Бухгалтерлік есеп теориясындағы материалды емес активтердің есебі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . …. …4

1 Қазақстан Республикасындағы материалды емес активтердің есебін жүргізу 8

1. 1 Бухгалтерлік есеп теориясындағы материалды емес активтер . . . 8

1. 2 Кәсіпорындардағы технико-экономикалық көрсеткіштері мен есеп саясаты . . . 16

1. 3 Қазақстан Республикасындағы материалды емес активтердің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және құрылымын талдау. . 20

2 Алперен Бурак сақтандыру компаниясының материалды емес активтерінің есеБІ 24

2. 1 Сақтандыру компаниясының материалды емес активтерін тиімді қолдану көрсеткіштері мен жолдары24

2. 2 Кәсіпорындағы материалды емес активтерінің кірістелу және шығысталу есебі . . . … 36

2. 3 Алперен Бурак сақтандыру компаниясының материалды емес активтерін қолданудың тиімді әдістерін талдауы ……… . . . . . . 40

3 Материалды емес активтердің аудиті . . . 48

3. 1 Бухгалтерлік есептегі аудит теориясы және матариалды емес активтерді талдау және бағалау есебінің аудиті . . . 48

3. 2 Нақты қолда бар материалды емес активтердің кірісін және шығысын, қозғалысын есепке алудың аудиті. . 54

3. 3 Материалды емес активтерге есептелген амортизация есебінің аудиті. . 59

3. 4 Қазіргі кездегі материалды емес активтерді жетілдірудің тиімді жолдарын қарастыру. . . . 63

ҚОРЫТЫНДЫ 68 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . 71

ҚОСЫМШЫЛАР . . . 73

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі . Қазіргі таңда кәсіпорындардың меншігіндегі материалды емес активтердің рөлі біртіндеп артылып келеді. Бұл құбылысқа бір кәсіпорынның келесі бір кәсіпорынмен «жұтылып» кетуі, технологиялық өзгерістердің масштабтары мен жылдамдығымен, ақпараттық технологияның таралуымен Қазақстанның қаржы нарығының интеграциясы мен қиындауы әсер етсе керек. Әдіс сұрақтары мен иеліктердің берілген түрлерінің есебін ұйымдастыру бүкіл әлемде қызу талқылануда. Осы тұрғыдан алып қарағанда диплом жобасының тақырыбы өзекті болып табылады. Материалдық емес активтер-Қазақстандық бухгалтерлік есептеу әдістемесінің ең бір шешілмеген мәселесі болып отыр деп батыл айтуға болады. Берілген дипломдық жобада материалдық емес активтердің нақты классификациясы мен құрылымы, оның бағалануы берілген, материалдық емес активтер объектілерінің аналитикалық және синтетикалық есебін ұйымдастырудың ерекшеліктері қаралған. Материалды емес активтерді иемдену сұрақтары, тозуы, есептен шығуы ағымдағы заң жобаларымен тығыз байланысты. Сонымен қатар, материалды емес активтердің бухгалтерлік есебі мен аудитіне де көңіл бөлінген. Жобада шаруашылық жұмыстарының жиынтығы болып көрінетін бухгалтерлік есептер берілген. Қосымша беттерде материалды емес активтердің есебін жүргізуді қажет ететін құжаттар ұсынылғын. Жұмыс соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі берілген. Материалды емес активтер отандық бухгалтерлік тәжірибеде 1988 жылдың мамыр айында пайда болды. Бірақ, тек шетелдік кәсіпорындармен біріккен кәсіпорындар үшін. 1990 жылдың шілде айында материалды емес активтерді бухгалтерлік есепте қолдану акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерге де рұқсат етілді. Бұл енгізілген жаңалық СССР-дің жаңа заңында материалды емес меншіктердің заңды тұлғалардың жарғылық капиталына енгізу қаралғандықтан ұйымдастырылды. Бұған дейін, тіпті ЭЕМ-ға арналған машиналардың өзі негізгі құралдар-электронды есептеуіш машиналар құрамында болды.

Қазақстан Республикасының елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан 2030» атты халыққа жолдауында «Еліміздің экономикасының өсуі-елдің өсуінің кепілі болады» деп көрсеткен, өйткені экономикалық өсу бүгінгі және ертеңгі, сондай ақ алдағы жиырма жыл ішіндегі алға қойған мақсат. Елімізде жаңа өмір басталып, оңды экономикалық саясат, озық Кәсіпорындық сана деңгейіне көтеріліп, жан - жақты өркендеп, ғылыми - техникалық прогресті барынша дамытып, Кәсіпорынның сапалық жаңа экономикалық типіне көшу кезінде нақты мәліметтер қажет. Нақты мәлімет экономикалық өсу кепілі ғана емес, сонымен қоса әлеуметтік дамудың, еліміздің халықаралық қауымдастыққа енуіміздің нышаны.

