Баланы тәрбиелеуде жанұяның рөлі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 ЖАНҰЯДАҒЫ БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ҰЛТТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРДІҢ МӘСЕЛЕСІН ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Баланы тәрбиелеуде жанұяның рөлі . . . 6

1. 2 Жанұядағы салт - дәстүрді қарым-қатынаста қарастырудың маңыздылығы . . . 9

1. 3 Жанұяда бала тәрбиесіндегі қолданылатын ұлттық салт-дәстүр . . . 13

1. 4 Жанұядағы қарым-қатынас және оның бала дамуына тигізетін психологиялық ықпалы . . . 27

2 ЖАНҰЯДАҒЫ БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ҰЛТТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРДІ ЭКСПЕРИМЕНТАЛДЫҚ ЗЕРТТЕУ

2. 1 Зерттеудің мақсаты, міндеті, болжамы . . . 33

2. 2 Зерттеу әдістемелердің сипаттамалары . . . 49

2. 3 Эксперименттің нәтижелерін статистикалық талдау . . . 52

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 60

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 61

ҚОСЫМША . . . 63

КІРІСПЕ

XXI ғасырға енді аяқ басқан жаңа жағдайдағы қоғамда Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін жариялап, өркениетке бағыт алған кезде болашақ жас үрпақты мәдениетті, білімді, рухани интеллектуалдылығы жағынан жоғары етіп тәрбиелеудің мазмүнын түбегейлі жаңарту көзделуде. Осы айтылғандардың ішінде қазіргі мектептің алдындағы ең маңызды міндеттерінің бірі - тәрбие.

Оған дәлел - Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» Заңының 8-бабында былай деп көрсетілген: «Жеке адамның шығармашылық, рухани және дене мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, жеке басының дамуы үшін жағдай арқылы интеллектін байыту . . . » және 62-бабында «Бала тәрбиелеуші ата-аналар өздерінің қабілеттері мен қаржының мүмкіндіктерінің шегінде оның дене, психологиялық, адамгершілік және рухани жағынан дамуына қажетті өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ету үшін негізгі жауапкершілікте болады» деп айтылған.

Тәрбие қай заманда болсын адамзат алдындағы ізгі қасиеттердің бірі болып табылады. Бұл жағдай өзінің ісін, өмірін жалғастыратын ұрпағын салауатты, саналы адамгершілікке, имандылыққа, қайырымдылыққа тәрбиелеуді қазіргі қоғамда өте маңызды, әрі қажетті шешуді күттірмейтін мәселе болып отыр. Себебі адамгершілік тәрбиесі өзінің педагогикалық, психологиялық мәнділігімен ерекшеленеді.

Оны қазақ педагогикалық энциклопедия сөздігінде адамгершілік тәрбиесі үғымына берілген сипаттамадан көруге болады. Атап айтқанда, тәрбие - болашақ жас ұрпақты белгілі бір мақсатқа негізделген көзқарасты, сенімді, парасатты мінез-қүлық дағдылары мен әдеттерді қалыптастыруға және адамгершілік сезімді, ұлттық сананы, қарым-қатынасты дамытуға, жалпы адамзаттық қүндылықты тиімді пайдалануға бағытталған жалпы адамзаттық тәрбиенің құрамдас бір бөлігі. Ал қазіргі нарық билеген мына заманда жоғарыда көрсетілген адамгершілік қасиеттердің қоғамда көрініс алмауы, керісінше, қоғамға жат теріс мінездердің көптеген белең ала бастағанына біздер куә болып отырмыз. Алайда, қазіргі орын алып отырған келеңсіз жағдайлар (тұрмыстық қайшылықтар, күн сайын туындап отырған қымбатшылық, жұмыссыздық, нашақорлық т. б. оқушыларға ықпал етпей түрмайды, алайда, осындай жағдайлар жат қылықтардың (адамға деген қатыгездік, мейірімсіздік, зұлымдық, күншілдік, құбылмалы мінезділік, өзіне-өзі сын мінезбенқарамаушылық т. б. ) балалардың бойында қалыптасуына себеп болып отыр.

Сондықтан бүгінгі танда білімнің Мемлекеттік стандартына сәйкес Республика мектептерінде білім беру мен тәрбиенің мазмүнын түбегейлі жаңарту керек. Осыған орай қазіргі мектептегі білім беру жүйесіндегі тәрбиенің мақсаты оқушыларды рухани бай, саналы, жан-жақты мәдениетті, ілтипатты болуға, еңбекқорлыққа икемді және бәсекелестікке бейім түлғаны төрбиелеп қалыптастыру өзекті мэселеге айналып отыр.

Білім жүйесінің өзекті мәселесінің бірі жаңа ұрпақтарда ұлттық салт-дәстүрді қалыптастыру мәселесі болып табылады. Білім өз мазмұнын халықтың руханилығымен, оның этникалық өзіндік санасымен қамтамсыз ете алған кезде ғана нағыз халықтық, ұлттық бола алады.

Жастық шақ этникалық өзіндік сананың дамып, нығаюы мен бекітілуінің шешуші кезеңі болып табылады. Оның ары қарай өзгеруін қалыптасу мен даму көрсетпейді, ал нақты бір этностың әлеуметтік - саяси, экономикалық, демографиялық өмір сүру жағдайына байланысты оның трансформациялануын көрсетеді. Сондықтан білім беру жүйесінің міндеттерінің бірі - білім берудің әртүрлі кезеңін этнопсихологиялық оқытумен қамтамасыз ете отырып, оқыту процесінде этникалық өзіндік сананың қалыптасуы мен дамуына жағдай жасау.

Еліміздегі тыныс-тіршіліктің мектеп, жоғарғы оқу орындарында және т. б. кез-келген саласында ұлттық ерекшеліктерді ескермей, бұларды ғылыми тұрғыда сараптамай, тиянақты жұмыс жүргізу қиын. Біздің Қазақстан секілді көптеген ұлт өкілдері мекендеген елде этнос психологиясымен санасып отыру өте маңызды. Олардың ұлттық мүдделерін қорғай отырып, салт-дәстүріне, әдеп-ғұрпына ұқыптылықпен қарауымыз керек. Ұлттық қатынастар - шиеленістері болдырмау үшін, этностың кемісітушіліктің кез-келген көріністеріне жол бермеу арқылы, әр халықтың ұлттық тәлім-тәрбиесін дұрыс жолға қою үшін этнопсихологиялық зерттеулерді жандандыру бүгінгі күннің өзекті мәселесінің біріне айналды.

Бүгінгі күні әлемде әртүрлі шиеленістер болып жатқан кезеңде, елде тыныштықты, бейбітшілікті сақтап отыру маңызды мәселелердің бірі.

Зерттеу мақсаты: Жанұядағы бала тәрбиесіндегі ұлттық дәстүрдің қолданылу ерекшеліктерінің теориялық дәлелдемесіне тоқталу және эмпирикалық зерттеу жүргізу.

Зерттеу болжамы: Жанұядағы бала тәрбиесіндегі ұлттық дәстүрдің қолданылу ерекшеліктерінің дамуына әсері бар.

Зерттеу міндеттері:

Этнопсихология ғылымындағы отандық және шетел әдебиеттеріндегі зерттелген мәселелерінің теориялық талдауын жасау;
Жанұядағы бала тәрбиесіндегі ұлттық дәстүрдің қолданылу ерекшеліктерінің тұлға бағыттылығы мен кәсіби іс-әрекеттегі негізгі мотивтердің орнын ашып көрсету.

Жұмыстың маңыздылығы:

Алынған эксперименттік зерттеу нәтижелері жанұядағы бала тәрбиесіндегі салт-дәстүр туралы біраз пікір қалыптастырып, болашақта оның жоғарылауына себепші болады.

Баланы тәрбиелеуде жанұяның рөлі

Қай қоғамда болмасын жас өспірім ұрпақты тәрбиелеу ерекше қамқорлықтағы міндет болып табылады. Жанұя - неке немесе қандас туысқандыққа негізделген қоғамдық шағын топ. Адам тұрмысын үйымдастырудың бастапқы формасы. Қоғам мен бүкіл қоғамдық қатынастардың жүйесімен тығыз байланыста бола тұрса да, жанұя қоғамдық өмірге қарағанда адамдардың белгілі дәрежедегі дербес, сырлас тобы.

Жанұя тәрбиесі - ата-аналар ықпалымен жүзеге асатын, қоғамдық тәрбиемен үштас жанұяндағы бала тәрбиесі, жанұя өміріндегі туысқандық қарым-қатынастар мен тұрмыс жайттары балаға үзіліссіз ықпал етуші тәрбиелік күш болып табылады.

