Қола дәуірі және сол дәуірдегі ескерткіштер
Жоспары:
1. Қола дәуірі
2. Андроновтықтар мәдениеті
3. Беғазы.Дәндібай
4. Кент қаласы
1. Қола дәуірі
2. Андроновтықтар мәдениеті
3. Беғазы.Дәндібай
4. Кент қаласы
Қола дәуірі – қоладан жасалған еңбек құрал-саймандары және қарулар басты роль атқарған кездегі адамзат тарихындағы ірі кезеңдердің бірі.Еуразия дала аймағында ол бір жарым мың жылға созылған біздің заманымызға дейінгі III ғасыр аяғымен - I ғасыр басына келеді. Қола – мыстың басқа металдармен қоспасы.Сапалы қолалар қаттылығы және беріктігі жағынан мыстан асып, қарапайым болаттан кем түспейді.
Қола дәуірінің ең ерте деректері (б.з.д. III мыңжылдық) Қарқаралы ауданындағы Қарағаш зиратынан алынды. Мұндағы бір қабірден мыс пышақ, қырғыш және қыш ыдыстармен бірге жерленген ер адам мүрдесі кездескен.
Глиняный сосуд эпохи бронзы
Б.з.д. II мыңжылдықтың басынан б.з.д. XIV—XIII ғ. дейін (орта қола кезеңі) Қазақстанда андронов тарихи-мәдени қауымдастығына жататын атасу (алакөл) және нұра (федоров) мәдениеттері өркеңдеді. Орта қола кезеңі тұрғындарын шартты түрде андроновтықтар деп атау қалыптасқан.
Биік деңгейдегі мәдениетті ұстанған андроновтықтардың қоғамын жауынгер арбалары бар әскери көсемдер басқарды. Қарқаралы ауданындағы Талды өзенінің жоғарғы ағысындағы Сатан зиратында осындай арба қалдықтары табылған. Көне жауынгер қабіріне қойылған екі аяқты арбаның ағаш дөңгелектерінің білігіне 10 шабақ қондырылған. Мұндай арбалар жаумен шайқастарда қолданылған. Жүйткіп келе жатқан арба үстінде түрегеп тұрып, олар қарсыластарын садақпен атып түсіріп отырған.
Андроновтықтарға археологиялық деректер арқылы бажайлауға болатын күрделі қоғамдық құрылым тән еді. Көсемдер мен ақсақалдардың биік әлеуметтік статусы олар өлгеннен кейін де нақтыланып отырып, оларға монументалды жерлеу құрылыстары — обалар тұрғызылды. Мысалы, Ақсу-Аюлы-2 зиратының ең үлкен обасының диаметрі 17 жарым метр. Оның астынан ортасында сыртынан қақпақтастармен айналдырылған екі жерлеу камерасы бар екі қатарлы тас қоршау ашылды. Осындай обалар Атасу өзені бойындағы Ортау-2 зиратынан да белгілі. Қатардағы андроновтықтарды шағын көлемдегі қоршауларда жерлеп отырған. Тұрғындарды металмен қамтамасыз етіп отырған металлургтер мен ұсталар андроновтықтар қоғамында маңызды роль атқарды.
Қола дәуірінің ең ерте деректері (б.з.д. III мыңжылдық) Қарқаралы ауданындағы Қарағаш зиратынан алынды. Мұндағы бір қабірден мыс пышақ, қырғыш және қыш ыдыстармен бірге жерленген ер адам мүрдесі кездескен.
Глиняный сосуд эпохи бронзы
Б.з.д. II мыңжылдықтың басынан б.з.д. XIV—XIII ғ. дейін (орта қола кезеңі) Қазақстанда андронов тарихи-мәдени қауымдастығына жататын атасу (алакөл) және нұра (федоров) мәдениеттері өркеңдеді. Орта қола кезеңі тұрғындарын шартты түрде андроновтықтар деп атау қалыптасқан.
Биік деңгейдегі мәдениетті ұстанған андроновтықтардың қоғамын жауынгер арбалары бар әскери көсемдер басқарды. Қарқаралы ауданындағы Талды өзенінің жоғарғы ағысындағы Сатан зиратында осындай арба қалдықтары табылған. Көне жауынгер қабіріне қойылған екі аяқты арбаның ағаш дөңгелектерінің білігіне 10 шабақ қондырылған. Мұндай арбалар жаумен шайқастарда қолданылған. Жүйткіп келе жатқан арба үстінде түрегеп тұрып, олар қарсыластарын садақпен атып түсіріп отырған.
Андроновтықтарға археологиялық деректер арқылы бажайлауға болатын күрделі қоғамдық құрылым тән еді. Көсемдер мен ақсақалдардың биік әлеуметтік статусы олар өлгеннен кейін де нақтыланып отырып, оларға монументалды жерлеу құрылыстары — обалар тұрғызылды. Мысалы, Ақсу-Аюлы-2 зиратының ең үлкен обасының диаметрі 17 жарым метр. Оның астынан ортасында сыртынан қақпақтастармен айналдырылған екі жерлеу камерасы бар екі қатарлы тас қоршау ашылды. Осындай обалар Атасу өзені бойындағы Ортау-2 зиратынан да белгілі. Қатардағы андроновтықтарды шағын көлемдегі қоршауларда жерлеп отырған. Тұрғындарды металмен қамтамасыз етіп отырған металлургтер мен ұсталар андроновтықтар қоғамында маңызды роль атқарды.
Қола дәуірі және сол дәуірдегі ескерткіштер
Жоспары:
1. Қола дәуірі
2. Андроновтықтар мәдениеті
3. Беғазы-Дәндібай
4. Кент қаласы
Қола дәуірі – қоладан жасалған еңбек құрал-саймандары және қарулар
басты роль атқарған кездегі адамзат тарихындағы ірі кезеңдердің
бірі.Еуразия дала аймағында ол бір жарым мың жылға созылған біздің
заманымызға дейінгі III ғасыр аяғымен - I ғасыр басына келеді. Қола –
мыстың басқа металдармен қоспасы.Сапалы қолалар қаттылығы және беріктігі
жағынан мыстан асып, қарапайым болаттан кем түспейді.
Қола дәуірінің ең ерте деректері (б.з.д. III мыңжылдық) Қарқаралы
ауданындағы Қарағаш зиратынан алынды. Мұндағы бір қабірден мыс пышақ,
қырғыш және қыш ыдыстармен бірге жерленген ер адам мүрдесі кездескен.
Глиняный сосуд эпохи бронзы
Б.з.д. II мыңжылдықтың басынан б.з.д. XIV—XIII ғ. дейін (орта қола
кезеңі) Қазақстанда андронов тарихи-мәдени қауымдастығына жататын атасу
(алакөл) және нұра (федоров) мәдениеттері өркеңдеді. Орта қола кезеңі
тұрғындарын шартты түрде андроновтықтар деп атау қалыптасқан.
Биік деңгейдегі мәдениетті ұстанған андроновтықтардың қоғамын жауынгер
арбалары бар әскери көсемдер басқарды. Қарқаралы ауданындағы Талды өзенінің
жоғарғы ағысындағы Сатан зиратында осындай арба қалдықтары табылған. Көне
жауынгер қабіріне қойылған екі аяқты арбаның ағаш дөңгелектерінің білігіне
10 шабақ қондырылған. Мұндай арбалар жаумен шайқастарда қолданылған.
Жүйткіп келе жатқан арба үстінде түрегеп тұрып, олар қарсыластарын садақпен
атып түсіріп отырған.
Андроновтықтарға археологиялық деректер арқылы бажайлауға болатын
күрделі қоғамдық құрылым тән еді. Көсемдер мен ақсақалдардың биік
әлеуметтік статусы олар өлгеннен кейін де нақтыланып отырып, оларға
монументалды жерлеу құрылыстары — обалар тұрғызылды. Мысалы, Ақсу-Аюлы-2
зиратының ең үлкен обасының диаметрі 17 жарым метр. Оның астынан ортасында
сыртынан қақпақтастармен айналдырылған екі жерлеу камерасы бар екі қатарлы
тас қоршау ашылды. Осындай обалар Атасу өзені бойындағы Ортау-2 зиратынан
да белгілі. Қатардағы андроновтықтарды шағын көлемдегі қоршауларда жерлеп
отырған. Тұрғындарды металмен қамтамасыз етіп отырған металлургтер мен
ұсталар андроновтықтар қоғамында маңызды роль атқарды.
Андроновтықтар өзен бойларын игере отырып, құрғақ климат жағдайында
өмір сүрді. Олар егіншілікті де білді, бірақ өз қажеттерін, негізінен, мал
шаруашылығы арқылы өтеді.
Ықылым замандардан бастап Қазақстан далаларында мал шаруашылығының
ролі өте зор еді. Қола дөуірінде негізгі шаруашылық түліктері болып қой мен
мүйізді ірі қара саналды. Жылқы маңызды көлік құралы болды.
Андроновтықтар мәдениетінің Ригведа мен Авеста деректері бойынша
танымал ежелгі арийлер мөдениетімен көп ұқсастықтары бар. Сірә, үш мың жыл
бұрын Үндістанға қоныс аударып, көнеүнді өркениетінің негізін қалаған
арийлер осы Қазақстанның андроновтықтары арасынан шыққан болар. Андронов
тайпаларының екінші бөлігі Қазақстан жерінде қалып, бұдан кейінгі кезеңдер
мәдениеттері қалыптасуының аса күрделі процестеріне қатысқан.
Орталық Қазақстандағы мыс кендерінің бай қоры ірі, күшті металлургия
ошағының дамуына негіз болды.
Соңғы қола дәуірінде (б.з.д. XIII-IX ғғ.) Орталық Қазақстанда
андроновтықтар мәдениетінің негізіңде қалыптасқан беғазы-дәндібай мәдениеті
өркендеді. Археологтар Беғазы, Дәндібай, Айбас дарасы, Бұғылы, Саңғыру-1
және Саңғыру-2 сынды зираттарды, Атасу-1, Ақмұстафа, Мыржық, Қарқаралы-1,
Қарқаралы-2, Қарқаралы-3 (Суықбұлақ), Кент, Бұғылы-1, Бұғылы-2,
Шортандыбұлақ және т.б. қоныстарды зерттеді.
Беғазы-дәндібайлықтар үй жанындағы бақташылықтан экономикалық дамудың
анағүрлым табысты формасы болып табылатын отарлы жайылымды шаруашылыққа
көшкен еді. Бұл өзгеріс Беғазы-Дәндібай тұрғындары жасаған бірегей далалық
өркениеттің қалыптасу алғышарт-тарын қамтамасыз етті. Осы уақытта көне
қалалардың прототипі болып саналатын ерекше ірі қоныстар пайда болды.
Неғұрлым жақсы зерттелген қонысқа Қарқаралы ауданындағы Кент тауының
сайында орналасқан Кент қонысы жатады.
Беғазы-дәндібай мәдениетінің ескерткіштерімен белгілі қола дәуірінің
жаңа кезеңі басталды. Бұл мәдениет өздерінің атауын Дәндібай мен Беғазы
қорымдарының сипаттары бойынша алды.
Жалпы ареалын сөз етсек, осы мәдениеттің тайпалары Орал тауының шығыс
беткейінен, Қазақстан далаларын қоса отырып, Алтай тауларына дейінгі
аумақты мекендеген.
Беғазы-дәндібай мәдениетінің ерекшеліктерінің бірі керамика болып
табылады. Ол белдеулі керамика деген атау алған. Белдеу (валик) - қыш
ыдысқа балшықтан жапсырылған сәл дөңестеу жолақ түрінде болады, ол ыдыстың
мойын тұсын сәндейді. Белдеу мерзімдік (хронологиялық) ерекшелік ретінде
Алтайдан Балқан түбегіне дейін Еуразиялық дала алқаптары бойынша өте кең
таралған болатын. Белдеулі қыш беғазы-дәндібай мәдениетінің барлық жерлеу
орындарынан және қоныстарынан табылған. Әдетте ыдыстар белдеуден басқа
тырнақ бедері, шырша, ирек, саусақ ізі, тор, үшбұрыштармен әшекейленген. Ою
ыдыстың жоғары жағында салынған.
Кент, Шортандыбұлақ, Бұғылы-2 қоныстарында қола дәуірінің федоровтық-
нұралық (орта қола) кезеңі мен соңгы кезеңінің, яғни белдеулі керамика
кезеңінің ерекшеліктерін байланыстырған ыдыстар табылды. Бұл үлкен жаналық
еді. Басқа деректермен біріге отырып,. осы маңызды мәлімет беғазы-
дәндібайдің белдеулі ыдыстарының андронов дәуірінен бастау алатынын, демек,
беғазы-дәндібайлықтардың андронов тайпаларынан тарағанын куәландырады.
Андроновтықтар мен дәндібайлықтар антропологиялық типі бойынша да
біртектес. Еңбексүйгіш және Баянауыл тауларындағы Шойындыкөл молаларындағы
дәндібай жерлеулерінен табылған үш бас сүйектің зерттелуі олардың
андроновтық еуропеоидтық түрге жататындығын көрсетті. Осы жағынан алғанда
да, беғазы-дәндібайлықтар андроновтықтардың ұрпағы болып табылады.
Беғазы-дәндібай дәуірінде адамдардың өмірінде мәнді езгерістер болған.
Андронов кезеңіндегі мал шаруашылығының үй маңындағы түрінің орнына оның
жайылымдық формасы қалыптасты. Мал шаруашылығының бұл түрі бойынша
жайылымдар қысқы және жазғы деп бөлінген, қыста мал қоныс маңында ұстауда
болады, ал жазда жайлауға айдалады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары:
1. Қола дәуірі
2. Андроновтықтар мәдениеті
3. Беғазы-Дәндібай
4. Кент қаласы
Қола дәуірі – қоладан жасалған еңбек құрал-саймандары және қарулар
басты роль атқарған кездегі адамзат тарихындағы ірі кезеңдердің
бірі.Еуразия дала аймағында ол бір жарым мың жылға созылған біздің
заманымызға дейінгі III ғасыр аяғымен - I ғасыр басына келеді. Қола –
мыстың басқа металдармен қоспасы.Сапалы қолалар қаттылығы және беріктігі
жағынан мыстан асып, қарапайым болаттан кем түспейді.
Қола дәуірінің ең ерте деректері (б.з.д. III мыңжылдық) Қарқаралы
ауданындағы Қарағаш зиратынан алынды. Мұндағы бір қабірден мыс пышақ,
қырғыш және қыш ыдыстармен бірге жерленген ер адам мүрдесі кездескен.
Глиняный сосуд эпохи бронзы
Б.з.д. II мыңжылдықтың басынан б.з.д. XIV—XIII ғ. дейін (орта қола
кезеңі) Қазақстанда андронов тарихи-мәдени қауымдастығына жататын атасу
(алакөл) және нұра (федоров) мәдениеттері өркеңдеді. Орта қола кезеңі
тұрғындарын шартты түрде андроновтықтар деп атау қалыптасқан.
Биік деңгейдегі мәдениетті ұстанған андроновтықтардың қоғамын жауынгер
арбалары бар әскери көсемдер басқарды. Қарқаралы ауданындағы Талды өзенінің
жоғарғы ағысындағы Сатан зиратында осындай арба қалдықтары табылған. Көне
жауынгер қабіріне қойылған екі аяқты арбаның ағаш дөңгелектерінің білігіне
10 шабақ қондырылған. Мұндай арбалар жаумен шайқастарда қолданылған.
Жүйткіп келе жатқан арба үстінде түрегеп тұрып, олар қарсыластарын садақпен
атып түсіріп отырған.
Андроновтықтарға археологиялық деректер арқылы бажайлауға болатын
күрделі қоғамдық құрылым тән еді. Көсемдер мен ақсақалдардың биік
әлеуметтік статусы олар өлгеннен кейін де нақтыланып отырып, оларға
монументалды жерлеу құрылыстары — обалар тұрғызылды. Мысалы, Ақсу-Аюлы-2
зиратының ең үлкен обасының диаметрі 17 жарым метр. Оның астынан ортасында
сыртынан қақпақтастармен айналдырылған екі жерлеу камерасы бар екі қатарлы
тас қоршау ашылды. Осындай обалар Атасу өзені бойындағы Ортау-2 зиратынан
да белгілі. Қатардағы андроновтықтарды шағын көлемдегі қоршауларда жерлеп
отырған. Тұрғындарды металмен қамтамасыз етіп отырған металлургтер мен
ұсталар андроновтықтар қоғамында маңызды роль атқарды.
Андроновтықтар өзен бойларын игере отырып, құрғақ климат жағдайында
өмір сүрді. Олар егіншілікті де білді, бірақ өз қажеттерін, негізінен, мал
шаруашылығы арқылы өтеді.
Ықылым замандардан бастап Қазақстан далаларында мал шаруашылығының
ролі өте зор еді. Қола дөуірінде негізгі шаруашылық түліктері болып қой мен
мүйізді ірі қара саналды. Жылқы маңызды көлік құралы болды.
Андроновтықтар мәдениетінің Ригведа мен Авеста деректері бойынша
танымал ежелгі арийлер мөдениетімен көп ұқсастықтары бар. Сірә, үш мың жыл
бұрын Үндістанға қоныс аударып, көнеүнді өркениетінің негізін қалаған
арийлер осы Қазақстанның андроновтықтары арасынан шыққан болар. Андронов
тайпаларының екінші бөлігі Қазақстан жерінде қалып, бұдан кейінгі кезеңдер
мәдениеттері қалыптасуының аса күрделі процестеріне қатысқан.
Орталық Қазақстандағы мыс кендерінің бай қоры ірі, күшті металлургия
ошағының дамуына негіз болды.
Соңғы қола дәуірінде (б.з.д. XIII-IX ғғ.) Орталық Қазақстанда
андроновтықтар мәдениетінің негізіңде қалыптасқан беғазы-дәндібай мәдениеті
өркендеді. Археологтар Беғазы, Дәндібай, Айбас дарасы, Бұғылы, Саңғыру-1
және Саңғыру-2 сынды зираттарды, Атасу-1, Ақмұстафа, Мыржық, Қарқаралы-1,
Қарқаралы-2, Қарқаралы-3 (Суықбұлақ), Кент, Бұғылы-1, Бұғылы-2,
Шортандыбұлақ және т.б. қоныстарды зерттеді.
Беғазы-дәндібайлықтар үй жанындағы бақташылықтан экономикалық дамудың
анағүрлым табысты формасы болып табылатын отарлы жайылымды шаруашылыққа
көшкен еді. Бұл өзгеріс Беғазы-Дәндібай тұрғындары жасаған бірегей далалық
өркениеттің қалыптасу алғышарт-тарын қамтамасыз етті. Осы уақытта көне
қалалардың прототипі болып саналатын ерекше ірі қоныстар пайда болды.
Неғұрлым жақсы зерттелген қонысқа Қарқаралы ауданындағы Кент тауының
сайында орналасқан Кент қонысы жатады.
Беғазы-дәндібай мәдениетінің ескерткіштерімен белгілі қола дәуірінің
жаңа кезеңі басталды. Бұл мәдениет өздерінің атауын Дәндібай мен Беғазы
қорымдарының сипаттары бойынша алды.
Жалпы ареалын сөз етсек, осы мәдениеттің тайпалары Орал тауының шығыс
беткейінен, Қазақстан далаларын қоса отырып, Алтай тауларына дейінгі
аумақты мекендеген.
Беғазы-дәндібай мәдениетінің ерекшеліктерінің бірі керамика болып
табылады. Ол белдеулі керамика деген атау алған. Белдеу (валик) - қыш
ыдысқа балшықтан жапсырылған сәл дөңестеу жолақ түрінде болады, ол ыдыстың
мойын тұсын сәндейді. Белдеу мерзімдік (хронологиялық) ерекшелік ретінде
Алтайдан Балқан түбегіне дейін Еуразиялық дала алқаптары бойынша өте кең
таралған болатын. Белдеулі қыш беғазы-дәндібай мәдениетінің барлық жерлеу
орындарынан және қоныстарынан табылған. Әдетте ыдыстар белдеуден басқа
тырнақ бедері, шырша, ирек, саусақ ізі, тор, үшбұрыштармен әшекейленген. Ою
ыдыстың жоғары жағында салынған.
Кент, Шортандыбұлақ, Бұғылы-2 қоныстарында қола дәуірінің федоровтық-
нұралық (орта қола) кезеңі мен соңгы кезеңінің, яғни белдеулі керамика
кезеңінің ерекшеліктерін байланыстырған ыдыстар табылды. Бұл үлкен жаналық
еді. Басқа деректермен біріге отырып,. осы маңызды мәлімет беғазы-
дәндібайдің белдеулі ыдыстарының андронов дәуірінен бастау алатынын, демек,
беғазы-дәндібайлықтардың андронов тайпаларынан тарағанын куәландырады.
Андроновтықтар мен дәндібайлықтар антропологиялық типі бойынша да
біртектес. Еңбексүйгіш және Баянауыл тауларындағы Шойындыкөл молаларындағы
дәндібай жерлеулерінен табылған үш бас сүйектің зерттелуі олардың
андроновтық еуропеоидтық түрге жататындығын көрсетті. Осы жағынан алғанда
да, беғазы-дәндібайлықтар андроновтықтардың ұрпағы болып табылады.
Беғазы-дәндібай дәуірінде адамдардың өмірінде мәнді езгерістер болған.
Андронов кезеңіндегі мал шаруашылығының үй маңындағы түрінің орнына оның
жайылымдық формасы қалыптасты. Мал шаруашылығының бұл түрі бойынша
жайылымдар қысқы және жазғы деп бөлінген, қыста мал қоныс маңында ұстауда
болады, ал жазда жайлауға айдалады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz