ЖАҢАДАН ӨСІП-ӨНГЕН АРПА УЫТЫН ӨНДІРУ

3. 1. Уыт өндірудің негізгі технологиялық схемасы

Сыра алудың негізгі шикізаты жоғары сапалы арпаны белгілі температурада және ылғалдылықта өсіп - өндіру арқылы алынатын уыт болып табылады. Арпаны жасанды өсіп - өндіру процесі - уыт өсіру деп аталады, ал алынған өнім - жаңадан өсіп - өнген уыт деп аталады. Уыт өсірудің басты мақсаты - тұқымды ең жоғары мөлшерде активті ферменттерді жинақтау.

Жаңада өсіп - өнген уытты ароматтық және түсті заттарды жинақтау үшін, сонымен қоса оның сақтау мерзімін ұзарту үшін өте жоғары температурада кептіреді. Кептірілген уыттан өскіндерді бөліп алып, оларды шыдамдылық және биохимиялық процестің аяқталуы үшін қоймаға жібереді.

Төмендегі суретте арпалы уытты алудың негізгі схемасы көрсетілген.

Уыт өндірісінің негізгі технологиялық схемасы

Астық

↓

Астықтың алғашқы тазалануы

↓

Астықтың сақталуы

↓

Астықтың екінші қайтара тазартылуы

↓

Астықтың сортталуы

↓ I сорт II сорт ↓

Астықтың қорытылу және дезинфекциялану процесі

Су >

Дезинфекция- →

ланған зат
↓

Астықты жібіту

Су >

Тығыз ауа →

Астықты өсіру процесі

Кондиционер-→

лік ауа
↓

Жаңа өскен арпа уытының

тұқымдарын кептіру

Ыстық ауа мен

газдар
↓

Өсінділерінен уытты арылту

↓

Кептірілген уытты бір қалыпта ұстау

↓

Дайын уыт

3. 2. Арпаны тазалау және сұрыптаудың технологиясы .

Сыра өндіру зауытында оның 9 айлық қажеттілігін қамтамасыз ететіндей арпаның қоры болуы қажет. Зауытқа түсетін арпа түрлі қоспалардан тұрады және бұл күйінде сақтауға және уыт өсіруге жарамсыз. Сондықтан оны қабылдаған кезде аса үлкенірек қоспалардан желдету және просеиванием арқылы тазалап, қайта өндіруге дейін сақтау үшін қамбаға жөнелтіледі. Арпаны шайғанға дейін ұқыптап тазалауға қайта жіберіледі. Сонымен қатар дән арасынан қалған, басқа да қоспалармен жарылған дәндерді алып тастайды. Екінші қайтара тазалағаннан соң арпаны I, II және III сортты дәндер мөлшерімен бөледі, бұл біркелкі шаю мен өсіп - өндіру үшін қажет.

7 - суретте арпаны қабылдау, тазалау, сақтау және сұрыптаудың аппараттық - технологиялық схемасы берілген. Зауытқа автокөлік және теміржол транспорттары арқылы жеткізілетін дән, қабылдау бункерге кеп түседі (1), осыдан ленталық транспорт (2) және (3) арқылы аралық бункерге (6) беріледі. Бұл бункерден автоматтық таразылар (7) және магниттік сепаратор (8) арқылы кеңістіктік - ситовый сепараторға (9) түседі, мұнда алғашқы тазарту жүргізіледі. Тазартылған және таразыда (25) өлшенген дәндер бункерде жинақталады (24) және бұдан соң норияға (10) және транспортер (11) арқылы силостарға (23) сақталуға жіберіледі.

Алғашқы тазалаудан кейінгі аса жоғары ылғалды дән бункерден (24) және норияға (3) бункер (5) арқылы дән кептіргішке (4) жіберіледі. Кептірілген дән 26 - бункерде жиналып осыдан 23 - силосқа сақталу үшін түседі.

Уыт жинағышқа түсер алдында дән қайта тазаланады. Бұл үшін оны 22 транспортирінің және 12 нория көмегімен бункер 13 және 14 - таразы арқылы кеңістік - ситалық сипаратор 15 арқылы, сосын қысқа және шар тәріздес қоспаларын (арамшөп ұрықтары, дән бөліктері) анықтауда, сонымен қатар ұзын дәнді сұлы және қара сұлыны анықтайды. Тазартылған дәнді 17 ситосында сорттайтын дәндердің көлемі бойынша сорттарға бөледі. I және II сортты дәндер 20 - таразыдан өтіп 21 және 19 бункерлерде жиналады, уыттың өндірісінде шығын шығарады, ал 18 - бункерден дәннің қалдықтары басқа мұқтаждықтарға кетеді. Дәнді өңдеудің алдында металдық қоспалардан бөлетін магнитті сепаратор арқылы өткізеді.

3. 2. 1. Ауалық - елеуіш сепараторда арпаны тазарту

Жеңіл қоспаларды (шаң, половы, сабақтың қалдықтары т. б. ) бөліп алу үшін бидайдың толассыз ағыны арқылы ауаны үрлейді. Жеңіл қоспалар ауа ағысымен жан - жақты басылады және дәннің жалпы массасынан шығады. Бұл үшін елеуіш жиынтығынан, желдеткіш және корпустан тұратын кеңістік - ситалық сепараторды қолданады (8 - сурет) . Станина 1-де мықты болып пластина 3 көмегімен ситалық корпус 2 ілініп қойылған. Эксцентрикалық білік 19 шатунға 20 ситалық корпус қайтымды алға басқан қозғалысқа келеді. Корпустың жоғарғы бөлігінде ситаның ені бойынша дәнді қабылдағыш коробка орналасқан 11 шнекпен 12, олар астықты ситаның ұзындығы бойынша бөледі. Шнектың астында ситаға түскен дәнді бақылаушы ысырма 13 орнатылған. Тұндырмаы камералар 6 ауадағы жеңіл араласпаларды желдеткіш 9 арқылы ұстауға арналған (әр жағында бір бірден екеу) .

5 және 10 каналдардағы ауа ағысының жылдамдығы және тұндырмалы камералар 6 клапандармен 7 және шибераларды жөнге салып отырады, олар әр түрлі жағдайларда орналасады және схемаларда пунктирмен көрсетіледі.

Тұндырмалы камералардың астыңғы жағында шар тәріздес клапандард 4 ілінген, олар желдеткіштердің сирету әсерінен болатын тұндыру камералардың қабырғаларына тығыз жабысады. Камералардың 5 түбінде жиналатын жеңіл араласпалардың көлеміне қарай осы араласпалардың ауырлығынан клапандар 4 ашылады да, араласпаларды жантайған тартпаларға 16 өткізеді. Сита щеткалық механизммен тазартылады.

Астық тазалау келесідей жүргізіледі. Қабылдағыш коробкаға 11 түсетін астық біркелкі шнектің ұзындығы бойынша бірқалыпты орналасады да, ысырмамен 13 жіңішке ағыспен төмен қарай каналмен 10 ағады да сол жерде ауамен желдетіледі. 14 және 15 ситаға түседі де қатал араласпалардан ажыратылады, ал ситада 17 ұсақ араласпалардан ажыратылады. Тазаланған астық ситадан 17 каналға 5 түседі, ол жерде ауамен тағы да желдетіледі.

Астықты бірінші рет тазалағанда көбінесе қатаң араласпалардан ажыратады, сондықтан сепаратордың жұмыс істеуі кейінгі тазартуларға қарағанда 3-4 есе өнімділірек болады.

Негізгі арпа және сорттарға бөлінген арпа құрамына қарай әр түрлі болады және өсу қабілеттері де әр түрлі болады ( 2-кесте) .

Кесте 2.

Көрсеткіш

Тазартылмаған арпа

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм

2, 5 артық

2, 2-2, 5

2, 2 кем

Көрсеткіш: Экстрактілік, СВ-ға %

Тазартылмаған арпа: 76, 0

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм: 79, 0

76, 3

71, 1

Көрсеткіш: Ақуыз, СВ-ға %

Тазартылмаған арпа: 12, 0

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм: 10, 9

11, 5

11, 8

Көрсеткіш: 1000 дәннің массасы, г

Тазартылмаған арпа: 40

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм: 44

Көрсеткіш: Өсудің энергиясы, %

Тазартылмаған арпа: 92

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм: 96

Көрсеткіш: Өсу қабілеттілігі, %

Тазартылмаған арпа: 95

Өлшемі бойынша тазартылған арпа, мм: 98

3. 2. 2. Арпаны триерде тазалау

Арпаның сау дәнінен ұзындығымен бөлінетін қоспалардан ажырату үшін триерлер қолданылады. Триерде жұмысшы орган болып цилиндр немесе тегеріш табылады, Қысқа кішкентай бөлшектер таңдаушылармен немесе сұлы ұзын бидай дәнінің негізгі дәнді дақыл немесе қара сұлыны бөлушілермен.

Цилиндрлік триер (9-сурет ) - ол горизонтальды цилиндр 1, ішкі жағында ячейка 2 бар, оның ішінде шнек 4 бекітілген. Цилиндр мен шнек керекті бұрышта орналасқан. Тартпа 3 шнектің білігіне ілінген, сондықтан керекті бұрышқа орналаса береді. Астық 5 цилиндрге шет жағынан қабылдағыш коробкаға түседі. Цилиндр айналған кезде астық ячейкаларды толтырып, біраз биіктікке көтеріледі; ячейкаға симайтын ұзын бөліктер, ячейкалар көтерілген кезде түсіп қалады, қайтадан астық үйіндісіне түседі де, цилиндрдің соңында машинадан шығалылады.

Ал қысқа бөліктер ячейкалардың ішінде қалып тартпаларға түседі. Жарты және домалақ дән араласпаларын бөлу үшін диаметрі 6. 25-6. 5 мм болатын триерлер қарастырылған, ал сұлы мен қара сұлыны бөлу үшін диаметрі 9. 5-10 мм триерлер бар.

3. 2. 3. Астықты сорттарға бөлу

Арпаны 3 сортқа бөлу үшін тесігі сопақша келген 2, 2 және 2, 5 мм-лік елеуішпен илейді.

Тесігі сопақша келген 2, 2 мм және 2, 5мм-лік бірінші елеуіштен майда астықтар өтеді (III сорт) ; екінші елеуіштің көзінен орташа астықтар (II сорт) өтеді; ал біршама ірі және ауыр астықтар (I сорт) сәйкесінше осы елеуіштерден түседі. Төрт сортқа бөлінуіне байланысты елеуіштердің тесіктерінің ені 2, 2; 2, 5 және 2, 8 мм-ге тең.

Сорттайтын машина (10 сурет) сортталатын астық барабанды ситаның 1 ішіне барады. Барабанның астында 2 шнек 5 орналасқан, онда 3-ші және 2-ші сортты арпа жіберіледі. Әр шнек клапанмен 4 жабылады. Тұрып қалған ситадағы астықты щеткамен тазалайды 3.

3. 2. 4. Металдық арласпалардан бөлу

Өңдеуге түскен астықты шегелерден және өзге де металл қалдықтарынан тазалау ушін магниттік немесе электромагнитті барабанды сепараторлар қолданылады, олар өзекшелер қатарынан тұратын электромагнитті токтар мен катушкалар ішінде өтеді (11-сурет), Электромагниттің 1 айналасын барабан 2 айналады ( алюмийний, латуннан жасалған) . Воронкадан 3 барабанға астық түседі; металды бөлшектер барабанның жоғарғы жағына көтеріліп, сол жерде магниттік өістен шыққанша бекітіліп тұрады.

3. 3. Арпаны жібіту

3. 3. 1. Арпаны жібіту мақсаты

Арпаны өсіру процессінен бұрын оны суға салып жұмсартып қояды. Сол кезде тазартудан кейінгі және сорттаудан қалған жеңіл астықтың қосындылары бөлініп шығады. Астықты дымқылдату кезінде қалыпты бір дымқылды мөлшерге келтіреді. Егер астықтың ылғалдылығы 14 % аспаса, онда оның құрамындағы су мөлшері астықтың құрамын сақтауға ғана шыдайды. 15 % ылғалдылықтан асатын астықтың құрамында еркін су пайда болады, оның құрамындағы заттар пада болып, пайда болатын денеге ауысады. Еркін су ферменттерді ежектеуге, алейрондық қабатқа ауысуына мүмкіндік береді. Жаңа, еркін судың пайда болуына байланысты, биохимиялық процесстер жүріп, жаңа дененің қалыптасуына, астықтың дем - тыныс алуына, ферменттердің қалыптасуына көмектеседі.

Дымқылдандыру сатысы - суландыру кезіндегі судың мөлшеріне және оның алғашқы ылғалдылығына байланысты болатын астық жиымының дымқылдануы.

Белсенді өмірлік процестер ұрықтың 30% ылғалдылығында пайда болады, ал 38%-те арпа тез және біркелкі өседі, бірақта эндосперманың жақсы еруі және ферменттердің жиналуы 44-48% ылғалдылықта байқалады, ал кейде одан жоғары ылғалдылықта байқалады.

Сыраны қайнату кезінде ашық түсті және қою түс қолданылады. Ашық түсінің ылғалдылығын 43-45 %, ал қою түсіне 2-3% артық ылғалдылықта ұстайды.

Арпаны тозаңнан және дақтардан тазарту сумен белсенді араластыру және ауамен үрлеу арқылы жүргізіледі. Жеңіл қоспалар жоғары көтеріліп сосын жоғалып кетеді. Астықтың микрофлораларын жою үшін, астық салынып тұрған суға дезинфикцирленген заттар қосады.

3. 3. 2. Жібіту барысында астыққа айналу

Бидайды ылғалдандырған кеде, бидайдың салмағы 35-40 % көбейеді. Оның физикалық құрамы өзгереді. Қатты және нәзік бидай жұмсарғаннан кейін жұмсақ қалыпқа енеді. Бидайдың қабықтарынан тұз және басқа да заттар бөлінгендіктен, олар жылтыр түсті, түссіз болып келеді. Суда жібіту барысында пентозандар, азоттық және минералдық заттар қантқа ауысады, барлығы 1%-ке жуық астықтың құрғақ заттары жоғалады. Одан басқа, 1-ден 2%-ке дейінгі астықтың құрғақ заттары балқымамен шығарылады.

Су мөлшері көбеюіне байланысты, бидайдың тыныс алу энергиясы өседі, көтеріледі. Бұл астық ұшының арқасында үлкенірек өтімділігі ұрық орналасқан жерде болады, және оның құрамында гидрофильді қосылыстары бар маңызды сапалы ақуыздық заттар бар ( гидрофильділік - бұл суды ұстау қабілеті) .

Судың көбейуі нәтижесінде астықтың энергиялық дем алуы қатты күшейеді. Мысалы: аэробтық (қышқылдық) демалу кезінде, реакция кезінде қышқылдың көп мөлшерде ағуы, 1 кг астықты 1 сағат ішінде араластыру процесінде 63 мг қышқылға көтеріледі. Осындай оттектiң суында болатын шығынындар тек қана 15 минутқа жетедi, сондықтан дұрыс нормалы тыныс алу үшін араласатын суға қысылған ауаларды жібереді.

Егер суда қышқыл (ауа) аз мөлшерде болса, онда аноэробты тыныс пайда болады және астықтың артық заттарының анаэробты бұзылуы этил спирті мен көміртегі диоксидінің құралуымен өтеді. Тіпті, өте аз мөлшерде спирт, бидайдың өсуіне, қалыптасуна кедергі жасап, 0, 8 % төмендейді.

Анаэробтық тыныс та, ауалы да астықтың тiршiлiк процессi және арласқан судың нәтижеде жиналған көмiртектiң диоксидiнiң қатысуына терiс ықпал етедi.

Ол жоғары болған сайын су температураны сулауды жылдамдыққа күштi ықпал етедi, сол дәнге су тез кiредi. Бұл молекулалардың броун қозғалысының үлкеюi және судың тұтқырлықты төмендетумен ұғындырылады. Мысалы, судың 15 ºС температурасында астықты араластыру ұзақтығы 10 ºС температураға қарағанда ¹ / ₃ - ге қысқалау. Бірақ температуралар өсумен астықтың бетінде болатын микроорганизмдардың тiршiлiк әрекетi екпiндейдi.

Сонымен қатар, судың температурасы да үлкен қызмет атқарады:су мөлшері неғұрлым жоғары болған сайын, су астыққа соғұрлым тезірек сіңеді. Сондықтан 10-12% ең дұрыс мөлшер болып есептелінеді. Қиын жарылатын арпаларды жоғарғы температурада сулайды.

Бірақ кейбір зауыттарда арпаны "жылы" суландыру қолға алынуда (18 % және жоғары мөлшерде) және ол процесстiң интенсификациялануына мүмкiндiк туғызады. Мұндай сулау бiрақ тек қана белсендi дезинфекциялайтын заттардың қолдануы және астықтың белсендi аэрациясының жанында болуы мүмкiн.

Жылдамдығына байланысты астықтың көлеміде әсер етеді.

Үлкен бидай көп суда тұрады. Мысалы, жуандығы 2, 8 мм жуан арпаның суландыру ұзақтығы шамамен 1 тәулiкке тең, ол жуандығы 2, 2 мм арпаға қарағанда көбiрек.

Өлшемдері бойынша бірдей астықтар суландыру кезінде бірдей дымқылдануға жетеді және өсiруде бiр қалыпты дамиды. Сондықтан уытты өсіру алдында арпанын дәндерін өлшемдері бойынша I, II және III сорттарға іріктеу керек.

Су астықпен бiр қалыпсыз өседі. Алғашқы 25-33 сағатқа, бидай өте тез үлкейеді, ал келесі 30-40 сағатта ылғалдылығы 4-5 % жоғарылайды.

Жылдамдылығына тұздық құрамы да байланысты. Жылырақ суда сұлы тез жібиді. Сондықтан арпаны жібіту үшін 7 мг. экв/л су алады. Көп су пайдаланған кезде сұлының сыртқы қабаты бүлініп, түссіз түрін жоғалтуы мүмкін, арпаға судан тұз бөлініп, жаңа туатын арпаның бұзылуына әкеп соқтырады.

Астық анықталған ылғалдылықтың топырақта (мысалы 44 - 45% дейін) табиғи өсуіне дейін бұқтырылуы тиіс. Судың үлкен жұтуында астықтың, мембрана ішінің сыйымдылығына кетіп қабығы бұзылады және астықтың тұзды суынан ұрықтың өлуіне әкеледі.

Дымқылдандыру кезінде арпаның құрамында ферментативтік комплекстің құрамы өзгереді.

Сонымен қатар белоктың да құрамы өзгереді, астықта ерімейтін қосылыстардың құрамы азаяды, ал еритін қосылыстардың құрамы өседі. Астықты ылғалдандыруды, оны өсірудің бірінші сатысы деп есептеуге болады.

3. 3. 3. Арпаны ылғалдандырудың әдістері

Құлыпты күбілерге астықтың берілуін қамтамасыз ету үшін және құлыптық күбілерден өздігінен ағумен түсіруді және бұқтыруды бөлу үшін астық сақтайтын қамба мен уыт өндіретін жердің арасына орналастырады.

Ылғалдандыру кезінде арпаны тазалап, жуып, бүтін емес дәндерден тазалап, дезинфекция жасап, олардың құрамынан керексіз заттарды алып тастайды.

Арпаны тазалап, жууды ашық құлыпты күбілерде жүзеге асырады, су құбырлары және ауалы коммуникациялармен таза суды беру үшін және қысылған ауаны, аэрацияға арналған құрылғылармен, араластыру және астықты айналдыру жұмыстарын атқару керек.

Уыттылықтың периодты әсеріне арналған кілтті күбісі (12 - сурет) өзімен бірге конустық түбі бар цилиндрлік ыдысты көрсетеді. Конустық түптің жоғарғы жағында сақиналық барботерлік тұрбалар 1 бекітілген, олардан ауа ағарымен 4 0, 3МПа - ға дейін қысылған ауа өтеді. Ортасында тұрба 2 орналасқан, бұл тұрбаның төменгі жағында қысылған ауаны жіберетін тұрба орналасқан. Тұрбаның 2 жоғарғы жағында сегнеровтық дөңгелек 3 орналасқан.

Конустық күбінің төменгі бөлігінде суды тұрбаға 5 жібергенде астықты ұстап қалу үшін шарбақ 6 орналасқан.

Күбінің жоғарғы шетінде қиық тәрізді жері бар, яғни кесінді бар, ол арқылы жеңіл астықтармен қалқып келген кір су ағады.

Бұқтырылған астықты күбіден жабылмалы ысырмамен тұрба арқылы түсіреді.

Астықты жуған кезде күбіге үстінен бірте - бірте су толтырылады. Төменгі шарбақ 6 (тор) арқылы суды жіберіп, барботерлық тұрба арқылы қысылған ауаны жібереді. Кір су, қоспалар және астық жоғарғы қиық арқылы өтеді.

Орталық құбыр 2 су-ауа бөлетін (толтыратын) қызмет атқарады. Қысылған ауаны жіберген кезде, су қоспасы, астық, ауа шығады. Бұл қосынды, өте тығыз болғандықтан, жоғарғы жаққа сегнеровалық дөңгелекке жіберіледі.

Кілт күбілерінің сыйымдылығы және саны уыттылықтың өнімділігімен анықталады.

Бұқтырылған арпаны ауалы-сулы әдіспен жүргізеді, сонымен қатар судың және ауаның үздіксіз тоғында, суармалы және ауалы - суармалы әдістермен де жүргізеді.

Қандай жағдай болмасын арпаны жуып, тазалау алдымен жүргізіледі, алдымен таза жуылады. Ол үшін үлкен чаноға 1/3 мөлшердегі сумен толтырылып, арпаны үстінен салады, су мөлшері, арпаның мөлшерінен көп болу керек. Су мөлшері мен арпа мөлшері тығыз ауамен қалыптасып отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.