Қазақстан Республикасының неке және жанұя туралы заңында, мәселен, 62 бабында «бала тәрбиелеуші ата-аналар өздерінің қабілеттері мен қаржылық мүмкіндіктерінің шегінде оның дене, психикалық, адамгершілік және рухани жағынан дамуына қажетті өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ету үшін негізгі жауапкершілікте болады» - деп көрсетілген.

Жанұя тәрбиесінің табысқа жетуі мемлекеттік тәрбие мекемелерінде, жанұянда және жұртшылық арқылы жүзеге асырылатын қоғамдық тәрбиенің тәрбиелік ықпалының бірлігі мен үйлестілігіне байланысты.

Бұл бірліктің негізгі - жан-жақты және жарасты дамыған, қоғамға пайдалы. Отанға берілген азаматтар қалыптастыратындай етіп жаңа ұрпақты тәрбиелеуде мемлекет пен жанұя мүддесінің толық сәйкес келуі.

Қоғамдық тәрбиенің жетекші рөлі жағдайында қоғам мен жанұя тәрбиесінің бірлігі аса маңызды мемлекеттік қүжаттарда тұжырымдалған тәрбие жұмысының басты қағидаларының бірі болып табылады.

Қоғамдық тәрбиенің жетекшілік рөлі мынаған байланысты: баланы тәрбиелеу өз қатарларының ұжымында жүзеге асырылады, бала онда қоғамдық мінез-құлықтың алғашқы дағдыларын үйренеді, ондағы тәрбие ғылыми негізделген сипатта болады, арнайлы құрылған педагогикалық ортада өтеді және кәсіби тұрғыдан дайындалған мамандар жүзеге асырады.

Қоғамдық тәрбиенің жетекші рөлін мойындау баланың жетек басын қалыптастырудағы жанұяның орасан зор маңызын тіпті де кемітпейді. Жанұя - қоғамның алғашқы ұясы, жаңа адам сол үяда дүниеге келеді; бұл шағын әлеуметтік топ - бала үшін алғашқы өмір мектебі.

Ата-ана оның бірінші ұстазы және тәрбиешісі, жаңа қалыптасатын жеке адамға оның ықпалы күші айрықша зор. Ата-ананың балаға әсерінің негізі олардың перзентіне деген қамқорлығы болып табылады. Осы сүйіспеншілік сезімінен, олардың артықшылығы мен беделін мойындаумен, барлық нәрсе де солардан өнерге алуға, солар сияқты болуға ұмтылумен жауап қайырады, жанұя әсерінің күші баланың тәрбиесін ықпалға көнгіштігіне, оның еліктегіштігіне байланысты.

Әсіресе кішкене балаларды тәрбиелеуде жанұяның маңызы айрықша зор: ата-ананың басшылығымен олар қоршаған дүние туралы бастапқы үғымдарды меңгереді.

Алайда, сәбилерді тәрбиелеуде елеулі қателіктерге жол беретін жанұялары да кездеседі, мүның өзі ондай балалардың одан арғы дамуына теріс әсер етеді, аса күрделі қайта тәрбиелеу проблемасын туғызады. Бүл қателіктердің негізгі себебі ата-аналардың педагогикалық мәдениетінің жеткіліксіз дәрежесі болып табылады.

Қазіргі танда бала тәрбиесіне көңіл қойып жүрген ата-аналар саны күрт азайып кетті. себебі, негізгі мәселе ақша болып, сауданың соңына еріп кетті де баланың болашағы, ертеңгі күні кім болып шығары туралы ойланып жатқан ата-ана жоқ. Сөйтіп жүріп, ертеңгі күні мына бала кімге тартқан, қайдан осылай болды деген сауалды өздері қояды. Ал, бала дегеніңіз -«бау бақша», олай болса, оны күтетін адам болу керек, әйтпесе жемісі де болмайды.

Өз баласын жақсы адам, келешек азамат етіп тәрбиелесем деген құр ниет - бүл әлі аз. Сол тәрбиені жүргізе білу керек. Мәселен, Аристотель тәрбиенің әртүрлі салаларының дене, ақыл-ой мен моральдық тәрбиенің байланысты болуын жақтады. Ол моральдық дағдылар мен мінез-құлыққа жаттықтыруға үлкен мән берді. Моральдық тәрбиенің үш көзі - табиғи нышандар, моральдық дағдыларды және сананы дамыту керектігін айта келіп моральдық тәрбие беруде жанұяның рөлін өте жоғары бағалады. Сондықтан бала тәрбиесін дұрыс ұйымдастыруда жанұяның, әсіресе ананың рөлін зор бағаланған. Тәрбие алғашқы күннен басталу қажет, сондықтан әр ананы тәрбие дәстүрімен қаруландыру керек деген мәселелерге тоқтаған. Мәселен, Локк адамгершілік тәрбиесінің қағидаларын негіздей келіп, ата-аналар мен балалардың арасында туыстық, шынайы достық қатынастардың болуы жақтады. Сіздің балаңыз сізге өз сырын іркілмей айтып, сізден ақыл-кеңес алатын болсын деген өзінің педагогикалық пікірлерін ұсынды. П. Ф. Лесгафт бала тәрбиесіне қатысты бар адамдардың адал ниетті, мейірімді, кең пейілді болуын, баланың өмір сүрген ортасы таза, денсаулыққа қолайлы болуын, баланың іс-өрекетіне ересектердің бас-көз болып бағыттап отыруы керек деген талаптарды үсынады. Ал, педагог А. С. Макаренконың жанұя тәрбиесі теориясына қосқан үлесі мол, оның осы мәселе жөніндегі «Ата-аналар кітабы» және «Балаларды тәрбиелеу туралы дәрістер» балаларды жанұянда тәрбиелеу жөніндегі өте маңызды ғылыми және көркем әдебиеттер болып есептелінеді. Бүл еңбектер, әрине, тәрбие жұмысын дамытуда үлкен рөл атқарады. «Жанұя - өте үлкен және аса жауапты жұмыс, қоғам алдында, өз бақыты және балалары алдында жауап береді», - деді Макаренко.

Ата-ананың балаға көзқарасы оған деген табиғи әрі тамаша махаббат сезіміне негізделген, «махаббат барлық асылдың, мерейлінің, құдіреттің, жылы мен жарқынның жасаушысы» - деп жазған-ды Ф. Э. Джержинский. Бар әңгіме ата-ана махаббатының шегінен асып кетпеуінде оның баланың жеке басына деген талапкершілікпене және қүрметпен үштасуында. Баланы шексіз жақсы көріп, оның «Бер», «Сатып әпер» деген тілектері мен талаптарының бәрін екі етпей орындай беру, оған ашықтан-ашық үздігіп түру, оның білінер-білінбес қабілеттерін жер-көкке сызғызбай мадақтау - осының бәрі сәбиге зиян келтіреді, өзімшіл етеді, ерік-жігерін әсіретеді. Балаға деген мүнадай сүйіспеншілікті соқыр сүйіспеншілік деп атайды. Ал, Макаренко ата-ананың балаға бүлай қарауын «асып-төгілген махаббат» деп сипатталған болатын.

Ата-ананың бала тәрбиелеуде «шектен асқан махаббатын» әсіресе қазіргі танда көп байқауға болады. Мысалы, мен жақсы білетін бір жанұянда Ерік деген жалғыз балалары бар. Оның еркелігі сондай жанында түрған бір нәрсені «сен алып берші» деп, сені (үйіне келген қонақты) немесе ата-анасын жұмсайды. Тағы бір жаман әдеті ересектердің әңгімесін бүзып, өзі бірдеңелерді айтып, өзін тыңдатады. Осы сияқты мысалдарды көптеп келтіруге болады.

Ата-ананың балаларға дұрыс қарауы еркелетуді, жұмсақтықты, аялауды баланың мүмкіншілігін, әсіресе жасын ескеретін қатаң дәйекті талапкершілікпен ұштастыра білуде. Демек, Макаренко ата-аналарға «баланы қалағаныңызша ертелетіңіз, қалжындаңыз, ойнаңыз, бірақ қажет болған кезде қысқа, бір-ақ рет тәртіп бере біліңіз» - деп кеңес береді. Олай болса, ата-ананың балалармен қарым-қатынасты сабырлылықты, салмақтылықты, жылы жүзділікті інешімділіпен, іскерлікпен үштастырылатын болуға тиіс.

Балаға дұрыс қарау дегеніміз - бала өзін кішкентай, әлі өмір тәжірибесі, білімі аз болғанымен, оны адам деп қүрметтеу, оның ересектер назарына болу, олармен қатынас жасау, алуан түрлі іс-әрекет үшін өзіне жағдай туғыздыру құқысын қадірлеу деген сөз. Дегенменен, әрбір жанұяның қалыптасқан әдет-ғұрып, ата дәстүрі болады. Сонысымен бірге, жалпы қазақ жанұяна ортақ дәстүрлер де бар. Олар мыналар: жасы кішілер үлкендердің атын атамай, ата, әже, әпке, көке, тәте деп сыпайы қарым-қатынас жасауы, сондай-ақ жасы кішілер үлкендердің, әсіресе қариялардың алдын кесіп өтпеуі, жанұя мүшелерінің бірін-бірі ренжітуі, үлкеннің тілін кішінің алу, тілалғыш, қолғанат болу, ол жанұя мүшелері үлкендерінің өзінен кішілерге қамқоршы болады. Әрқайсысың өз шама-шарқынша іс атқаруы. «Ұлдың ұяты әкеге, қыздың ұяты шешеге» деп қараған халқымыздың үл баланы тәрбиелеуді аталар мен әкелер өз қолына алса, ол қыз баланы тәрбиелеуді әкелер мен апалардың ісі болып саналған.

Жанұядағы ұл тәрбиесінде әкемен аталардың рөлі ерекше. Әке үйелменнің басшысы, жанұя мүшелерінің тірегі, өнер-білімі ұл баланың көз алдындағы үлгі-өнеге алатын нысанасы. Қонақта біреудің баласы жақсы, өнегелі азамат болса: «Оның әкесі немесе атасы жақсы кісі едің, өнегелі жерден шыққан ғой» деп мадақтайтыны сондықтан.

«Әке - бәйтерек, бала - жапырақ», «Жас кәрінің көзі, кәрі - жастың тезі», «Ата - балаға сыншы» деген мақалдар да осы пікірді халықтың қуаттауынан туған. Жанұянда әкелері немесе апалары өз знерлерін балаларына үйретіп, олардың өзіндей мерген, аңшы, құсбегі немесе әнші, күйші, ақын етіп тәрбиелеуге көңіл бөлген. Аталары балалары мен немерелеріне ертегі, аңыз-әңгіме, мақал-мәтелдер айтып беріп, шншендікке, тапқырлыққа тәрбиелеген, мысалы, Абай Құнанбайүлы, Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, М. Әуезов сияқты ұлы ақын-жазушылардың немесе Төлеби, Қаз дауысты Қазыбек, Әйтеке сияқты ел билеуші шешендердің жастайынан елдің салт-дәстүрі мен заңдарын, аңыз-әңгіме мен өлең-жыр, мақал-мәтелдерін жаттап, көп білуі мен аталарыңның әсері екені сөзсіз. Қай ата-анасы алсақ та, қызының ертең барған жерінде «балдай татып, судай сіңіп» кетуін, жақсы жар, әдепті келін, аяулы ана болуын армандайды. Қасиетті ана қызыңның тәрбиелі жан болып өсуі үшін жасынан ақ шашты қарияның алдынан аттатпай өсіреді. Халқымыз «келіннің - аяғынан, қойшының - таяғынан» дегенде, жаңа отаудың береке-құтын, ағайын-туыс, ауыл арасындағы беделін, болашақ ұрпағына дұрыс тәлім-тәрбие беруін келіннің жаман-жақсы қасиеттерімен өлшеген. Қазақ халқы келіннің келген жерінде, жақсы жар, абзал ана, ұқыпты әйел болуы, біріншіден, оның өскен ортасына байланысты десе, екіншіден, келген жеріне де байланысты деп қарайды. Сондықтан да: «Жақсы болса әйелің, Келіп түрар жақының. Жаман болса әйелің, Басыңнан кетер ақылың» - деп, немесе «мейірімдікті анадан үйрен, әдептілікті данадан үйрен» дегендей, әйел қандай да биік дәрежелі жұмыс әкелу, бала тәрбиелеу. Көп жағдайда жанұяның беріктігі әйелге байланысты, әйел сабырлылығы, кешірімділігі, сыпайылылығымен т. с. с жақсы қасиеттерімен үй-ішіне береке әкеліп, шаңырақ орната алады. Атап айтсақ, бүл мәселеде ата мен әже жастардың өміршең жаңа серпілісін қүптап, оларға жақындай түссе, ал жастар өз тарапынан қарттардың мол тәжірибесін бағалап, өмірден алған даналығына қүлақ асып, үлгі алып, бала тәрбиесін бірлесіп іске асырса, нү үстіне нүр. Сондай-ақ бұл халқымыздың ата, анасын, жасы үлкенді сыйлау, қадір түту, құрметтеу, ақыл-кеңесін тыңдау, айтқанын орындау, адамдарға ілтипат, ізет көрсету, кішіні аялау сиқты қалыптасқан жаңа дәстүрдің үрпақтан үрпаққа жалғаса беруіне дүрыс ықпал ететіндігін білемі. Бүгінгі тәрбие мәселесі тәрбиенің әдістерін, амал-тәсілдерін зерттеу ғана емес, адамгершілік құндылықты, адамгершілік ереже нормаларды, қасиет сапаларды жаңа қоғамның экономикалық орта жағдайында, өмір сүру барысында, ойын процесінде басшылыққа алуы өзекті мәселенің бірі. Сондай-ақ бұл халқымыздың ата-анасын, жасы үлкенді сыйлау, қадір тұту, құрметтеу, ақыл-кеңесін тыңдау, айтқанын орындау, адамдарға ілтипат, ізет көрсету, кішіні аялау сияқты қалыптасқан жаңа дәстүрдің ұрпақтан ұрпаққа жалғаса беруіне дұрыс ықпал ететіндігін білеміз.

Бүгінгі тәрбие мәселесі тәрбиенің әдістерін, амал-тәсілдерін зерттеу ғана емес, адамгершілік құндылықты, адамгершілік ереже нормаларды, қасиет сапаларды жаңа қоғамның экономикалық орта жағдайында, өмір сүру барысында, ойын процесінде басшылыққа алуы өзекті мәселенің бірі. Осындай аса жауапты міндеттердің баянды болуы жас республиканың елін, жерін сүйетін, адамгершілігі мол, білімді, оны қастерлей білетін азамат өсіруде ұстанатын басты тәрбие құралымыз - ұрпақ тәрбиесінің діңгегіне айналған ғалымдарымыздың тандаулы туындылары болма

1. 2 Жанұядағы салт- дәстүрді қарым-қатынаста қарастырудың маңыздылығы

Жанұя бүкіл ғасырлар бойы адам баласы тәрбиесінің құралы болып келеді. Сондықтан ол адам үшін ең үлкен мәнге ие орта.

Жанұя белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің, мұралардың сақтаушысы. Онда бала алғашқы рет өмір жолымен танысады, моральдық нормаларды игереді. Сондықтан жанұялық өмір жеке адамның азамат болып өсуінің негізі.

Жанұя - оқыту мен тәрбие жұмысындағы мектептің одақтасы. Ол бала тәрбиесі жөнінде мектеппен тығыз байланысты болуды өте жақсы түсінеді. Өйткені бала тәрбиесінің жанұянда, мектепте нәтижелі болуы осындай ынтымақтастыққа негізделеді.

Балалардың жанұядағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты әлеуметтік институт ретінде анықталады. Ол жанұя мүшелері арасындағы өзара қатынастардың қалыптасуы мен дамуына септігін тигізетін адамдардың жақындығы, туыстық қатынастар, өзара үйелмендік, тұрмыстық өмір. Жанұя тәрбиесінің артықшылығы да осы қатынастарда, оны тәрбиенің ешкандай да түрі алмастыра алмайды.

Жанұя - болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын бастапқы адым. Ол балаға моральдық қалпы туралы алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз-өзіне қызмет ету дағдыларын қалыптастырады. Ата-ананың іс-әрекеті мен мінез-құлқы, өмір сүру салты арқылы балаға дүниетанымдық, адамгершілік, әлеуметтік-саяси құндылықтар беріледі.

Жанұя тәрбиесінің қоғамдық және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда артықшылығы басым. Алайда, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан әлеуметтік, экономикалық және демографиялық өзгерістер жанұяна белгілі бір қиыншылықтар туғызады.

Ата-аналардың білім деңгейіне байланысты да жанұянда ерекшеліктер орын алады. Мысалы:ата-аналардың білімі жоғары болған сайын олардың балалары мектепте жақсы оқиды. Қазіргі ата-аналар жұмыс басты болғандықтан бала тәрбиесі көбінесе білімі төмен ата мен әжелерге жүктеледі. Дегенмен, жас жанұянда алғашқы кезде тұрмыстың түзелмеуі, бала тәрбиесі сияқты қиындықтар кездескенімен, олард ышешу қоғамның құзырында.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.