Нарықтық қатынастардың даму салдарынан кәсіпорын мұлкінің есебін жүргізумен қоса материалды емес активтердің есебін жүргізу енгізілді. Материалды емес активтердің есебін жүргізу табиғи және заттай үлгілердің есебінен жүргізілмейді [1, 6 б] .

Соңғы деректерге сүйенсек, материалды емес активтер кәсіпорын табыстылығын қамтамасыз ететін көрсеткіштерге жатпайды, кейбір көрсеткіштер классикалық белгісі, яғни заттық құрылымы болмаса да табыстылықтың негізі бола алады.

Егер де батыс елдерінің деректеріне сүйенсек, онда көптеген елдерде нарықтық экономикаға жататын материалды емес активтер, яғни ішкі айналым активтері болып саналады деген теңестірулері жақын келгенімен олардың мекеме баланысына келіп түсуі, бағалау, амортизациясы шешілмеген мәселеге жатады.

Материалдық емес активтер бүгінгі күнгі бухгалтерлік есептегі қазақстандық әдістемелер қолданудың өзекті мәселесі. Осы саладағы есепшінің тәжірибелік қызметін төмендегі екі мәселе қиындатады:

- Бухгалтерлік есептің кейбір әдіс тәсілдерінің толық меңгерілмеуі. Бухгалтерлік есеп әдістемесінің заң түрінде немесе экономикалық маңызы бар операциялармен байланысының және қатынас концепциясының негізі қарастырылмағандықтан;

- Қарапайым қарама қайшы келуі, кейбір актілердің заңға сәйкес келмеуі, заңнамаларға қайшы келуі.

Кәсіпорыннның шаруашылық қаржылық қызметтерін дамыту шараларына материалды емес активтер тікелей әсер етеді. Материалдық емес активтер құрылымын, қамтамасыз етілуін және де тиімді қолдану жүйесін енгізуді талап етеді. Нарық жағдайында материалды емес активтер есебінің ролі мен оны дұрыс ұйымдастыру маңызы артады, оның есеп әдісін жетілдіруге көңіл бөлініп, материалды емес активтер қолдану тиімділігін терең экономикалық талдау жүргізу теориясы мен тәжірибеде дамыту алға қойылады. Сонымен қоса, күні бүгінге дейін материалды емес активтер есебін ұйымдастырудың нақты теориялық және практикалық жолдары анықталмаған. Материалды емес активтер тиімді қолдану теориясы мен оларды бағалау әдістері бекітілмеген. Осы уақытқа дейін зерттелген қағидалар бір біріне қайшы, көрсеткіштері талданбаған. Сондықтан да осы саланы терең зерттеуді талап етеді. Бұл тақырыпты зерттеуді материалды емес активтерді қолданудың тиімді жолдарын анықтаудан ғана емес, көрсеткіштік мәліметтерін талдаудан, бір біріне қатынасын анықтаудан бастау керек [2, 12-13 б] .

Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық және Кәсіпорындық өмірінде өтіп жатқан іргелі өзгерістер кәсіпорындардың шаруашылық іскерліктің жаңа жолдарын қарастырумен қатар, экономикалық тиімділікті қамтамасыз етуде бірқатар маңызды мәселелердің шешімін табуын талап етеді. Бухгалтерлік есепті Ұлттық стандарттар мен бухгалтерлік есептің Бас шоттар жоспарын жасау және ендіру жолымен қайта құруы, алғашқы рет отандық бухгалтерияның тарихында материалды-заттық мазмұны жоқ объектілерді белгілеу үшін, «материалды емес активтер» түсінігі қалыптасты. «Материалды емес активтер есебі» 28 стандартына сәйкес материалды емес активтер - бұл физикалық мәні жоқ, өндірісте немесе дайын өнімді сатуда, әкімшілік мақсатта және басқа ұйымға жалға беруге ұзақ уақыт пайдалануына арналған ақшалай емес активтер

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті . Бұл дипломдық жұмыстық мақсаты - Қазақстан Республикасында қызмет етіп келетін кәсіпорындардың материалды емес активтерін тиімді қолдану шараларына талдау жасау ғана емес, материалды емес активтерді терең зерттеу, экономикалық тұрғыдан жіктелуін анықтау, оны болашақта жетілдіру, дамыту жолдарын қарастыру.

Дипломдық жұмыс бойынша қойылған мақсатымыз төмендегі міндеттерді зерттеуді талап етеді:

- материалды емес активтердің экономикалық мақмұнын ашу, теориялық қағидаға негіздеу, жан-жақты сипаттау, материалды емес активтерді бағалау әдістеріне талдау жасау, ғылыми негізде жіктеу;

- материалды емес активтердің негізгі белгілері мен тиімді көрсеткіштерін анықтау, материалды емес активтердің құрылымын аналитикалық тестілеу, даму динамикасынын сипаттау, экономикалық талдау мүмкіндіктерін қолдану;

- Алперен Бурак сақтандыру акционерлік Кәсіпорын компаниясының материалды емес активтерін тиімді қолдануға талдау жасау, олардың есебін жүргізудің тиімді тәсілін қолдану, жаңа әдістерін зерттеу, есеп жүйесіндегі негізгі кемшіліктерін табу, материалды емес актив объектілеріне аналитикалық талдау жүргізу;

- материалды емес активтердің аудитіне тоқталу, оларды тиімді қолдануда кешенді бағалау жүйесін енгізу, материалды емес активтер объектісін жетілдіру әдістері бойынша ұсыныстар айту, дамыту.

Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі - Алперен-Бурак сақтандыру акционерлік Кәсіпорын компаниясы

Дипломдық жұмысты жазу барысында Қазақстан Республикасының Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары, Қаржылық есеп берудің қазақстандық стандарттары, бухгалтерлік есептің Бас шоттар жоспары, Алперен-Бурак сақтандыру акционерлік Кәсіпорын компаниясының статистикалық мәліметтері мен көрсеткіштері, монографиялар, оқу құралдары, интернет сайттары пайдаланылды. Өз ғылыми зерттеулерімнің де көрсеткіштері мен жетістіктері қолданылған, оның нәтижелері мысалмен берілген. Материалды емес активтер есеп әдісінің теориялық аспектілері беріліп, ерекшелік сипаты анықталып, қаржылық талдаудың бірнеше түрі қолданылып, кешенді зерттелді. Жұмыстағы бөлімдер бір- бірімен жалғасын тапты.

Зерттеу жұмыстары үстінде ғылыми деректерге сүйене отырып, салыстырмалы, факторлы талдау қолдандым, статистикалық топтама жасадым, баланстық әдіс қолдана отырып, кәсіпорынның даму көрсеткіштерін формуламен, диаграммамен көрсеттім.

Дипломдық жұмыс құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізім мен тіркемеден тұрады.

Кіріспе бөлімінде тақырыптың маңыздылығы, тақырыптың зерттеу мен зерттелу аясы анықталып, жұмыстың мақсаты мен міндеттері, зерттеу объектісі көрсетіледі. Дипломдық жұмыстың ғылыми тұжырымдамасы беріліп, оның тіжірибедегі орны анықталады, құрылымы мен көлемі, қағидалары көрсетіледі.

Бірінші тарауда «Қазақстан Республикасындағы материалды емес активтер объектісіне тоқталу, оның мазмұнын ашу, Бүгінгі таңдағы бухгалтерлік есеп теориясындағы материалды емес активтердің есебі, кәсіпорындағы техникалық-экономикалық көрсеткіштері мен есеп саясаты, материалды емес активтерді экономикалық-заңды сипатына жіктеу, құрылымын талдау есебін талдау қарастырылады. Бірініші тарау үш бөлімнен тұрады: бухгалтерлік есеп теориясындағы материалды емес активтердің есебі; кәсіпорындағы техникалық экономикалық көрсеткіштері мен есеп саясаты; Қазақстан Республикасындағы материалды емес активтердің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және құрылымын талдау. Бұл тарауда материалды емес активтердің Отандық және шетелдік алдыңғы қатарлы ғалымдарының зерттеулері мен тұжырымдамалары қолданылады, сынды пікірлер айтылады.

Екінші тарауда тәжірибеден өткен «Алперен Бурак» сақтандыру АҚ компаниясының құрылымы, баланстық көрсеткіштері, штаттық көрсеткіштері, материалды емес активтерінің есеп әдісін жүргізу және оларды қолданудың тиімділігін талдау жүйелері көрсетіледі. Өзім тәжірибемді осы сақтандыру компаниясында өткендіктен, негізгі субъектім - «Алперен-Бурак» сақтандыру АҚ компаниясы, объектім сол компанияның көрсеткіштері. Бұл тарауда «Алперен Бурак» сақтандыру АҚ компаниясының штаттық кестесінен бастап, кәсіпорын балансы, қаржылық тұрақтылық коэффиценті, материалды емес активтерінің объектісі және басқа да көрсеткіштеріне салыстырмалы талдау жасадым. Ол компанияның жетістіктері мен даму тенденциясына терең тоқталдым.

Үшінші тарауым «Материалды емес активтердің аудиті» атты тақырыптан тұрады. Бұл тарауда бухгалтерлік есептегі аудит теориясы мен материалды емес активтерді талдау және оны бағалау есебінің аудитіне, нақты қолда бар материалды емес активтердің кірісі мен шығысын, олардың қозғалысын есепке алудың аудитіне, материалды емес активтерге есептелген амортизация есебінің аудитіне, оларды жетілдіру жолдары мен тиімді қолдануға терең тоқталдым.

Қорытынды бөлімде зерттеу жұмысымның нәтижесінен Қазақстандық стандарттар мен халықаралық стандарттар бойынша қорытынды жасадым. Материалды емес активтерді тиімді қолданудың инновациялық әдістеріне шолып, оларды бухгалтерлік есеп шоттарынан көрсетіп, әдістемелік және тәжірибелік сипаттама ұсыныстар мен жобалар ұсындым.

1 Қазақстан Республикасындағы материалды емес активтердің есебін жүргізу

1. 1 Бухгалтерлік есеп теориясындағы материалды емес активтердің есебі

Материалды емес активтер бұл Қазақстандағы нарықтық қатынастар жүйесінде бухгалтерлік есепке жататын отандық теория мен тәжірибеде енді қалыптасып, дамып келе жатқан жаңа теориялық ұғым. Кеңес үкіметінің ғалымдары материалды емес активтер теориясының енуіне жол бермеген. Өйткені бұл активтер қалыпты субстанцияға жатпайды, оларды мекеме мүлкі ретінде жүйелі тіркей алмаймыз және де оларға реттік сан беріп, тізімін жүргізе алмаймыз.

Егер де фирма сапалы тауар өндірсе, онда ол тауарға сұраныстың артатынын кәсіпкерлер білді. Сатып алушылар ондай тауарлар үшін оның сапасына кепіл екендігін білдіріп, алдын ала ақшасын төлеп қояды. Ол өндіруші фирма үшін үлкен табыс әкеледі. Фирманың дайын өнімі секілді материалды емес активтері де таыс әкелу көзіне жатады, мысалы, дайын өнім [3, 61 б] .

Мұндай жағдайды екі жолмен түсіндіруге болады. Біріншіден, ХХ ғасырдың 80-ші жылдарына дейін бухгалтерлік есеп жүйесі материалды емес активтерті есеп жүргізу объектісі ретінде санамады. Соның салдарынан отыз жылдан астам астам уақыт бойы бұл мәселе зерттелмеді.

Алғаш рет 1988 жылы отандық бухгалтерлік тәжірибеде материалды емес активтерді шетелдік компаниямен бірлескен кәсіпорын қолдана бастады. 1990 жылдан бастап материалды емес активтерді қолдану акционерлік Кәсіпорындар мен жауапкершілігі шектеулі Кәсіпорындардың бухгалтерлік есебінде қолдану рұқсат етілді. Мұндай жаңалықтың енуі ТМД елдерінде жаңа заңды тұлғалардың жарғылық капиталға қаржы салуында интеллектуалды меншіктің туындауы еді. Оған дейін ЭВМ машиналарының бағдарламалары да кәсіпорынның негізгі құралдарына жататын.

Екіншіден, ХХ ғасырдың соңына дейін нарықтық экономикасы дамыған елдерде де материалды емес активтерді зерттеу теория жүзінде де, тәжірибе жүзінде де, сауалнама жүзінде нақты тоқтамға келе алмады.

Материалды емес активтерді зерттеу кезінде оларды бағалау объективті факторларға емес, көбнесе субъективті факторларға тәуелді болды. 1973 жылы Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары комитеттінің (ары қарай ҚЕБХСК) құрылуы да осыған негіз болатын. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарының кіріспе бөлімінде материалды емес активтердің құрамына жеке көңіл бөлінді. Осы уақыттан жиырма жылдан кейін қағида қайта қаралды, яғни заман талабына сай қажеттіліктер туындап, материалды емес активтерді ҚЕБХСК зерттеуіне тура келді. Зерттеу нәтижесінде ХХ ғасырдың 90 жылдарының басында материалды емес активтердің барлық баптарын қамтитын Е-50, Е-60 атты жоба жасалды [2, 2б. ] .

Жинақталған материалдар бойынша талқылаулар жүргізіліп, Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына 28 «Материалды емес активтер» бабы енгізілді. Ол заң 1999 жылдың 1шілдесінен бастап өз күшіне енгізілді [4, 23-24 б] .

Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары негізінде Қазақстанда бухгалтерлік есеп жүргізу бағдарламасы қабылданып, ол 1999 жылдың 18 қазнынан бастап өз күшіне енді. Бухгалтерлік есепті Ұлттық стандарттар мен бухгалтерлік есептің Бас шоттар жоспарын жасау және ендіру жолымен қайта құруы, алғашқы рет отандық бухгалтерияның тарихында материалды-заттық мазмұны жоқ объектілерді белгілеу үшін, «материалды емес активтер» түсінігі қалыптасты. «Материалды емес активтер есебі» 28 стандартына сәйкес материалды емес активтер - бұл физикалық мәні жоқ, өндірісте немесе дайын өнімді сатуда, әкімшілік мақсатта және басқа ұйымға жалға беруге ұзақ уақыт пайдалануына арналған ақшалай емес активтер. Оларды:

- анықтауға болады;

- ұйыммен бақылауға болады;

- пайдаланудан ұйым болашақта экономикалық пайда алуды күтеді.

Сауда ұйымдарының қаржы-шаруашылық қызметі процесінде пайдаланылатын, материалды емес активтердің негізгі түрлерінің мазмұнын қарастырайық.

Тауарлық белгі және қызмет ету белгілері - бұл 1996 жылдың 26 шілде айында шыққан № 456-1 «Тауарлық белгілері, қызмет ету белгілері және тауардық орналасу жерінің атауы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес тіркелген, немесе бір заңды немесе жеке тұлғаның тауарларын басқа бір заңды немесе жеке тұлғалардың тауарларынан ажырату үшін арналған, Қазақстан Республикасы қатысқан, халықаралық келісімшарт күші негізінде тіркелусіз қорғалған белгі. Тауарлық белгілерге құқық куәлік арқылы куәландырылады. Тауарлық белгілерге құқық кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын заңды және жеке тұлғаларға жоғарыда аталған Заңға сәйкес тіркеу негізінде беріледі. Тауарлық белгінің иесі өзінің тауарлық белгісін пайдалану және куәлікте көрсетілген тауарларға байланысты тауарлық белгісіне бұйрық ету құқығына ие, және бұл тауарлық белгіні иенің рұқсатынсыз ешкім пайдалана алмайды [5, 11-13 б] .

Тауарлық белгі ретінде бір тұлғаның тауарларын басқа бір тұлғаның ұқсас тауарларынан ажыратуға көмектесетін бейнелік, әріптік, сандық көлемдік және басқа да белгілері немесе олардың түрлі түстердің комбинациялары бола алады. Ерекшелік сипаты жоқ, тек белгілерден тұратын тауарлық белгілер тіркелуге жіберілмейді, соның ішінде: белгілі бір тауар түрін белгілеу үшін жалпы тұтынуға кіретін; жалпы қабылданған символдар мен терминдер; тауар сапасын, сипатын, санын, бағасын, түрін, сонымен қатар, олардың өндіру немесе жеткізу орны мен уақытын көрсететін; тек түсті көрсететін тауарлық белгілер. Тауарлық белгі ретінде мемлекеттік елтаңбалар, тулар және эмблемалар, халықаралық ұйымдардың қысқартылған немесе толық атауы, олимпиадалық символдар, және басқа да ерекшелік белгілері тіркелінбейді.

Тауарлық белгінің теркеу үшін Қазпатентке бір немесе бірнеше мәлімдеушілер сұранымды береді. Ұйымдық тауарлық белгіні тіркеуге берілген сұраным ынтымақтастық атынан беріледі. Сұраным бір тауарлық белгісіне қатысты болу керек және мемлекеттік немесе орыс тілінде типтік бланкінде берілуі тиіс және оның мазмұнында болуы керек: мәлімдеуші бұйрығымен тауарлық белгі ретінде белгіні тіркеу туралы өтініш, сонымен қатар, оның орналасу жері немесе тұрғылықты жері; мәлімделген белгі; Тауардың халықаралық жіктелуіне сәйкес, тауарлық белгінің тіркелуі жүргізілген тауарлар тізімі [6, 43-45 б] .

Қазпатент сұранымның сараптамасын сатымен жүргізеді:

- алдын ала сараптама - сұранымның түсу мерзімінен екі ай ішінде оның мазмұны, орнатылған заңнамаға сәйкес қажетті құжаттардың болуы тексеріледі

- толық сараптама - сұранымды беру мерзімінен 12 ай ішінде орнатылған заңнамаға сәйкес мәлімделген белгінің сәйкестігі тексеріледі.

Толық сараптама нәтижесі бойынша Қазпатент тауарлық белгіні тіркеу немесе түсіндірілген қорытынды түрінде тіркеуден бас тарту туралы шешімді қабылдайды. Тіркеу туралы шешімді тауардың барлық тізіміне немесе олардың бөліктеріне жатқызуға болады.

Тауарлық белгінің тіркелуі тауарлық белгілердің Мемлекеттік реестрінде жүргізіледі және сұранымды беру мерзімінен бастап он жыл әрекет етеді және оның соңғы қызмет ету жыл ішінде берілген иенің ходатайствосы бойынша, оны әр 10 жылға созуға болады.

Күші бар Заңдылығына сәйкес тіркелген тауарлық белгісіне, орнатылған үлгіге сәйкес куәлік беріледі және ол тауарлық белгісінің тіркеу фактісін, оның артықшылықтарын, куәлікте көрсетілген тауарларға байланысты тауарлық белгіге иенің құқығын куәландырады.

Куәлікте көрсетілген барлық тауарлар немесе олардың бөліктеріне байланысты тауарлық белгісіне құқығын, иесінің өзі (лицензиар) басқа бір тұлғаға (лицензиат) лицензиялық келісім негізінде бере алады. Лицензиатқа тауарлық белгіні пайдалануды рұқсат ететін лицензиялық келісімде тауардың сапасы лицензир тауарының сапасынан төмен болмайтыны туралы шарты және лицензиарға бұл шарттың орындаулуын бақылау құқығының болуы туралы бар болуы тиіс. Тауарлық белгіге өту құқығы, соның ішінде, келісім бойынша немесе қабылдау құқығы негізінде оны өткізу жазбаша түрде рәсімделіп, Қазпатентте тіркелуі тиіс.

Тауарлық белгіге берілген куәлік иесі тауарлық белгімен бірге R латын әрпі түріндегі маркировкасын, немесе «тауар белгісі», «товарный знак» немесе ҚР-да тіркелген белгі екенін көрсететін «тіркелген тауар белгісі» сияқты сөз белгілерін өндіре алады.

Тауар шығарылған жердің атауы. Тауар шығарылған жердің атауы ретінде ел, халықтың орналасу пунктері, жергілікті жер атауы, олардың тарихи атауын қоса, сонымен қатар басқа да географиялық объектілер атауы.

Тауар шығарылған орны атауының тіркелуі және тауар шығарылған жердің атауын пайдалану ққығын беруі сараптама шешімінің негізінде тауардың орналасу орны атауының Мемлекеттік регистрінде Қазпатентпен жүзеге асырылады Заңнамаға сәйкес тіркелген тауар шығарылған жердің атауына Казпатентпен белгіленген үлгісі бойынша куәлік беріледі. Бұл куәлік тауар шығарылған жер атауының тіркелуін және куәлікте көрсетілген тауарға қатысты иесінің оны пайдалану құқығын куәландырады [7, 31-33 б] .

Тауар шығарылған жер атауын пайдалану құқығы бар иесі тауар шығарылған жер атауымен бірге R латын әрпі түріндегі маркировкасын, немесе «Тауар шығарылған жердің тіркелген атауы», «Зарегистрированное наименование места происхождения товара» түріндегі белгісін өндіре алады.

Тауар белгілері және тауар шығарылған жердің атауы міндетті түрде тауарда, жарнамада, тауар сыртында, проспектілерде және осы тауарды шаруашылық айналымда жүргізумен байланысты бухгалтерлік құжаттардың бланкілерінде белгіленеді. Олар тауарды ішкі, сонымен қатар сыртқы нарығында сату мүмкіндігін жоғарлату мақсатында тауардың сапасы мен сипатын жарнамалау үшін және тұтынушылардың мүдделері мен тарту үшін кең пайдаланылады [6] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.