Браузерлермен қаралмай кететін ақпарат
МАЗМҰНЫ
бет
Тапсырма
Кіріспе
1 Жалпы бөлім
1.1 Бағдарламалық қамтамасыздандыру сипаттамасы
1.1.1 Операциялық жүйе және оның түрлеріне сипаттама
1.2 Бағдарламалау тілінің сипаттамасы
1.2.1 HTML гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі
1.2.2 Web-парақтарда графиканы бейнелеу
1.2.3 Web-сайт жасауда ескерілетін негізгі мәселелер
1.2.4 Web-дизайнге браузерлердің әсері
1.2.5 Диспейлердің Web-дизайнге тигізетін әсері
1.2.6 Сайт жасауға қажетті бағдарламалық құралдарды таңдау
1.2.7 WEB-сайтты басқарудың негізі түсініктері
1.2.8 Web-серверлер
1.2.9 Web- сервердің жұмыс істеу схемасы
1.2.10 Wed-сайты басқарумен байланысты қауіпсіздік саясаты
2 Арнайы бөлім
2.1 Тапсырманың жалпы қойылымы
2.1.1 Сайт кешені сипаттамасы
2.1.2 Сайт кешенінің жұмыс сызбасы
2.2 Проблемалық бөлім сипаттамасы
2.2.1 Проблемалық бөлімді сипаттау
2.2.2 Проблемалық бөлім сызбасы
3 Өндірісті ұйымдастыру
3.1 Сайтпен жұмыс жасауға қажетті техникалық құралдар
кешені
3.2 Сайт қызметі
3.2.1 Сайтпен жұмыс істеу нұсқаулары
4 Экономикалық бөлім
4.1 Сайт жасауға кететін шығындарды есептеу
4.2 Техникалық құралдар кешенін сатып алуға кеткен
шығындар
4.3 Сайт материалдарын сараптауға кеткен шығындарды
есептеу
4.4 Веб-өңдеуге кететін шығындарды есептеу
4.5 Сайтты жазуға және түзетуге кететін шығындарды есептеу
5 Еңбек қорғау
5.1 Еңбек қорғауды ұйымдастырудың құқықтық негіздері
5.1.1 Еңбек қорғау заңдылықтарының негіздері
5.1.2 Бағдарламашының жұмыс орнын ұйымдастыру
5.1.3 Өндірістегі метеорологиялық
5.2 Техника қауіпсіздігі
5.2.1 Электр қауіпсіздігі
5.2.2 Электр тогының адам ағзасына әсері
5.2.3 Электр тогы соққанда көрсетілетін
алғашқы медициналық көмек
5.3 Өндірістік санитария
5.3.1 Өндіріс орнына қойылатын санитарлық талаптар
5.3.2 Өндірістік жарықтандыру
5.3.3 Өндірістік жарықтандыруды есептеу
5.3.4 Шу, дірілдеу және дыбыс өрістерден қорғану
5.3.5 Өндірістік сәулеленуден қорғану
5.4 Өрт қауіпсіздігі
5.4.1 Өрт профилактикасы
5.4.2 Өрт сөндіргіш құралдар және өрт сигнализациясы
Қорытынды
Қосымшалар
Қосымша А. Кешен жұмысының сызбасы
Қосымша Б. Проблемалық бағдарлама жұмысының сызбасы
Қосымша В. Бағдарлама мәтіні
Әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Компьютердің шығу тарихы
Есептеу қажеттілігі адамзатта әлде қашан болды. Ал, өркениет дамыған
сайын есептеу қажеттілігі арта түсіп, есептеудің механикаландыру жолдарын
іздеуге мәжбүр етті. Қарапайым есепшоты немесе абақтың арифметикалық
машинаның ерекшелігі, белгілі бір осьте тұрған орны мен орналасуына
тәуелді болды.
Осындай алғашқы машинаның бірін 1642 жылы француз ғалымы Блез
Паскаль жасаған болатын. Арифметикалық операцияларды орындау үшін Паскаль
бірі – бірімен байланысқан дөңгелектердің айналуын пайдаланды.
Дөңгелектердк 0 ден 9 – ға дейінгі сандар жазылады, әр дөңгелек толық
айналады. Екінші дөңгелек 1 санға жылжитын болды. Машина қосып шегере
алды.
Паскаль машинасы жаңа принципте жасалған алғашқылардың бірі болды.
Паскаль еңбектері есептеуіш техниканың дамуына ықпалын жасап осы формасы
PDP - 8 атты көлемі тоңазытқыштай – ақ, бағасы 20 мың доллар тұратын
алғашқы миникомпьютерін шығарды.
Жаңа ЭЕМ – дердің шығаруы микроэлектроникалық жетістіктерімен тығыз
байланысты. Микроэлектрониканың даму бағытының бірі болып электрондық
схемалардың элементтерінің бірігуі (интеграциясы) болып келді. 1959 жылы
Роберт Нойс бір пластиканың ішіне бірнеше транзисторларды жинап
интегралдық схема немесе чип шығарды.
Жартылай өзгерткіш кристалдың бірнеше квадрат милиметрінде бірігу
схемасымен байланысқан бірнеше транзистор мен диодтар орналастырыла
бастады. Машиналардың көлемі кішірейіп, бұның жұмыс істеу жиілігін
әрдайым үлкейтуге мүмкіншілік туды, осыдан кейін машина тез жұмыс істей
бастады. Ең негізгі жетістік электрондық ми санмен ғана емес, сонымен
қатар сөздер, сөйлемдар, мәтіндермен жұмыс істеу қабілетіне жетті. Машина
мен адам қарым - қатынасы өзгерді.
1968 жылы Burroughs фирмасы интегралдық схемамен алғашқы компютер
шығарды. Ал, 1970 жылы Intel фирмасы интегралдық схема
1968 жылы Burroughs фирмасы интегралдық схемамен алғашқы компютер шығарды.
Ал, 1970 жылы Intel фирмасы интегралдық схема
компьютердің орталық процессорына ұқсас интегралдық схема жасады. Сөйтіп,
алғашқы 3 см – лі Intel - 4004 микропроцессор дүниеге келді.
Бұл, алып ЕNІАС компьютерінен жылдам істеді. 1974 жылы Intel – 8008
атты 8 битті микропроцессорлы компьютер жарық көрді. Міне, осы кезден
бастап жаңа дәуірдегі компьютердің алғашқылары өріс алды деуге болады. 1975
жылы Intel – 8080 дербес компьютерлері сатыла бастады. Бұл компьютерлерге
қосып монитор мен пернетақта жеке сатыла бастады. Осы жылдың аяғында Пол
Аллен мен Билл Гейтс осы компьютерге Бейсик тілінің интерпретаторын ойлап
тапты. Альтайр – 8800 компьютерін халық көптеп сатып ала бастаған соң
көптеген фирмалар осы сияқты компьютерлер шығаратын ІВМ фирмасының
компьютерлеріне сұраныс азайғаны байқалды. Сондықтан 1979 жылы ІВМ фирмасы
Intel фирмасының жаңа 8088 процессоры негізінде компьютер құрастыруға
кірісті. 1981 жылы ІВМ РS 16 разрядтық жедел жады 1 МБайт компьютер
шығарып, бір екі жылдың ішінде 8 разрядтық комьютерлерді артқа тастап
алдынғы қатарға шықты.
ІВМ фирмасы өзінің компьютерін ашық архитектуралық деп атады. Жаңа
принципте шығарып, компьютер әртүрлі фирмалар шығарған блоктардан
құрастырылатын етіп жасады. ІВМ фирмасы өз компьюетінің схемасын құпиясыз
етіп шығарғандықтан көптеген фирмалар патентін сатып алып осы тектес
компьютерлер шығарды. Өзінің ғана емсе көптеген елдердің алдыңғы қатарлы
компьютер шығаратын фирмаларының көмегімен ІВМ РС тектес компьютердің дамуы
мен таралуы үдей түсті.
Қазіргі уақытта ІВМ РС тектес компьютерлер дүние жүзіндегі
компьютерлердің 90 пайызын қамтиды. Бағдарлама жасайтын ірі фирмалар
өздерінің бағдарламаларын осы компьютерлерге арнап шығара бастады. Қазіргі
уақытта ІВМ РС тектес компьютерлердің MSDOS, Windows – 95;98;2000; XP
операциялық жүйелерін шығарған Microsoft фирмасы ең үлкен фирма болып,
оның негізін салушы Билл Гейте дүние жүзіндегі ең бай адам болып
есептеледі. Машина негізінде көптеген есептейтін машиналар жасап
шығарылады.
1694 жыл Лейбниц әлемдегі алғашқы арифметикалық әрекеттердің төртеуін
орындауға арналған арифмометр жасады. Оны негізінде сатылы білік принципі
жатқан – цилиндрдің әр түрлі ұзындықта жасалған тістері мен есептік
доңғалақ бірлесіп әрекет қылатын болды. Осы негізінде 1820 жыл
Томас арифмомаметрі жасалған болатын. Ол көптеп әзірленген бірінші есептік
машина.
Бірақ механикалық арифмомаметрі мүмкіншіліктері адамзаттық
қанағаттандыра алмады. Есептеу техникасын механика емес электромеханика
негізінде жасауға мәжбүр болды.
1840 жылдары ағылшын математигі Чарльз Бэббидж жан жақты есептеуші
құрал ойлап табуға тырысты. Ең бірінші болып компьютердің арнайы
программамен басқарылып және оны сақтайтын жады болуы керек екенін ойлап
тапты. Юірақ сол заманның техникасының дамуы әлсіз болғандықтан құрауға
шамасы келмеді. 1820 – 1856 жылдары бірнеше арифметикалық әрекеттерге
қабілеті – аналитикалық машинаны ойлап тапты.
ХІХ ғасыр соңында Америкада Холлерит Гермен перфокарталар арқылы
деректер енгізуге болатын есептеу – перфорация машинасын жасады. Ол фирма
атақты есептеуіш техника шығаратын ІВМ фирмасының негізі болып табылады.
ХХ – ғасырдың 30 – шы жылдары электромагиттік реле негізінде
перфокарталармен операция жасаушы есептеуіш машиналарға арналған логикалық
схемалар жасай бастады. Бұл машиналар күрделі арифметикалық әрекеттерді
орындай алады.
Екінші дүниежүзілік соғыс электрондық техниканың дамуын жылдамдатты.
1941 жылы неміс инженері Цузе бірінші таза релелік машина жасаған болатын.
Оның Ц-3 машинасы 2600 электромагниттік реледен тұрды.
1943 жылғы Говард Эйкен ІВМ фирмасында Марк-1 деген компьютерді
электромагниттік реле негізінде жасап шығарды. Бірақ ол өте баяу істеп,
жылдам бұзылатын болды. 1943 жылы Джон Мочли және Преспера Электра
электрондық лампаның негізінде ENIAC компьютерін құрады. Бұл алдыңғы Марк-
1 компьютерінен әлдеқайда жылдам істейтін болды. Бір кемшілігі істегеннен
бұрын іске қосылуы ұзақ болды. Өйткені, әр тетіктерін бағдарламаға сәйкес
керекті сыммен жалғап болғанша көп уақыт алған. Ал, қосылғаннан кейін
есептеу жұмысының айналасы бір минутта немесе бірер секундта – ақ шешіп
беріп отырған.
Осыдан кейін компьютерге жеңіл және жылдам енгізу үшін Мочли мен
Экерта, пронрамманы жадында сақтай алатын жаңа тәсілін құрастыра бастады.
1945 жылы бұл жаңа бастамаға атақты математик Джон фон Нейман қосылып, осы
компьютер жайында баяндама жасап, оны бүкіл әлемге паш етті. Бұл
баяндамада комьютердің жұмыс істеуінің жалпы принциптері анық көрсетілген.
Өңделетін деректер мен есептеу программасы сандық түрде деген тың ой
айтылды. Машиналардың логикалық схемаларын оңайлату үшін фон Нейман
санаудың екілік жүйесін қолдануға ұсыныс жасады. 1949 жылы фон Нейманның
принципімен бірінші компьютнр дүниеге келді.
40-50 жылдары құрылған компьютердің бәрі электрондық лампадан тұрды.
Сондықтан компьютерлер өте көлемді, ебедейсіз, біреуінің өзі үлкен залды
алатын болды, әрі электрондық лампадан тұратындықтан олар жиі жанып кете
берді.
Енді 1948 жылы кішігірім транзисторлар ойлап табылды, бұлар электронды
лампаны тықсыра бастады. Осы транзисторды пайдалана отырып 1965 жылы
Disital Equipment.
Ақпаратты өңдеу құрал – бұл адам құрған барлық мүмкін құрылғылар мен
жүйелер, және ең алдымен компьютер – ақпаратты өңдеуге арналған әмбебап
машина. Компьютерлер ақпараттарды қандайда бір алгоритмдерді орындау
жолымен өңдейді.
Компьютер дегеніміз – программа басқарумен нақты операциялар тізбегін
орындайтын құрылғы. Электрондық – есептеуіш машина (ЭВМ) ұғымы есептеу
үшін ғана керек дегенді білдірсе, ал компьютер ұғымы одан тереңірек
мағына береді.
Дербес копьютер (ДК) сөзі – онымен адам өзі ғана істеп, басқа көптеген
мамандардың көмегімен, арнайы заң мен күтуді қажет етпейтін машина деген
мағана береді.
Компьютерлер басында есеп шығару үшін жасалған болса, кейіннен
бағдарламалардың және компьютерлердің өздерінің дамуына қарай, басқа да
түрлі ақпараттарды өңдей алатын болды. Өйткені кез – келген ақпаратты
сандық өлшеммен беруге болды.
Қазіргі компьютерлер тек қана сандар мен мәтінді ғана емес, алуан
түрлі графикалық ақпараттарды (суреттерді, схемаларды), бейнефильмдерді,
музыканы да жазып өңдесе, сонымен қатар завод, фабрикалардағы алуан түрлі
станоктарды басқарып, ұшақтармен жер серіктерін де басқара алатын шамаға
келді.
Компьютер тек есептеуіш машина (калькулятор) ғана емес, соны мен бірге
графиктік, мәтіндік ақпараттарды өңдеу үшін және адам қызметінің әртүрлі
салаларында, атап айтқанда, денсаулық саласындағы орталықтарында, ренген
құралының орнында кеңінен пайдалануда. Темір жол, әуежай кассаларында
билеттер бұрынғы уақытта бір ай бұрын алынуы керек болса, қазір компьютерде
ақпаратты іздеу мүмкіндігінің жоғарлауына байланысты, сол билеттер бір
күнде алынатындай мүмкіндіке жетіп отыр.
Қазіргі уақытта компьютерлердің тез қарқынмен дамуына байланысты
ақпараттармен жұмыс жасайтын телекомуникациалық байланыс құралдары да
пайдаланылу үстінде. Бұрын телекомуникациа жүйесінде пайдаланылатын радио
мен телефон құралдары арқылы бірнеше сағатта алынатын ақпараттар, қазіргі
уақытта миллиондаған ақпатар көздері арқылы бір немесе бірнеше сикунд
ішінде алынатын болып отыр.
Қоғамда ақпараттандыру – азаматтардың, мемлекеттік басқару
орындарының, жергілікті басқару ұйымдары орындарының, қоғамдық
бірлестіктердің ақпараттық ресурстарды қалыптастыру мен қолдану негізіндегі
ақпататтық қажеттіліктері мен құқығы қанағаттандыру үшін тиімді жағдайлар
құрудың ұйымдасқан әлеуметтік-экономикалық және ғылыми - техникалық
процесі.
Ақпараттандырудың мақсаты – адамдар өмірін өндірістерді күшейту
есебінен жақсарту және олардың еңбек жағдайларын жеңілдету.
Ақпататтандыру – бұл халықтың өміріндегі айтарлық өзгерістермен
байланысты күрдел әлеуметтік процесс. Ол компьютерлік сауатсыздықты, және
ақпаратық технологияларды қолдану мәдениетін қалыптастыруды және т.б. қоса
алғанда, көптеген бағытардан күрделі шарттарды талап етеді.
Қазіргі уақытта әлем ақпараттық қоғам табалдырығында тұр. Мұндай
қоғамда ақпараттық технологияны пайдалану жүйесі аса маңызды роль атқарады.
Байланыстың алемдік жүйесіндегі алемге ортақ ақпаратық орта пайда болып,
олар адамзат баласы жинаған ақпаратан кез келген адамның өзіне қажетті
ақпаратты алуын қамтамасыз етуде.
ХХ ғасырдағы ғылым мен өндірістің жеделдете өркендеп дамуына
байланысты адамдардың қажетті ақпаратты тез қабылдауға мүмкіндіктері
ашылды. Осыдан ақпататты құрамдарға бөлу, оларды сақтау, өңдеу, қажет
сәтінде шапшаң іздеп таба білу және өзгерістер енгізу заңдылықтарын зерттеу
қажеттілігі туындайды.Бұл мәселелерді зертеу мақсатында, кейінгі өмір
талабына және бүкіл қоғамды ақпараттандыруға бағытталған есептеуіш
техниканың дамуына байланысты ақпаратпен жұмыс істеу жөніндегі ғылымдар
кешені – пайда болды.
Ақпараттық технологияның ғылыми негізі информатика болып есептеледі,
ал информатиканың негізгі құралдарының бірі – компьютер, қазір ол әдеттегі
тұрмыстық құрал-жабдыққа айналып отыр.
Кей кезде ақпататтық технологияны компьютерлік технология немесе
қолданбалы информатика деп те атайды.
- ақпататты қабылдаумен, тасымалдаумен, түрлендіру және сақтаумен
байланысты процестерді үйрететін ақпатар теориясы;
- математикалық модельдеу, есептеуіш және қолданбалы математика
әдістері және олардың білімнің әртүрлі аумағында тұғырлы және
қолданбалы зерттеулерге қолдану;
- жасанды интеллект әдістері, адамның интеллектуалдық қызметінде
логикалық және аналитикалық ойлаудың модельдеуші әдістері
(логикалық қорытынды, білім алу, сөз ұғыну, визуальды қабылдау,
ойындар және т.б.);
- жобаланған жүйені және тағайындалған талаптарды талдауда
қорытындылатын жүйелік талдау;
- биологиялық жүйелерде ақпататтық процесстерді оқытатын
биоинформатика;
- қоғамды ақпараттандыру процестерін үйрететін әлеуметтік
информатика;
- машиналық ғрафика әдістері, анимациалар, мултимедия құралдары;
- барлық адамзатты бір ақпататтық қоғамға біріктіретін
телекоммуникация құралдары, соның ішінде ғаламдық көмпьютерлік
желілер;
- өндірісті, ғылымды, білімді, медицинаны, сауданы, ауыл
шаруашылығын, және барлық басқа да шаруашылық және қоғамдық
қызметтің барлық түрлерін қамтитын әртүрлі қосымшалар.
Дипломдық жұмыстың мақсаты Үш арыс атты анықтама ақпараттық сайтты
жобалау. Жоба қазақ халқының ұлттық бағыты арнасында жасалып, Қазақстанның
тарихы, рухани және материалдық мәдениеті, салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыптары
жайында бағалы ақпарат береді.
Бүгінгі күнде web әлемдік хабарласу жүйесіне айнылып, Интернет сынды
осыбір хабарласу негізі компьютерлерге түрлі ақпаратты жеткізетін мүмкіндік
берді. Қазақстан өз егемендігін алған сәтінен бастап, әлемдік қауымдастыққа
ықпалдасу позициясынан нақты орын алды, өзін өндірістік және ауылшаруашылық
өнімдерін өндіретін тең деңгейдегі халықаралық кооперацияның мүшесі ретінде
ғана емес, сонымен қатар ақпараттық қоғамды құрудың белсенді қатысушы
екенін көрсетті. Қазақстанның Интернет сегменті (Қазнет) – республикамыздың
құрдасы. 18 жыл барысында Қазнет үлкен жетістерге жетті. Республикамыздың
кез келген оқу орны, ұйым, мекемелер өзін таныстырушы ретінде болатын
сайттарды жобалап, өз міндеттерін, жұмыстарын тек дәстүрлі жолмен ғана
емес, сонымен бірге желі арқылы да іске асыруға ұмтылады. Желі арқылы
кәсіпкерлікпен шұғылдану, білім алу, анықтамалық ақпаратқа ие болу
қаншалықты тиімді, уақыт үнемдейтінін айта кету керек. Қазіргі таңда
Қазақстан Республикасының басқару, сот және заң шығарушы органдары да өз
мәндеттерін мүмкіндігінше заманға сай жолмен іске асыруға ұмтылады.
Дегенмен, Қазнет желісінің әлі де өзіндік сипаттамасы, ерекшелігі
анықталмаған. Қазақстандық ресурстардың мазмұнды бөлігі стихиялық түрде
қалыптасады, ақпаратты таратушылардың мүдделері мен торабына сәйкес
құқықтық, моральды-этикалық және басқа нормалар мен ұлттық мүддені
ескермейді. Қазнетте мемлекеттік тілін пайдалану өте төмен деңгейде қалып
отыр. Қазнетте кітапхана жоқ, білім мен ғылым жүйесінің ресурстары әлсіз
дамыған. Әсіресе, қазақ халқының дәстүрлі қасиеттерімен, тарихымен, жалпы
қазақ ортасымен сапалы түрде таныстыратын сайттар саусаққа салып
санарлықтай.
Бүкіләлемдік Интернет желісінің бір бөлігі – Қазақстан сегментін
дамыту – Қазақстан үшін өте тиімді нәрсе. Қазақ елін, қазақ халқын
бүкіләлемге таныстырып, паш ететін жолдардың бірден-бірі – Интернет
желісі. Сондықтан да сапалы қазақ сайттарын дамытуға ерекше назар аудару
қажет. Дипломдық жобалау үшін жазылған Үш арыс сайты дизайнынан бастап,
анықтама ақпараттарына дейін қазақ халқының ұлттық арнасын бейнелеуге және
қойылған талаптарға мүмкіндігінше жақсы жауап беруге бағытталған.
1. ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1. Бағдарламалық қамсыздандыруды сипаттау
1. Операциялық жүйе және оның түрлеріне сипаттама
Операциялық жүйе компьютердің барлық құрылғыларының жұмысын және
программалық жасақтың жұмысын басқару үшін қажет. Ол компьютер мен адамның
арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, демек, Операциялық жүйе – бұл
компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының
жұмысын басқаратын арнайы программа.
Операциялық жүйе қолданушымен сұхбат жасай алады, орындалатын басқа
программаларды іске қосады, компьютердың ресурстарын біледі.
Операциялық жүйе адам мен компьютердің электрондық құрауыштарды және
қолднабалы программалар арасныда үйлестіруші қызметін атқарады. Ол адамның
программаларды іске қосуына, барлық мүмкін деректерді оларға беруге және
олардан алуға, программа жұмысын басқаруға, компьютердің және оған қосылған
құрылғылардың параметрлерін өзгертуге, ресурстарды қайта бөліп беруге
мүмкіндік береді. Дербес компьютерде Жұмыс істеу, шынында оның операциялық
жүйесімен жұмыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерді, демек, олардың Операциялық жүйесін дүниежүзінде
жүздеген миллион адам қолданады. Дербес компьютердің операциялық жүйесін
білу – қазіргі қоғамда телефон соғу және теледидар қосу, анықтамалар мен
сөздіктер, пошта және банк қызметін пайдалана білу сияқты қажеттілік болып
келеді.
Қазіргі операциялық жүйелер – жылдар бойы жүздеген, мыңдаған жасақтар
құратын күрделі программалық кешендер. Операциялық жүйенің сипаттамалары
қалың томдарға әрең сияды, ал оның толық оқып үйрену жылдарға созылуы
мүмкін. Операциялық жүйені жетік қолдану үшін көп білудің қажеті жоқ, жұмыс
істеудің жалпы принциптері мен негіздері операцияларды орындау әдістерін
білу жеткілікті. Нақты операциялық жүйемен жұмыс істеудің тәжірибелік
дағдыларын меңгермей тұрып, онымен жұмыс істеу мүмкін емес, жалпы
принциптерін білмей, жүйені тиімді қолдануды үйрену және қазіргі дербес
компьютерді пайдалануда кездесетін мәселелерді шешу де мүмкін емес.
Көптеген операцияларды орындағанда Операциялық жүйе бізді
қызықтырмайтын, мысалы, оқитын бастиекті белгілі секторға орнату, нақтылы
бір жолдағы ақпаратты шығарып қалай орындалатынын көрсетпейді. Біз үшін
компьютермен қарым – қатынас жасаудың қолайлы әдісі – операциялық жүйе
қамтамасыз ететін интерфейс маңызды.
1981 жылы IBMPC компьютерлері үшін MS-DOC 1.0 операциялық жүйесі
дискі құрылғыларының жұмысын басқарады (ақпаратты тасымалдау сыйымдылығы
180 Кбайт), негізінен онда диаметрі 5,25 дюйм болатын иілгіш магниттік
дискілер пайдаланылады.
1982 жылы MS-DOC 1.1 операциялық жүйесінде екіжақты иілгіш магниттік
дискілер пайдаланылады (ақпаратты тасымалдау сыйымдылығы 360 Кбайт).
1983 жылы IBMPCХТ компьютерлері үшін MS-DOC 2,0 операциялық жүйесі
пайда болады. Олар өлшемі 10 Мбайтқа дейінгі қатты дискілер жұмысын
басқарады. Онда алғаш рет файылдық құрылыммен (каталогпен) жұмыс жасау
процесі енгізіледі.
1984 жылы MS-DOC 3.0 операциялық жүйесі шықты. Онда өлшемі 20 Мбайтқа
дейінгі қатты дискілер мен диаметрі 5,25 дюмге тең иілгіш дискілер жұмысы
басқарылады.
1986 жылы MS-DOC 3.2 операциялық жүйесі пайда болды. Онда диаметрі 3,5
дюмға тең иілгіш дискілер (сыйымдылығы 720 Кбайт) жұмысы басқарылады.
1987 жылы MS-DOC 3.3 операциялық жүйесі пайда болды. Онда диаметрі
3,5 дюмға тең иілгіш дискілер (сыйымдылығы 1,44 м байт) жұмысы басқарылды.
1988 жылы MS-DOC 4.0 операциялық жүйесі пайда болды. Онда өлшемі 32
мбайттан жоғары қатты дискілер жұмысы басқарылады.
1989 жылы MS-DOC 4.01 операциялық жүйесі орыс тілінде жасалынып жықты.
1991 жылы MS-DOC 5.0 операциялық жүйесі пайда болды. Онда өлшемі 1
Мбайтқа тең жедел жады пайдалануға мүмкіндік туды.
1993 жылы МS DOS 6.0 операциялық жүйесі пайда болып, ол CD-ROM дискісі
құрылғысының жұмысын басқаруға негізделді.
1995 жылы Microsoft Windows-95 алғашқы графикаклық операциялық жүйесі
пайда болды.
1998 жылы Бүкіл әлемдік Интернет желісінің жұмысын басқаратын
Microsoft Windows 98 операциялық жүйесі пайда болды.
2000 жылы Microsoft Windows 2000 және Microsoft Millennium (үлкен
желілер үшін) операциялық жүйесі пайда болды.
2001 жылдың қазан айының 25 күні Windows ХР операциялық жүйесі пайда
болды. Оның екі түрі бар: Windows ХР HomeEDITION және Windows ХР
PROFESSIONAL.
Операциялық жүйелер жіктемесі.
Дербес компьютерде арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері
бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда операциялық жүйелер: бір міндетті және
көп міндетті қатар атқаратын бір қолданушылы және көп қолданушылы.
Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық емес графикалық көп
терезелі интерфейсі болуы мүмкін.
Бірміндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек
бір ғана іспен шұғылдануға, яғни тек бір ғана мәселені шешуге мүмкіндік
береді. Анықрақ айтқанда, мұндай жүйелер әдетте негізгі тәртіпте бір
программаның және фондық деп аталатын тәртіпте көмекші тағы бір программаны
іске қосуға мүмкіндік береді. Мысалы: негізгі тәртіпте мәтіндер редакторы,
ал фондық тәртіпте мәтінді басып шығару программасын іске қосуға болады.
Көп міндетті жүйелер бірнеше программаның қатар іске қосуға мүмкіндік
береді. Бұл программалар бір-біріне кедергі келтірмей, қатар жұмыс істейді.
Мысалы: бір программаны адаммен шахмат, ойнағанда басқасы басқа
компьютерлермен бірге моди арқылы ақпарат тексеру мүмкін.
Бірміндетті жүйелер қарапайым, жинағы қуатты аз комьпютерлерде жұмыс
істей береді, жұмыс істеу қолайлығы жағынан көпміндетті жүйелерге теңесе
алмайды, сондықтанда біртіндеп ығыстырылуда.
Бір қолданушылы операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның
жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Әрине, дербес компьютерде бірнеше адам кезекпен жұмыс істеуіне болады
және олардың әрқайсысы компьютердегі барлық ақпаратқа қатнас жасай алады.
Көпқолданушылы жүйеде жұмыс жасау үшін құрылғылар (пернетақтасы бар
бейнемонитор), не дербес компьютерде іске қосылған арнайы программа болуы
мүмкін. Бірнеше қолданушы, әрқайсысы өз терминалымен, бір-біріне кедергі
келтірмей, бір компьютерде қатарласа жұмыс істей алады.
Терминал компьютерден бірнеше метр немесе бірнеше мың километр
қашықтықта болуы мүмкін. Егер мекеменің компьютерінде бірнеше адам
пайдаланатын операциялық жүйе мен бірнеше модемдер орнатылған болса, онда
әрбір қызметкер компьютермен модем арқылы байланыса алады және өзінің
дербес (үстелдік немесе тасымалданатын) компьютерін терминал ретінде
пайдаланып, қызмет орнында отырғандай жұмыс істей алады. Терминал негізгі
компьютермен дүниежүзілік компьютерлік желі Internet арқылы да байланысуы
мүмкін.
Бұдан жиырма жыл бұрын адамның операциялық жүйемен қарым-қатынасы
командалық тәртіпте жүретін: жүйенің шақыруын жауап ретінде қолданушы
командны теретін, сонда ған жүйе оның орындайтын және мұндай командалық
жолдарды қатесіз енгізілуді талап етеді. Сонғы жолдары графикалық коп
терезелі интерфейс шын мәнінде компьютермен жұмыс істеудің стандартына
айналды.
Мұнда қажетті әрекеттер мен абиектілер дің сипаттамалардың мәтін
түрінде енгізілмейді, тышқанның көмегімен менюдан, файлдар тізімінен т.с.с.
таңдалады. әсіресе бұл көп терезелі интерфейс бірнеше программалар мен
бірге бір мезгілде жұмыс істегенге қолайлы: олардың әр қайсысы мен адам
жеке терезеде жұмыс істейді.
Бұдан бірнеше жыл бұрын Microsoft компаниясының мейлінше қарапайым,
бір міндетті, бір қолданушылы командалық интерфейсі бар МS-DOS операциялық
жүйесі ең танымал болған. Бұл жүйе дербес компьютерде ең қарапайым
ресурстармен жұмыс істеуге қабілетті еді.
1981 жылы МS(РС)DOS операциялық жүйесі ІВМ дербес компьютерлермен бір
мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырған болатын.
МS-DOS операциялық жүйесі-тек бір қолданушылы және бір мезетте тек бір
мақсатта ғана шешетін (бір міндетті), оның үстіне
МS-DOS операциялық жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана
(RAM)пайдалана алатын еді.
Әрине, МS-DOS операциялық жүйесі сонғы нұсқалары қолданбалы
программаларға 1Мбайттан артық жедел жады қолдану және программалардың
бірінен екіншісіне ауысу мүмкіндігін беретін, кейніректе шықан қызметші
програмалармен толықтырылған болатын.
Адам мен компьютер арасындағы баайланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни
пайдаланылатын негізгі интерфейс ролін МS-DOS жүйесінде командалық жол
атқарады. Бұл жолы арқылы МS-DOS жүйесі мен адам арасындағы сұқпат ынғайсыз
жүргізіледі, ЭЕМ –ді басқаруға арналған қажет жүзден аса командалар
пернелерден енгізіліп барып орындалады. Командаларды жазу тәртібі өте
күрделі деуге болады, Кейде бір команданы орындау үшін мыңдаған символдарды
теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен маман
программалаушылар тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дәрежеге
көтеріле алмайды.
Осыдан барып, адам мен операциялық жүйе арасындағы байланысты
жеңілдету үшін әр түрлі жүйелік қабыршақтар қарастырыла бастады. Бірақ олар
негізінен мәтіндік тәртіпке (ең кең таралғандары-DOSSHELL, Norton
Commander) жұмыс істейтін еді. Бұларды бір-екі пернені қатар басу (пернелер
комбинациясы) арқылы күрделі де қиын командалардан термей-ақ, тікелей
орындау жүзеге асырылады.
Жүйелік программалық қоршаулар негізінен компьютердің файлдық жүйесі
мен жұмыс істеуді жеңілдетті, яғни қажетті ақпаратты жылдам әрі жеңіл
тауып, оның мазмұнын қарауға және онымен жұмыс істеуге септігін тигізді.
Бүгінгі күні дербес компьютерлердің қуаты соншалықты күшті
болғандықтан, оларға қазіргі заманғы көптерезелі графикалық интерфейсі бар
қуаты, көпміндетті операциялық жүйені орнату мүмкін болды және бүгінгі
күні талапты қанағаттандырып отыр.
Қазіргі кезде дербес компьютердің операциялық жүйесінің екі типті кең
таралған. Бірінші типінде Microsoft комппаниясының ұқсас екі жүйесі Windows
95 пен Windows NT жатады.
Windows 95 жыне Windows NT операциялық жүйелері – көпміндетті
операциялық жүйелер, олардың көптерезелі графикалық интерфейсі бар.
Өз тарихында Microsoft компаниясы алдымен Windows NT жүйесін жасады.
Бірақ сол кездегі дербес компьютердің қуаты бұл жүйені тиімді қолдануға
жеткіліксіз болып шықты. Компьютердің қуатына лайықталып шектелген жүйенің
қарапайымдау нұсқасы Windows 95 деген атпен шығарылды да, бірден кең
таралған. Бұл операциялық жүйе ЭВМ қолданушыларының алдынға
интерфейстерімен салыстырғанда, айтарлықтай тиімді болып табылады.
Windows жүйесінің ең маңызды ерекшелігі мыналар:
1. Windows тұйық жұмыс ортасы болып табылады.
Бұл – операциялық жүйелік деңгейінде мүмкін болған кезде кез-келген
операцияларды Windows – тан шықпай-ақ орындауға болады деген сөз.
Қолданбалы программаны іске қосу, дискеттерді пішімдеу, мәтіндерді басуға
шығару – мұның барлығын Windows-тан шақырып алуға немесе болдырмауға,
операция аяқталғанан кейн-ақ кері қайтаруға болды.
Windows ортасында терезе және таңбашалар қолданушы интерфейсінің
негізгі түсініктері болып табылады. Windows-та орындалатын барлығы не
таңбаша (пиктограммасы) бар операция, не терезесі бар (немесе терезедегі)
операция болып табылады.
Барлық қызметші және қолданбалы программалары үшін терезелер құрылымы
және оларды басқару элементтері, операциялар жиыны мен қызметші
программаларға арналған менюдің құрылымы, сондай-ақ тышқанның көмегімен
орындалатын операциялар стандартталған, яғни белгілі стандарт бойнша
орындалған.
2. Windows графикалық жүйе болып табылады.
MS-DOC-тағыдай, қолданушыға командаларды мәтіндік жолдар түрінде
пернетақтадан енгізудің қажеті жоқ. Тек экранға мұқият қарап, ұсынылған
жиыннан маусты пайдаланып, оны қажет командаға орналастырып немесе сәйкес
батырманы шертіп, қажет операциялық жүйелер бәсекелесе алады.
Wicrosoft Word компьютерде мәтінді өңдеудің негізгі жетекшісі
ақпаратты өзгертудің көбейту және көшірудің жеңілдігі, ақпараттардың ұзақ
сақтаушысы кез-келген мезгілінде, құжатты өзгертуге және кез-келген дана
мүшелерінде баспаға шығаруға болады.
Мәтін – компьютерлік алфавит символдарының кез-келген тізбегі.
Компьютерлік алфовит 250 символдан тұрады.
Мәтіндік құжат – алфавитті сандық символдардан, басқа тағыда графикті
объектілерден және мәтінді тиімдеу туралы басқару ақпараттарынан тұратын –
мәтіндік редактор көмегімен құрылған файл.Компьютерде мәтіндік ақпараттарды
өңдеу үшін мәтіндік редактор және мәтіндік процессор деп атайды. Мәтіндерді
өңдейтін арнайы жүйе қою.
Мәтіндік редактор – магниттік дискіде мәтіндік процессор мәтіндік
құжатты құруда көп мүмкіндіктерге ие болатын мәтіндік редактор.
Мәтіндік құжаттардың құрамын негізінде 3 түрлі мәтінге жіктеуге
болады.
1. Қарапайым
2. Кестелік (кесте, қатар ұяшық)
3. Программалық мәтін
Unix сөзі арқылы бір операциялық жүйе ғана емес үлкен өндірістік
компьютерлерге арналған операциялық жүйе тұтас жиынтығы бұл ұйымның алғашқы
бастамалары жарыққа ерте шықты. Типті Microsoft негізін қолданушылар
компьютерге алғаш қол сөз бастап бұрыш яғни 60-жылдың басында – ақ
өздерінің әр түрлі фирмаларының көмегіне арналып құрылған бірнеше Unix –
жүйе болды. 70- жылдың соңында Unix – ұйымындағы Unix құрылған кезде
Microsoft ешкімге белгісіз еді. Unix ең алдымен мамандарға арналып құрылған
сондықтан ешқандай қолайлы графиктік интерфейсі болған емес.
Unix – тің көп нұсқаулары үлкен компьютерге және серверлерге қызмет
етті Windows дербес компьютерге арналған еді. Бұл операциялық жүйе бір
уақытта белгісіз себептен бір-бірінен назар аударады.
Unix – жүйесі кең тарала бастады. ЭЕМ өндірушілердің арасында кең
әйгілене бастады. Қазір Unix жүйесі оқу және зерттеу процесінде жиі
қолданылады.
2. Бағдарламалау тілін сипаттау
1.2.1. HTML гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі
Гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі (HTML-Hypertext Markup
Language) арнайы Web-құжатты жасау үшін ойлап шығарылған тіл болып
табылады. Бұл тіл экранға шығарылмайтын, бірақ браузерге құжатты қалай
дұрыс көрсету керек екенін белгілеп беретін арнайы инструцияларды
(тектерді) орналастыру мен олардың синтаксисін анықтайды.Сонымен қоса бұл
тіл басқа құжаттарға сілтеме жасауды да қамтиды. Бұл сілтемелер локалды не
глобалды болуы мүмкін.
HTML стандарты және басқа да Web-ке байланысты стандарттарWWWC
(World Wide Web Consortium) консоциумының басшылығымен жасалынып
отырылады. Стандарттармен, олардың ерекшеліктері және жаңа ұсыныстар
проектілерімен осы консорциум сайтында танысуға
болады.(http:www.3w.org). Бүгінгі таңда осы консорциум бекіткен HTML4,0
нұсқасы стандарт болып табылады. Бұл нұсқаны қазіргі кезде барлық негізгі
браузерлер толық қамтамасыз етеді.
Стандарттар WWWC консорциумымен бекітіліп отырғанымен тәжірибе жүзінде
HTML стандартына ең негізгі екі браузерде (Microsoft Internet Explorer және
Netscape Navigator) пайдаланатын тегтер өте күшті әсер тигізеді. Бұл тегтер
браузерлерде кеңінен пайдаланылып кеткенімен әлі WWWC консорциумымен
бекітілмеуі де мүмкін. Міне осындай тегтер консорциумға келіп түсетін ең
жаңа ұсыныстарды құрайды.
HTML тілі туралы, оның тегтері, тегтердің атрибуттары, сондай-ақ әр
тегтің әртүрлі браузерлермен қалай қамтамасыз етілуі туралы ең толық
ақпарат жүйесі Ron Woodall жасаған Compendium-де. Бұл конпендиум ресми
болып табылады және ол мына адресте орналасқан
http:www.htmlcompendium.org.
HTML-дің тегтері. HTML құжатының құрамында екі негізгі мәтін болады: 1-
ші кәдімгі мәтін (пайдаланушыға ақпарат беретін және оған көрінетін) және 2-
ші тегтер – құжаттың құрылымы, сырытқы келбеті мен қызметі жөніндегі
инструкциялар жиыны. Сонымен қоса HTML құжаты негізгі екі бөлікке бөлінеді:
тақырып бөлімі – head және дене бөлігі – body. Құжаттың тақырып бөлімінде
Web-парақтың аты туралы мәліметтермен қоса парақтың мазмұны жайындағы
әдістемелік ақпарат беріледі. Ал HTML құжатының дене бөлігінде web-парақтың
аты туралы мәліметтермен қоса парақтың мазмұны жайындағы әдістемелік
ақпарат беріледі. Ал HTML-құжатының дене бөлігінде Web-парақтың өзі
тұрады,былайша айтқанда сол парақтың пайдаланушыға беретін бар ақпараты осы
бөлімде орналастырылады. Осы дене бөлімінде орналастырылған барлық нәрсе
браузер терезесіне шығарылады. Ал осы шығарылатын заттардың барлық
қасиеттері жоғарыда айтылып кеткендей HTML тілінің тектерімен анықталады.
Кез келген тег бұрышты жақшаларға алынады және ол жақшаның ішінде
оның міндетті түрде аты болады. Бұрыш жақшалардың ішінде атпен қоса әртүрлі
міндетті немесе міндетті емес атрибуттар да болады. Көптеген тегтердің аты
негізінен ол атқаратын қызметтерінің қысқартылған түрі немесе көп қызметті
тегтер үшін аббревиатурасы болып табылады. Ат қоюдың бұл қасиеті оларды
есте сақтауды әлдеқайда оңайлатады. Ал атрибуттарды тегтердің белгілі бір
қасиеті деуге болады. Олар тегтің қызметін анықтай түседі немесе тег
атқаратын қызметті кеңейтеді. HTML тілінің ережесіне сай тегтердің аты мен
оның атрибуттары регисторға сезімтал емес, ашып айтсақ браузер үшін BODY
BGCOLOR=white мен body bgcolor=whiteтегтерінің еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ бұл жерде айта кететін бір жайт кейбір атрибуттардың мәні регистрге
сезгіш болып келеді.
Мұндай мәндер негізінен файл атаулары мен URL адрестері болып келеді.
Контейнерлер. HTML тіліндегі тегтердің басым көпшілігі контейнерлер
болып келеді. Түсіндіріп айтқанда бұндай тегтердің өзі екі тегтен құралған:
бастапқы (немесе ашушы, мәрелік деп те атауға болады) және соңғы (жабушы)
тегтер. Осы тегтер арасында орналастырылған мәтін дәл осы тегтер белгілеп
отырған инструкциялармен форматталады. Мысалға HTML құжатында біз: Бүгін
IауарайыI жылы. – деп жазсақ,нәтижесінде браузерде: Бүгін ауарайы
жылы мәтінін аламыз. Көріп отырғанымыздай I тегінің инструкциясымен
анықталған ауарайы сөзі бұл жерде қисайтылып жазылып тұр. Ал бұл
контейнердің сыртындағы сөздерге бұл фарматтаудың еш қатысы тимеген.
Әрине, бұл жерде соңғы тег не үшін қажет деген сұрақ туындайды. Оған
жауап беру оңай, бұл соңғы тег алғашқы тегтің қызметін тоқтатушы болып
табылады. Соңғы тегте де алғашқы тег сияқты ат жазылады, бірақ оның алдына
слэш () белгісі қойылады. Мысалға: body, head және т.б. Айта кететін
бір жайт, жабушы тег бойында ешқандай атрибуттар болмауы тиіс, атрибуттар
тек ашушы тегте енгізілуі міндетті.
Кей жағдайларда жабушы тегті қоймай-ақ қойса болады. Браузер өз
бетінше контекстен тегтің жабылғанын анықтап алады. Ең жиі жіберілетін
жабушы тег абзацты анықтайтын p тегі. Web-сайттардың пайда болуының бас
кезінде көптеген браузерлер осы p тегін жабушы тегсіз-ақ түсінетін еді,
сондықтан көптеген web-сайт жасаушылар осыған үйреніп кеткен болатын. Бірақ
бұл жабушы тегті тастап кету тек санаулы ғана тегтермен рұқсат етілген және
көп браузерлер тіптен бұндай нәрсені қате деп түсінеді. Сондықтан қазіргі
таңда контейнер тегтерінің жабушы тегтерін тастап кету онша жақсы жайт
болып саналмайды. Әсіресе каскадты стильдер кестесін пайдаланған web-
құжаттарда жабушы тегтерді қалдырмау өте маңызды шара.
Тәуелсіз тегтер. HTML тілінде біраз тегтердің жабушы тегтері жоқ. Оның
себебі бұндай тегтер Web-параққа бөлек немесе тәуелсіз элементтерді
орналастырумен байланысты. Бұндай тегтердің бірі img тегі. Бұл тег тек
қана құжатқа графика орналастырады.Бұл графиканың құжатқа байланысты бар
қасиеті осы ашушы тегте атрибуттар арқылы көрсетіледі және бұл
инструкциялар тек осы тегтің міндетті src атрибутында көрсетілген графикаға
қатысты қолданылады. Міне бұл тег тек осы тәуелсіз графикаға арналған
болғандықтан оған жабушы тегтің қажеті жоқ. Тағы да тәуелсіз тегтерге
(br)-жолды бөлу тегі (hr)-горизонталь жол тегі және құжаттың мазмұнына
әсері жоқ, тек құжат жайында ақпарат беретін meta мен base тегтері
жатады.
Атрибуттар. Атрибуттар тегтерге олардың инструкцияларын айқындай түсу
үшін немесе қызметін кеңейту үшін қосылады.Бір тегге бірнеше атрибут
қосылуы мүмкін,ал кейде еш атрибут қосылмауы да мүмкін.Атрибуттар тегке
оның атынан кейін жалғанады да,тег есімінен және басқа атрибуттардан бос
орын немесе бос орындар арқылы бөлініп жазылады. Тегке бірнеше атрибут
жалғанғанда олардың тег ішінде орналасуының ешқандай реттік заңы жоқ.
Атрибуттардың басым көпшілігінің мәні болады. Олардың мәндері атрибут
атынан кейінгі теңдік (=) белгісінен кейін жазылады. Мәндердің ұзындығы
1024 символмен шектелген және кейбір атрибуттардың мәндері регисторға
сезгіш болып келеді. Ал тағы бір атрибуттардың мәндері жай не қос
тырнақшаға алынып жазылады. Атрибуттардың мәндерін тырнақшаға алудың, не
алмаудың негізгі ережелері мынандай:
1) егер атрибут мәні әріптерден, не 0-9 арасындағы
цифрлардан және арнайы символдардан (нүкте мен дефис)
құралған сөз болса, онда бұл мәнді тырнақшаға алмай-ақ
теңдік белгісінен кейін жазса да болады;
2) егер атрибуттың мәні үтірмен немесе бос орынмен бөлінген
бірнеше сөздерден тұрса немесе оның құрамында нүкте мен
дефистен басқа арнайы символдар болса, онда бұл мәнді
теңдік белгісінен кейін міндетті түрде тырнақшаға алып
жазу керек. Мысалға: URL адресін тырнақшаға алу
міндетті, себебі онда нүкте мен дефистен басқа “:”
сияқты арнайы символдар бар. Сонымен қатар түстердің
мәнін “#rrggbb”форматында көрсеткен кезде де тырнақша
қою керек.
Егер сіз қандайда бір атрибут мәнін жазуда тырнақшаның болу,не
болмауына күдіктенсеңіз, тырнақшаны қойып кеткеніңіз дұрыс болып табылады.
Бір элементке байланысты әр түрлі инструкцияларды орындау үшін HTML
тілінде бір тег ішіне екінші бір тег орналастырылуы қате болып
саналмайды.Бұндай тегтер енгізілген тегтер деп аталады.Тегтерді дұрыс
орналастыру үшін,енгізілген тектің бастапқы және соңғы тегтері міндетті
түрде сыртқы тегтің ашушы және жабушы тегтерінің ішінде орналастырылуы
керек. Мысалға: HTML тілінің кодында Бүгін B I ауарайы I B
суық. деп жазылса, нәтижесінде браузерде мынандай мәтін көрінеді: Бүгін
ауарайы суық. Егер бұлай болмай, сыртқы тег пен енгізілген тегтің ашушы
және жабушы тегтері қиылысып кетсе, бұларға қатысты элемент дұрыс шықпай
қалады. Бірақ қазіргі кезде кейбір мықты браузерлердің мұндай қатені
түзетіп көрсету мүмкіндігі бар. Дегенмен бүкіл құжат қатесіз болуүшін
бұндай қилысыпкетудің болмағаны дұрыс. Мысалға мынандай Бүгін
BIауарайыBI аяз-деген HTML тілінің коды, көптеген браузерлермен
жай ғана тасталып кетіледі. Оның себебі, көріп отырғанымыздай бұл жердегі
B тегінің өзінен кейін ашылған I тегінен бұрын жабылып қалады
Браузерлермен қаралмай кететін ақпарат. HTML тілінде жазылған барлық
мәтінді браузерлер өңдей бермейді. Кейбір мәтіннің бөліктері браузерлермен
қаралмай кетеді.Бірақ бұндай тасталып кетүді жүзеге асыру үшін арнайы
командалар немесе тегтерді пайдалану керек. Міне осындай қалдырып кетуге
мүмкіндік беретін жағдайлар мынандай:
• жолдардың үзілісі. HTML тілінде сіз мәтін теру кезінде қанша
болса да жолдарды жаңа жолдан бастап жазсаңыз да, браузер бұл
мәтінді p немесе br тектері кездескенше түгелдей бір
абзацқа біріктіріп көрсетеді. Ал егер сіз мәтінді өзіңіз
терген түрдегідей жолдарға бөліп көрсетілуін қаласаңыз, сол
мәтінді pre тегтерінің арасына жазуыңыз керек;
• табуляция символдары мен көптік бос орындар. HTML
тіліндегімәтіннен браузер табуляция символын немесе
қатарласқан бірнеше бос орын кездестірген кезде ол Web-парақта
тек бір бос орынды ғана бейнелейді. Былайша айтқанда, егер
HTML тіліндегі мәтінде бір,екі,үш, деген жолдар
кездессе,браузер көрсететін Web-парақта бұл мәтін бір, екі, үш
болып көрінеді. Сондықтан, сіз егер қосымша бос орындар
қалдырғыңыз келсе, “ ” - үзіліссіз бос орын командасын
пайдалануыңыз керек болады. Тек жоғарыда айтылып кеткен,
форматталған мәтінді білдіретін pre тегтерінің арасындағы
табуляция символдары мен қатарласқан бос орындар браузерлермен
еш өзгеріссіз көрсетіледі.
• қатарласқан бірнеше p тегтері. Мәтінмен бөлінбеген бірнеше
қатарласқан p тегтері барлық браузерлермен бірден артық деп
түсініледі де, мәтін тек бір p тегінің арасындағыдай болып
көрсетіледі. Тағы да біраз браузерлер бұл артық p тегтерін
жаңа жолға көшу Br тегімен ауыстырады;
• түсініксіз тегтер. Егер браузер қандай да бір тегті түсінбесе
немесе кәдімгі тек қате жазылып кетсе, барлық браузер мұндай
тегтерді түсіріп, қалдырып кетеді. Бұндай қалдырып кетудің тег
пен браузер түріне байланысты әртүрлі салдары болуы мүмкін.
Көп жағдайда браузер бұл тегке байланысты тіпті ештеңе
көрсетпейді немесе оның ішіндегі ақпаратты жай мәтін қылып
көрсетеді;
• түсіндірме мәтіндер. Түсіндірме мәтінге арналған мынандай
(!және -) элементтер арасындағы ақпаратты барлық браузерлер
қалып кетеді. Бұл арнайы элементтер символы басталған жерінен
кейін де, аяқталған жерінен алдын да міндетті түрде бос орын
қалдырылуы тиіс. Ал осылардың арасындағы орынға кез келген
нәрсе жазуға болады, тіпті HTML тілінің командаларын жазсаңыз
да, олар тасталынып кетеді. Microsoft Internet Explorer
браузерлерінде HTML тілінің бекітілген түсіндірмеге арналған
элементтерінен басқа, өзіндік түсіндірмеге арналған тег-
comment...comment енгізілген. Бірақ бұл тег басқа
браузерлерде дұрыс қабылданбайды.
HTML құралдары. HTML тілінің алғашқы нұсқаларында ақпараттың сыртқы
көрінісін басқаруға мүмкіндік беретін құралдар мүлдем қарастырылмаған
болды. Оның себебі бұл кездегі Web- сайттың басты мақсаты әйтеуір мүмкін
болғанынша көп пайдаланушылардың қол жеткізуіне ыңғайлыланып, мәтінді
көрсете алатын барлық құрылғыларға арналған болуы. Мәтінді орналастыру үшін
бұл кезде тег логикалық тегтерді пайдалану дұрыс деп қаралды. Бұл тегтер
тек мәтіннің тақырыбын, бөлімдерін, абзацтарын, тізімдерін, түрін былайша
айтқанда қарапайым құрылымын анықтап отырды және бұл көрініс сол кезде
жеткілікті деп саналды. Ал осы мәтіннің сыртқы көрніс мәселесі толығымен
сыртқы терминалдардың қарамағына жатқызылды.
Біртіндеп интернеттің дамуымен мәтінді тек логикалық бөліктерге бөліп
қана орналастыру жеткіліксіз бола бастады. Себебі бұл кездегі желілердің
жылдамдығы да, маниторлардың мүмкіндіктері де әлде қайда артып кеткен
болатын. Сұсқынсыз, тек тақырып пен абзацтарға бөлінген жай қарапайым мәтін
пайдаланушыларды жалықтыра бастады. Осыны түсінген браузер жасаушылар,
дәлірек айтқанда ең бірінші Netscape фирмасы өзінің браузерінде
жақсартылған тегтерді пайдалана бастады. Бұл тегтер негізінен мәтіннің
сыртқы көрнісін басқарумен байланысты болды. Бұндай артықшылықтар
пайдаланушыларға бірден ұнады да, Netscape-тың жаңалықтары көпке тарап
кетті. Бұны байқаған Microsoft-та өзіндік тегтерді шығарып, масштабты түрде
енгізуді бастап кетті. Сөйтіп HTML тілі әркім енгізген логикалық және
сыртқы көрністік тегтердің түсініксіз жиынтығына айналды да, өзінің
стандарт қалпын жоғалтты. Бұл өз кезегінде HTML-дің пайда болуының басты
ережесі- мәтіндік қасиеттері мен мүмкіндіктеріне байланыссыз кез келген
құрылғыларда бейнелеу концепциясынан мүлдем алшақтап кетуіне алып келді.
Осындай айырмашылықтарды жою мақсатында WWW ұйымы жаңа HTML 3.2 стандартын
қабылдады да, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
бет
Тапсырма
Кіріспе
1 Жалпы бөлім
1.1 Бағдарламалық қамтамасыздандыру сипаттамасы
1.1.1 Операциялық жүйе және оның түрлеріне сипаттама
1.2 Бағдарламалау тілінің сипаттамасы
1.2.1 HTML гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі
1.2.2 Web-парақтарда графиканы бейнелеу
1.2.3 Web-сайт жасауда ескерілетін негізгі мәселелер
1.2.4 Web-дизайнге браузерлердің әсері
1.2.5 Диспейлердің Web-дизайнге тигізетін әсері
1.2.6 Сайт жасауға қажетті бағдарламалық құралдарды таңдау
1.2.7 WEB-сайтты басқарудың негізі түсініктері
1.2.8 Web-серверлер
1.2.9 Web- сервердің жұмыс істеу схемасы
1.2.10 Wed-сайты басқарумен байланысты қауіпсіздік саясаты
2 Арнайы бөлім
2.1 Тапсырманың жалпы қойылымы
2.1.1 Сайт кешені сипаттамасы
2.1.2 Сайт кешенінің жұмыс сызбасы
2.2 Проблемалық бөлім сипаттамасы
2.2.1 Проблемалық бөлімді сипаттау
2.2.2 Проблемалық бөлім сызбасы
3 Өндірісті ұйымдастыру
3.1 Сайтпен жұмыс жасауға қажетті техникалық құралдар
кешені
3.2 Сайт қызметі
3.2.1 Сайтпен жұмыс істеу нұсқаулары
4 Экономикалық бөлім
4.1 Сайт жасауға кететін шығындарды есептеу
4.2 Техникалық құралдар кешенін сатып алуға кеткен
шығындар
4.3 Сайт материалдарын сараптауға кеткен шығындарды
есептеу
4.4 Веб-өңдеуге кететін шығындарды есептеу
4.5 Сайтты жазуға және түзетуге кететін шығындарды есептеу
5 Еңбек қорғау
5.1 Еңбек қорғауды ұйымдастырудың құқықтық негіздері
5.1.1 Еңбек қорғау заңдылықтарының негіздері
5.1.2 Бағдарламашының жұмыс орнын ұйымдастыру
5.1.3 Өндірістегі метеорологиялық
5.2 Техника қауіпсіздігі
5.2.1 Электр қауіпсіздігі
5.2.2 Электр тогының адам ағзасына әсері
5.2.3 Электр тогы соққанда көрсетілетін
алғашқы медициналық көмек
5.3 Өндірістік санитария
5.3.1 Өндіріс орнына қойылатын санитарлық талаптар
5.3.2 Өндірістік жарықтандыру
5.3.3 Өндірістік жарықтандыруды есептеу
5.3.4 Шу, дірілдеу және дыбыс өрістерден қорғану
5.3.5 Өндірістік сәулеленуден қорғану
5.4 Өрт қауіпсіздігі
5.4.1 Өрт профилактикасы
5.4.2 Өрт сөндіргіш құралдар және өрт сигнализациясы
Қорытынды
Қосымшалар
Қосымша А. Кешен жұмысының сызбасы
Қосымша Б. Проблемалық бағдарлама жұмысының сызбасы
Қосымша В. Бағдарлама мәтіні
Әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Компьютердің шығу тарихы
Есептеу қажеттілігі адамзатта әлде қашан болды. Ал, өркениет дамыған
сайын есептеу қажеттілігі арта түсіп, есептеудің механикаландыру жолдарын
іздеуге мәжбүр етті. Қарапайым есепшоты немесе абақтың арифметикалық
машинаның ерекшелігі, белгілі бір осьте тұрған орны мен орналасуына
тәуелді болды.
Осындай алғашқы машинаның бірін 1642 жылы француз ғалымы Блез
Паскаль жасаған болатын. Арифметикалық операцияларды орындау үшін Паскаль
бірі – бірімен байланысқан дөңгелектердің айналуын пайдаланды.
Дөңгелектердк 0 ден 9 – ға дейінгі сандар жазылады, әр дөңгелек толық
айналады. Екінші дөңгелек 1 санға жылжитын болды. Машина қосып шегере
алды.
Паскаль машинасы жаңа принципте жасалған алғашқылардың бірі болды.
Паскаль еңбектері есептеуіш техниканың дамуына ықпалын жасап осы формасы
PDP - 8 атты көлемі тоңазытқыштай – ақ, бағасы 20 мың доллар тұратын
алғашқы миникомпьютерін шығарды.
Жаңа ЭЕМ – дердің шығаруы микроэлектроникалық жетістіктерімен тығыз
байланысты. Микроэлектрониканың даму бағытының бірі болып электрондық
схемалардың элементтерінің бірігуі (интеграциясы) болып келді. 1959 жылы
Роберт Нойс бір пластиканың ішіне бірнеше транзисторларды жинап
интегралдық схема немесе чип шығарды.
Жартылай өзгерткіш кристалдың бірнеше квадрат милиметрінде бірігу
схемасымен байланысқан бірнеше транзистор мен диодтар орналастырыла
бастады. Машиналардың көлемі кішірейіп, бұның жұмыс істеу жиілігін
әрдайым үлкейтуге мүмкіншілік туды, осыдан кейін машина тез жұмыс істей
бастады. Ең негізгі жетістік электрондық ми санмен ғана емес, сонымен
қатар сөздер, сөйлемдар, мәтіндермен жұмыс істеу қабілетіне жетті. Машина
мен адам қарым - қатынасы өзгерді.
1968 жылы Burroughs фирмасы интегралдық схемамен алғашқы компютер
шығарды. Ал, 1970 жылы Intel фирмасы интегралдық схема
1968 жылы Burroughs фирмасы интегралдық схемамен алғашқы компютер шығарды.
Ал, 1970 жылы Intel фирмасы интегралдық схема
компьютердің орталық процессорына ұқсас интегралдық схема жасады. Сөйтіп,
алғашқы 3 см – лі Intel - 4004 микропроцессор дүниеге келді.
Бұл, алып ЕNІАС компьютерінен жылдам істеді. 1974 жылы Intel – 8008
атты 8 битті микропроцессорлы компьютер жарық көрді. Міне, осы кезден
бастап жаңа дәуірдегі компьютердің алғашқылары өріс алды деуге болады. 1975
жылы Intel – 8080 дербес компьютерлері сатыла бастады. Бұл компьютерлерге
қосып монитор мен пернетақта жеке сатыла бастады. Осы жылдың аяғында Пол
Аллен мен Билл Гейтс осы компьютерге Бейсик тілінің интерпретаторын ойлап
тапты. Альтайр – 8800 компьютерін халық көптеп сатып ала бастаған соң
көптеген фирмалар осы сияқты компьютерлер шығаратын ІВМ фирмасының
компьютерлеріне сұраныс азайғаны байқалды. Сондықтан 1979 жылы ІВМ фирмасы
Intel фирмасының жаңа 8088 процессоры негізінде компьютер құрастыруға
кірісті. 1981 жылы ІВМ РS 16 разрядтық жедел жады 1 МБайт компьютер
шығарып, бір екі жылдың ішінде 8 разрядтық комьютерлерді артқа тастап
алдынғы қатарға шықты.
ІВМ фирмасы өзінің компьютерін ашық архитектуралық деп атады. Жаңа
принципте шығарып, компьютер әртүрлі фирмалар шығарған блоктардан
құрастырылатын етіп жасады. ІВМ фирмасы өз компьюетінің схемасын құпиясыз
етіп шығарғандықтан көптеген фирмалар патентін сатып алып осы тектес
компьютерлер шығарды. Өзінің ғана емсе көптеген елдердің алдыңғы қатарлы
компьютер шығаратын фирмаларының көмегімен ІВМ РС тектес компьютердің дамуы
мен таралуы үдей түсті.
Қазіргі уақытта ІВМ РС тектес компьютерлер дүние жүзіндегі
компьютерлердің 90 пайызын қамтиды. Бағдарлама жасайтын ірі фирмалар
өздерінің бағдарламаларын осы компьютерлерге арнап шығара бастады. Қазіргі
уақытта ІВМ РС тектес компьютерлердің MSDOS, Windows – 95;98;2000; XP
операциялық жүйелерін шығарған Microsoft фирмасы ең үлкен фирма болып,
оның негізін салушы Билл Гейте дүние жүзіндегі ең бай адам болып
есептеледі. Машина негізінде көптеген есептейтін машиналар жасап
шығарылады.
1694 жыл Лейбниц әлемдегі алғашқы арифметикалық әрекеттердің төртеуін
орындауға арналған арифмометр жасады. Оны негізінде сатылы білік принципі
жатқан – цилиндрдің әр түрлі ұзындықта жасалған тістері мен есептік
доңғалақ бірлесіп әрекет қылатын болды. Осы негізінде 1820 жыл
Томас арифмомаметрі жасалған болатын. Ол көптеп әзірленген бірінші есептік
машина.
Бірақ механикалық арифмомаметрі мүмкіншіліктері адамзаттық
қанағаттандыра алмады. Есептеу техникасын механика емес электромеханика
негізінде жасауға мәжбүр болды.
1840 жылдары ағылшын математигі Чарльз Бэббидж жан жақты есептеуші
құрал ойлап табуға тырысты. Ең бірінші болып компьютердің арнайы
программамен басқарылып және оны сақтайтын жады болуы керек екенін ойлап
тапты. Юірақ сол заманның техникасының дамуы әлсіз болғандықтан құрауға
шамасы келмеді. 1820 – 1856 жылдары бірнеше арифметикалық әрекеттерге
қабілеті – аналитикалық машинаны ойлап тапты.
ХІХ ғасыр соңында Америкада Холлерит Гермен перфокарталар арқылы
деректер енгізуге болатын есептеу – перфорация машинасын жасады. Ол фирма
атақты есептеуіш техника шығаратын ІВМ фирмасының негізі болып табылады.
ХХ – ғасырдың 30 – шы жылдары электромагиттік реле негізінде
перфокарталармен операция жасаушы есептеуіш машиналарға арналған логикалық
схемалар жасай бастады. Бұл машиналар күрделі арифметикалық әрекеттерді
орындай алады.
Екінші дүниежүзілік соғыс электрондық техниканың дамуын жылдамдатты.
1941 жылы неміс инженері Цузе бірінші таза релелік машина жасаған болатын.
Оның Ц-3 машинасы 2600 электромагниттік реледен тұрды.
1943 жылғы Говард Эйкен ІВМ фирмасында Марк-1 деген компьютерді
электромагниттік реле негізінде жасап шығарды. Бірақ ол өте баяу істеп,
жылдам бұзылатын болды. 1943 жылы Джон Мочли және Преспера Электра
электрондық лампаның негізінде ENIAC компьютерін құрады. Бұл алдыңғы Марк-
1 компьютерінен әлдеқайда жылдам істейтін болды. Бір кемшілігі істегеннен
бұрын іске қосылуы ұзақ болды. Өйткені, әр тетіктерін бағдарламаға сәйкес
керекті сыммен жалғап болғанша көп уақыт алған. Ал, қосылғаннан кейін
есептеу жұмысының айналасы бір минутта немесе бірер секундта – ақ шешіп
беріп отырған.
Осыдан кейін компьютерге жеңіл және жылдам енгізу үшін Мочли мен
Экерта, пронрамманы жадында сақтай алатын жаңа тәсілін құрастыра бастады.
1945 жылы бұл жаңа бастамаға атақты математик Джон фон Нейман қосылып, осы
компьютер жайында баяндама жасап, оны бүкіл әлемге паш етті. Бұл
баяндамада комьютердің жұмыс істеуінің жалпы принциптері анық көрсетілген.
Өңделетін деректер мен есептеу программасы сандық түрде деген тың ой
айтылды. Машиналардың логикалық схемаларын оңайлату үшін фон Нейман
санаудың екілік жүйесін қолдануға ұсыныс жасады. 1949 жылы фон Нейманның
принципімен бірінші компьютнр дүниеге келді.
40-50 жылдары құрылған компьютердің бәрі электрондық лампадан тұрды.
Сондықтан компьютерлер өте көлемді, ебедейсіз, біреуінің өзі үлкен залды
алатын болды, әрі электрондық лампадан тұратындықтан олар жиі жанып кете
берді.
Енді 1948 жылы кішігірім транзисторлар ойлап табылды, бұлар электронды
лампаны тықсыра бастады. Осы транзисторды пайдалана отырып 1965 жылы
Disital Equipment.
Ақпаратты өңдеу құрал – бұл адам құрған барлық мүмкін құрылғылар мен
жүйелер, және ең алдымен компьютер – ақпаратты өңдеуге арналған әмбебап
машина. Компьютерлер ақпараттарды қандайда бір алгоритмдерді орындау
жолымен өңдейді.
Компьютер дегеніміз – программа басқарумен нақты операциялар тізбегін
орындайтын құрылғы. Электрондық – есептеуіш машина (ЭВМ) ұғымы есептеу
үшін ғана керек дегенді білдірсе, ал компьютер ұғымы одан тереңірек
мағына береді.
Дербес копьютер (ДК) сөзі – онымен адам өзі ғана істеп, басқа көптеген
мамандардың көмегімен, арнайы заң мен күтуді қажет етпейтін машина деген
мағана береді.
Компьютерлер басында есеп шығару үшін жасалған болса, кейіннен
бағдарламалардың және компьютерлердің өздерінің дамуына қарай, басқа да
түрлі ақпараттарды өңдей алатын болды. Өйткені кез – келген ақпаратты
сандық өлшеммен беруге болды.
Қазіргі компьютерлер тек қана сандар мен мәтінді ғана емес, алуан
түрлі графикалық ақпараттарды (суреттерді, схемаларды), бейнефильмдерді,
музыканы да жазып өңдесе, сонымен қатар завод, фабрикалардағы алуан түрлі
станоктарды басқарып, ұшақтармен жер серіктерін де басқара алатын шамаға
келді.
Компьютер тек есептеуіш машина (калькулятор) ғана емес, соны мен бірге
графиктік, мәтіндік ақпараттарды өңдеу үшін және адам қызметінің әртүрлі
салаларында, атап айтқанда, денсаулық саласындағы орталықтарында, ренген
құралының орнында кеңінен пайдалануда. Темір жол, әуежай кассаларында
билеттер бұрынғы уақытта бір ай бұрын алынуы керек болса, қазір компьютерде
ақпаратты іздеу мүмкіндігінің жоғарлауына байланысты, сол билеттер бір
күнде алынатындай мүмкіндіке жетіп отыр.
Қазіргі уақытта компьютерлердің тез қарқынмен дамуына байланысты
ақпараттармен жұмыс жасайтын телекомуникациалық байланыс құралдары да
пайдаланылу үстінде. Бұрын телекомуникациа жүйесінде пайдаланылатын радио
мен телефон құралдары арқылы бірнеше сағатта алынатын ақпараттар, қазіргі
уақытта миллиондаған ақпатар көздері арқылы бір немесе бірнеше сикунд
ішінде алынатын болып отыр.
Қоғамда ақпараттандыру – азаматтардың, мемлекеттік басқару
орындарының, жергілікті басқару ұйымдары орындарының, қоғамдық
бірлестіктердің ақпараттық ресурстарды қалыптастыру мен қолдану негізіндегі
ақпататтық қажеттіліктері мен құқығы қанағаттандыру үшін тиімді жағдайлар
құрудың ұйымдасқан әлеуметтік-экономикалық және ғылыми - техникалық
процесі.
Ақпараттандырудың мақсаты – адамдар өмірін өндірістерді күшейту
есебінен жақсарту және олардың еңбек жағдайларын жеңілдету.
Ақпататтандыру – бұл халықтың өміріндегі айтарлық өзгерістермен
байланысты күрдел әлеуметтік процесс. Ол компьютерлік сауатсыздықты, және
ақпаратық технологияларды қолдану мәдениетін қалыптастыруды және т.б. қоса
алғанда, көптеген бағытардан күрделі шарттарды талап етеді.
Қазіргі уақытта әлем ақпараттық қоғам табалдырығында тұр. Мұндай
қоғамда ақпараттық технологияны пайдалану жүйесі аса маңызды роль атқарады.
Байланыстың алемдік жүйесіндегі алемге ортақ ақпаратық орта пайда болып,
олар адамзат баласы жинаған ақпаратан кез келген адамның өзіне қажетті
ақпаратты алуын қамтамасыз етуде.
ХХ ғасырдағы ғылым мен өндірістің жеделдете өркендеп дамуына
байланысты адамдардың қажетті ақпаратты тез қабылдауға мүмкіндіктері
ашылды. Осыдан ақпататты құрамдарға бөлу, оларды сақтау, өңдеу, қажет
сәтінде шапшаң іздеп таба білу және өзгерістер енгізу заңдылықтарын зерттеу
қажеттілігі туындайды.Бұл мәселелерді зертеу мақсатында, кейінгі өмір
талабына және бүкіл қоғамды ақпараттандыруға бағытталған есептеуіш
техниканың дамуына байланысты ақпаратпен жұмыс істеу жөніндегі ғылымдар
кешені – пайда болды.
Ақпараттық технологияның ғылыми негізі информатика болып есептеледі,
ал информатиканың негізгі құралдарының бірі – компьютер, қазір ол әдеттегі
тұрмыстық құрал-жабдыққа айналып отыр.
Кей кезде ақпататтық технологияны компьютерлік технология немесе
қолданбалы информатика деп те атайды.
- ақпататты қабылдаумен, тасымалдаумен, түрлендіру және сақтаумен
байланысты процестерді үйрететін ақпатар теориясы;
- математикалық модельдеу, есептеуіш және қолданбалы математика
әдістері және олардың білімнің әртүрлі аумағында тұғырлы және
қолданбалы зерттеулерге қолдану;
- жасанды интеллект әдістері, адамның интеллектуалдық қызметінде
логикалық және аналитикалық ойлаудың модельдеуші әдістері
(логикалық қорытынды, білім алу, сөз ұғыну, визуальды қабылдау,
ойындар және т.б.);
- жобаланған жүйені және тағайындалған талаптарды талдауда
қорытындылатын жүйелік талдау;
- биологиялық жүйелерде ақпататтық процесстерді оқытатын
биоинформатика;
- қоғамды ақпараттандыру процестерін үйрететін әлеуметтік
информатика;
- машиналық ғрафика әдістері, анимациалар, мултимедия құралдары;
- барлық адамзатты бір ақпататтық қоғамға біріктіретін
телекоммуникация құралдары, соның ішінде ғаламдық көмпьютерлік
желілер;
- өндірісті, ғылымды, білімді, медицинаны, сауданы, ауыл
шаруашылығын, және барлық басқа да шаруашылық және қоғамдық
қызметтің барлық түрлерін қамтитын әртүрлі қосымшалар.
Дипломдық жұмыстың мақсаты Үш арыс атты анықтама ақпараттық сайтты
жобалау. Жоба қазақ халқының ұлттық бағыты арнасында жасалып, Қазақстанның
тарихы, рухани және материалдық мәдениеті, салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыптары
жайында бағалы ақпарат береді.
Бүгінгі күнде web әлемдік хабарласу жүйесіне айнылып, Интернет сынды
осыбір хабарласу негізі компьютерлерге түрлі ақпаратты жеткізетін мүмкіндік
берді. Қазақстан өз егемендігін алған сәтінен бастап, әлемдік қауымдастыққа
ықпалдасу позициясынан нақты орын алды, өзін өндірістік және ауылшаруашылық
өнімдерін өндіретін тең деңгейдегі халықаралық кооперацияның мүшесі ретінде
ғана емес, сонымен қатар ақпараттық қоғамды құрудың белсенді қатысушы
екенін көрсетті. Қазақстанның Интернет сегменті (Қазнет) – республикамыздың
құрдасы. 18 жыл барысында Қазнет үлкен жетістерге жетті. Республикамыздың
кез келген оқу орны, ұйым, мекемелер өзін таныстырушы ретінде болатын
сайттарды жобалап, өз міндеттерін, жұмыстарын тек дәстүрлі жолмен ғана
емес, сонымен бірге желі арқылы да іске асыруға ұмтылады. Желі арқылы
кәсіпкерлікпен шұғылдану, білім алу, анықтамалық ақпаратқа ие болу
қаншалықты тиімді, уақыт үнемдейтінін айта кету керек. Қазіргі таңда
Қазақстан Республикасының басқару, сот және заң шығарушы органдары да өз
мәндеттерін мүмкіндігінше заманға сай жолмен іске асыруға ұмтылады.
Дегенмен, Қазнет желісінің әлі де өзіндік сипаттамасы, ерекшелігі
анықталмаған. Қазақстандық ресурстардың мазмұнды бөлігі стихиялық түрде
қалыптасады, ақпаратты таратушылардың мүдделері мен торабына сәйкес
құқықтық, моральды-этикалық және басқа нормалар мен ұлттық мүддені
ескермейді. Қазнетте мемлекеттік тілін пайдалану өте төмен деңгейде қалып
отыр. Қазнетте кітапхана жоқ, білім мен ғылым жүйесінің ресурстары әлсіз
дамыған. Әсіресе, қазақ халқының дәстүрлі қасиеттерімен, тарихымен, жалпы
қазақ ортасымен сапалы түрде таныстыратын сайттар саусаққа салып
санарлықтай.
Бүкіләлемдік Интернет желісінің бір бөлігі – Қазақстан сегментін
дамыту – Қазақстан үшін өте тиімді нәрсе. Қазақ елін, қазақ халқын
бүкіләлемге таныстырып, паш ететін жолдардың бірден-бірі – Интернет
желісі. Сондықтан да сапалы қазақ сайттарын дамытуға ерекше назар аудару
қажет. Дипломдық жобалау үшін жазылған Үш арыс сайты дизайнынан бастап,
анықтама ақпараттарына дейін қазақ халқының ұлттық арнасын бейнелеуге және
қойылған талаптарға мүмкіндігінше жақсы жауап беруге бағытталған.
1. ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1. Бағдарламалық қамсыздандыруды сипаттау
1. Операциялық жүйе және оның түрлеріне сипаттама
Операциялық жүйе компьютердің барлық құрылғыларының жұмысын және
программалық жасақтың жұмысын басқару үшін қажет. Ол компьютер мен адамның
арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, демек, Операциялық жүйе – бұл
компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының
жұмысын басқаратын арнайы программа.
Операциялық жүйе қолданушымен сұхбат жасай алады, орындалатын басқа
программаларды іске қосады, компьютердың ресурстарын біледі.
Операциялық жүйе адам мен компьютердің электрондық құрауыштарды және
қолднабалы программалар арасныда үйлестіруші қызметін атқарады. Ол адамның
программаларды іске қосуына, барлық мүмкін деректерді оларға беруге және
олардан алуға, программа жұмысын басқаруға, компьютердің және оған қосылған
құрылғылардың параметрлерін өзгертуге, ресурстарды қайта бөліп беруге
мүмкіндік береді. Дербес компьютерде Жұмыс істеу, шынында оның операциялық
жүйесімен жұмыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерді, демек, олардың Операциялық жүйесін дүниежүзінде
жүздеген миллион адам қолданады. Дербес компьютердің операциялық жүйесін
білу – қазіргі қоғамда телефон соғу және теледидар қосу, анықтамалар мен
сөздіктер, пошта және банк қызметін пайдалана білу сияқты қажеттілік болып
келеді.
Қазіргі операциялық жүйелер – жылдар бойы жүздеген, мыңдаған жасақтар
құратын күрделі программалық кешендер. Операциялық жүйенің сипаттамалары
қалың томдарға әрең сияды, ал оның толық оқып үйрену жылдарға созылуы
мүмкін. Операциялық жүйені жетік қолдану үшін көп білудің қажеті жоқ, жұмыс
істеудің жалпы принциптері мен негіздері операцияларды орындау әдістерін
білу жеткілікті. Нақты операциялық жүйемен жұмыс істеудің тәжірибелік
дағдыларын меңгермей тұрып, онымен жұмыс істеу мүмкін емес, жалпы
принциптерін білмей, жүйені тиімді қолдануды үйрену және қазіргі дербес
компьютерді пайдалануда кездесетін мәселелерді шешу де мүмкін емес.
Көптеген операцияларды орындағанда Операциялық жүйе бізді
қызықтырмайтын, мысалы, оқитын бастиекті белгілі секторға орнату, нақтылы
бір жолдағы ақпаратты шығарып қалай орындалатынын көрсетпейді. Біз үшін
компьютермен қарым – қатынас жасаудың қолайлы әдісі – операциялық жүйе
қамтамасыз ететін интерфейс маңызды.
1981 жылы IBMPC компьютерлері үшін MS-DOC 1.0 операциялық жүйесі
дискі құрылғыларының жұмысын басқарады (ақпаратты тасымалдау сыйымдылығы
180 Кбайт), негізінен онда диаметрі 5,25 дюйм болатын иілгіш магниттік
дискілер пайдаланылады.
1982 жылы MS-DOC 1.1 операциялық жүйесінде екіжақты иілгіш магниттік
дискілер пайдаланылады (ақпаратты тасымалдау сыйымдылығы 360 Кбайт).
1983 жылы IBMPCХТ компьютерлері үшін MS-DOC 2,0 операциялық жүйесі
пайда болады. Олар өлшемі 10 Мбайтқа дейінгі қатты дискілер жұмысын
басқарады. Онда алғаш рет файылдық құрылыммен (каталогпен) жұмыс жасау
процесі енгізіледі.
1984 жылы MS-DOC 3.0 операциялық жүйесі шықты. Онда өлшемі 20 Мбайтқа
дейінгі қатты дискілер мен диаметрі 5,25 дюмге тең иілгіш дискілер жұмысы
басқарылады.
1986 жылы MS-DOC 3.2 операциялық жүйесі пайда болды. Онда диаметрі 3,5
дюмға тең иілгіш дискілер (сыйымдылығы 720 Кбайт) жұмысы басқарылады.
1987 жылы MS-DOC 3.3 операциялық жүйесі пайда болды. Онда диаметрі
3,5 дюмға тең иілгіш дискілер (сыйымдылығы 1,44 м байт) жұмысы басқарылды.
1988 жылы MS-DOC 4.0 операциялық жүйесі пайда болды. Онда өлшемі 32
мбайттан жоғары қатты дискілер жұмысы басқарылады.
1989 жылы MS-DOC 4.01 операциялық жүйесі орыс тілінде жасалынып жықты.
1991 жылы MS-DOC 5.0 операциялық жүйесі пайда болды. Онда өлшемі 1
Мбайтқа тең жедел жады пайдалануға мүмкіндік туды.
1993 жылы МS DOS 6.0 операциялық жүйесі пайда болып, ол CD-ROM дискісі
құрылғысының жұмысын басқаруға негізделді.
1995 жылы Microsoft Windows-95 алғашқы графикаклық операциялық жүйесі
пайда болды.
1998 жылы Бүкіл әлемдік Интернет желісінің жұмысын басқаратын
Microsoft Windows 98 операциялық жүйесі пайда болды.
2000 жылы Microsoft Windows 2000 және Microsoft Millennium (үлкен
желілер үшін) операциялық жүйесі пайда болды.
2001 жылдың қазан айының 25 күні Windows ХР операциялық жүйесі пайда
болды. Оның екі түрі бар: Windows ХР HomeEDITION және Windows ХР
PROFESSIONAL.
Операциялық жүйелер жіктемесі.
Дербес компьютерде арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері
бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда операциялық жүйелер: бір міндетті және
көп міндетті қатар атқаратын бір қолданушылы және көп қолданушылы.
Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық емес графикалық көп
терезелі интерфейсі болуы мүмкін.
Бірміндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек
бір ғана іспен шұғылдануға, яғни тек бір ғана мәселені шешуге мүмкіндік
береді. Анықрақ айтқанда, мұндай жүйелер әдетте негізгі тәртіпте бір
программаның және фондық деп аталатын тәртіпте көмекші тағы бір программаны
іске қосуға мүмкіндік береді. Мысалы: негізгі тәртіпте мәтіндер редакторы,
ал фондық тәртіпте мәтінді басып шығару программасын іске қосуға болады.
Көп міндетті жүйелер бірнеше программаның қатар іске қосуға мүмкіндік
береді. Бұл программалар бір-біріне кедергі келтірмей, қатар жұмыс істейді.
Мысалы: бір программаны адаммен шахмат, ойнағанда басқасы басқа
компьютерлермен бірге моди арқылы ақпарат тексеру мүмкін.
Бірміндетті жүйелер қарапайым, жинағы қуатты аз комьпютерлерде жұмыс
істей береді, жұмыс істеу қолайлығы жағынан көпміндетті жүйелерге теңесе
алмайды, сондықтанда біртіндеп ығыстырылуда.
Бір қолданушылы операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның
жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Әрине, дербес компьютерде бірнеше адам кезекпен жұмыс істеуіне болады
және олардың әрқайсысы компьютердегі барлық ақпаратқа қатнас жасай алады.
Көпқолданушылы жүйеде жұмыс жасау үшін құрылғылар (пернетақтасы бар
бейнемонитор), не дербес компьютерде іске қосылған арнайы программа болуы
мүмкін. Бірнеше қолданушы, әрқайсысы өз терминалымен, бір-біріне кедергі
келтірмей, бір компьютерде қатарласа жұмыс істей алады.
Терминал компьютерден бірнеше метр немесе бірнеше мың километр
қашықтықта болуы мүмкін. Егер мекеменің компьютерінде бірнеше адам
пайдаланатын операциялық жүйе мен бірнеше модемдер орнатылған болса, онда
әрбір қызметкер компьютермен модем арқылы байланыса алады және өзінің
дербес (үстелдік немесе тасымалданатын) компьютерін терминал ретінде
пайдаланып, қызмет орнында отырғандай жұмыс істей алады. Терминал негізгі
компьютермен дүниежүзілік компьютерлік желі Internet арқылы да байланысуы
мүмкін.
Бұдан жиырма жыл бұрын адамның операциялық жүйемен қарым-қатынасы
командалық тәртіпте жүретін: жүйенің шақыруын жауап ретінде қолданушы
командны теретін, сонда ған жүйе оның орындайтын және мұндай командалық
жолдарды қатесіз енгізілуді талап етеді. Сонғы жолдары графикалық коп
терезелі интерфейс шын мәнінде компьютермен жұмыс істеудің стандартына
айналды.
Мұнда қажетті әрекеттер мен абиектілер дің сипаттамалардың мәтін
түрінде енгізілмейді, тышқанның көмегімен менюдан, файлдар тізімінен т.с.с.
таңдалады. әсіресе бұл көп терезелі интерфейс бірнеше программалар мен
бірге бір мезгілде жұмыс істегенге қолайлы: олардың әр қайсысы мен адам
жеке терезеде жұмыс істейді.
Бұдан бірнеше жыл бұрын Microsoft компаниясының мейлінше қарапайым,
бір міндетті, бір қолданушылы командалық интерфейсі бар МS-DOS операциялық
жүйесі ең танымал болған. Бұл жүйе дербес компьютерде ең қарапайым
ресурстармен жұмыс істеуге қабілетті еді.
1981 жылы МS(РС)DOS операциялық жүйесі ІВМ дербес компьютерлермен бір
мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырған болатын.
МS-DOS операциялық жүйесі-тек бір қолданушылы және бір мезетте тек бір
мақсатта ғана шешетін (бір міндетті), оның үстіне
МS-DOS операциялық жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана
(RAM)пайдалана алатын еді.
Әрине, МS-DOS операциялық жүйесі сонғы нұсқалары қолданбалы
программаларға 1Мбайттан артық жедел жады қолдану және программалардың
бірінен екіншісіне ауысу мүмкіндігін беретін, кейніректе шықан қызметші
програмалармен толықтырылған болатын.
Адам мен компьютер арасындағы баайланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни
пайдаланылатын негізгі интерфейс ролін МS-DOS жүйесінде командалық жол
атқарады. Бұл жолы арқылы МS-DOS жүйесі мен адам арасындағы сұқпат ынғайсыз
жүргізіледі, ЭЕМ –ді басқаруға арналған қажет жүзден аса командалар
пернелерден енгізіліп барып орындалады. Командаларды жазу тәртібі өте
күрделі деуге болады, Кейде бір команданы орындау үшін мыңдаған символдарды
теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен маман
программалаушылар тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дәрежеге
көтеріле алмайды.
Осыдан барып, адам мен операциялық жүйе арасындағы байланысты
жеңілдету үшін әр түрлі жүйелік қабыршақтар қарастырыла бастады. Бірақ олар
негізінен мәтіндік тәртіпке (ең кең таралғандары-DOSSHELL, Norton
Commander) жұмыс істейтін еді. Бұларды бір-екі пернені қатар басу (пернелер
комбинациясы) арқылы күрделі де қиын командалардан термей-ақ, тікелей
орындау жүзеге асырылады.
Жүйелік программалық қоршаулар негізінен компьютердің файлдық жүйесі
мен жұмыс істеуді жеңілдетті, яғни қажетті ақпаратты жылдам әрі жеңіл
тауып, оның мазмұнын қарауға және онымен жұмыс істеуге септігін тигізді.
Бүгінгі күні дербес компьютерлердің қуаты соншалықты күшті
болғандықтан, оларға қазіргі заманғы көптерезелі графикалық интерфейсі бар
қуаты, көпміндетті операциялық жүйені орнату мүмкін болды және бүгінгі
күні талапты қанағаттандырып отыр.
Қазіргі кезде дербес компьютердің операциялық жүйесінің екі типті кең
таралған. Бірінші типінде Microsoft комппаниясының ұқсас екі жүйесі Windows
95 пен Windows NT жатады.
Windows 95 жыне Windows NT операциялық жүйелері – көпміндетті
операциялық жүйелер, олардың көптерезелі графикалық интерфейсі бар.
Өз тарихында Microsoft компаниясы алдымен Windows NT жүйесін жасады.
Бірақ сол кездегі дербес компьютердің қуаты бұл жүйені тиімді қолдануға
жеткіліксіз болып шықты. Компьютердің қуатына лайықталып шектелген жүйенің
қарапайымдау нұсқасы Windows 95 деген атпен шығарылды да, бірден кең
таралған. Бұл операциялық жүйе ЭВМ қолданушыларының алдынға
интерфейстерімен салыстырғанда, айтарлықтай тиімді болып табылады.
Windows жүйесінің ең маңызды ерекшелігі мыналар:
1. Windows тұйық жұмыс ортасы болып табылады.
Бұл – операциялық жүйелік деңгейінде мүмкін болған кезде кез-келген
операцияларды Windows – тан шықпай-ақ орындауға болады деген сөз.
Қолданбалы программаны іске қосу, дискеттерді пішімдеу, мәтіндерді басуға
шығару – мұның барлығын Windows-тан шақырып алуға немесе болдырмауға,
операция аяқталғанан кейн-ақ кері қайтаруға болды.
Windows ортасында терезе және таңбашалар қолданушы интерфейсінің
негізгі түсініктері болып табылады. Windows-та орындалатын барлығы не
таңбаша (пиктограммасы) бар операция, не терезесі бар (немесе терезедегі)
операция болып табылады.
Барлық қызметші және қолданбалы программалары үшін терезелер құрылымы
және оларды басқару элементтері, операциялар жиыны мен қызметші
программаларға арналған менюдің құрылымы, сондай-ақ тышқанның көмегімен
орындалатын операциялар стандартталған, яғни белгілі стандарт бойнша
орындалған.
2. Windows графикалық жүйе болып табылады.
MS-DOC-тағыдай, қолданушыға командаларды мәтіндік жолдар түрінде
пернетақтадан енгізудің қажеті жоқ. Тек экранға мұқият қарап, ұсынылған
жиыннан маусты пайдаланып, оны қажет командаға орналастырып немесе сәйкес
батырманы шертіп, қажет операциялық жүйелер бәсекелесе алады.
Wicrosoft Word компьютерде мәтінді өңдеудің негізгі жетекшісі
ақпаратты өзгертудің көбейту және көшірудің жеңілдігі, ақпараттардың ұзақ
сақтаушысы кез-келген мезгілінде, құжатты өзгертуге және кез-келген дана
мүшелерінде баспаға шығаруға болады.
Мәтін – компьютерлік алфавит символдарының кез-келген тізбегі.
Компьютерлік алфовит 250 символдан тұрады.
Мәтіндік құжат – алфавитті сандық символдардан, басқа тағыда графикті
объектілерден және мәтінді тиімдеу туралы басқару ақпараттарынан тұратын –
мәтіндік редактор көмегімен құрылған файл.Компьютерде мәтіндік ақпараттарды
өңдеу үшін мәтіндік редактор және мәтіндік процессор деп атайды. Мәтіндерді
өңдейтін арнайы жүйе қою.
Мәтіндік редактор – магниттік дискіде мәтіндік процессор мәтіндік
құжатты құруда көп мүмкіндіктерге ие болатын мәтіндік редактор.
Мәтіндік құжаттардың құрамын негізінде 3 түрлі мәтінге жіктеуге
болады.
1. Қарапайым
2. Кестелік (кесте, қатар ұяшық)
3. Программалық мәтін
Unix сөзі арқылы бір операциялық жүйе ғана емес үлкен өндірістік
компьютерлерге арналған операциялық жүйе тұтас жиынтығы бұл ұйымның алғашқы
бастамалары жарыққа ерте шықты. Типті Microsoft негізін қолданушылар
компьютерге алғаш қол сөз бастап бұрыш яғни 60-жылдың басында – ақ
өздерінің әр түрлі фирмаларының көмегіне арналып құрылған бірнеше Unix –
жүйе болды. 70- жылдың соңында Unix – ұйымындағы Unix құрылған кезде
Microsoft ешкімге белгісіз еді. Unix ең алдымен мамандарға арналып құрылған
сондықтан ешқандай қолайлы графиктік интерфейсі болған емес.
Unix – тің көп нұсқаулары үлкен компьютерге және серверлерге қызмет
етті Windows дербес компьютерге арналған еді. Бұл операциялық жүйе бір
уақытта белгісіз себептен бір-бірінен назар аударады.
Unix – жүйесі кең тарала бастады. ЭЕМ өндірушілердің арасында кең
әйгілене бастады. Қазір Unix жүйесі оқу және зерттеу процесінде жиі
қолданылады.
2. Бағдарламалау тілін сипаттау
1.2.1. HTML гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі
Гипермәтінді парақтарды орналастыру тілі (HTML-Hypertext Markup
Language) арнайы Web-құжатты жасау үшін ойлап шығарылған тіл болып
табылады. Бұл тіл экранға шығарылмайтын, бірақ браузерге құжатты қалай
дұрыс көрсету керек екенін белгілеп беретін арнайы инструцияларды
(тектерді) орналастыру мен олардың синтаксисін анықтайды.Сонымен қоса бұл
тіл басқа құжаттарға сілтеме жасауды да қамтиды. Бұл сілтемелер локалды не
глобалды болуы мүмкін.
HTML стандарты және басқа да Web-ке байланысты стандарттарWWWC
(World Wide Web Consortium) консоциумының басшылығымен жасалынып
отырылады. Стандарттармен, олардың ерекшеліктері және жаңа ұсыныстар
проектілерімен осы консорциум сайтында танысуға
болады.(http:www.3w.org). Бүгінгі таңда осы консорциум бекіткен HTML4,0
нұсқасы стандарт болып табылады. Бұл нұсқаны қазіргі кезде барлық негізгі
браузерлер толық қамтамасыз етеді.
Стандарттар WWWC консорциумымен бекітіліп отырғанымен тәжірибе жүзінде
HTML стандартына ең негізгі екі браузерде (Microsoft Internet Explorer және
Netscape Navigator) пайдаланатын тегтер өте күшті әсер тигізеді. Бұл тегтер
браузерлерде кеңінен пайдаланылып кеткенімен әлі WWWC консорциумымен
бекітілмеуі де мүмкін. Міне осындай тегтер консорциумға келіп түсетін ең
жаңа ұсыныстарды құрайды.
HTML тілі туралы, оның тегтері, тегтердің атрибуттары, сондай-ақ әр
тегтің әртүрлі браузерлермен қалай қамтамасыз етілуі туралы ең толық
ақпарат жүйесі Ron Woodall жасаған Compendium-де. Бұл конпендиум ресми
болып табылады және ол мына адресте орналасқан
http:www.htmlcompendium.org.
HTML-дің тегтері. HTML құжатының құрамында екі негізгі мәтін болады: 1-
ші кәдімгі мәтін (пайдаланушыға ақпарат беретін және оған көрінетін) және 2-
ші тегтер – құжаттың құрылымы, сырытқы келбеті мен қызметі жөніндегі
инструкциялар жиыны. Сонымен қоса HTML құжаты негізгі екі бөлікке бөлінеді:
тақырып бөлімі – head және дене бөлігі – body. Құжаттың тақырып бөлімінде
Web-парақтың аты туралы мәліметтермен қоса парақтың мазмұны жайындағы
әдістемелік ақпарат беріледі. Ал HTML құжатының дене бөлігінде web-парақтың
аты туралы мәліметтермен қоса парақтың мазмұны жайындағы әдістемелік
ақпарат беріледі. Ал HTML-құжатының дене бөлігінде Web-парақтың өзі
тұрады,былайша айтқанда сол парақтың пайдаланушыға беретін бар ақпараты осы
бөлімде орналастырылады. Осы дене бөлімінде орналастырылған барлық нәрсе
браузер терезесіне шығарылады. Ал осы шығарылатын заттардың барлық
қасиеттері жоғарыда айтылып кеткендей HTML тілінің тектерімен анықталады.
Кез келген тег бұрышты жақшаларға алынады және ол жақшаның ішінде
оның міндетті түрде аты болады. Бұрыш жақшалардың ішінде атпен қоса әртүрлі
міндетті немесе міндетті емес атрибуттар да болады. Көптеген тегтердің аты
негізінен ол атқаратын қызметтерінің қысқартылған түрі немесе көп қызметті
тегтер үшін аббревиатурасы болып табылады. Ат қоюдың бұл қасиеті оларды
есте сақтауды әлдеқайда оңайлатады. Ал атрибуттарды тегтердің белгілі бір
қасиеті деуге болады. Олар тегтің қызметін анықтай түседі немесе тег
атқаратын қызметті кеңейтеді. HTML тілінің ережесіне сай тегтердің аты мен
оның атрибуттары регисторға сезімтал емес, ашып айтсақ браузер үшін BODY
BGCOLOR=white мен body bgcolor=whiteтегтерінің еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ бұл жерде айта кететін бір жайт кейбір атрибуттардың мәні регистрге
сезгіш болып келеді.
Мұндай мәндер негізінен файл атаулары мен URL адрестері болып келеді.
Контейнерлер. HTML тіліндегі тегтердің басым көпшілігі контейнерлер
болып келеді. Түсіндіріп айтқанда бұндай тегтердің өзі екі тегтен құралған:
бастапқы (немесе ашушы, мәрелік деп те атауға болады) және соңғы (жабушы)
тегтер. Осы тегтер арасында орналастырылған мәтін дәл осы тегтер белгілеп
отырған инструкциялармен форматталады. Мысалға HTML құжатында біз: Бүгін
IауарайыI жылы. – деп жазсақ,нәтижесінде браузерде: Бүгін ауарайы
жылы мәтінін аламыз. Көріп отырғанымыздай I тегінің инструкциясымен
анықталған ауарайы сөзі бұл жерде қисайтылып жазылып тұр. Ал бұл
контейнердің сыртындағы сөздерге бұл фарматтаудың еш қатысы тимеген.
Әрине, бұл жерде соңғы тег не үшін қажет деген сұрақ туындайды. Оған
жауап беру оңай, бұл соңғы тег алғашқы тегтің қызметін тоқтатушы болып
табылады. Соңғы тегте де алғашқы тег сияқты ат жазылады, бірақ оның алдына
слэш () белгісі қойылады. Мысалға: body, head және т.б. Айта кететін
бір жайт, жабушы тег бойында ешқандай атрибуттар болмауы тиіс, атрибуттар
тек ашушы тегте енгізілуі міндетті.
Кей жағдайларда жабушы тегті қоймай-ақ қойса болады. Браузер өз
бетінше контекстен тегтің жабылғанын анықтап алады. Ең жиі жіберілетін
жабушы тег абзацты анықтайтын p тегі. Web-сайттардың пайда болуының бас
кезінде көптеген браузерлер осы p тегін жабушы тегсіз-ақ түсінетін еді,
сондықтан көптеген web-сайт жасаушылар осыған үйреніп кеткен болатын. Бірақ
бұл жабушы тегті тастап кету тек санаулы ғана тегтермен рұқсат етілген және
көп браузерлер тіптен бұндай нәрсені қате деп түсінеді. Сондықтан қазіргі
таңда контейнер тегтерінің жабушы тегтерін тастап кету онша жақсы жайт
болып саналмайды. Әсіресе каскадты стильдер кестесін пайдаланған web-
құжаттарда жабушы тегтерді қалдырмау өте маңызды шара.
Тәуелсіз тегтер. HTML тілінде біраз тегтердің жабушы тегтері жоқ. Оның
себебі бұндай тегтер Web-параққа бөлек немесе тәуелсіз элементтерді
орналастырумен байланысты. Бұндай тегтердің бірі img тегі. Бұл тег тек
қана құжатқа графика орналастырады.Бұл графиканың құжатқа байланысты бар
қасиеті осы ашушы тегте атрибуттар арқылы көрсетіледі және бұл
инструкциялар тек осы тегтің міндетті src атрибутында көрсетілген графикаға
қатысты қолданылады. Міне бұл тег тек осы тәуелсіз графикаға арналған
болғандықтан оған жабушы тегтің қажеті жоқ. Тағы да тәуелсіз тегтерге
(br)-жолды бөлу тегі (hr)-горизонталь жол тегі және құжаттың мазмұнына
әсері жоқ, тек құжат жайында ақпарат беретін meta мен base тегтері
жатады.
Атрибуттар. Атрибуттар тегтерге олардың инструкцияларын айқындай түсу
үшін немесе қызметін кеңейту үшін қосылады.Бір тегге бірнеше атрибут
қосылуы мүмкін,ал кейде еш атрибут қосылмауы да мүмкін.Атрибуттар тегке
оның атынан кейін жалғанады да,тег есімінен және басқа атрибуттардан бос
орын немесе бос орындар арқылы бөлініп жазылады. Тегке бірнеше атрибут
жалғанғанда олардың тег ішінде орналасуының ешқандай реттік заңы жоқ.
Атрибуттардың басым көпшілігінің мәні болады. Олардың мәндері атрибут
атынан кейінгі теңдік (=) белгісінен кейін жазылады. Мәндердің ұзындығы
1024 символмен шектелген және кейбір атрибуттардың мәндері регисторға
сезгіш болып келеді. Ал тағы бір атрибуттардың мәндері жай не қос
тырнақшаға алынып жазылады. Атрибуттардың мәндерін тырнақшаға алудың, не
алмаудың негізгі ережелері мынандай:
1) егер атрибут мәні әріптерден, не 0-9 арасындағы
цифрлардан және арнайы символдардан (нүкте мен дефис)
құралған сөз болса, онда бұл мәнді тырнақшаға алмай-ақ
теңдік белгісінен кейін жазса да болады;
2) егер атрибуттың мәні үтірмен немесе бос орынмен бөлінген
бірнеше сөздерден тұрса немесе оның құрамында нүкте мен
дефистен басқа арнайы символдар болса, онда бұл мәнді
теңдік белгісінен кейін міндетті түрде тырнақшаға алып
жазу керек. Мысалға: URL адресін тырнақшаға алу
міндетті, себебі онда нүкте мен дефистен басқа “:”
сияқты арнайы символдар бар. Сонымен қатар түстердің
мәнін “#rrggbb”форматында көрсеткен кезде де тырнақша
қою керек.
Егер сіз қандайда бір атрибут мәнін жазуда тырнақшаның болу,не
болмауына күдіктенсеңіз, тырнақшаны қойып кеткеніңіз дұрыс болып табылады.
Бір элементке байланысты әр түрлі инструкцияларды орындау үшін HTML
тілінде бір тег ішіне екінші бір тег орналастырылуы қате болып
саналмайды.Бұндай тегтер енгізілген тегтер деп аталады.Тегтерді дұрыс
орналастыру үшін,енгізілген тектің бастапқы және соңғы тегтері міндетті
түрде сыртқы тегтің ашушы және жабушы тегтерінің ішінде орналастырылуы
керек. Мысалға: HTML тілінің кодында Бүгін B I ауарайы I B
суық. деп жазылса, нәтижесінде браузерде мынандай мәтін көрінеді: Бүгін
ауарайы суық. Егер бұлай болмай, сыртқы тег пен енгізілген тегтің ашушы
және жабушы тегтері қиылысып кетсе, бұларға қатысты элемент дұрыс шықпай
қалады. Бірақ қазіргі кезде кейбір мықты браузерлердің мұндай қатені
түзетіп көрсету мүмкіндігі бар. Дегенмен бүкіл құжат қатесіз болуүшін
бұндай қилысыпкетудің болмағаны дұрыс. Мысалға мынандай Бүгін
BIауарайыBI аяз-деген HTML тілінің коды, көптеген браузерлермен
жай ғана тасталып кетіледі. Оның себебі, көріп отырғанымыздай бұл жердегі
B тегінің өзінен кейін ашылған I тегінен бұрын жабылып қалады
Браузерлермен қаралмай кететін ақпарат. HTML тілінде жазылған барлық
мәтінді браузерлер өңдей бермейді. Кейбір мәтіннің бөліктері браузерлермен
қаралмай кетеді.Бірақ бұндай тасталып кетүді жүзеге асыру үшін арнайы
командалар немесе тегтерді пайдалану керек. Міне осындай қалдырып кетуге
мүмкіндік беретін жағдайлар мынандай:
• жолдардың үзілісі. HTML тілінде сіз мәтін теру кезінде қанша
болса да жолдарды жаңа жолдан бастап жазсаңыз да, браузер бұл
мәтінді p немесе br тектері кездескенше түгелдей бір
абзацқа біріктіріп көрсетеді. Ал егер сіз мәтінді өзіңіз
терген түрдегідей жолдарға бөліп көрсетілуін қаласаңыз, сол
мәтінді pre тегтерінің арасына жазуыңыз керек;
• табуляция символдары мен көптік бос орындар. HTML
тіліндегімәтіннен браузер табуляция символын немесе
қатарласқан бірнеше бос орын кездестірген кезде ол Web-парақта
тек бір бос орынды ғана бейнелейді. Былайша айтқанда, егер
HTML тіліндегі мәтінде бір,екі,үш, деген жолдар
кездессе,браузер көрсететін Web-парақта бұл мәтін бір, екі, үш
болып көрінеді. Сондықтан, сіз егер қосымша бос орындар
қалдырғыңыз келсе, “ ” - үзіліссіз бос орын командасын
пайдалануыңыз керек болады. Тек жоғарыда айтылып кеткен,
форматталған мәтінді білдіретін pre тегтерінің арасындағы
табуляция символдары мен қатарласқан бос орындар браузерлермен
еш өзгеріссіз көрсетіледі.
• қатарласқан бірнеше p тегтері. Мәтінмен бөлінбеген бірнеше
қатарласқан p тегтері барлық браузерлермен бірден артық деп
түсініледі де, мәтін тек бір p тегінің арасындағыдай болып
көрсетіледі. Тағы да біраз браузерлер бұл артық p тегтерін
жаңа жолға көшу Br тегімен ауыстырады;
• түсініксіз тегтер. Егер браузер қандай да бір тегті түсінбесе
немесе кәдімгі тек қате жазылып кетсе, барлық браузер мұндай
тегтерді түсіріп, қалдырып кетеді. Бұндай қалдырып кетудің тег
пен браузер түріне байланысты әртүрлі салдары болуы мүмкін.
Көп жағдайда браузер бұл тегке байланысты тіпті ештеңе
көрсетпейді немесе оның ішіндегі ақпаратты жай мәтін қылып
көрсетеді;
• түсіндірме мәтіндер. Түсіндірме мәтінге арналған мынандай
(!және -) элементтер арасындағы ақпаратты барлық браузерлер
қалып кетеді. Бұл арнайы элементтер символы басталған жерінен
кейін де, аяқталған жерінен алдын да міндетті түрде бос орын
қалдырылуы тиіс. Ал осылардың арасындағы орынға кез келген
нәрсе жазуға болады, тіпті HTML тілінің командаларын жазсаңыз
да, олар тасталынып кетеді. Microsoft Internet Explorer
браузерлерінде HTML тілінің бекітілген түсіндірмеге арналған
элементтерінен басқа, өзіндік түсіндірмеге арналған тег-
comment...comment енгізілген. Бірақ бұл тег басқа
браузерлерде дұрыс қабылданбайды.
HTML құралдары. HTML тілінің алғашқы нұсқаларында ақпараттың сыртқы
көрінісін басқаруға мүмкіндік беретін құралдар мүлдем қарастырылмаған
болды. Оның себебі бұл кездегі Web- сайттың басты мақсаты әйтеуір мүмкін
болғанынша көп пайдаланушылардың қол жеткізуіне ыңғайлыланып, мәтінді
көрсете алатын барлық құрылғыларға арналған болуы. Мәтінді орналастыру үшін
бұл кезде тег логикалық тегтерді пайдалану дұрыс деп қаралды. Бұл тегтер
тек мәтіннің тақырыбын, бөлімдерін, абзацтарын, тізімдерін, түрін былайша
айтқанда қарапайым құрылымын анықтап отырды және бұл көрініс сол кезде
жеткілікті деп саналды. Ал осы мәтіннің сыртқы көрніс мәселесі толығымен
сыртқы терминалдардың қарамағына жатқызылды.
Біртіндеп интернеттің дамуымен мәтінді тек логикалық бөліктерге бөліп
қана орналастыру жеткіліксіз бола бастады. Себебі бұл кездегі желілердің
жылдамдығы да, маниторлардың мүмкіндіктері де әлде қайда артып кеткен
болатын. Сұсқынсыз, тек тақырып пен абзацтарға бөлінген жай қарапайым мәтін
пайдаланушыларды жалықтыра бастады. Осыны түсінген браузер жасаушылар,
дәлірек айтқанда ең бірінші Netscape фирмасы өзінің браузерінде
жақсартылған тегтерді пайдалана бастады. Бұл тегтер негізінен мәтіннің
сыртқы көрнісін басқарумен байланысты болды. Бұндай артықшылықтар
пайдаланушыларға бірден ұнады да, Netscape-тың жаңалықтары көпке тарап
кетті. Бұны байқаған Microsoft-та өзіндік тегтерді шығарып, масштабты түрде
енгізуді бастап кетті. Сөйтіп HTML тілі әркім енгізген логикалық және
сыртқы көрністік тегтердің түсініксіз жиынтығына айналды да, өзінің
стандарт қалпын жоғалтты. Бұл өз кезегінде HTML-дің пайда болуының басты
ережесі- мәтіндік қасиеттері мен мүмкіндіктеріне байланыссыз кез келген
құрылғыларда бейнелеу концепциясынан мүлдем алшақтап кетуіне алып келді.
Осындай айырмашылықтарды жою мақсатында WWW ұйымы жаңа HTML 3.2 стандартын
қабылдады да, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz