Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық декларациясы
Жоспар:
Кіріспе
І. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ
1.1. Корпорациялық табыс салығы зерттеушілер және салық салу
обьектілері
1.2. Корпоративтік табыс салығы туралы декларация
1.3 Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы
ІІ. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ СУБЬЕКТІЛЕРІНІҢ ӘКОНОМИКАЛЫҚ
МҮДДЕЛЕРІНЕ ӘСЕРІ
2.1. Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу
субьектілері
2.2. Корпоративтік табыс салығының обьектілері мен субьектілері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
ТҮЙІНДЕМЕ
Кіріспе
Табыс салығы ежелгі және классикалық салық тұрлернің бірі. Ол негізгі
таралымын X1X және XX ғасырларда Батыс Еуропа елдерінде алды.
Қазақстан Рсспубликасында табыс салығы Қазақ КСР азаматарынан, шетел
азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалардан табыс салығы тұралы Заңымен
1991 жылдан бастап енгізілді Заңды тұлғалар табыс салығын 1994 жылдан
бастап 2001 жыл аралығында төледі). 2002 жылдан бастап табыс салығы
корпоративті табыс салығы деп аталатын болды.
Корпоративті табыс салығы мемлекетік бюджедтің кіріс бөлігі мен маңызды
бабы болып табылады. Бұл салықтық реттеудің негізгіқұралы болып табылады.
Өйткені кез-келген кәсіпкерлік кызметтің түпкі мақсаты пайда алу, яғни ол
жылдық жиынтық табыстан барлық шегерімдер мен бюджетке төленетін
салықтарды алып тастағанға тең.
Корпоративті табыс салығындағы реттеушілік бастамасы, экономикалық және
әлеуметтік тиімділікке жету мақсатында салық төлеушшерді әр түрлі
жеңілдіктермен және санкциялармен манипуляциялау мүмкіндігінде корытылады.
Корпорациялық табыс салығының функциясы әр түрлі. Ол бюджеттің кіріс
бөлігінің кайнар көзі каржылық пропорциялардың және жалпылау процестерінің
реттеушісі; экономикалық өсу ырғақтылығы; кәсіпкерлік қызметті экономикалық
ынталандырудың тұтқасы; басқару құралы; шаруашылықтың экономикалық
шарықтарын тузеудің нақты формасы болып табылады.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері табыстарға салық
салудың үш схемасын пайдаланды. 1994 жылдың акпанына дейін Қазақстанда
салық салу ретінде пайда және кірісі болды. 1995 жылдың ішілдесінен бастап
2001 жылдың аяғына дейін салық салу субьектісі ретінде, салық салынатын
табыстан табыс салығы енгізілді, ал 2002 жылдың қаңтарынан бастап салық
салынатын табыстан корпоративтік табыс салығы алынды, осылайша, салық салу
жүйесінде жаңа категория - корпорацивтік табыс салығы пайда болды, бұл
экономикасы дамыған елдердің тәжірибесімен тексерген.
Корпоративті табыс салығын төлеушілер болып мемлекеттік мекемелер мен
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкті қоспағанда, Қазақстан
Республикасының резидент Заңды тұлғалары, сонымен қатар Қазақстан
Республикасында өз кызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе
Қазақстан Республикасының көздеген табыс алатын резидент емес заңды
тұлғалар болып табылады (бұдан әрі бөлімі бойынша салық төлеушілер). Сондай
- ақ Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған Салықтар мен бюджетке
төленетін баскада міндетті төлемдер тұралы Заңына сәйкес арнайы салық
режимін қолданатын Заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлейді.
Корпоративті табыс салығы салынатын объектілер келесілер болып
табылады:
салық салынатын табыс, түзетулер есебімен әрекет ететін Салық Кодексімен
карастырылған, жылдық жиынтық табыс пен шегерімдер арасындағы айырмашылық
ретінде анықталады;
төлем көздерінен салық салынатын табыс;
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы өз кызметін жүзеге асыратын
резидент емес Заңды тұлғаның таза табысы.
Корпоративті табыс салығын есептеу механизмге сәйкес, келесідей формула
қолданылады:
Қазақстандық кәсіпорындарындағы салық.
Тіркелген активтердің құнын анықтау ушін, негізгі құралдардың бастапкы
құнына, оларды алуға, есептеуге, құрастыруға, орнатуға, сонымем қатар
олардың құнын артыруға кеткен шығындар қосылады.
Құрастырушылар мен қатысушылар жарғылық капиталға өздернің негізгі
құралдарын салым ретінде салғанда, аталған құралдардың бастапқы құны
Қазақсған Республикасының азматтық Заңнамасына сәйкес анықталады.
Негізгі құралдарды кайтарымсыз түрде алу барысында олардың бастапқы
құнымен кабылдау — беру мәліметтері бойынша анықталады. Бірақ олардың құны
нарықтық құннан жоғары болмауы тиіс.
Магериалдық емес активтердің бастапқы құнына құрушылар мен
қатысушылардың шығындарын қоса, оларды алуға және құруға кеткен шығындар
жаткызылады.
Тіркелген активтер бойынша амортизациялық аударымдарды есептеу ушін
кестеден амортизациялық топтар қолданылады. Дегенмен амортизацияға
жатпайтын тіркелген активтер де бар. Оларға келесілер жатады:
жер;
муражай құндылықтары;
сәулет және өнер ескерткіштері;
ортак пайдаланымдағы құрылыстар, автомобиль жолдары, тротуарлар,
бульварлар;
аяқталмаған қүрделі құрылыс;
фильмкорына жататын объектінер;
Қазақстан Республикасы шама бірліктеріндегі мемлекетік эталондары;
Қазақстан Республикасынын 2000 жылғы қаңтарға дейін колданыста болған салық
заңнамасына сәйкес, бұрын құны толығымен шегерімдерге жатқызылған негізгі
құралдар;
Инвестициялық жоба шеңберінде эксплуатацияға енгізілген, тіркелген
активтер.
Корпорациялық табыс салығы. Амортизациялық шектеу нормалалары
№ Тіркелген активтердің атауы Амортизацияның шектеу
нормасы (%)
1 Мұнай, газ ұнғымаларын және беру 10
кондырғыларын қоспағанда. ғимараттар,
құрылыстар
11 Мунай, газ өңдеу машиналары мен жабдықтарын,25
сондай-ақ ақпаратты өндеуге арналған
компьютерлер мен жабдықтарды қоспағанда.
машиналармен жабдықтар.
111 Ақпаратты өңдеуге арналған компьютерлер мен 40
мен жабдықтар
1V Басқа топтарға тіркелген активтер, соның 15
ішнде мұнай, газ ұңғымалары, беру
кондырғылары, мунай, газ өңдеу машиналарымен
жабдықтары
Қазақстан Республикасының аумағында алғаш рет пайдалануға берілген,
тіркеудегі активтер бойынша жер қойнауын пайдаланудың бірші салықтық
кезеңшде осы тіркелген активтерді, жылдық, жиынтық табыс алу мақсатында,
кемінде үш жыл пайдаланған жағдайда амортизацияның ең еселенген нормалары
бойынша амортизациялық аударымдар есептеуге құкылы. Осы тіркелген активтер
пайдаланудың бірші салық кезеңінде топтың құндық бағансынан бөлек
ескеріледі. Келесі салық кезеңінде осы тіркелген активтердің топтық құндық
балансына қосуға жатады.
Салық кезеңнің басына қосымша әрбір амортизациялық топ бойынша топтық
құндық балансы деп аталатын соңғы сомаларды аныктауы кажет.
1 топтың құндық балансы қалған топтардың негізгі құралдарының
объектілері бойынша құндық балансы мен топтардың құндық балансынан тұрады.
І. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ
1.1 Корпорациялық табыс салығы зерттеушілер және салық салу
обьектілері
Бұл бөлімде табысқа салынатын салықтарды, оның ішінде корпорациялық
табыс салығы, жеке табыс салығы және әлеуметтік салықтың экономикалық
мазмұнына тоқтатаймыз
Сонымен табысқа салынатын салық — салық, төлеушілердің әр түрлі
табыстарынан түскен ақша-қаражаттарына салық салынады.
Көптеген мемлекеттерде заңды тұлғалардың табысына салынатын салық
(корпорациялық салық) компанияның таза пайдасынан үйлесімді салық
ставкасымен алынады. Салық салынатын таза пайда жалпы түсім мен процесс
барысында жұмсалғаншығындар арасындағы айырма негізінде аныкталады. Ал,
компанияның пайдасы бөлінетін және бөлінбейтін деген бөліктен тұрады.
Салық салу барысында бұл бөліктер өз алдына мынадай түрлерге топталады:
1. Классикалық жүйе, компанияның бөлінетін пайдасына кор-
порациялық және жеке табыс салығы салынады. Бұл жүйе негізінен Бельгия,
Люксембург елдерінде кеңінен таралған.
2. Компания деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі ең
пускала колданылады:
• әр түрлі ставкалар негізінде, әсіресе бөлінетін пайдаға салық
төменделген ставкамен салынады. Бұл жүйе Португалия, Австрия елдерінде
қолданылады;
• бөлінетін пайданы салық салудан ішнара босату негізінде. Бұл жұйе
Ирландия, Финляндия елдерінде қолданылады;
3. акционерлер деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі
дивидендтер түрінде колданылады:
• корпорациялық табыстан ұсталған-ұсталмағанына карамастан,
дивидендтерді салықтан босату;
• салық несиесі немесе импутациялық жүйеде дивидент жеке табысқа
қосылып есептеледі
4. Белінетін пайданы салықтан толығымен босату мынадай жүйеде
жүргізіледі:
• компания (Греция, Норвегия);
• акционерлер (Финляндия, Дания).
Салық салу барысында компаниялар резидент және резидент емес болып
белшеді.
Корпорациялардың пайдасына салық салудың импутаңиялық жүйесі -
корпорациялардың пайдасына қос салық салынуын жою мақсатымен енгзілген.
Бельгияда, Улыбританияда, Данияда, Ирландияда, Италияда және Францияда
қолданылады.
Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығы салықтардың
ішіндегі еңкүрделі және салық сомасы жағынан ең аукымдысы. Корпорациялық
табыс салығы бюджеттің 27,2 пайызын құрайды.
Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтын бұл түрі заңды
тұлғалардың табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталды. Кешннен атауы
езгерш, кыскартылды да, халықаралық стандартка сәйкес "корпорациялық табыс
салығы" деп аталынды.
Корпорациялық табыс салығын арнаулы салық режимін қолданатындарды
қоспағанда, салық салу объектілері бар Заңды тұлғалар төлейді.
Заңды тұлғалар екі топқа бөлінеді:
• коммерциялық ұйымдар;
• коммерциялық емес ұйымдар.
Коммерциялық ұйымдар дегеніміз - белгілі бір табыс көзі бар заңды
тұлғалар.
Коммерциялық ұйымдардың ішінде арнаулы салық режимдерін қолданатын
заңды тұлғалардың табыс салығын төлеуде өзіндік ерекшеліктері бар, бұл
мәселеге кешірек тоқталамыз.
Кірісті тазарту негізгі мақсаты болып табылмайтын және алынған таза
кірісті қатысушылар арасында білмейтін заңды тұлға коммерциялық емес ұйым
деп аталады.
Ал, коммерциялық емес ұйымдарға салық салу жөнінде алдағы тақырыптарды
баяндаймыз.
Корпорациялық табыс салығын төлеушілер:
• Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары (Қазақстан
РеспубликасыныңҰлттық Банкі мен мемлекет-тік мекемелерді қоспағанда);
• Казақстан Республикасында қызметтің тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын немесе Казақстан Республикасындағы кездерден табыс алатын резидент
емес заңды тұлғалар.
Корпорациялық табыс салығы бойынша салық салу объектілері:
• салық, салынатын табыс;
• төлем көзінен салық салынатын табыс;
• Казақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды тұлғаның таза табысы жатады.
1. Салық, салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығының бірші салық салу объекті — ол салық
салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығын төлеуін заңды тұлғалар ең алдымен салық
салынатын табысын есептеп алуы кажет.
Ал салық, салынатын табыс жыл жиынтық, табыспен және түзетулер
ескерілген, шегерімдер арасындағы айырма ретінде анықталады.
Ал, енді жылдық жиынтық табысқа тоқталайық.
Резидент заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезеңі ішінде
Қазақстан Республикасы және одан тыс жерлерден алынуға тиіс табыстардан
құралады.
Қазақстан Республикасында қызметті тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысына алдағы
уакытта тоқталамыз.
Жылдық жиынтық табыста салық төлеушінің барлық табыстары, оның ішінде:
1. Тауарларды (жұмыс, қызмет көрсету) енгізуден түскен табыс;
2. Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амор-
тизациялауға жатпайтын активтерді енгізу кезіндегі құн есебінен тусетін
табыс;
3. Мекемелерді есептен шығарудан түсетін табыс;
4. Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар;
5. Мүлікті жалға беруден түсетін табыс;
6. Казақстан Республикасының заңдарымен провизиялар жасауға рұқсат
етілген банктер мен банк операцияларынын жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;
7. Борыштық талап етуді басқаға беруден тусетін табыстар;
8. Кәсіпкерлік кызметін шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін
алынған табыстар;
9. Шығып қалған тіркелген активтер құнынын ішкі топтың құн
балансынан асып тусуінен алынатын табыстар;
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі накты шығыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың
асып тусуінен алынатын табыстар;
11. Ортақ үлесті меншіктен түсетін табыстан алынатын табыстар;
12. Бұрын негізгісі ұсталып, бюджеттен кайтарылған айыппулдардан
басқа, борышкерге салынған немесе ол мойындаған айыппулдар, есім пулдар
және санкциялардың (ыкпал шара) басқа да түрлері, егер бұрын осы сомалар
шегерліп тасталмаған болса;
Корпоративтік табыс салығы бойынша декларация енгізілгеннен кейін,
төленуге тиісті алдын ала төлем сомасының есеп айырысуы салық төлеуімен
тапсырылған құнмен бастап жиырма жұмыс уақытында, бірақ есептік салық
кезеңдері 20-сәуірден кешікпей берілуі қажет.
Басқа да жағдай немесе маусымдық сипаты бар жумыстармен байланысты
табыстар бойынша алдын ала төлемдер сомасын салық төлеуін Салық комитетінің
органдарымен келіседі
Салық төлеуші, салық кезеңі ішінде, өткен салық кезеңі унии
Декларацияны тансырғанға дейін төленуге тиістті алдын-ала төлем сомаларын
қоспағандағы, салық кезеңінің алдағы айлары ушін, алдын-ала төлем
сомаларының қосымша есеп айырысуындағы тузетулердің себептерін жазбаша
негіздеп тапсыруға құкылы.
Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны тапсырғанға дейін кезең
ушін төлемге жататын алдын ала төлем сомаларының есеп айырысуы, салық
төлеушімен салық кезеңінен 20-желтоқсанына дейін толтырылады және
тапсырылады.
Салық кезеңі қорытындысы бойынша залал алғап немесе Декларация
тапсырған қүннен 20 жұмыс қүн ішінде корпоративтік табыс салығы бойынша
салық салынатын табысы жоқ салық төлеушілер, сондай-ақ жаңа құрылған салық
төлеушілер мемлекетік тіркелу күннен кейін 20 жумыс қүн ішінде салық
органдарына салық кезеңі ішінде төленуге жататын болжамды алдын ала төлем
сомаларын көрсетуге міндетті.
Салық төлеуші корпоративтік табыс салығық төлемін өзі орналасқап жер
бойынша жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы кызмет жүзеге асырушы
Заңды тұлға бейрезиденттер корпоративтік табыс салығын толтыруда мекеменің
тұракты орналасқап жері бойынша жүзеге асырады.
Салықтық кезең ішінде төленген алдын ала төлем сомалары, салық кезеңі
үшін корпоративтік табыс салығы бойынша Декларацияда есептелген
корпоративтік табыс салығы төлемнің шотына есептеледі
1.2. Корпоративтік табыс салығы туралы декларация
Салық төлеуші салық кезеңінен қорытындысы негізінде, корпоративтік
табыс салығы бойынша біржола есеп айырысу (төлем) декларация тапсыру ушін
белгіленген мерзімнен кеш 10 жумыс қүннен кеш емес уакытта жүзеге
асырылады.
Салық органдарына негізделген жазбаша өтініш беру кезінде салық төлеуші
салық органның келісімімен, салық кезеңі ішінде салық кезеңінен алдағы
айлары ушін алдын ала көлем сомасының тузетілген есеп айырысуын тапсыруға
құкылы.
Өтіншті жазу кезінде ұйымның аты баспа әріптеріндей жазылады немесе
соған сәйкестіріп жолдарда Жарғыда немесе баска жарғылық құжатқа
белгіленген, Заңды тұлғаның ресми атауы арнаулы меншігімен немесе
компьютермен басылады.
Ұйымның орналаскан жерін көрсете отырып, салық төлеуші мекен-жайын
көрсету қажет: қала, облысы, көшесінің атынан кейін, құрылыс нөмірі, ал
бөлме болған жағдайда, оның нөмірін Егер салық төлеуші ауылдық жерде болса,
онда ауданы көрсетіледі
Егер Декларацияны тапсырғаннан кейін мекен-жайы өзгерсе, салық төлеуші
ол туралы салық орғанына хабарлауы кажет.
Салық қызметкер салық төлеушіге барлық салықтар қатынастары бойынша
пайдаланылатын тіркелім нөмерше береді. Бұл почта Декларацияның 100-деген
нысанында және оның барлық Ережелерінде келтірілген.
Егер салық төлеуші бірнеше банктің кызметін пайдаланса немесе бірнеше
шоты болса, онда Декларацияда орын болмай калған жағдайда, банктердің
аттары мен әр банктеп шоттардың немірі Декларацияға қосымша бөлек бетте
көрсетіледі
Егер Заңды тұлғаның тіркелуінен кейін бірінғай болып табылатын
Декларация тапсырылса, салық төлеуші Алғашкы декларация деген ұяны
белгімен белгілейді Заңды тұлғаның кызметін аяктаған, тоқтатқан немесе
жоймлмаған кезде Жойылғаннан кейінгі декларация ұясын белгілейді. Калған
жағдайда Кезекті декларация ұясы белгіленеді.
Салық кодексінің бабына сәйкес (13-бап, 1-тармақ) салық кызметінің
органы салық төлеушіге салық заңын бұзғаны үшін әкімшілік айыппул салуға
міндетті.
1.3. Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы
Корпорациялық табыс салығының ставкалары.
1. 1995 жылы 24 сәуірде Салық және бюджетке төленетін басқа да
меншікті төлемдер туралы Казақстан Республикасы Президенттің Жарлығына
сәйкес заңды тұлғалар үшін табыс салығының ставкалары:
• заңды тұлғалар салық салынатын табыстан 30 пайыз
• негізгі құралы жер болып табылатын занды тұлгалар оны "жекелей
пайдаланудан алған табысынан 10 пайыз келемінде төлеген еді.
2. Казақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі қаулысына сәйкес:
• занды тұлғалар салық салынатын табыстан 30 пайыз;
• арнаулы экономикалық аймактың аумағында тіркелген және кызметін
жузеге асыратын занды тұлғалар салық салынатын табысынан 20 пайыз;
• негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын занды тұлғалар оны тікелей
пайдаланудан алған табысынан 10 пайыз келемінде төлеген.
3. Бүгінгі таңдағы корпорациялық табыс салығының ставкалары:
• салык төлеушілер жүргізетін түзетулерді ескере отырып және
белгіленген тәртіппен шеккен залалдары сомасына азайтылған салық салынатын
табысынан 30 пайыз;
■ негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салык төлеушілер
жургізімен тузетулер ескерілген белгіленген тәртіппен шеккен залалдары
сомасына азайтылған салық салынатын табысынан 10 пайыз;
• резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы кезеңдерден алатын
табыстарын қоспағанда, төлем көзінен салық салынатын табыстар төлем көзінен
15 пайыз;
• Резидент еместердің Казақстан Республикасындағы көздерден алатын
табыстарына салык салу 4.4. такырыпта баяндалады;
• Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме аркылы кызметін жузеге
асыратын резидент емес занды тулганың таза табысы корпорациялық табыс
салығының үстіне 15 пайыздық ставка бойынша салық салынады.
Салық кезеңі.
Корпорациялық табыс салығы үшін күнтізбелік жыл салығы болып табылады.
Егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, ймын құрылу күнінен
бастап кунтізбелік жылдың аяғына дейін уақыт кезеңі ол ушін бірінші салық
кезеңі болып табылады. Бұл ретте ұйымның оның өкілдік органда мемлекеттік
тіркеуге алынған күн оның құрылған күн болып саналады.
Егер ұйым кунтізбелік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта
ұйымдастырылса, жыл басталғаннан бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқгалған
күнге дейінгі уақыт кезеңі ол ушін соңғы салық кезеңі болып табылады.
Егер кунтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылған ұйым осы жылдың аяғына
дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, өздігінен құрылған күннен бастап
тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейін уакыт кезеңі ол үшін салық
кезеңі болып табылады.
Салық декларациясы.
Арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлғаларды қоспағанда,
корпорациялык табыс салығын төлеушілер корпорациялық табыс салығы бойынша
декларацияны салық органдарына есептеген салык кезеңінен кейін жылдың 31
наурызынан кейін табыс етеді.
Корпорациялық табыс салығы жөніндегі декларациядан және корпорациялық
табыс салығы бойынша салық салу объектілері мен салык салуға байланысты
объектілер туралы ақпараттарды ашу жөніндегі қосымшалардан турады.
Инвестициялық салық преференциялары.
Инвестициялық салық преференциялары корпорациялық табыс салығы, жер
салығы және мүлік салығы бойынша беріледі
Инвестициялык, салық преференциялары дегеніміз — корпорациялық табыс
салығын төлеуден босату немесе жаңа өндірістер құру, жумыс істеп
тұрғандарын кеңейту мен жаңарту максатында инвестициялық жобаларды жузеге
асыратын салық төлеуші заңды тұлғалардың жылдық жиынтық табысынан қосымша
шегерімдер жасауға құқық беру, мұндай салык төлеушілерді жаңа есеп шоттар
құру, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңарту максатында инвестициялық
жоба шеңберінде жаңадан пайдалануға берілген тіркелген активтер бойынша
мүлік салығын төлеуден босату, содай-ақ инвестициялық жобаны іске асыру
ушін пайдаланылатын жер учаскелері бойынша жер салығын төлеуден босату.
Инвестициялык салық преференцияларын қолдану үшін кайта құруға арналып
жүзінде жұмсалған шығыстар белшінде кітап құрылған объектілерді қоса
алғанда, инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға алғаш енгізілгендер
жанадан пайдалануга берілген тіркелген активтер деп аталады.
Инвестициялы салық преференцияларын қолдану тәртібі.
Инвестициялық салық преференциялары инвестициялык жобаны іске асыруды
жузеге асыратын салық төлеуші занды тұлғаларға тиесілі
Преференциялар салық төлеушілерге преференцияларды қолданушылардың
басталу кунін белгілейтін келісімшартқа (оның нотариалдық жолмен
куәландырылған кеинрмесі салық төлеушінің тертел ген жері бойынша салық
органына беріледі. Осыған сәйкес мынадай бөлімдерден тұрады:
келісімшарт жасау кезінде шаруашылық кызметті жузеге асырушы салық
төлеушілерге - тіркелген активтер қосылған жылдан кейін жылдың қаңтарынан
бастап;
мемлекеттік қабылдау комиссиялары - жаңадан құрылған салық төлеушілер
еріктік максаттағы объектілерді пайдалануға кабылдаған күннен бастап
беріледі
Қызметі жаңа өндірістерді құру жөніндегі инвестициялық жоба шеңберінде
ғана жүзеге асырылатын жаңадан құрылған салық төлеушілер үшін корпорациялық
табыс салығы бойынша преференциялар есептелген корпорациялық табыс салығын
жүзге азайтуға құқық береді
Колданыстағы өндірістерді кеңейту және жаңарту жөніндегі инвестициялық
жобаны іске асыруды жузеге асыратын және органдагы талаптарға сай келмейтін
салық төлеушілер ушін корпорациялық табыс салығы бойынша преференциялар
амортизациялауға жатпайтын тіркелген акгивтерді қоспағанда, жылдық табыстан
инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға болалатын тіркелген активтердің
кұнын преференцияларды колдану мерзімше байланысты тең үлестермен шегерімге
жатқызуға уақыт береді.
Преференциялар беру тәртібі және шарты Казақстан Республиксының
инвестициялар туралы зандарында айкындалады Осы аталған мақсаттар ушін
келісімшарт жасалған кунтізбек жыл ішінде мемлекеттік тіркеуден өткен салық
төлеушілер жаңадан қурылған салық төлеушілер деп аталады.
Корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану ушін, салық
төлеуін жаңадан іске қосылатын тіркелген активтер бойынша олардың кұнын
ішкі топтың күн балансына енгізбейді және олар бойынша бөлек есеп жургізеді
Мүлік салығы мен жер салығы бойынша преференцияларды қолдану мерзімі
біткеннен кейін салық төлеуін занды тулғалар мен жеке кәсіпкерлерге
салынатын мүлік салығында белгіленген тәрпппен мулік салығын және жер
салығында белгіленген тәртіппен жер салығын төлей бастайды.
Корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану мерзімі
жоғарыда аталған күннен бастап кунтізбеде бес жылдан аспауға тіс және ол
әрбір жекелеген жағдайда кызмет турлеріне және тіркелген активтерге
инвестициялардың келіміне қарай айқындалады.
Преференциялардың қолданылуын тоқтату.
Преференциялардың қолданылуы келісімшартта көрсетілген мерзімде
тоқтатылады не мұндай мерзім бір күнге дейін тоқтатылуы мумкін.
Преференциялардың қолданылуын мерзімнен бұрын тоқтату тараптардың
келісімі бойынша жузеге асырылуы, сондай-ақ Казақстан Республикасының
инвестициялар туралы зандарында белгіленген жағдайларда оны тараптардың
әркайсысы біржак тәртіппен жузеге асыруы мумкін.
Преференциялардың қолданылуы мерзімнен бұрын тоқтатылған кезде салық
төлеуші салықтарды төлейді және осы Кодекс пен Казақетан Республикасының
зандарында белген тәртіппен жауапты болады.
Дамыган мемлекеттердегг корпорациялык табыс салығы
Улыбритаия мемлекетінде корпорация салығының ставкасы - 35-33 пайыз.
Шағын бизнестегі компанияларға 25 пайыз мөлшерінде темендетілген ставка
қолданылады. Мұнай компанияларға арнайы салық режимі бектілген. Олар
мұнайдың корпорациялық салығын 7.5 пайыздық ставкамен төлейді. Сондай-ақ
олар корпорациялық табыс салығынан басқа, тағы екі төлемді төлейді
а) 1982 жылдың 1-ші наурызына дейін лицензия алған компаниялар 12,5
пайыздың ставкамен роялти төлейді;
ә) мунай табыстарына салынатын салык 1975 жылы енпзілді. Бұл салық
әрбір кеншисе, оның қазбасынын көлемінен тәуелсіз салынады. Салыкты алу
жауапкершілігін мұнай табыстарына салық салу баскармасына жүктелген.
Германия мемпекетінде корпорация салығының ставкасы 40 пайыз. Салық
тоқсан сайын бірдей үлеспен белініп, төленеді. Жыл соңында салық
декларациясы негізінде бюджетпен толық есеп айырысу жүргізіледі.
Корпорациялық салық бойынша декларация салық органына есеп жылдың кешнп
жылдың 31-ші мамырына дейін тапсырылады.
Канадада корпорация табысына салынатын салық федералдың провинцияның
бюджет кірісне түседі федералдың тамбе салығының ставкасы Канада заңымен 12
және 28 пайыз мөлшерде барлық провинцияларға біртұтас болып бектілген.
Өңдеу өнеркәсібіндегі кәсіпорындар үшін федералдың табыс шамасының ставкасы
23 пайыз мөлшерінде белгіленген.
Францияда корпорация пайдасына салынатын салық кәсіп- орындардың жылдың
таза пайдасына салынады. Кәсіпорынның жылдың таза пайдасы өндіріс профде
алынған табыстары мен шығындарының айырмасы негізінде анықталады. Негізгі
салық - 34 пайыз. Жекеленген жағдайларда 42 пайызға дейін арылайды. Жерден
және бағалы қағаздардан алынатын пайдаға 24 пайыз аралығындағы ставка
қолданылады.
Испинияда заңды тұлғалардың табысына салынатын салықтың аумағында жұмыс
жасайтын барлық заңды тұлғалар төлейді. Салық салу объектісі болып
компанияның белшбеген пайда 1% таза табысы саналады. Ол кезде компанияның
Жиынтық табысы мен процентіне жұмсалған шығындардың жартысы ретінде
анықталады. Жиынтық табыска негізгі қызметтегі асырудан тапқан барлық
табыстары жатады. Салық 1983 жылдан бері 36 пайыздық пропорционалдық
ставкамен төленеді оған дейін 25 пайыздық ставкамен төленген болатын. Бұдан
баска да арнайы салық ставкалары қолданылады. Бағалы қағаздармен жұмыс
жасайтын қаржы және холдинк компаниялар 7,5 пайыздық, қағынасу үлесінің 50
пайызын мемлекет құрайтын компаниялар мен ұйымдар 6,25 пайыздық ставкамен
табыс салығын төлейді залалдары 5 жыл мерзімге аударылады.
Швеңияда корпорация пайдасына салынатын салықты коммерциялық қызметпен
айналысатын барлық акционерлік қоғамдар, кооперативтер, шетел компаниялары
30 пайыздық ставкамен төлейді.
Данияда корпорация пайдасына салынатын салық 34 пайыздық ствакамен
алынады.
Жаттияның заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы бизнестің дамуымен
бірге қалыптасып, дамыды. Кәсіпорындар мен ұйымдар таза пайдадан 34,5 пайыз
мөлшерлерде мемлекеттік табыс салығын 1,67 пайыз мелшершде префеюуралық
табыс салығын, 4,12 пайыз мелшершде қалалық (аудан, поселка) табыс салығын
төлейді. Шағын бизнеске 28 пайыздық ставкамен салық салынады.
Бельгия және Панама мемлекеттертде қайта өңдеу өнеркәсібіндегі, орман
шаруашылығындағы компанияларға жеңілдетілген, ал мұнай өнеркәсібіндегі
компанияларға жоғарылатылған ставкамен салық салынады.
Корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер: есептерді 2006
жылы беру. Алдымен, түсініп болу үшін бірнеше жылдан бері кызмет жүргізіп
келе жатқан тұрақты кәсіпорынның мысалымен жағдай- ларды қарастырайық.
Салық төлеушілердің бұл санаты үшін 2008 жылға корпорациялық табыс
салығы бойынша аванстық төлемдердің сомасы ағымдағы салық кезеңі үшін
корпорациялық табыс салығы болжамды сомасын негізге ала отырып, егер салық
заңнамасы өзгеше көзделмесе, өткен салық кезеңі үшін аванстық төлемді
сомаларының есептеп аванстық төлемдердің орташа айлық есептелген
сомаларынан кем емес болып есептеп шығарылады.
Табысқа салынатын салықтар ♦ 131
Салық төлеушілердің назарын бірден мынаған аудару қажет - егер осы
бапта өзгеше кезделмесе анықтамасы баяндалған шарттардың орындалуын
көздейді. Оған сәйкес өткен салық кезеңі үшін корпорациялық табыс салығы
бойынша декларацияда көрсетілген іс жүзіндегі салық міндеттемесінің сомасы
өткен салық кезеңі үшін аванстық төлемдер сомаларының есебіндегі ипанстың
төлемдер сомаларынан асып өткен кезде, салық төлеуші өткен салық кезеңі
үшін корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияда керсетілген іс
жүзіндегі салық міндеттемесі мөлшерін негізге ала отырып, декларация
тапсырғаннан кейінгі кезең ушін аванстық төлемдер сомаларын есептеуге
міндетті.
Сөйтіп, салық төлеушілердің осы санатына қатысты ағымдағы жылдың 20
қатарына дейін салық органына декларация тапсырған I дейінгі кезең ішінде
101.01-нысандағы корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер
сомалары есебінің көрсеткіші ағымдағы салық кезеңіндегі аванстық
төлемдердің есептелген орташа айлық сомасынан кем болмауга тиіс.
Мысалы, егер 2009 жылы кәсіпорын аванстық төлемдердің 4 700 мың теңге
сомасына есептесе онда 2010 жыл үшін 101.01 -нысанда көрсетілетін аванстық
төлемдердің сомасы 1 175 мың теңгеден кем болмауға тиіс (4700000:12x3).
Салық кезеңі, біздің жағдайда 2009 жыл үшін декларацияның жасалуына
қарай салық төлеушіге нақты есептелген корпорациялық табыс салығы аванстық
төлемдердің өлшемделген сомалары көрсеткіштерінен кем, соның деңгейінде
болатын немесе олардан сын түсетін жағдайлар кездеседі.
Егер алғашкы екі жағдай орын алатын болса, онда декларация тапсырғаннан
кейінгі аванстық төлемдердің сомасын салық төлеуші корпорациялық табыс
салығының болжамды сомасына орай, бірақ 2009 жыл есептелгеннен кем
болмайтындай етіп есептейді.
Демек, декларация ұсынганнан кейін тапсыратын 101.02-нысандағы аванстық
төлемдердің есебінде 3 525 мың теңгеден (4 700 мың теңге - 1 175 мың теңге)
кем болмайтын сома керсетуі тиіс.
Егер декларацияда қалыптасқан керсеткіш мәлімдеген аванстық төлемдердің
келемнен асып түссе, айталық 2009 жылдың қорытындысы бойынша салық төлеуші
корпорациялық табыс салығын 5 200 мың теңге сомасында есептесе, онда салық
төлеуші декларация тапсырғаннан кейін бюджетке төленетін аванстық
төлемдердің көрсетікішін дербес анықтауға құқылы, алайда ол корпорациялық
табыс салығы бойынша декларацияда көрсетілген нақты салық мшдетгемесшен кем
болмауға тиіс. Бұл жағдайда 101.02-нысанда 4 025 мың теңгеден (5 200 мың
теңге — 1 175 мың теңге) кем болмайтын сома кіріс табуға тиіс.
Салық кезеңінің қорытындысы бойынша залал шеккен немесе салық салынатын
табысы болмаған салық төлеушілерге келетін болсақ, онда 101.03-нысанындағы
есепті толтыру және ұсыну жөніндегі міндеттеме қолданылады. Бұл ретте салық
төлеушілердің аталған санаты ҚР Қаржы министрлігі Салық комитетінің
10.12.2008 ж. №НК-УМ-08-1-186503 хатында баяндалған түсіндірмеге сәйкес
декларация тапсырғаннан кейін төленуге тиіс аванстық төлемдер сомасын
алдыңғы салық кезеңі үшін аванстық төлемдер есептердегі орташа айлық
аванстық төлемдер сомасынан кем етіп көрсетуге құқылы болады.
Жекелеген салық төлеушілерде өткен салық кезеңінде төмендегідей
жағдайлар орын алғанда декларация тапсыруға дейін аванстық төлемдер сомасын
есептеп шығару үшін базаны қалай дұрыс анықтау керек деген сұрақ туыңдайды.
1-жағдай. Салық төлеуші 2010 жылы 9 000 мың теңге мөлшерінде аванстық,
төлемдер сомасын есептей отырып, 101.01 нысандағы есепті ұсынды. Декларация
тапсырылғаннан кейін ұсынылған 101.02-нысанның көрсеткіштері нөлге тең.
Мұндай жағдайда 2011 жылға арналған 101.01-нысандағы есепте аванстық
төлемдердің сомасын қалай есептеп шығару керек?
Бұл жағдайда есептеуді мынадай жолмен жүргізу керек:
(9 000 мың теңге + 0 = 9 000 мың теңге : 12 х 3 = 2 250 мың теңге),
мұның өзі Салық кодексінің 126-бабындағы 2-тармағы ережелерімен
белгіленген.
Жоғарыда келтірілген барлық жағдайларға қатысты аталган баптың 6-
тармағының ережелері қолданылады, мұндайда корпорациялық табыс салығы
бойынша декларация тапсырылғаннан кейін төленуге тиіс аванстың төлемдер
сомаларының есебін салық төлеуші декларацияны тапсырған күннен бастап
жиырма күн ішінде, бірақ есептік салық кезеңінің 20 сәуірден кешіктірмей
табыс етеді. Бірқатар жағдайларда салық төлеуші, салық кезеңінің
қорытындысы бойынша корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияның кашан
тапсырылғанына қарамастан, декларация тапсырғаннан кейінгі кезеңге аванстық
төлемдердің есебін тапсыруға арналған мерзім ағымдағы жылдың 20 сәуірі
болады деп шатасады.
Еске сала кететін жайт - әрбір салық төлеушініңі декларацияны қашан
тапсырғанына қарай аванстың төлемдер сомасының есебін тапсыруға арналған
бақылау күні пайда болады.
2-жағдай. Ай-Шуақ ЖШС-20010 жыл үшін декларацияны 2011 жылғы 2
наурызда тапсырды. Декларацияны тапсырғаннан кейінгі аванстық төлемдер
есебін берудің қай мерзімге осы ЖШС I үшін шекті болып табылады?
Заңнамаға сәйкес декларация тапсырған күннен бастап жиырма жұмыс
күнінің ішінде аванстық төлемдер есебін тапсыру міндеті көзделгенін назарға
алсақ, онда бұл ЖШС үшін шекті мерзімі ағымдағы жылдың 31 наурызы болып
табылады.
3-жағдай. Нурст ЖШС-і 2009 жыл үшін декларацияны 2010 жылғы 29
наурызда тапсырды. Декларация тапсырғаннан кейін аванстық төлемдер есебін
берудің кай мерзімі осы ЖШС үшін шекті болып табылады?
Егер декларация 29 наурызда тапсырылса, онда белгіленген жиырма күндік
шектің 25 сәуірде аяқталатынына қарамастан, салық төлеуші үшін бұл жағдайда
шекті мерзім 2009 жылғы 20 сәуір болып табылады.
Жаңадан құрылған ұйымдарға қатысты Салық кодексінің 20-бабының 7-
тармағында кезделген талаптар шешуші болып табылады, оған сәйкес салық
төлеушілердің бұл санаты құрылған күннен бастап жиырма жеті күн ішнде салық
кезеңі ішнде енуге тиіс аванстық төлемдердің болжамды сомасының есебтік
органына табыс етуге міндетті. Бұл ретте 101.04-нысан қарастырылады.
Салық төлеушілердің назарын салық есептейтін тапсыру кесте аударайық.
Атап айтканда, корпорациялық, табыс салығы бойынша декларация мен
аванстың төлемдер сомасының есебі.
Егер салық заңнамасында салық салу объектілері болған жағдайда бірқатар
салықтар (мүлік салығы, жер салығы, көлік құралдары салығы, акциздер) үшін
есептіктер тапсыру көзделсе, ал олар болмаған жағдайда салық есептік
(толтырылмаған бланктер) тапсыру көзделмесе, онда корпорациялық табыс
салығы үшін есептікті тапсыру, мазмұнына қарамастан, заңнамада белгіленген
мерзімдерде міндетті шарт болып табылады. Бұл ретте Салық кодексінің 68-
бабының 4-тармағына сәйкес салық декларациясында және есеп-қисабында
көрсетуге тиісті биылғы бір деректер болмаған жағдайда, оған уәкілетті
мемлекеттік орган белгілеген тиісті қосымшалар табыс етілмейтінін ескеру
керек.
Шаруашылық жүргізу субъектісіне салық кезеңінңі ішінде қаржы-шаруашылық
қызметтінің көрсеткіштерін өсіретін, сондай-ақ кем жағдайлар болуы мумкін.
Осы өзгерістерге шұғыл бейімделу үшін Салық кодексінің 126-бабының 8-
тармағында салық төлеуші салық кезеңі ішінде, өткен салық кезеңі үшін
декларация тапсырғанга дейін төленуге тиіс аванстық төлемдердің сомаларын
қоспаганда, тузетудің себептерін жазбаша негіздей отырып, салық кезеңінің
алдағы айлары үшін аванстық төлемдер сомаларының тузетілген есебін беруге
құқылы деп көзделген.
Әрбгр салық төлеуші аванстық, төлемдері жоспарлау және бюджетке төлеу
мәселесіне өте мұқият болуга тиіс.
Мұның өзі аванстық төлемдер керсеткіштерін дұрыс жоспарламағанда, атап
айтқанда, оларды жасанды түрде төменде өткенде декларация бойынша нақты
есептелген корпорациялық табыс салығының сомасы аванстық төлемдердің едәуір
есуіне алып келді, ол асып тусу сомасына әкімшілік санкцияларды қолдап
әкеліп, соқтыратын жағдай туындауы мумкін. Аванстық төлемдер есептеу
қаншалықты мұқият жоспарланғанмен, тек нақты алынған нәтиже ғана бюджетке
төленуге тиіс корпорациялық табыс салығының накты сомасын анықтай алатыны
ессіз.
Осы максатпен әкімшілік құқың бузушылык туралы заңнамада пакты
есептелген салықтык аванстық төлемдер сомасынан нсып тусуше жол бершетш
сомасына әкімшшж санкциялар кол- данылмайтын 10% мелшершдеп шек кезделген.
Егер салық төлеуші салық кезеңі үшін накғы есептелген корпорациялық
табыс салығының сомасы салық кезеңі шпнде есептелген аванстық төлемдер
сомасынан он пайыздан астам мөлшерде асып тусуше жол берсе, онда "Әкімшілік
құқык бұзушылық туралы" ҚР Кодексшңі 209-бабының 4-тармағына сәйкес накты
салықтың асып түсуі сомасының жетпіс пайызы мөлшеріне айыппул салуға әкеп
соқтырады.
Түсінікті болуы үшін осы жағдайды нақты мысалмен қарастырайъңі.
1- нуска
Есептелген аванстық төлемдер - 250 ООО мың теңге.
Накты есептелген КТС - 270 500 мың теңге.
Асып тусуі - 20 500 мың теңге.
Шығарылуы - (270 500 х 100: 250 000 = 108,2% - 100% = 8,2%)
Бұл нускада 20 500 мың теңге мелшершдеп асып тусу сомасы әкімшілік
санкциясы қолданылатын объекп болып табылмайды, өйткені жол бершетш шектен
аспайды.
2-нуска
Есептелген аванстық төлемдер - 215 000 мың теңге.
Накғы есептелген КТС - 275 500 мың теңге.
Асып тусуі — 60 500,0 мың теңіе
Шығарылуы (275 500 х 100 : 215 000 = 128,2% -100% = 28%).
Бұл нұсқада асып түсу мелшері 10%-дан асып кеткедіктен,
әкімшілік санкцияларды қолдануға арналған жағдай туындайды, оларды
қолданудың нәтижесшде 42 350 мың теңге (60 500,0 мың ТОЦге х 70%) сомасында
айыппул есептелуге тиіс.
Салық төлеуші заңды тұлғалардың еске сала кететін жайт - 2011 жыл үшін
корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияны тапсыру мерзім 2012 жылғы
20 қаңтарда аяқталады және сонымен қатар ҚР Қаржы министрлгі Салық комитет
Төрағасының 2010 жылғы 1 желтоқсандағы №542
буйрығына сәйкес 2012 жылы салық есептегіш электронды түрде тапсыратын
салық төлеушілерге корпорациялық, табыс салығы бойынша декларацияны тапсыру
мерзімі 30 кунтізбелік күннен аспайтын мерзімін ұзартылганын айта кету
қажет.
Бұл ретте электронды түрде тапсырылатын салық есешілінін тапсыру
мерзімінің ұзартылуы есептерді тапсыруға қолданылмайтынына назар
аударыңыздар.
Салық кодексінің 69-бабының 2-тармағына тусінік беретін ККМ Салық
комитетінің 22.02.2005 ж. №НК-УНА-4-131599 хатына сәйкес 2005 жылғы 1
қаңтардан бастап уәкілетті органға ғана электронды түрде ұсынылған салық
есептшігтің қағаз түріндегі көшірмесін талап ету құқығы берілгені туралы
акпарат салық төлеушілерге қызықты болар.
Бұл тусіндірмеге сәйкес салық төлеушілерден электронды турде
тапсырылған салық есептері қағаз туріндегі көшірмесін алу қажеттігі
туындаған жағдайда, салық органдары ҚР КМ Салық комитетте жазбаша өтініш
жазады, онда мынадай деректемелерді міндетті турде көрсетеді:
салық есептейтін нысанының коды;
салық кезеңі;
салық өтініш қағаз кешірмесін талап етудің егжей-тегежей негіздемесі;
сондай-ақ салық төлеушілердің атауы;
заңды мекен-жайы;
Тіркеу нөмірі.
Салық органының өтінішін карастыру нәтижелері бойынша оң шешім
қабылданған жағдайда, ҚРКМ Салық комитеті салық төлеушіге қағаз түріндегі
көшірмелерді, сондай-ақ аталған талаптың көшірмесін салық органына беру
туралы жазбаша талап жолдайды.
Теріс жауап алынган жағдайда, оған салық есептейтін қағаз түріндегі
көшірмелерін беруден бас тарту туралы жау жолданады.
Аванстық төлемдер сомасын есептеу және төлеу мәселесі салық
төлеуштердің өткізген санаттарына жеке тоқалғымыз келеді.
Салық кодексшңі 77-бабының 1-тармағына сәйкес, корпорациялық табыс
салығын төлеушілерге, Казақстан Республикасы Ұлттық банкі мен мемлекеттік
мекемелерді қоспаганда, Казақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары,
сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме аркылы жузеге
асырлтын немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс алатын резидент
емес заңды тұлғалар жатады.
ҚР Азаматтық кодексінің 43-бабының 2 және 3-тармактарына сәйкес заңды
тұлғаның тұрған жерінен тыс орналасқан және оның мудделерін қорғау мен
мүмкіндігін жузеге асыратын, оның атынан мекемелер мен өзге құқыктық
әрекеттер жасайтын оқшау бөлшектер болып табылады.
Филиалдар мен өкілдіктер заңды тұлға болмайды. Бұларға өздерінше құрған
занды тұлға мүлік түрінеді және оның кеткен ережелер негізінде жұмыс
істейді. Осы негізде, егер еркіндік салық салынатын табыс алу мақсатымен
кәсіпкерлік қызметін жузеге асырмайтын болса ғана Салық кодексінің 126-
бабының ережелерінде көзделген нысана 101.01 - Декларация тапсырғанға
дейін төленуге тиіс корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер
сомасының есебіне және 101.02 - Декларация тапсырғаннан кейін төленуге
тиіс корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер шмасының есебтік
нысандарын салық органдарына тапсыру түйіндеп міндеттеме қолданылмайды.
Салық кодексінде жоғарыда аталған бабының осы тармағына сәйкес
Қазақстан Республикасындағы қызметік тұрақты мекеме аркылы жузеге асыратын
резидент емес заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлеушілерге
жатқызылады. Қызметін тұрақты мекеме аркылы жузеге асыратын резидент
еместер тұракты мекемені Салық кодексінің177-бабының 1 немесе 3- і
тармағына сәйкес құрады.
Егер шетелдік тұлға қосарланған салық салуды болдырмау туралы
халыкаралык шарт жасалған мемлекеттік резиденті болып табылса, онда салық
салу максаттары үшін аталған шартта тұрақты мекеме ұғымы қолданылады, яғни
мұндай заңды тұлғаның кызметі халықаралык шартка сәйкес теракты мекеме
құруға алып келеді.
Сөйтіп, егер шетелдік компанияның екінші салық салу максаттары үшін
тұрақты мекеме ретінде қарастырылса, онда мұндай өкілдік корпорациялық
табыс салығын төлеуші ретінде қарастырылады және тиісінше салықтың осы турі
бойынша салық есептті тапсырады.
Салық кодексінің 184-бабының 1-тармағында Қазақстан Рес- публикасында
тұрақты мекеме аркылы қызметш жузеге асыратын резидент емес заңды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
І. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ
1.1. Корпорациялық табыс салығы зерттеушілер және салық салу
обьектілері
1.2. Корпоративтік табыс салығы туралы декларация
1.3 Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы
ІІ. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ СУБЬЕКТІЛЕРІНІҢ ӘКОНОМИКАЛЫҚ
МҮДДЕЛЕРІНЕ ӘСЕРІ
2.1. Корпорациялық табыс салығын төлеушілер және салық салу
субьектілері
2.2. Корпоративтік табыс салығының обьектілері мен субьектілері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
ТҮЙІНДЕМЕ
Кіріспе
Табыс салығы ежелгі және классикалық салық тұрлернің бірі. Ол негізгі
таралымын X1X және XX ғасырларда Батыс Еуропа елдерінде алды.
Қазақстан Рсспубликасында табыс салығы Қазақ КСР азаматарынан, шетел
азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалардан табыс салығы тұралы Заңымен
1991 жылдан бастап енгізілді Заңды тұлғалар табыс салығын 1994 жылдан
бастап 2001 жыл аралығында төледі). 2002 жылдан бастап табыс салығы
корпоративті табыс салығы деп аталатын болды.
Корпоративті табыс салығы мемлекетік бюджедтің кіріс бөлігі мен маңызды
бабы болып табылады. Бұл салықтық реттеудің негізгіқұралы болып табылады.
Өйткені кез-келген кәсіпкерлік кызметтің түпкі мақсаты пайда алу, яғни ол
жылдық жиынтық табыстан барлық шегерімдер мен бюджетке төленетін
салықтарды алып тастағанға тең.
Корпоративті табыс салығындағы реттеушілік бастамасы, экономикалық және
әлеуметтік тиімділікке жету мақсатында салық төлеушшерді әр түрлі
жеңілдіктермен және санкциялармен манипуляциялау мүмкіндігінде корытылады.
Корпорациялық табыс салығының функциясы әр түрлі. Ол бюджеттің кіріс
бөлігінің кайнар көзі каржылық пропорциялардың және жалпылау процестерінің
реттеушісі; экономикалық өсу ырғақтылығы; кәсіпкерлік қызметті экономикалық
ынталандырудың тұтқасы; басқару құралы; шаруашылықтың экономикалық
шарықтарын тузеудің нақты формасы болып табылады.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері табыстарға салық
салудың үш схемасын пайдаланды. 1994 жылдың акпанына дейін Қазақстанда
салық салу ретінде пайда және кірісі болды. 1995 жылдың ішілдесінен бастап
2001 жылдың аяғына дейін салық салу субьектісі ретінде, салық салынатын
табыстан табыс салығы енгізілді, ал 2002 жылдың қаңтарынан бастап салық
салынатын табыстан корпоративтік табыс салығы алынды, осылайша, салық салу
жүйесінде жаңа категория - корпорацивтік табыс салығы пайда болды, бұл
экономикасы дамыған елдердің тәжірибесімен тексерген.
Корпоративті табыс салығын төлеушілер болып мемлекеттік мекемелер мен
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкті қоспағанда, Қазақстан
Республикасының резидент Заңды тұлғалары, сонымен қатар Қазақстан
Республикасында өз кызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе
Қазақстан Республикасының көздеген табыс алатын резидент емес заңды
тұлғалар болып табылады (бұдан әрі бөлімі бойынша салық төлеушілер). Сондай
- ақ Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған Салықтар мен бюджетке
төленетін баскада міндетті төлемдер тұралы Заңына сәйкес арнайы салық
режимін қолданатын Заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлейді.
Корпоративті табыс салығы салынатын объектілер келесілер болып
табылады:
салық салынатын табыс, түзетулер есебімен әрекет ететін Салық Кодексімен
карастырылған, жылдық жиынтық табыс пен шегерімдер арасындағы айырмашылық
ретінде анықталады;
төлем көздерінен салық салынатын табыс;
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы өз кызметін жүзеге асыратын
резидент емес Заңды тұлғаның таза табысы.
Корпоративті табыс салығын есептеу механизмге сәйкес, келесідей формула
қолданылады:
Қазақстандық кәсіпорындарындағы салық.
Тіркелген активтердің құнын анықтау ушін, негізгі құралдардың бастапкы
құнына, оларды алуға, есептеуге, құрастыруға, орнатуға, сонымем қатар
олардың құнын артыруға кеткен шығындар қосылады.
Құрастырушылар мен қатысушылар жарғылық капиталға өздернің негізгі
құралдарын салым ретінде салғанда, аталған құралдардың бастапқы құны
Қазақсған Республикасының азматтық Заңнамасына сәйкес анықталады.
Негізгі құралдарды кайтарымсыз түрде алу барысында олардың бастапқы
құнымен кабылдау — беру мәліметтері бойынша анықталады. Бірақ олардың құны
нарықтық құннан жоғары болмауы тиіс.
Магериалдық емес активтердің бастапқы құнына құрушылар мен
қатысушылардың шығындарын қоса, оларды алуға және құруға кеткен шығындар
жаткызылады.
Тіркелген активтер бойынша амортизациялық аударымдарды есептеу ушін
кестеден амортизациялық топтар қолданылады. Дегенмен амортизацияға
жатпайтын тіркелген активтер де бар. Оларға келесілер жатады:
жер;
муражай құндылықтары;
сәулет және өнер ескерткіштері;
ортак пайдаланымдағы құрылыстар, автомобиль жолдары, тротуарлар,
бульварлар;
аяқталмаған қүрделі құрылыс;
фильмкорына жататын объектінер;
Қазақстан Республикасы шама бірліктеріндегі мемлекетік эталондары;
Қазақстан Республикасынын 2000 жылғы қаңтарға дейін колданыста болған салық
заңнамасына сәйкес, бұрын құны толығымен шегерімдерге жатқызылған негізгі
құралдар;
Инвестициялық жоба шеңберінде эксплуатацияға енгізілген, тіркелген
активтер.
Корпорациялық табыс салығы. Амортизациялық шектеу нормалалары
№ Тіркелген активтердің атауы Амортизацияның шектеу
нормасы (%)
1 Мұнай, газ ұнғымаларын және беру 10
кондырғыларын қоспағанда. ғимараттар,
құрылыстар
11 Мунай, газ өңдеу машиналары мен жабдықтарын,25
сондай-ақ ақпаратты өндеуге арналған
компьютерлер мен жабдықтарды қоспағанда.
машиналармен жабдықтар.
111 Ақпаратты өңдеуге арналған компьютерлер мен 40
мен жабдықтар
1V Басқа топтарға тіркелген активтер, соның 15
ішнде мұнай, газ ұңғымалары, беру
кондырғылары, мунай, газ өңдеу машиналарымен
жабдықтары
Қазақстан Республикасының аумағында алғаш рет пайдалануға берілген,
тіркеудегі активтер бойынша жер қойнауын пайдаланудың бірші салықтық
кезеңшде осы тіркелген активтерді, жылдық, жиынтық табыс алу мақсатында,
кемінде үш жыл пайдаланған жағдайда амортизацияның ең еселенген нормалары
бойынша амортизациялық аударымдар есептеуге құкылы. Осы тіркелген активтер
пайдаланудың бірші салық кезеңінде топтың құндық бағансынан бөлек
ескеріледі. Келесі салық кезеңінде осы тіркелген активтердің топтық құндық
балансына қосуға жатады.
Салық кезеңнің басына қосымша әрбір амортизациялық топ бойынша топтық
құндық балансы деп аталатын соңғы сомаларды аныктауы кажет.
1 топтың құндық балансы қалған топтардың негізгі құралдарының
объектілері бойынша құндық балансы мен топтардың құндық балансынан тұрады.
І. КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ
1.1 Корпорациялық табыс салығы зерттеушілер және салық салу
обьектілері
Бұл бөлімде табысқа салынатын салықтарды, оның ішінде корпорациялық
табыс салығы, жеке табыс салығы және әлеуметтік салықтың экономикалық
мазмұнына тоқтатаймыз
Сонымен табысқа салынатын салық — салық, төлеушілердің әр түрлі
табыстарынан түскен ақша-қаражаттарына салық салынады.
Көптеген мемлекеттерде заңды тұлғалардың табысына салынатын салық
(корпорациялық салық) компанияның таза пайдасынан үйлесімді салық
ставкасымен алынады. Салық салынатын таза пайда жалпы түсім мен процесс
барысында жұмсалғаншығындар арасындағы айырма негізінде аныкталады. Ал,
компанияның пайдасы бөлінетін және бөлінбейтін деген бөліктен тұрады.
Салық салу барысында бұл бөліктер өз алдына мынадай түрлерге топталады:
1. Классикалық жүйе, компанияның бөлінетін пайдасына кор-
порациялық және жеке табыс салығы салынады. Бұл жүйе негізінен Бельгия,
Люксембург елдерінде кеңінен таралған.
2. Компания деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі ең
пускала колданылады:
• әр түрлі ставкалар негізінде, әсіресе бөлінетін пайдаға салық
төменделген ставкамен салынады. Бұл жүйе Португалия, Австрия елдерінде
қолданылады;
• бөлінетін пайданы салық салудан ішнара босату негізінде. Бұл жұйе
Ирландия, Финляндия елдерінде қолданылады;
3. акционерлер деңгейінде салық салынатын пайданы кеміту жүйесі
дивидендтер түрінде колданылады:
• корпорациялық табыстан ұсталған-ұсталмағанына карамастан,
дивидендтерді салықтан босату;
• салық несиесі немесе импутациялық жүйеде дивидент жеке табысқа
қосылып есептеледі
4. Белінетін пайданы салықтан толығымен босату мынадай жүйеде
жүргізіледі:
• компания (Греция, Норвегия);
• акционерлер (Финляндия, Дания).
Салық салу барысында компаниялар резидент және резидент емес болып
белшеді.
Корпорациялардың пайдасына салық салудың импутаңиялық жүйесі -
корпорациялардың пайдасына қос салық салынуын жою мақсатымен енгзілген.
Бельгияда, Улыбританияда, Данияда, Ирландияда, Италияда және Францияда
қолданылады.
Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығы салықтардың
ішіндегі еңкүрделі және салық сомасы жағынан ең аукымдысы. Корпорациялық
табыс салығы бюджеттің 27,2 пайызын құрайды.
Салық кодексі қабылданған кезеңге дейін салықтын бұл түрі заңды
тұлғалардың табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталды. Кешннен атауы
езгерш, кыскартылды да, халықаралық стандартка сәйкес "корпорациялық табыс
салығы" деп аталынды.
Корпорациялық табыс салығын арнаулы салық режимін қолданатындарды
қоспағанда, салық салу объектілері бар Заңды тұлғалар төлейді.
Заңды тұлғалар екі топқа бөлінеді:
• коммерциялық ұйымдар;
• коммерциялық емес ұйымдар.
Коммерциялық ұйымдар дегеніміз - белгілі бір табыс көзі бар заңды
тұлғалар.
Коммерциялық ұйымдардың ішінде арнаулы салық режимдерін қолданатын
заңды тұлғалардың табыс салығын төлеуде өзіндік ерекшеліктері бар, бұл
мәселеге кешірек тоқталамыз.
Кірісті тазарту негізгі мақсаты болып табылмайтын және алынған таза
кірісті қатысушылар арасында білмейтін заңды тұлға коммерциялық емес ұйым
деп аталады.
Ал, коммерциялық емес ұйымдарға салық салу жөнінде алдағы тақырыптарды
баяндаймыз.
Корпорациялық табыс салығын төлеушілер:
• Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары (Қазақстан
РеспубликасыныңҰлттық Банкі мен мемлекет-тік мекемелерді қоспағанда);
• Казақстан Республикасында қызметтің тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын немесе Казақстан Республикасындағы кездерден табыс алатын резидент
емес заңды тұлғалар.
Корпорациялық табыс салығы бойынша салық салу объектілері:
• салық, салынатын табыс;
• төлем көзінен салық салынатын табыс;
• Казақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды тұлғаның таза табысы жатады.
1. Салық, салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығының бірші салық салу объекті — ол салық
салынатын табыс.
Корпорациялық табыс салығын төлеуін заңды тұлғалар ең алдымен салық
салынатын табысын есептеп алуы кажет.
Ал салық, салынатын табыс жыл жиынтық, табыспен және түзетулер
ескерілген, шегерімдер арасындағы айырма ретінде анықталады.
Ал, енді жылдық жиынтық табысқа тоқталайық.
Резидент заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезеңі ішінде
Қазақстан Республикасы және одан тыс жерлерден алынуға тиіс табыстардан
құралады.
Қазақстан Республикасында қызметті тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асыратын резидент емес заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысына алдағы
уакытта тоқталамыз.
Жылдық жиынтық табыста салық төлеушінің барлық табыстары, оның ішінде:
1. Тауарларды (жұмыс, қызмет көрсету) енгізуден түскен табыс;
2. Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амор-
тизациялауға жатпайтын активтерді енгізу кезіндегі құн есебінен тусетін
табыс;
3. Мекемелерді есептен шығарудан түсетін табыс;
4. Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар;
5. Мүлікті жалға беруден түсетін табыс;
6. Казақстан Республикасының заңдарымен провизиялар жасауға рұқсат
етілген банктер мен банк операцияларынын жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;
7. Борыштық талап етуді басқаға беруден тусетін табыстар;
8. Кәсіпкерлік кызметін шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін
алынған табыстар;
9. Шығып қалған тіркелген активтер құнынын ішкі топтың құн
балансынан асып тусуінен алынатын табыстар;
10. Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі накты шығыстар
сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың
асып тусуінен алынатын табыстар;
11. Ортақ үлесті меншіктен түсетін табыстан алынатын табыстар;
12. Бұрын негізгісі ұсталып, бюджеттен кайтарылған айыппулдардан
басқа, борышкерге салынған немесе ол мойындаған айыппулдар, есім пулдар
және санкциялардың (ыкпал шара) басқа да түрлері, егер бұрын осы сомалар
шегерліп тасталмаған болса;
Корпоративтік табыс салығы бойынша декларация енгізілгеннен кейін,
төленуге тиісті алдын ала төлем сомасының есеп айырысуы салық төлеуімен
тапсырылған құнмен бастап жиырма жұмыс уақытында, бірақ есептік салық
кезеңдері 20-сәуірден кешікпей берілуі қажет.
Басқа да жағдай немесе маусымдық сипаты бар жумыстармен байланысты
табыстар бойынша алдын ала төлемдер сомасын салық төлеуін Салық комитетінің
органдарымен келіседі
Салық төлеуші, салық кезеңі ішінде, өткен салық кезеңі унии
Декларацияны тансырғанға дейін төленуге тиістті алдын-ала төлем сомаларын
қоспағандағы, салық кезеңінің алдағы айлары ушін, алдын-ала төлем
сомаларының қосымша есеп айырысуындағы тузетулердің себептерін жазбаша
негіздеп тапсыруға құкылы.
Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны тапсырғанға дейін кезең
ушін төлемге жататын алдын ала төлем сомаларының есеп айырысуы, салық
төлеушімен салық кезеңінен 20-желтоқсанына дейін толтырылады және
тапсырылады.
Салық кезеңі қорытындысы бойынша залал алғап немесе Декларация
тапсырған қүннен 20 жұмыс қүн ішінде корпоративтік табыс салығы бойынша
салық салынатын табысы жоқ салық төлеушілер, сондай-ақ жаңа құрылған салық
төлеушілер мемлекетік тіркелу күннен кейін 20 жумыс қүн ішінде салық
органдарына салық кезеңі ішінде төленуге жататын болжамды алдын ала төлем
сомаларын көрсетуге міндетті.
Салық төлеуші корпоративтік табыс салығық төлемін өзі орналасқап жер
бойынша жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы кызмет жүзеге асырушы
Заңды тұлға бейрезиденттер корпоративтік табыс салығын толтыруда мекеменің
тұракты орналасқап жері бойынша жүзеге асырады.
Салықтық кезең ішінде төленген алдын ала төлем сомалары, салық кезеңі
үшін корпоративтік табыс салығы бойынша Декларацияда есептелген
корпоративтік табыс салығы төлемнің шотына есептеледі
1.2. Корпоративтік табыс салығы туралы декларация
Салық төлеуші салық кезеңінен қорытындысы негізінде, корпоративтік
табыс салығы бойынша біржола есеп айырысу (төлем) декларация тапсыру ушін
белгіленген мерзімнен кеш 10 жумыс қүннен кеш емес уакытта жүзеге
асырылады.
Салық органдарына негізделген жазбаша өтініш беру кезінде салық төлеуші
салық органның келісімімен, салық кезеңі ішінде салық кезеңінен алдағы
айлары ушін алдын ала көлем сомасының тузетілген есеп айырысуын тапсыруға
құкылы.
Өтіншті жазу кезінде ұйымның аты баспа әріптеріндей жазылады немесе
соған сәйкестіріп жолдарда Жарғыда немесе баска жарғылық құжатқа
белгіленген, Заңды тұлғаның ресми атауы арнаулы меншігімен немесе
компьютермен басылады.
Ұйымның орналаскан жерін көрсете отырып, салық төлеуші мекен-жайын
көрсету қажет: қала, облысы, көшесінің атынан кейін, құрылыс нөмірі, ал
бөлме болған жағдайда, оның нөмірін Егер салық төлеуші ауылдық жерде болса,
онда ауданы көрсетіледі
Егер Декларацияны тапсырғаннан кейін мекен-жайы өзгерсе, салық төлеуші
ол туралы салық орғанына хабарлауы кажет.
Салық қызметкер салық төлеушіге барлық салықтар қатынастары бойынша
пайдаланылатын тіркелім нөмерше береді. Бұл почта Декларацияның 100-деген
нысанында және оның барлық Ережелерінде келтірілген.
Егер салық төлеуші бірнеше банктің кызметін пайдаланса немесе бірнеше
шоты болса, онда Декларацияда орын болмай калған жағдайда, банктердің
аттары мен әр банктеп шоттардың немірі Декларацияға қосымша бөлек бетте
көрсетіледі
Егер Заңды тұлғаның тіркелуінен кейін бірінғай болып табылатын
Декларация тапсырылса, салық төлеуші Алғашкы декларация деген ұяны
белгімен белгілейді Заңды тұлғаның кызметін аяктаған, тоқтатқан немесе
жоймлмаған кезде Жойылғаннан кейінгі декларация ұясын белгілейді. Калған
жағдайда Кезекті декларация ұясы белгіленеді.
Салық кодексінің бабына сәйкес (13-бап, 1-тармақ) салық кызметінің
органы салық төлеушіге салық заңын бұзғаны үшін әкімшілік айыппул салуға
міндетті.
1.3. Корпорациялық табыс салығы бойынша салық кезеңі және салық
декларациясы
Корпорациялық табыс салығының ставкалары.
1. 1995 жылы 24 сәуірде Салық және бюджетке төленетін басқа да
меншікті төлемдер туралы Казақстан Республикасы Президенттің Жарлығына
сәйкес заңды тұлғалар үшін табыс салығының ставкалары:
• заңды тұлғалар салық салынатын табыстан 30 пайыз
• негізгі құралы жер болып табылатын занды тұлгалар оны "жекелей
пайдаланудан алған табысынан 10 пайыз келемінде төлеген еді.
2. Казақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі қаулысына сәйкес:
• занды тұлғалар салық салынатын табыстан 30 пайыз;
• арнаулы экономикалық аймактың аумағында тіркелген және кызметін
жузеге асыратын занды тұлғалар салық салынатын табысынан 20 пайыз;
• негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын занды тұлғалар оны тікелей
пайдаланудан алған табысынан 10 пайыз келемінде төлеген.
3. Бүгінгі таңдағы корпорациялық табыс салығының ставкалары:
• салык төлеушілер жүргізетін түзетулерді ескере отырып және
белгіленген тәртіппен шеккен залалдары сомасына азайтылған салық салынатын
табысынан 30 пайыз;
■ негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салык төлеушілер
жургізімен тузетулер ескерілген белгіленген тәртіппен шеккен залалдары
сомасына азайтылған салық салынатын табысынан 10 пайыз;
• резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы кезеңдерден алатын
табыстарын қоспағанда, төлем көзінен салық салынатын табыстар төлем көзінен
15 пайыз;
• Резидент еместердің Казақстан Республикасындағы көздерден алатын
табыстарына салык салу 4.4. такырыпта баяндалады;
• Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме аркылы кызметін жузеге
асыратын резидент емес занды тулганың таза табысы корпорациялық табыс
салығының үстіне 15 пайыздық ставка бойынша салық салынады.
Салық кезеңі.
Корпорациялық табыс салығы үшін күнтізбелік жыл салығы болып табылады.
Егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, ймын құрылу күнінен
бастап кунтізбелік жылдың аяғына дейін уақыт кезеңі ол ушін бірінші салық
кезеңі болып табылады. Бұл ретте ұйымның оның өкілдік органда мемлекеттік
тіркеуге алынған күн оның құрылған күн болып саналады.
Егер ұйым кунтізбелік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта
ұйымдастырылса, жыл басталғаннан бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқгалған
күнге дейінгі уақыт кезеңі ол ушін соңғы салық кезеңі болып табылады.
Егер кунтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылған ұйым осы жылдың аяғына
дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, өздігінен құрылған күннен бастап
тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейін уакыт кезеңі ол үшін салық
кезеңі болып табылады.
Салық декларациясы.
Арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлғаларды қоспағанда,
корпорациялык табыс салығын төлеушілер корпорациялық табыс салығы бойынша
декларацияны салық органдарына есептеген салык кезеңінен кейін жылдың 31
наурызынан кейін табыс етеді.
Корпорациялық табыс салығы жөніндегі декларациядан және корпорациялық
табыс салығы бойынша салық салу объектілері мен салык салуға байланысты
объектілер туралы ақпараттарды ашу жөніндегі қосымшалардан турады.
Инвестициялық салық преференциялары.
Инвестициялық салық преференциялары корпорациялық табыс салығы, жер
салығы және мүлік салығы бойынша беріледі
Инвестициялык, салық преференциялары дегеніміз — корпорациялық табыс
салығын төлеуден босату немесе жаңа өндірістер құру, жумыс істеп
тұрғандарын кеңейту мен жаңарту максатында инвестициялық жобаларды жузеге
асыратын салық төлеуші заңды тұлғалардың жылдық жиынтық табысынан қосымша
шегерімдер жасауға құқық беру, мұндай салык төлеушілерді жаңа есеп шоттар
құру, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңарту максатында инвестициялық
жоба шеңберінде жаңадан пайдалануға берілген тіркелген активтер бойынша
мүлік салығын төлеуден босату, содай-ақ инвестициялық жобаны іске асыру
ушін пайдаланылатын жер учаскелері бойынша жер салығын төлеуден босату.
Инвестициялык салық преференцияларын қолдану үшін кайта құруға арналып
жүзінде жұмсалған шығыстар белшінде кітап құрылған объектілерді қоса
алғанда, инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға алғаш енгізілгендер
жанадан пайдалануга берілген тіркелген активтер деп аталады.
Инвестициялы салық преференцияларын қолдану тәртібі.
Инвестициялық салық преференциялары инвестициялык жобаны іске асыруды
жузеге асыратын салық төлеуші занды тұлғаларға тиесілі
Преференциялар салық төлеушілерге преференцияларды қолданушылардың
басталу кунін белгілейтін келісімшартқа (оның нотариалдық жолмен
куәландырылған кеинрмесі салық төлеушінің тертел ген жері бойынша салық
органына беріледі. Осыған сәйкес мынадай бөлімдерден тұрады:
келісімшарт жасау кезінде шаруашылық кызметті жузеге асырушы салық
төлеушілерге - тіркелген активтер қосылған жылдан кейін жылдың қаңтарынан
бастап;
мемлекеттік қабылдау комиссиялары - жаңадан құрылған салық төлеушілер
еріктік максаттағы объектілерді пайдалануға кабылдаған күннен бастап
беріледі
Қызметі жаңа өндірістерді құру жөніндегі инвестициялық жоба шеңберінде
ғана жүзеге асырылатын жаңадан құрылған салық төлеушілер үшін корпорациялық
табыс салығы бойынша преференциялар есептелген корпорациялық табыс салығын
жүзге азайтуға құқық береді
Колданыстағы өндірістерді кеңейту және жаңарту жөніндегі инвестициялық
жобаны іске асыруды жузеге асыратын және органдагы талаптарға сай келмейтін
салық төлеушілер ушін корпорациялық табыс салығы бойынша преференциялар
амортизациялауға жатпайтын тіркелген акгивтерді қоспағанда, жылдық табыстан
инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға болалатын тіркелген активтердің
кұнын преференцияларды колдану мерзімше байланысты тең үлестермен шегерімге
жатқызуға уақыт береді.
Преференциялар беру тәртібі және шарты Казақстан Республиксының
инвестициялар туралы зандарында айкындалады Осы аталған мақсаттар ушін
келісімшарт жасалған кунтізбек жыл ішінде мемлекеттік тіркеуден өткен салық
төлеушілер жаңадан қурылған салық төлеушілер деп аталады.
Корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану ушін, салық
төлеуін жаңадан іске қосылатын тіркелген активтер бойынша олардың кұнын
ішкі топтың күн балансына енгізбейді және олар бойынша бөлек есеп жургізеді
Мүлік салығы мен жер салығы бойынша преференцияларды қолдану мерзімі
біткеннен кейін салық төлеуін занды тулғалар мен жеке кәсіпкерлерге
салынатын мүлік салығында белгіленген тәрпппен мулік салығын және жер
салығында белгіленген тәртіппен жер салығын төлей бастайды.
Корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану мерзімі
жоғарыда аталған күннен бастап кунтізбеде бес жылдан аспауға тіс және ол
әрбір жекелеген жағдайда кызмет турлеріне және тіркелген активтерге
инвестициялардың келіміне қарай айқындалады.
Преференциялардың қолданылуын тоқтату.
Преференциялардың қолданылуы келісімшартта көрсетілген мерзімде
тоқтатылады не мұндай мерзім бір күнге дейін тоқтатылуы мумкін.
Преференциялардың қолданылуын мерзімнен бұрын тоқтату тараптардың
келісімі бойынша жузеге асырылуы, сондай-ақ Казақстан Республикасының
инвестициялар туралы зандарында белгіленген жағдайларда оны тараптардың
әркайсысы біржак тәртіппен жузеге асыруы мумкін.
Преференциялардың қолданылуы мерзімнен бұрын тоқтатылған кезде салық
төлеуші салықтарды төлейді және осы Кодекс пен Казақетан Республикасының
зандарында белген тәртіппен жауапты болады.
Дамыган мемлекеттердегг корпорациялык табыс салығы
Улыбритаия мемлекетінде корпорация салығының ставкасы - 35-33 пайыз.
Шағын бизнестегі компанияларға 25 пайыз мөлшерінде темендетілген ставка
қолданылады. Мұнай компанияларға арнайы салық режимі бектілген. Олар
мұнайдың корпорациялық салығын 7.5 пайыздық ставкамен төлейді. Сондай-ақ
олар корпорациялық табыс салығынан басқа, тағы екі төлемді төлейді
а) 1982 жылдың 1-ші наурызына дейін лицензия алған компаниялар 12,5
пайыздың ставкамен роялти төлейді;
ә) мунай табыстарына салынатын салык 1975 жылы енпзілді. Бұл салық
әрбір кеншисе, оның қазбасынын көлемінен тәуелсіз салынады. Салыкты алу
жауапкершілігін мұнай табыстарына салық салу баскармасына жүктелген.
Германия мемпекетінде корпорация салығының ставкасы 40 пайыз. Салық
тоқсан сайын бірдей үлеспен белініп, төленеді. Жыл соңында салық
декларациясы негізінде бюджетпен толық есеп айырысу жүргізіледі.
Корпорациялық салық бойынша декларация салық органына есеп жылдың кешнп
жылдың 31-ші мамырына дейін тапсырылады.
Канадада корпорация табысына салынатын салық федералдың провинцияның
бюджет кірісне түседі федералдың тамбе салығының ставкасы Канада заңымен 12
және 28 пайыз мөлшерде барлық провинцияларға біртұтас болып бектілген.
Өңдеу өнеркәсібіндегі кәсіпорындар үшін федералдың табыс шамасының ставкасы
23 пайыз мөлшерінде белгіленген.
Францияда корпорация пайдасына салынатын салық кәсіп- орындардың жылдың
таза пайдасына салынады. Кәсіпорынның жылдың таза пайдасы өндіріс профде
алынған табыстары мен шығындарының айырмасы негізінде анықталады. Негізгі
салық - 34 пайыз. Жекеленген жағдайларда 42 пайызға дейін арылайды. Жерден
және бағалы қағаздардан алынатын пайдаға 24 пайыз аралығындағы ставка
қолданылады.
Испинияда заңды тұлғалардың табысына салынатын салықтың аумағында жұмыс
жасайтын барлық заңды тұлғалар төлейді. Салық салу объектісі болып
компанияның белшбеген пайда 1% таза табысы саналады. Ол кезде компанияның
Жиынтық табысы мен процентіне жұмсалған шығындардың жартысы ретінде
анықталады. Жиынтық табыска негізгі қызметтегі асырудан тапқан барлық
табыстары жатады. Салық 1983 жылдан бері 36 пайыздық пропорционалдық
ставкамен төленеді оған дейін 25 пайыздық ставкамен төленген болатын. Бұдан
баска да арнайы салық ставкалары қолданылады. Бағалы қағаздармен жұмыс
жасайтын қаржы және холдинк компаниялар 7,5 пайыздық, қағынасу үлесінің 50
пайызын мемлекет құрайтын компаниялар мен ұйымдар 6,25 пайыздық ставкамен
табыс салығын төлейді залалдары 5 жыл мерзімге аударылады.
Швеңияда корпорация пайдасына салынатын салықты коммерциялық қызметпен
айналысатын барлық акционерлік қоғамдар, кооперативтер, шетел компаниялары
30 пайыздық ставкамен төлейді.
Данияда корпорация пайдасына салынатын салық 34 пайыздық ствакамен
алынады.
Жаттияның заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы бизнестің дамуымен
бірге қалыптасып, дамыды. Кәсіпорындар мен ұйымдар таза пайдадан 34,5 пайыз
мөлшерлерде мемлекеттік табыс салығын 1,67 пайыз мелшершде префеюуралық
табыс салығын, 4,12 пайыз мелшершде қалалық (аудан, поселка) табыс салығын
төлейді. Шағын бизнеске 28 пайыздық ставкамен салық салынады.
Бельгия және Панама мемлекеттертде қайта өңдеу өнеркәсібіндегі, орман
шаруашылығындағы компанияларға жеңілдетілген, ал мұнай өнеркәсібіндегі
компанияларға жоғарылатылған ставкамен салық салынады.
Корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер: есептерді 2006
жылы беру. Алдымен, түсініп болу үшін бірнеше жылдан бері кызмет жүргізіп
келе жатқан тұрақты кәсіпорынның мысалымен жағдай- ларды қарастырайық.
Салық төлеушілердің бұл санаты үшін 2008 жылға корпорациялық табыс
салығы бойынша аванстық төлемдердің сомасы ағымдағы салық кезеңі үшін
корпорациялық табыс салығы болжамды сомасын негізге ала отырып, егер салық
заңнамасы өзгеше көзделмесе, өткен салық кезеңі үшін аванстық төлемді
сомаларының есептеп аванстық төлемдердің орташа айлық есептелген
сомаларынан кем емес болып есептеп шығарылады.
Табысқа салынатын салықтар ♦ 131
Салық төлеушілердің назарын бірден мынаған аудару қажет - егер осы
бапта өзгеше кезделмесе анықтамасы баяндалған шарттардың орындалуын
көздейді. Оған сәйкес өткен салық кезеңі үшін корпорациялық табыс салығы
бойынша декларацияда көрсетілген іс жүзіндегі салық міндеттемесінің сомасы
өткен салық кезеңі үшін аванстық төлемдер сомаларының есебіндегі ипанстың
төлемдер сомаларынан асып өткен кезде, салық төлеуші өткен салық кезеңі
үшін корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияда керсетілген іс
жүзіндегі салық міндеттемесі мөлшерін негізге ала отырып, декларация
тапсырғаннан кейінгі кезең ушін аванстық төлемдер сомаларын есептеуге
міндетті.
Сөйтіп, салық төлеушілердің осы санатына қатысты ағымдағы жылдың 20
қатарына дейін салық органына декларация тапсырған I дейінгі кезең ішінде
101.01-нысандағы корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер
сомалары есебінің көрсеткіші ағымдағы салық кезеңіндегі аванстық
төлемдердің есептелген орташа айлық сомасынан кем болмауга тиіс.
Мысалы, егер 2009 жылы кәсіпорын аванстық төлемдердің 4 700 мың теңге
сомасына есептесе онда 2010 жыл үшін 101.01 -нысанда көрсетілетін аванстық
төлемдердің сомасы 1 175 мың теңгеден кем болмауға тиіс (4700000:12x3).
Салық кезеңі, біздің жағдайда 2009 жыл үшін декларацияның жасалуына
қарай салық төлеушіге нақты есептелген корпорациялық табыс салығы аванстық
төлемдердің өлшемделген сомалары көрсеткіштерінен кем, соның деңгейінде
болатын немесе олардан сын түсетін жағдайлар кездеседі.
Егер алғашкы екі жағдай орын алатын болса, онда декларация тапсырғаннан
кейінгі аванстық төлемдердің сомасын салық төлеуші корпорациялық табыс
салығының болжамды сомасына орай, бірақ 2009 жыл есептелгеннен кем
болмайтындай етіп есептейді.
Демек, декларация ұсынганнан кейін тапсыратын 101.02-нысандағы аванстық
төлемдердің есебінде 3 525 мың теңгеден (4 700 мың теңге - 1 175 мың теңге)
кем болмайтын сома керсетуі тиіс.
Егер декларацияда қалыптасқан керсеткіш мәлімдеген аванстық төлемдердің
келемнен асып түссе, айталық 2009 жылдың қорытындысы бойынша салық төлеуші
корпорациялық табыс салығын 5 200 мың теңге сомасында есептесе, онда салық
төлеуші декларация тапсырғаннан кейін бюджетке төленетін аванстық
төлемдердің көрсетікішін дербес анықтауға құқылы, алайда ол корпорациялық
табыс салығы бойынша декларацияда көрсетілген нақты салық мшдетгемесшен кем
болмауға тиіс. Бұл жағдайда 101.02-нысанда 4 025 мың теңгеден (5 200 мың
теңге — 1 175 мың теңге) кем болмайтын сома кіріс табуға тиіс.
Салық кезеңінің қорытындысы бойынша залал шеккен немесе салық салынатын
табысы болмаған салық төлеушілерге келетін болсақ, онда 101.03-нысанындағы
есепті толтыру және ұсыну жөніндегі міндеттеме қолданылады. Бұл ретте салық
төлеушілердің аталған санаты ҚР Қаржы министрлігі Салық комитетінің
10.12.2008 ж. №НК-УМ-08-1-186503 хатында баяндалған түсіндірмеге сәйкес
декларация тапсырғаннан кейін төленуге тиіс аванстық төлемдер сомасын
алдыңғы салық кезеңі үшін аванстық төлемдер есептердегі орташа айлық
аванстық төлемдер сомасынан кем етіп көрсетуге құқылы болады.
Жекелеген салық төлеушілерде өткен салық кезеңінде төмендегідей
жағдайлар орын алғанда декларация тапсыруға дейін аванстық төлемдер сомасын
есептеп шығару үшін базаны қалай дұрыс анықтау керек деген сұрақ туыңдайды.
1-жағдай. Салық төлеуші 2010 жылы 9 000 мың теңге мөлшерінде аванстық,
төлемдер сомасын есептей отырып, 101.01 нысандағы есепті ұсынды. Декларация
тапсырылғаннан кейін ұсынылған 101.02-нысанның көрсеткіштері нөлге тең.
Мұндай жағдайда 2011 жылға арналған 101.01-нысандағы есепте аванстық
төлемдердің сомасын қалай есептеп шығару керек?
Бұл жағдайда есептеуді мынадай жолмен жүргізу керек:
(9 000 мың теңге + 0 = 9 000 мың теңге : 12 х 3 = 2 250 мың теңге),
мұның өзі Салық кодексінің 126-бабындағы 2-тармағы ережелерімен
белгіленген.
Жоғарыда келтірілген барлық жағдайларға қатысты аталган баптың 6-
тармағының ережелері қолданылады, мұндайда корпорациялық табыс салығы
бойынша декларация тапсырылғаннан кейін төленуге тиіс аванстың төлемдер
сомаларының есебін салық төлеуші декларацияны тапсырған күннен бастап
жиырма күн ішінде, бірақ есептік салық кезеңінің 20 сәуірден кешіктірмей
табыс етеді. Бірқатар жағдайларда салық төлеуші, салық кезеңінің
қорытындысы бойынша корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияның кашан
тапсырылғанына қарамастан, декларация тапсырғаннан кейінгі кезеңге аванстық
төлемдердің есебін тапсыруға арналған мерзім ағымдағы жылдың 20 сәуірі
болады деп шатасады.
Еске сала кететін жайт - әрбір салық төлеушініңі декларацияны қашан
тапсырғанына қарай аванстың төлемдер сомасының есебін тапсыруға арналған
бақылау күні пайда болады.
2-жағдай. Ай-Шуақ ЖШС-20010 жыл үшін декларацияны 2011 жылғы 2
наурызда тапсырды. Декларацияны тапсырғаннан кейінгі аванстық төлемдер
есебін берудің қай мерзімге осы ЖШС I үшін шекті болып табылады?
Заңнамаға сәйкес декларация тапсырған күннен бастап жиырма жұмыс
күнінің ішінде аванстық төлемдер есебін тапсыру міндеті көзделгенін назарға
алсақ, онда бұл ЖШС үшін шекті мерзімі ағымдағы жылдың 31 наурызы болып
табылады.
3-жағдай. Нурст ЖШС-і 2009 жыл үшін декларацияны 2010 жылғы 29
наурызда тапсырды. Декларация тапсырғаннан кейін аванстық төлемдер есебін
берудің кай мерзімі осы ЖШС үшін шекті болып табылады?
Егер декларация 29 наурызда тапсырылса, онда белгіленген жиырма күндік
шектің 25 сәуірде аяқталатынына қарамастан, салық төлеуші үшін бұл жағдайда
шекті мерзім 2009 жылғы 20 сәуір болып табылады.
Жаңадан құрылған ұйымдарға қатысты Салық кодексінің 20-бабының 7-
тармағында кезделген талаптар шешуші болып табылады, оған сәйкес салық
төлеушілердің бұл санаты құрылған күннен бастап жиырма жеті күн ішнде салық
кезеңі ішнде енуге тиіс аванстық төлемдердің болжамды сомасының есебтік
органына табыс етуге міндетті. Бұл ретте 101.04-нысан қарастырылады.
Салық төлеушілердің назарын салық есептейтін тапсыру кесте аударайық.
Атап айтканда, корпорациялық, табыс салығы бойынша декларация мен
аванстың төлемдер сомасының есебі.
Егер салық заңнамасында салық салу объектілері болған жағдайда бірқатар
салықтар (мүлік салығы, жер салығы, көлік құралдары салығы, акциздер) үшін
есептіктер тапсыру көзделсе, ал олар болмаған жағдайда салық есептік
(толтырылмаған бланктер) тапсыру көзделмесе, онда корпорациялық табыс
салығы үшін есептікті тапсыру, мазмұнына қарамастан, заңнамада белгіленген
мерзімдерде міндетті шарт болып табылады. Бұл ретте Салық кодексінің 68-
бабының 4-тармағына сәйкес салық декларациясында және есеп-қисабында
көрсетуге тиісті биылғы бір деректер болмаған жағдайда, оған уәкілетті
мемлекеттік орган белгілеген тиісті қосымшалар табыс етілмейтінін ескеру
керек.
Шаруашылық жүргізу субъектісіне салық кезеңінңі ішінде қаржы-шаруашылық
қызметтінің көрсеткіштерін өсіретін, сондай-ақ кем жағдайлар болуы мумкін.
Осы өзгерістерге шұғыл бейімделу үшін Салық кодексінің 126-бабының 8-
тармағында салық төлеуші салық кезеңі ішінде, өткен салық кезеңі үшін
декларация тапсырғанга дейін төленуге тиіс аванстық төлемдердің сомаларын
қоспаганда, тузетудің себептерін жазбаша негіздей отырып, салық кезеңінің
алдағы айлары үшін аванстық төлемдер сомаларының тузетілген есебін беруге
құқылы деп көзделген.
Әрбгр салық төлеуші аванстық, төлемдері жоспарлау және бюджетке төлеу
мәселесіне өте мұқият болуга тиіс.
Мұның өзі аванстық төлемдер керсеткіштерін дұрыс жоспарламағанда, атап
айтқанда, оларды жасанды түрде төменде өткенде декларация бойынша нақты
есептелген корпорациялық табыс салығының сомасы аванстық төлемдердің едәуір
есуіне алып келді, ол асып тусу сомасына әкімшілік санкцияларды қолдап
әкеліп, соқтыратын жағдай туындауы мумкін. Аванстық төлемдер есептеу
қаншалықты мұқият жоспарланғанмен, тек нақты алынған нәтиже ғана бюджетке
төленуге тиіс корпорациялық табыс салығының накты сомасын анықтай алатыны
ессіз.
Осы максатпен әкімшілік құқың бузушылык туралы заңнамада пакты
есептелген салықтык аванстық төлемдер сомасынан нсып тусуше жол бершетш
сомасына әкімшшж санкциялар кол- данылмайтын 10% мелшершдеп шек кезделген.
Егер салық төлеуші салық кезеңі үшін накғы есептелген корпорациялық
табыс салығының сомасы салық кезеңі шпнде есептелген аванстық төлемдер
сомасынан он пайыздан астам мөлшерде асып тусуше жол берсе, онда "Әкімшілік
құқык бұзушылық туралы" ҚР Кодексшңі 209-бабының 4-тармағына сәйкес накты
салықтың асып түсуі сомасының жетпіс пайызы мөлшеріне айыппул салуға әкеп
соқтырады.
Түсінікті болуы үшін осы жағдайды нақты мысалмен қарастырайъңі.
1- нуска
Есептелген аванстық төлемдер - 250 ООО мың теңге.
Накты есептелген КТС - 270 500 мың теңге.
Асып тусуі - 20 500 мың теңге.
Шығарылуы - (270 500 х 100: 250 000 = 108,2% - 100% = 8,2%)
Бұл нускада 20 500 мың теңге мелшершдеп асып тусу сомасы әкімшілік
санкциясы қолданылатын объекп болып табылмайды, өйткені жол бершетш шектен
аспайды.
2-нуска
Есептелген аванстық төлемдер - 215 000 мың теңге.
Накғы есептелген КТС - 275 500 мың теңге.
Асып тусуі — 60 500,0 мың теңіе
Шығарылуы (275 500 х 100 : 215 000 = 128,2% -100% = 28%).
Бұл нұсқада асып түсу мелшері 10%-дан асып кеткедіктен,
әкімшілік санкцияларды қолдануға арналған жағдай туындайды, оларды
қолданудың нәтижесшде 42 350 мың теңге (60 500,0 мың ТОЦге х 70%) сомасында
айыппул есептелуге тиіс.
Салық төлеуші заңды тұлғалардың еске сала кететін жайт - 2011 жыл үшін
корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияны тапсыру мерзім 2012 жылғы
20 қаңтарда аяқталады және сонымен қатар ҚР Қаржы министрлгі Салық комитет
Төрағасының 2010 жылғы 1 желтоқсандағы №542
буйрығына сәйкес 2012 жылы салық есептегіш электронды түрде тапсыратын
салық төлеушілерге корпорациялық, табыс салығы бойынша декларацияны тапсыру
мерзімі 30 кунтізбелік күннен аспайтын мерзімін ұзартылганын айта кету
қажет.
Бұл ретте электронды түрде тапсырылатын салық есешілінін тапсыру
мерзімінің ұзартылуы есептерді тапсыруға қолданылмайтынына назар
аударыңыздар.
Салық кодексінің 69-бабының 2-тармағына тусінік беретін ККМ Салық
комитетінің 22.02.2005 ж. №НК-УНА-4-131599 хатына сәйкес 2005 жылғы 1
қаңтардан бастап уәкілетті органға ғана электронды түрде ұсынылған салық
есептшігтің қағаз түріндегі көшірмесін талап ету құқығы берілгені туралы
акпарат салық төлеушілерге қызықты болар.
Бұл тусіндірмеге сәйкес салық төлеушілерден электронды турде
тапсырылған салық есептері қағаз туріндегі көшірмесін алу қажеттігі
туындаған жағдайда, салық органдары ҚР КМ Салық комитетте жазбаша өтініш
жазады, онда мынадай деректемелерді міндетті турде көрсетеді:
салық есептейтін нысанының коды;
салық кезеңі;
салық өтініш қағаз кешірмесін талап етудің егжей-тегежей негіздемесі;
сондай-ақ салық төлеушілердің атауы;
заңды мекен-жайы;
Тіркеу нөмірі.
Салық органының өтінішін карастыру нәтижелері бойынша оң шешім
қабылданған жағдайда, ҚРКМ Салық комитеті салық төлеушіге қағаз түріндегі
көшірмелерді, сондай-ақ аталған талаптың көшірмесін салық органына беру
туралы жазбаша талап жолдайды.
Теріс жауап алынган жағдайда, оған салық есептейтін қағаз түріндегі
көшірмелерін беруден бас тарту туралы жау жолданады.
Аванстық төлемдер сомасын есептеу және төлеу мәселесі салық
төлеуштердің өткізген санаттарына жеке тоқалғымыз келеді.
Салық кодексшңі 77-бабының 1-тармағына сәйкес, корпорациялық табыс
салығын төлеушілерге, Казақстан Республикасы Ұлттық банкі мен мемлекеттік
мекемелерді қоспаганда, Казақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары,
сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме аркылы жузеге
асырлтын немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс алатын резидент
емес заңды тұлғалар жатады.
ҚР Азаматтық кодексінің 43-бабының 2 және 3-тармактарына сәйкес заңды
тұлғаның тұрған жерінен тыс орналасқан және оның мудделерін қорғау мен
мүмкіндігін жузеге асыратын, оның атынан мекемелер мен өзге құқыктық
әрекеттер жасайтын оқшау бөлшектер болып табылады.
Филиалдар мен өкілдіктер заңды тұлға болмайды. Бұларға өздерінше құрған
занды тұлға мүлік түрінеді және оның кеткен ережелер негізінде жұмыс
істейді. Осы негізде, егер еркіндік салық салынатын табыс алу мақсатымен
кәсіпкерлік қызметін жузеге асырмайтын болса ғана Салық кодексінің 126-
бабының ережелерінде көзделген нысана 101.01 - Декларация тапсырғанға
дейін төленуге тиіс корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер
сомасының есебіне және 101.02 - Декларация тапсырғаннан кейін төленуге
тиіс корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер шмасының есебтік
нысандарын салық органдарына тапсыру түйіндеп міндеттеме қолданылмайды.
Салық кодексінде жоғарыда аталған бабының осы тармағына сәйкес
Қазақстан Республикасындағы қызметік тұрақты мекеме аркылы жузеге асыратын
резидент емес заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлеушілерге
жатқызылады. Қызметін тұрақты мекеме аркылы жузеге асыратын резидент
еместер тұракты мекемені Салық кодексінің177-бабының 1 немесе 3- і
тармағына сәйкес құрады.
Егер шетелдік тұлға қосарланған салық салуды болдырмау туралы
халыкаралык шарт жасалған мемлекеттік резиденті болып табылса, онда салық
салу максаттары үшін аталған шартта тұрақты мекеме ұғымы қолданылады, яғни
мұндай заңды тұлғаның кызметі халықаралык шартка сәйкес теракты мекеме
құруға алып келеді.
Сөйтіп, егер шетелдік компанияның екінші салық салу максаттары үшін
тұрақты мекеме ретінде қарастырылса, онда мұндай өкілдік корпорациялық
табыс салығын төлеуші ретінде қарастырылады және тиісінше салықтың осы турі
бойынша салық есептті тапсырады.
Салық кодексінің 184-бабының 1-тармағында Қазақстан Рес- публикасында
тұрақты мекеме аркылы қызметш жузеге асыратын резидент емес заңды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz