Жаһандану жағдайындағы банк жүйесінің ролі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

І Бөлім Экономиканың әлеуметтік-экономикалық қажеттілігін қамтамасыз
етудегі банк жүйесінің орны мен маңызы ... ... ... ... ... ...

1.1 Жаһандану жағдайындағы банк жүйесінің ролі ... ... ... ... ... ... ...

1.2 Банк секторының аймақтардың дамуына әсері ... ... ... .

1.3 Халық Банкі АҚ даму
стратегиялары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .

ІІ Бөлім ЖаҺандану жағдайындағы Халық Банкіндегі банктік технологияның
дамуына талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...

2.1 ХалықБанкі АҚ-ның қаржы-шаруашылық қызметіне талдау ... ... ..

2.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ МФ жаңа банктік техологияларды енгізу
шығындары мен табыстарын талдау

2.3 Қазақстан Халық Банкі АҚ МФ –ның жеке және заңды тұлғаларға жаңа
банктік технологиялармен көрсетілетін қызметтерін талдау

ІІІ Бөлім Қазақстан экономикасының жаһандану жағдайындағы банк секторы
қызметін жетілдіру бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .

3.1 Аймақ дамуындағы банк жүйесін ұйымдастырудағы кемшіліктер және оларды
жою жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3.2 Қазақстанның экономикалық дамуында стратегиялық мақсаттарға жету
жолындағы республиканың банк секторының ұзақ мерзімді басыңқы бағыттары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3.3 Қазақстан Республикасының банк қызметін реттеу сферасындағы Мемлекеттік
саясат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Банкілер өндірістік күштердің дамуын ынталандырады,ғылыми -
техникалық алға басушылыққа жетулерінің негізінде ұдайы өндірістің
кеңейтуіне арналған капитал қайнарларының құруын тездетеді. Несиесіз
фермерлік шаруашылықтардың,шағын және орта кәсіпкерлік кәсіпорындарының
жылдам және мәдениетті қалыптасуын қамсыздандыру, кәсіпкерлік қызметтің
басқа түрлерін мемлекеттің ішінде және сыртқы экономикалық кеңістікте
енгізу мүмкін емес.

Қазіргі заманғы банкілік несие беру жүйесі нарықтық қатынастарды құру
мен дамытуға, өндіріс нәтижелілігінің жоғарылауына, мемлекет экономикасын
нығайтуға, айналымдағы ақша массасының дәлелсіз өсу шегі шек қоюға,
инфляциялық процестерді қақпайлау және ұлттық валютаны нығайтуға
бағытталған.

Банкілік қызмет көрсету кәсіпорындарының, ұйымдарының,
фирмалардың, мекемелердің және тұрғындардың несие жүйесінің жұмыс жасауы
шаруашылық құрылымдарының дамуында маңызды роль атқарады. Банктік
механизмнің нәтижелілігі мен үздіксіз жұмыс жасаулары тек қана дер кезінде
алынған бөлек шаруашылық бірліктерінің құралдарына емес, сонымен қатар
бүткіл елдің экономикалық даму екпіндері тәуелді болады.

Банкілік жүйенің даму деңгейі инвесторлардың негізгі түрлері үшін
келесідей мағынаға ие болады:

- мемлекет атқарушы банкілер арқылы бюджеттік қаражаттар мен бюджеттен тыс
қорлармен операциялар өткізеді.

- корпорациялар банкілерді қызмет етудің және несие алудың, бос ақша
құралдарын орналастырудың,қор нарығында операциялар жүргізудің фактор
сияқты қарастырады.

институциональды инвесторлар үшін бос ақша құралдарын шоғырландыруда,
банкілерді операцияларға тартуда банкілердің даму деңгейі роль атқарады.
Бірақ олар банкілерді инвесторлардың басқа түрлеріне ақша құралдарын
шоғырландыру бойынша өзіне тән бәсеке ретінде қарастырады.

- банктік емес қор делдалдары үшін банкілік жүйенің даму деңгей құнды
қағаздармен операциялар негізінде несие алу мүмкіншілігін растайды.
Бірақ,дегенмен банкілер қор делдалдары болып табылады,сондықтан банктік
емес қор делдалдары оларды өздеріне бәсекелес ретінде қарастырады.

- тұрғындар үшін банктер бос ақша ресурстарын орналастырудың негізгі әдісі
және қор нарығындағы операцияларға мүмкін балама сипатына ие.

стратегиялық инвесторлар үшін банкілік жүйенің аймаққа кірудің шарты болып
табылады, сондықтан кәсіпорындарға салым салу сенімді қаржылық
қамтамасыздықты талап етеді,портфельді инвесторлар үшін инвестиция тартудың
шарттары –бос ресурстарды шоғырландыру, бағалы қағаздармен операциялар үшін
несие алу.

- ішкі инвесторлар үшін бұл фактор,инвестициялық белсенділікті
тудырушы:банкілердің даму деңгейі неғұрлым жоғары болса, аймақта соғұрлым
ақша көбірек,бұл дегеніміз инвестицияларды салуға мүмкіншіліктің
жоғарылылығы.

сыртқы инвесторлар үшін банктік жүйенің даму деңгейі аймаққа келтірілген
құралдарды орналастыруға рұқсат етеді және сол орында жоспарланған
операциялар бойынша несиелер алуға мүмкіндік береді.

Қазіргі дипломдық зерттеу тақырыбым : Жаһандану жағдайындағы банктік
технологияның дамуы.

Маңыздылық және таңдалған тақырып өзектілігі келесі жағдайлармен
түсініседі . Банкілік капитал - мынау қаражаттық капитал бөлімі , айналымға
қатыстырған болуға уақытша босанды және жағадан тиісті . Шаруашылық етуші
субъектілер , сонымен қатар халық - құралдарда мұқтаж болады , дәл осылай
қалай олардың барысында қажеттілік көрінеді , ішіне салу әр түрлі руына
арналған және капитал көбеюінің . Бірақ сонымен қатар , қажетті айту , не
банкілік құрылымдардың ықпалын жасауы замандас кезеңде өте қажетті . Дәл
осылай қалай олардың қызметінен тәуелді болады көптегенде аймақ қызметі

Баяндау айқын келесі сұрақтардың дипломдық зерттеу негізгі
мақсаттарымен .

Жұмыс бірінші басында жұмыс екінші басын экономика әлеуметтік -
экономикалық қажеттіліктеріні қамтамасыз етуінде банкілік құрылымдардың
үндестіру маңыздары ашылған болады начинается аймақтық сүйкессіздіктердің
талдауынан Қазақстан қаражаттық - несие жүйесіне .

Дипломдық зерттеу үшінші басында аймақтық дамуда банкілік қызметпен
басқару жетіспеушіліктері анықталған және Қазақстан экономикасында банкілік
сектор қызмет толық жетілдіру болашақтары ұсынылған

Дипломдық зерттеу жазуы жанында ең басты тірек журналдардан
жариялаулардың талдауына істелген - Қазақстан банкілері , транзиттік
экономика , Қазақстан құнды қағаздарының базары және газеттердің -
курсив , көрініс , іскер апта .

1. Экономиканың әлеуметтік - экономикалық қажеттіліктерін қамтамасыз
етудегі банк жүйесінің орны мен маңызы.

1.1 Жаһандану жағдайындағы банк жүйесінің ролі

Қазіргі экономика,әрбір бөлімі тығыз байланысты және маңызды роль
атқаратын өте күрделі жүйені ұсынады.Бірақ,соның ішінде өте маңызды
рольдердің бірін экономикалық өзара қатынастардың қазіргі деңгейіндегі
бүткіл экономиканың нормалды жұмыс жасауын қамтамасыз етуші банкілік жүйе
алады. Бүгінгі күнде банкілер бейімделген :

- бос ақша қаражаттарын шоғырландыру,

шаруашылық жүргізуші субъектілер кассирлерінің функциялары орындау,

Эмиссияны жүргізу.

Бүгінде үйлесімді дамыған мемлекетті тармақталған банктік желісіз
елестету мүмкін емес.Шындығында, банктер қазіргі экономикада көптеген
рөлдерде жұмыс атқарады,соның негізінде мемлекеттің экономикалық - саяси
қуатынының қалыптасуы мен дамуы жүзеге асады. Бүгінгі күнде, банктер үкімет
қолындағы экономикалық құрал болып табылады.

Банктердің ең маңызды мақсаты - халық шаруашылықтарында жинақтың
қорлануы мақсатымен ақша қаражаттарын салу мүмкіншіліктерінің кең
көлемділігіндегі тоқтаусыз ақша айналымы мен капитал айналымын қамтамасыз
ету.

Бұрынғы кеңестік одақтың, сонымен қатар Қазақстанның
орталықтандырылған жоспарлы экономикадан тиімді нарықтық экономикаға өтуі,
тек қана лайықты мемлекеттік типтік негіз жасалған кезде ғана болады.Ол
үшін өндірістерге жеке меншік құралдарымен қатар, келісім-шарттардың және
кәсіппен айналысудың еркіндігін, бәсекелестік,тиімді мемлекеттік әкімшілік,
сонымен қатар тарифті автономиямен және әртүрлі әлеуметтік топтардың
қызығушылықтарының тепе-теңдігін ескере отырып, валюта тұрақтылығы мен
бағаны құрудың жұмыс жасаушы жүйесін қамтамасыз ету қажет.

Мұндағы ақша тұрақтылығының мәні - әлеуметтік бағыттағы нарықтық
экономикаға үшін үлкен мағына береді. Ақшаның төмендеуі бағаның құрылу
жүйесіне әсер етумен қатар, сайып келгенде нарықтан келіп түсетін
сигналдарды бұрмалайды,ол капитал қорлануына қатысты кәсіпорындардың
шешімдерінде жағымсыз әсер етеді және меншік капиталын жинақтау негізінен
айырады. Инфляциялық процестер ерекше дәрежедегі әлеуметсіздік болып
келеді, дәл осылайша олар халықтың біршама кедей топтары таңдайтын және
көбінесе ақпаратпен аз қамтамасыз етілген немесе экономикалық әлсіз
тұрғындардың жинақ салымдарын толығымен құртып жіберу жағдайындағы үлкен
масштабты ақшаларды сақтау формасында көрініс табады. Екі деңгейлік
банкілік жүйе екі жазықтықтық аралығындағы банктердің өзара қатынасында
құрылады: тігінен алғанда Орталық банк жетекші ретінде,төменгі буындағы –
коммерциялық және мамандандырылған банктер мен орталықты басқару
аралығындағы бағындыру қатынасын иемденуші;көлденеңінен – түрлі төменгі
буындар арасындағы тең құқықтық серіктестік қатынасын білдіреді.Бұл
жағдайда шаруашылыққа қызмет көрсетумен байланысты әкімшілік функциялар
мен операциялардың бөлінуі жүреді. Орталық банк толық мағынада банкілердің
банкісі болып клиенттердің тек екі категориясы үшін қалады – коммерциялық
және арнайы банктер мен мемлекеттік құрылымдарға, банкілердің банкісі
функциясы басым болатындармен тұрады және банкілік мекемелердің қызметін
реттеу және де несие-қаржылық қызмет көрсету нарығының функциясын бақылау
мақсатында басқарады.

Нарық сипатындағы экономикада банк секторын қалыптастыру үшін банк
секторының үшіндегі болып жатқан процестер ғана емес, сондай-ақ
макроэкономикалық процестердің осы аталған процестермен өзара
әрекеттестігі,өзара ықпалдылығы,өзара шарттылығы маңызды сипатқа ие.

Қазақстандағы қазіргі банктік жүйе елімізде 1987 жылдан бері
жүргізіліп келе жатқан банктік реформа шеңберінде жасақталған түрлі
өзгертулердің нәтижесінде қалыптасты.

Ескі және жаңа банктік құрылымдарда болып өткен уақыттың өтпелі
кезеңі салыстырмалы түрде ұзаққа бармады.Нәтижесінде Республикада екі
деңгейлі банктік жүйе қалыптасты,біріншісі – бұл Ұлттық банк,ал екіншісі
немесе төменгі буыны – мемлекеттік,коммерциялық,бірлескен және шетелдік
банктер.Ұлттық банк Қазақстанның басты және оның меншігінде банкісі болып
табылады.Бір жағынан,ол мемлекеттік және коммерциялық банктермен нақты
азаматтық-құқықтық келісімдерді жүзеге асырушы заңды тұлға.Басқа жағынан,
ол “ҚР Ұлттық банкі туралы” Заңында көрсетілгендей республиканың ақша-
несиелік жүйесін басқару бойынша кең өктем өкілеттіліктермен
ерекшеленген.Қазақстанның ҰБ ең басты мақсаты - Қазақстан Республикасының
ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету,сондай-ақ
ақша-несиелік саясатты өңдеу мен өткізу,ақша айналымын реттеу,валюталық
қатынастар мен банктік есеп айырысуларды ұйымдастыру,ақшалық,несиелік және
банктік жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету,банк салымшылары мен несие
берушілердің құқықтарының қорғалуы.Қазақстанның ҰБ,сонымен қатар
мемлекеттік құнды қағаздардың эмитенті болып табылады,кепілгері ҚР Үкіметі
болып келетін,ҚР ішкі және сыртқы қарыздарын жабуға қатысады.ҰБ шетел
валюталарын сату,сатып алу және айырбастау операцияларын жүргізетін
коммерциялық банктер мен ұйымдардың қызметін қадағалайды және банктердің
қызметін реттейтін пруденциялық нормативтерді бекітеді.Яғни,ҰБ ақша -
несиелік сфераның жұмыс жасауының толық жауапкершілігін артады және ҚР
қызығушылығы негізінде басқа елдердің қаржылық - несие мекемелерімен және
Орталық банктерімен қарым-қатынас түседі.

Заңды тұлғалармен есеп айырысатын қызмет ету сферасы біршама
кемшілікті.Өздерінің шоттары арқылы нақты қаржыларды сақтаушы немесе
өткізуші ірі клиенттер үшін нағыз бәсекелік күрес жүреді.

Қазақстандық коммерциялық банктердің белсенді операцияларының ең
басты түрі – корпоративтік клиенттерді (активтің35-37%)несиелеу.Банкілік
қызметтің мына түріне тән бірнеше заңдылықтарды ерекшелеуге
болады.Біріншіден,қысқа мерзімді несиелердің (95-96%) төтенше жоғарғы ара
салмағы белгіленген,аталған көрсеткішке өсу тенденциясы
өзгеріссіз.Несиелердің орташа мезгілі 3-4 айды құрайды,бұл өз кезегінде
тәуекелдің жоғары дәрежесімен және инфляция мен дағдарыс шартындағы
анықтықсыздықты тудырады. Екіншіден,мемлекеттік кәсіпорындарға несиелер
бойынша ставкалар экономиканың баламалық секторынының несиелеріне
қарағанда төмен,ал өндірісті кеңейту мен жаңартуға берілетін несиелер
ставкасы, сауда – сатылымдық іс-шараларға арналған несиелермен
салыстырғанда төмен. Кәсіпорынның түрлі меншік формасын несиелеу кезінде
қарыз қайтарымдылығын қамтамасыз етудің түрлі формалары қолданылады:
сақтандыру,қайта сақтандыру, кепілдік , кепіл , алғашқы взнос.Коммерциялық
банктердің өзге де операция түрлеріне: еркін конверсиялынатын валютаға-
(40% активтер жатады) және банкаралық несиелердің(2% актив )
берілуі.Банктік операцияларды жаңа түрлерінің кең таралымға ие
болмағандары: құнды қағаздар мен пайларға (0,5-0,6% активтер)
салымдар,трасталық операциялар, лизинг.Шаруашылық органдар мен банкілік
несиелерден басқа, коммерциялық банктер қаражатының маңызды бөлігі ҰБ-тің
корреспонденттік және резервтік шоттары мен кассаларда(15-16%)
орналасқан.Банктер қаражатының қайнар көздері ішінен кәсіпорындардың
ағымдағы және есеп айырысу шоттарындағы қаржыларды, басқа банкілердің
несиелерін, ең алдымен ҰБ-гі,банктердің меншікті қаражаттарын ерекшелеп
көрсетуге болады.Несиелер бойынша пайыздық ставканың өсуіне ҰБ-гі есептік
ставканың жоғарылауы әсер етеді.Қазіргі күнде мынадай жағдай қалыптасты –
Қазақстандағы банктік мекемелер ешқандай салыстырмалы мамандандырусыз
әмбебаб банктер сияқты жұмыс істейді.

Корпоративтік клиенттерге қызмет көрсетудің есеп айырысу сферасы
кемшін сипатта. Өз шоттары арқылы қаражаттарды сақтайтын немесе өткізетін
ірі клиенттердің арасында нағыз бәсекелік күрес жүреді.

Нарықтық қатынастар жағдайында елдегі банктік несиелік саясаттың
нәтижелігін,тұрақтылығын және иілгіштігін қалыптастыру - біздің еліміздің
экономиканы реформалаудың маңызды мақсаттарының бірі.

Банктер өндіріс күштердің дамуын ынталандырады, ғылыми - техникалық
прогреске жетудің негізінде ұдайы өндірісті кеңейтуге арналған капитал
көздерін қалыптасуын тездетеді.Несиесіз фермерлік
шаруашылықтардың,шағын және орта кәсіпкерлік кәсіпорындарының жылдам және
мәдениетті қалыптасуын қамсыздандыру, кәсіпкерлік қызметтің басқа түрлерін
мемлекеттің ішінде және сыртқы экономикалық кеңістікте енгізу мүмкін емес.

Қазіргі заманғы банкілік несие беру жүйесі нарықтық
қатынастарды құру мен дамытуға, өндіріс нәтижелілігінің жоғарылауына,
мемлекет экономикасын нығайтуға, айналымдағы ақша массасының дәлелсіз өсу
шегі шек қоюға, инфляциялық процестерді қақпайлау және ұлттық валютаны
нығайтуға бағытталған.

Банкілік қызмет көрсету кәсіпорындарының, ұйымдарының,
фирмалардың, мекемелердің және тұрғындардың несие жүйесінің жұмыс жасауы
шаруашылық құрылымдарының дамуында маңызды роль атқарады. Банктік
механизмнің нәтижелілігі мен үздіксіз жұмыс жасаулары тек қана дер кезінде
алынған бөлек шаруашылық бірліктерінің құралдарына емес, сонымен қатар
бүткіл елдің экономикалық даму екпіндері тәуелді болады.

Ең алдымен, өндіріс процесінің үздіксіздігі мен өнім өткізуді
қамтамасыз етуде несие зор рөл атқарады.

Кәсіпорындардың,ұйымдардың және басқа да шаруашылық жүргізуші
субъектілердің несиеге деген қажеттілігі - өнімді өткізуден түсетін
қаражаттардың түсу уақыты әрқашанда еңбекақы төлеу мен қызметтерге
төлемдер, материалдық құндылықтарды алуға кететін шығындардың пайда болу
уақыттарымен сәйкес келмейді. Бұл шығындарсыз өндірістің тоқталуы
мүмкін.

Сондай қаражаттардың барысы мен оларға қажеттілік арасындағы уақытша
қайшылық несиенің көмегімен шешіледі ,яғни несиенің негізінде өнімді
өткізу мен өндіріс процесінің үздіксіздігі қамтамасыз етіледі .

Құралдарға уақытша қажеттілік өндіріс маусымдылығымен және өнімнің
жеке түрлерін тұтынуға орайлас пайда болады. Өндіріс шығындарындағы
маусымдық келеңсіздік өндіріс кеңеюінің маусымдық уақытында жабылатын
несиенмен өтеледі.

Банк негізгі қорларға( ғимараттар , салудың ), жаңа, біршама
жетілген жабдықтарды ойлап табуға,өндіріске жаңа технологияларды нақты
енгізуге және т.б. арналған қаражат көзі ретінде өндірістің кеңеюінде үлкен
рөл атқарады.Аталған мақсаттарға несиені қолдану бюджеттік қаржыландырумен
салыстырғанда артықшылық сипатқа ие. Себебі, капитал салымдары үшін
қайтарылмайтын қаржыландыру шотында қаражаттарға қажеттілікті анықтау
кезіндегі шаруашылық жүргізуші субъектілердің толыққанды неғұрлым көп
қаражат алуға ұмтылуы мүмкін және ешкім оның қайтаруын талап етпейтіндіктен
оны бақылаусыз,тиімсіз жұмсау іске асады. Ал несиені қолдану кезінде
мұндай ұмтылу шығарылады, өйткені қарызға алынған қаражаттар
қайтарылады,соған қоса ол үшін пайыздар төленеді. Несиенің алыну көлемі
қаншалықты көп болса,соншалықты үлкен соманы қайтарып беру және пайыздардың
үлкен мөлшерін төлеу керек болады.

Әйтеуір , екінші деңгей банкілері ақшалы айналдыру сферасында маңызды
рольді ойнайды . Несие операциялармен бар болғаны ақшалардың орнын баса
тұру функциясын орындай , несие ақшалардың көпшілік азаюына жағдай жасайды
, орнында болғандардың айналдыруда , не қалғаны бірдей шарттар жанында
ақшалы айналым ұйымдарына позитивтік білінеді . Сонымен қатар , айналдыруға
бар болғаны ақшалардың түсу және алып тастау оларды айналдырудан несие
негізде болады , себебі ақшалардың беруі клиенттерге , сонымен қатар ақшалы
құралдардың шоғырлауы несие операция өзімен банкілермен ұсынады .
Құралдардың клиент шотында бірінші оқиғада ақшалар бар болатын шектерде
береді , немесе өзімен несиеге көңіл бөлулердың барысы туралы куәландырады
, ал клиент шотында құралдардың қалдықтардың білімі нәтижесінде сондай
көңіл болу екінші оқиғасында көрінеді . Ескеруге ереді , не құралдардың
алғашқы білімі клиенттердің шоттарында қарыздардың беру нәтижесінде болып
отырады .

Қазіргі уақытта сфера мәнсіз тарылып кетті , және бюджеттік
қаржыландыру көлемдері қысқарды . Мемлекет қажеттіліктері ( бюджет )
кәсіпорындардың , фирмалардың және басқа шаруашылық жүргізуші
субъектілердің , сонымен қатар жеке тұлғалардың ( жеке кәсіпкерлердің ,
халықтың ) ұйымға арналған инвестицияларда және өндіріс кеңейтулері және
басқа мұқтаждықтар банкілердегі несие шотының көмегімен жүзеге асырылады .
Сонымен қатар , бөлек шаруашылық сұрақтардың шапшаң шешімінде несие
мағынасы күшейеді.

Нарықтық экономиканың дамуымен несиелік қатынастарды кеңеютудің басқа
да мүмкіншіліктері пайда болды. Сонымен қатар , коммерциялық және
ипотекалық несиелер ,вексельдер қайта туылған болатын, сондай-ақ , кепілге
қою негізінде несие берілетін акцияларды және басқа құнды қағаздарды
шығару.

Инфляция жағдайында банктік жүйенің ролі де өседі , себебі
несиелендіру көмегімен айналымдағы ақша массасын реттеу іске асады,сонымен
қатар ақшалық бірліктің сатып алушылық қабілетінің тұрақтылығы сақталады.

Қазақстанда кең ауқымды таралымды ақша формасындағы тұтынушылық несие
алып отыр ,ол сондай сфераларды қамтиды ,яғни тұрғын-үй құрылыстары
сияқты, автомобильдер мен басқа да ұзақ пайдалану заттарын алу. Толықтай
алғанда,тұтынушылық несие көлемі тұрғындардың өмір сүру деңгейі мен
кәсіпкерлердің өнімді өткізудегі төлеуді кейінге қалдыру қабілеттілігімен
анықталады.

Қазіргі шарттарда нарықтық экономиканың дамуы, Қазақстандағы банктік
жүйені реформалау, несие беруімен байланысты барлық сұрақтар екінші
деңгейлі банктермен,олардың несие саясатымен сәйкестікте дербес
қарастырылып,шешіледі.

Банктің даму стратегияларының қабылданғанын есепке ала
отырып,және елдегі экономикалық жағдайдың қалануымен несиелік саясаттың
негізгі приоритеттері мыналыр болып келеді:
1) коомерциялық қысқа мерзімді несие беру облысында :
• сауда,өндіріс және т.б. сфераларындағы шағын және орта кәсіпкерліктің
дамуы .;

• сауда ;

• өнеркәсіп , энергетика , байланыс , көлік , халы тұтынушылық тауарларының
өндірісі ;

• денсаулық қорғау ;

• ауылшаруашылық өнімді өндіру және өңдеу ;

• банкаралық қысқа мерзімді несиелердің берілуі ;

2) құжаттық несиелік операциялар облысында :

• кепілдіктер беру және банк – контрагенттердің кепілдіктерін қабыл алу,
аккредитивтерді ашу және банк- серіктестіктерімен шығарылған
аккредитивтердің расталуы;

• клиенттердің вексельдерді авалирлеулері ;

• клиенттердің вексельдерді қабылдауын есепке алу;

3) инвестициялық несие беру облысында :

• күнделікті сұраныс тауарлары өндірісінің қысқа мерзімді және орта
мерзімді жобаларын дамуын қаржыландыру ;

• әлемдік стандартты сапаға сәйкес,өнім өндірісінің орта – және ұзақ
мерзімдік сала аралық жобаларының дамуын қаржыландыру.

Инвестициялық несие беру облысында жобалар болып есептеледі :

• есені қайтарудың жеткілікті қысқа мерзімі ;

• өнім өндірісінің сыйымды және сенімді тұрмыстық нарығын,шикізатты
жеткізудің тұрақтылығы мен жинақташы бұйымдарын жасаумен және жаңарту.

• құрал-жабдықтарға қаржылық лизингті қолданумен ;

• жаңа, сонымен қатар қайта жасауға жеңіл , тамақтық , ұн – жармалық,
полиграфиялық , фармацевтикалық,шағын және орта бизнес жобаларын кірістіру
негізіндегі басқа да өнеркәсіп салаларының қатарына импортты ауыстырылымы
бар өндірістерді жасау мен жаңарту ;

• Қазақстан Үкіметімен және халықаралық ұйымдармен қаржыландыру ұсынылып
отырғандар рентабелді жобалар.

Қазіргі уақытта нарығындағы төлемқабілетті сұранысы бар халықтың
несие - қаржылық сфералардың кеңейтуге арналған ұзақ мерзімді тұрғын-үй
ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуы мен ақшаларды мобилизациялау бар
нарықтық механизмдердің даму шарттарын құру есебінде жақсы алғы шарттар
көрініс табуда.

Бұл жүйенің енгізілуі мен дамуы ұзақ мерзімді
ипотекалық несиелеу түрінде берілген,ашық нарықтағы қаражаттар есебінде
тұрғындарға дайын үй алуға мүмкіндік береді.

Пәтер-үйлік құрылысты қаржыландыру механизмін, халықтың кең қабатты
пәтер-үйлік проблемаларын шешу,пәтер-үйге бағалардың төмендеуі және тұрғын-
үй құрылыстарына ынталандыруларды қалыптастыру мақсатында - Қазақстан
Республикасының Үкіметі қаулысымен Қазақстан Республикасындағы ипотекалық
несиелеу жүйесінің дамуы мен пәтер-үйлік құрылысты ұзақ мерзімді
қаржыландыру Концепциясында мақұлданған болатын.Аймақтық экономиканың
дамуындағы банктердің ролі оның экономикаға, мемлекеттер және халықтың
қолдануларына арналған нәтижелермен, сонымен қатар нәтижелер іске асатын
әдістердің ерекшеліктерімен сипатталады.

1.2 Банк секторының аймақтардың дамуына әсері
Облыс аумаќтарындағы дислокацияланғандар барлық банктер, іс жүзінде
әкімшіліктермен өзара түсіну туралы Меморандумға ќол ќойды.Оның негізгі
маќсаты - әлеуметтік - экономикалыќ жағдайды жаќсартуға,жұмыс және ќызмет
көрсету, тауарлар өндірісін дамытуға көмектесетін экономика аймағына
инвестицияларды тарту.
Банкирлар және облыс әкімшілігі экономика аймағындағы басты
секторларда шағын бизнес бойынша , ұзаќ мерзімді өнеркәсіптік және
ауылшаруашылыќ жобаларды қаржыландырып отырудың бірлескен бағдарламаларын
жасауды жоспарлайды.Баршаға мәлім болғандай,тек нақ осы сфералар аќшаларға
әсіресе мұќтаж,десекте мұндағы капитал салымдарына мұқтаждық,айтарлықтай
үлкен.

Жергілікті кәсіпорындар үшін бизнес дамуына қаражаттарды толықтырудың
неізгі көзі – бұл банктік несиелер.Біраќ орта және шағын бизнем-
құрылымдары банктен несиені үнемі ала бермейді.
Себептері бірнеше,соның бірі - несие беру
шарттары мен несиелік негіздемелер туралы ақпараттың жетіспеушілігі.

Соңғы жылдары,Казкоммерцбанк ААҚ, ЦентрКредит Банкі ,Банк
ТуранАлем ААҚ сияќты банктік ќұрылымдар
экономиканың нақты секторларын белсенді несиелейді.Сол
үшін де олар, халыќаралыќ ќаржылық ұйымдардан қаражаттар тартады,шағын
бизнес кәсіпорындарын сүйемелдеу бағдарламалары бойынша ЕҚҚДБ мен ӘБ-тің,
ауылды сүйемелдеудің жекешелендіру бағдарламалары бойынша АзДБ-нің несиелік
сызықтарына қызмет көрсетеді, және басќа белгілі ќаржылық институттармен
бірге ќызмет істейді.

Екінші деңгейдегі банктер шағын және орта бизнес
субъектілерін несиелендіруге бірдей қатыспайды.
Біршама үлесті салмақты, Ќазаќстан халыќ банкі,
Казкоммерцбанк,ЦентрКредитБанкі сияқты банктер алады.Мысалға,
ЦентрКредит банкімен қазір Маңғыстау облысында лизингктік , құрылыстық ,
ауылшаруашылыќ , шағын және орта бизнестің даму бағдарламалары
несиелендірілуде.
Казкоммерцбанкі Аќтау қаласындағы жаңа ќонаќ үй құрылысына $20 млн .
пайдалануына береді, ќонаќ үйлердің құрылысы бүгінде еліміздегі мұнай
орталығы - Аќтау болып келетін жалпы инфрақұрылым дамуының ќажетті
бөлімі.
Халыќ жинақ банкі,сонымен ќатар орта және шағын бизнесті несиелендіру
бойынша бағдарламаларды,мұнай алушы комплекстер,энергетика мен құрылыстың
ұзаќ мерзімді жобаларын, Маңғыстау облысының басқа да өнеркәсіптерін
ќаржыландыруға атсалысуда.

Сонымен ќатар,Халыќ банкі арнайы өңделген тарифтармен аймақтағы
бюджеттік кәсіпорындарға кешенді есеп айырысу - кассалық ќызмет
көрсетуді дамытуды, төлем жүйесін дамыту, коммуналдыќ төлем жүйесін
ыќшамдауды жоспарлайды.
Халық банкінің Маңғыстау бөлімдік желісі 5 аудандыќ және
18 есеп айырысу - кассалық бөлімдерінен тұрады. 2006 жылдың 1
мамырында шағын бизнеске пайдалануға берілген несие көлемі - 4 млрд . теңге
жоғары соманы құрады.Бүгінгі таңдағы облыста барлығы 319 жоба
несиелендірілген.
2006 жыл маусым айын 2005 жылдың желтоќсанымен салыстырғанда ұлттыќ
валютада несие бойынша сыйлыќ беруінің орта салмаќты ставкасы заңды
тұлғаларда 16,1% -дан 13,5%-ға дейін(2006 ж. маусымы- 18,1%), жеке
тұлғаларға -23,4%-дан 22,8%-ға дейін (2006 ж. маусымы- 22,8%) төмендеді.

Бүгінде банктер клиенттерге банктік қызмет көрсетудің түрлі
дағдылы,сондай-ақ дәстүрлі емес өзінің қызмет ету аясын айтарлықтай
кеңітті.

Шаруашылық жүргізуші субъектілер мен тұрғындардың сауалдарын
қанағаттандыруға ұмтыла отырып,банктер өзіндік инновациялық қаржылық
өнімнің белсенді түрде жасақталуы, клиенттерге кешенді қызмет көрсетудің
бүтіндей бағдарламаларын ұсынуда: еңбекақылық несиелер,мултивалюталық
төлем карточкалары,активтерді басқару бойынша қызметтер, интернет –
банкинг,сейфтік қызмет көрсетулер,қаржылық лизинг қызметтері.

Бүгінгі күні
Манғыстау облысының экономикасы айқын көтерілу үстінде.Облыс
аймағы экономикасының барлыќ сфераларында дамудың тұрақты өсу шегінің
екпіндері,міне бірнеше жылдан бері саќталып келеді.2004 ж.2006ж. өнеркәсіб
өндірісінің жыл сайынғы өсу көлемі
14,0%,8,6% және 17,0%,және соған сәйкес, ағымдағы жылдың бірінші жарты
жылдығында -9,4% құрады.
Маңғыстау аймағы Ќазаќстан облыстарының несие - ќаржылыќ сферасының
жоғары даму дәрежесінің, соның ішінде - банкілік сектордың бестігіне
кіреді. Аймаќ дамуының шапшаң өсу шегін ескере отыра,ірі отандық
банкілердің көпшілігі өзінің болуын қаматамасыз етуге және өз капиталын
аймаќ дамуындағы ең тиімді бағыттарда жұмсауға талпынады.
Экономикалыќ субъектілер мен біздің облыс халқы үшін келесідей
ќызмет атқарушы ең көрнекті екінші деңгейлі банктердің болып табылады:

- ТуранАлемБанкі ААҚ филиалының Аќтау ќаласында үш есеп-айырысу-кассалық
бөлімі бар;
- Халық жинақ банкі ААҚ филиалының
облыста 6 офисі және аймаќтың барлыќ аудандыќ орталыќтарында
13 есеп айырысу -кассалық бөлімшелері бар ;
- Казкоммерцбанкі ААҚ филиалының Аќтау ќаласының орталығында
офисі және Жанаозен қаласында есеп айырысу-кассалық бөлімшесі бар.

Маңғыстау облысындағы депозиттік нарықтың даму динамикасы соңғы
жылдары өсу шегінің тұраќты тенденциясын иемденуде.Депозиттік нарықтағы
мұндай жағдай аймаќ экономикасындағы ќол жеткен жалпы оңды
нәтижелердің,шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық жағдайының
жақсаруы,тұрғындардың табыстарының өсуі негізінде пайда болды.

Нәтижесінде кәсіпорындар мен ұйымдарда өзінің
айналым қаражатын тек қана өсіріп қоймай,сондай-ақ оларды депозиттік
шоттарда шоғырландыруға мүмкіндік туады.

Сонымен ќатар , адамдар ақша тек қана жинақ құралы
емес,соған қоса кіріс көзі бола алатындықтарын,және өз қаражаттарын
шұлыќтарда ұстағаннан көрі,банкте сақтаған тиімді екендіктерін түсінді.

Сөзсіз,банктердің депозиттыќ базасының өсу шегіне жеке
тұлғалардың салымдарды сақтау жүйесінің қызмет көрсетуі де маңызды ыќпалды
етеді.

Аймаќтағы экономикалық жағдайдың тұрақты жақсаруы,тұрғындардың табыс
деңгейінің өсуі,халық санының өсуі – бұл аталғандардың жиынтығы алдағы даму
үшін қажетті потенциалы бар облыстың депозиттік нарығындағы банктер үшін
қызмет аясын кеңейтеді.
Аймақ экономикасының позитивтік даму фонында - экономиканың нақты
секторындағы кәсіпорындар қызметінің жақсаруы, халыќтың әл-ауќатының
жоғарылауы кәсіпорындар мен тұрғындардың несие қабілеттілігіне оңды әсер
етті.Сол себепті банктік несиелерге потенциалды сұраныс,сондай-ақ
ипотекалық және тұтынушылық несиелерге де сұраныс артты.

Аймаќ экономикасы өсуінің дұрыс динамикасы еңбек аќының
жоғарылауына арналған және халыќ әл-ауќатының көтерілуіне жағдай
туғызады.Маңғыстау облысы – үнемі өсу үстіндегі тұрғындардың жоғарғы табыс
деңгейін иемденуші аймаќтардың бірі. Статистикалық мәліметтер
бойынша,бір жұмысшыға арналған орташа еңбек ақы 2006 жылдың қаңтар-маусым
айларында облыс бойынша – 55 548 теңгені құрады немесе бүткіл Қазақстан
бойынша 1,8 есеге көбірек.

Қазіргі уақытта банктер арасында әлеуетті клиенттер үшін бәсекелестік
жүріп жатыр,сол үшін де тартымды депозиттік бағдарламалар құрылып,қаражатты
салуға тиімді шарттар ұсынылуда.

Банктерде және төлем карточкалар нарығында да белсенді жұмыс
атқырылуда,төлем карточкаларын ұстаушылар саны өсуде,банкоматтар мен
постерминалдар желісі кеңею үстінде.

Соңғы екі жарым жыл
ішінде банктердің банкоматтар саны 1,7 есеге,постерминалдар 2 есеге
ұлғайды.
01.07.06 жылдың нәтижесі
бойынша облыста 102 банкомат,39 импринтерлер және 201 постерминалдар, соның
ішінде 154 сауда терминалдары 116 сауда және қызмет көрсетуші ұйымдарда
қондырылған.

Соған ќарамастан,төлем карточкалары ұстаушыларға төлем көлемі мен
олардың санына байланысты банкоматтардан қолма-қол ақшаларды алуға негіз
болды, ҚРҰБ мәліметтері бойынша ІІ кварталда қолма-қолсыз төлемдер сомасы
мен санының өсуі, банкоматтар арқылы(113,6% және 118,4%) қолма-қол ақша
алу операцияларының көлемі мен санының өсуіне қарағанда жоғарғы
екпінмен(142,8% және 162,8%) өтіп жатты.

Банктер қаржылық қызмет көрсету сфераларындағы қызығушылық баланстарына(
өздері және клиенттерінде ) жету үшін осы шарттарда клиенттермен қарым-
қатынас бойынша белсенді саясат жүргізуге міндетті болады.

ІІ Бөлім ЖаҺандану жағдайындағы Халық Банкіндегі банктік технологияның
дамуына талдау.

2.1 ХалықБанкі АҚ-ның қаржы-шаруашылық қызметіне талдау

Қаржылық жағдай - ресурстардың бар болуы,орналастырылуы және
қолданылуы,банктің қаржылық тұрақтылығын көрсететін көрсеткіштер жүйесі.Ол
төлемге қабілеттілікпен, табыстылықпен, капитал мен активтерді қолданудың
тиімділігімен сипатталады.

Коммерциялық банктердің кірістері мен шығыстарын бағалаудың негізгі
әдістері ретінде кіріс пен шығыс динамикасының талдауы,сондай-ақ кіріс пен
шығыс деңгейіне сәйкес анықталатын,қаржылық коэффициенттердің есеп берілуі
де кірістіріледі
№ 6 таблицаны қарастыру негізінде бізге мәлім болғандай,2003 жылдағы Банк
активі 48,9% өсіп, 193,3 млрд. тенгені құрады,ал капитал 2 есеге дейін
(14,2 млрд. тенге) ұлғайған.Активтер мен капитал өсімі ссудалық
портфель,сондай-ақ бағалы қағаздардың өсуі есебінде болып отыр.

Таблица № 6. 2002 –ден 2003-ке дейінгі аралықтағы бухгалтерлік баланс
мәліметі.
№ Көрсеткіштер 2006 2007 Ауытқушылықтар
пп с 2002-2003гг.
Жыл соңындағы қорытынды

(млн тенге)
Банктің барлық активтері 144720785 193894879 49174094
2 Клиенттерге берілген 8733441 13008226 4274785
қарыздар мен аванстар
3 Міндеттемелер 120220669 175095058 54874389
4 Акционерлік капитал 5422600 9669707 4247107
5 Меншік капитал 10669033 19981013 9311980
6 Сыйақы бойынша таза кіріс 10840152 15323669 4483517
7 Сыйақымен байланыссыз 7293020 11148450 3855430
кірістер
8 Жиынтық табыс 18133172 26472119 8338947
9 Бағалы қағаздар 1520145 1860556 340411
10 Таза түсім 3110000 187120000 184010000
(салық салудан кейінгі)
11 Депозиттер бойынша 4153290 6189032 2035742
пайыздық шығындар
12 Басқа қарыздық 288472 406961 118489
міндеттемелер бойынша
пайыздық шығындар
13 Сыйақыны төлеумен 5022799 7516931 2494132
байланысты шығындар(%)
14 Сыйақыны төлеумен 8408574 10170487 1761913
байланыссыз шығындар

Рисунок № 5. Халық Банк ААҚ активтері мен
меншік капиталының өсуі.

2003 жылы Банк тартымды қаржылық құралдардың дефициті кезіндегі ішкі
қор нарығының толасты өтімділігі шартында бағалы қағаздар портфелін
қалыптастырды.

Салықтық жеңілдіктер арқылы берілетін арзан өтімді құралдарды алу
мүмкіншілігін ескере отырып,Банк мемлекеттік бағалы қағаздар нарығында
салыстырмалы үлкен көлемді операцияларды нақты жүргізуге тиіс болады.

Және де корпоративтік
бағалы қағаздармен операциялар ауқымы, сондай-ақ нәтижелі өтімділіктегі
көрсетілген өндірістік құралдармен ұсыныс көлемінің өсу мөлшерлемесі де
кеңейе түспек.

Клиенттерге берілген коммерциялық қарыздар мен аванстар көлемі есеп
берудегі 2002 жылда - 87,5-тен 2003жылы 130млрд. теңгеге дейін өсті.

Рисунок № 6. Клиенттерге берілген займдар мен аванстар деңгейі.

Соған қоса,кәсіпорындар мен компанияларға берілген несиелер сомасы –
шамамен портфельдің 94% немесе 124,9 млрд. тенгені құрады.
Басып озар
деңгейдегі несиелік портфельдің жалпы өсімімен салыстырғанда жеке
тұлғаларды несиелендіру ұлғайды.Есеп беру жылында жеке тұлғалардың несиелік
портфельі 70%-ға дейін өсіп,және де 7,5 млрд. тенгені құрады. Несиелік
портфелдің өсу шамасына инфляцияның төмен деңгейі,экономикалық өсімге
тенденцияның дамуы және халықтың нақты табысының жоғарылауы әсер етеді.

Банк несиелік тәуекел деңгейі бойынша ҚР-ның Ұлттық Банкінің барлық
реттеуші нормативтерін орындайды.
Негізгі құралдың амортизацияға шегерілуі 2003 жылдың 31
желтоқсанында 7,0 млрд . теңгені (3,7% активтер сомасы ) құрады.Олардың
өсімі 3,3%-ға жетті.Бағалау кезінде жыл басындағы 9,3 млрд.теңге түсімі бір
жыл ішінде 1,5 млрд . теңгені құрап,ал шығысы 0,5 млрд. теңгеге жетті.

Түсімдердің негізгі бөлігі (47,6%)
банкингтің технологиялық жаңарту процесін көрсететін компьютерлер мен құрал-
жабдықтарға түседі.Есеп беру жылының соңында амортизация құны 3,2 млрд.
теңгені құрады.Негізгі құралдардың базасы әлі де өсу үстінде,өйткені банк
үнемі жаңа технологияларға қаражаттар тартады,ал басқа да активтер мен
баланстан тыс міндеттемелер өсімі ұлғаю жағына өзгерді.Тәуекелмен
байланысты активтер мен баланстан тыс міндеттемелердің жалпы сомасы 2003
жылда 239,9 млрд. теңгені құрй отырып, 52,2%-ға өсті.Банк ресурстарды
тиімді орналастыру мақсатында активтердің орынды құрылымын
ұстанады.2003жылдың 31 желтоқсанында ақша мен оның эквиваленті,міндетті
резервтер және жоғары өтімді бағалы қағаздар валюта балансының 26,3% және
тәуекелді баланстан тыс міндеттемелер мен жиынтық активтер сомасының 20,8%
құрады.

Банк тәуекелді активтер бойынша мүмкін болатын
шығындардың толыққанды резерв көлемін қалыптастырады.
Тәуекелдерді
басқаруды жетілдіру бойынша Банк тарапынан жүргізілетін жұмыстар
потенциалды тәуекелдерді жан-жақты бағалауға жағдай жасайды және аталған
факторлардың ықпал етуін әлсіретеді. Әрекет етуші Несиелік саясатқа
сәйкес,үнемі конъюнктура өзгерісінің тұрақты мониторингі жолымен,жіберілген
потенциалды шығындардың сәйкес лимиттерін бекіту,жіберілген маржа
деңгейінің төмендігі және берілген қарыздарды қамтамасыз ету талаптарының
өзгерісі нарықтық тәуекелдердің деңгейін бағалау ылғи жүргізіледі.
Нәтижелер Несиелік комитетпен орналастырудың базалық ставкасын есепке алу
мен ресурстарды тарту,берілетін несиелер көлемі мен жеделділілікті есепке
алғанда несиелік жоспардың жасақталуы кезінде ескеріледі.Валюталық бағам
ауытқушылық тәуекелінің әсерін басу үшін әрбір валюатның түріне сәйкес
позиция лимиттері бекітіледі.Валюталар тәуекелінің мониторингі күнделікті
негізде жүзеге асып отырады.Активтер базасы мен несиелік тәуекелдердің
өсуінен тыс, және банк міндеттемелері де болады.Банк міндеттемелерінің
жалпы сомасы есеп беру кезеңінің соңында 45,6%-ға өсіп, 175,1 млрд.
тенгені құрады.Міндеттемелердің жалпы сомасындағы клиенттер салымының үлесі
77,3%-ды құрайды,ал олардың көлемі 135,4 млрд. тенге деңгейіне
жетті.Активтердің өсімі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.