Мал жаю әдістері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Аннотация . . . 6

Нормативтік сілтемелер . . . 7

Анықтамалар . . . 8

Белгілер мен қысқартулар . . . 9

Кіріспе . . . 12

1 Әдебиетке шолу. 14

1 Табиғат жағдайлары . . . 15

1. 1 Агроклимат жағдайлары . . . 15

1. 2Геологиялық-гидрогеологиялық жағдайлары . . .

2. Алқаптың суармалы жайылым жер қоры . . .

2. 1 Суармалы жайылым жер қоры және оның пайдаланылуы . . .

2. 2 Суармалы жайылым жерді пайдаланудың тиімділігі . . .

2. 2. 1. Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданындағы «Қара бура»ЖШС-нің суармалы жайылымдарды егістігін жерге орналастыру және бағалау . . .

2. Жайылымдардың территориясын ұйымдастыру . . .

3. Жайылым территориясын орналастыру элементтері . . .

4. Ауыспалы егісті қолдануы, тыңайтқыштарды пайдалануы . . .

5. Мал азықтық ауыспалы егістіктерді реттестіру . . .

6. Суармалы жайылымдарды реттестіру ерекшеліктері . . .

7. Жайылымдарды жабдықтау . . .

3 Тіршілік қауіпсіздігі . . .

4 Қоршаған ортаны қорғау . . .

5 Экономикалық бөлім . . .

6 бизнес-жоспарлау . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Аннотация

Дипломдық жұмыста ОҚО ауданындағы «Қара бура» ЖШС-нің суармалы жайылымдарды егістігін жерге орналастыру және бағалау қарастырылған. Жалпы ауданы 87 га, оның ішінде: егістік 7, 5 га, тыңайған жер 7, 5 га.

Дипломдық жұмыста қарастырылып отырған мәселе бойынша әдебиетке шолу жүргізілген, экспериментальдық бөлімде климаттық-географиялық жағдайы мен шаруашылықтың суармалы жайылымдар егістігі жерге орналастыру және бағалау әдістері келтілірілген. Сонымен қатар, тіршілік қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау бөлімдері, экономикалық есептеулер дайындалған.

Нормативтік сілтемелер

Осы дипломдық жүмыста келесі сілтемелер қолданылған:

ҚР СТ 1. 5-2004. Стандарардың мазмұнына және орнектелуіне, құрастырылуына жалпы талаптар.

ҚР СТ 1. 14 - 2004. Ұйымдастық стандарт. Өндеу түрлері мен peтi.

ҚР СТ 1. 12 - 2000. Жазбаша нормативтік құжаттар.

ҚР МЖМБС 3. 08. 327 - 2006. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға, міндетті білім беру стандарты. Жоғары білім. Жалпы ережелер.

МЕСТ 2. 105- 95 КҚБЖ. Жазбалық құжаттарға койылатын жалпы талаптар.

МЕСТ 2. 106 - 96 КҚБЖ. Жазбалық құжаттар.

МЕСТ 2. 109 - 73 КҚБЖ. Сызуға қойылатын негізгі талаптар.

МЕСТ 21. 1101 - 97 КҚБЖ. Жұмыстық және қызметтег і құжаттардың

жалпы талатпар.

СТОҚМУ 4. 02-2010. Университет стандарты. СМЖ құжаттардың дайындау, баяндау мен рәсімдеудің жалпы талаптары.

СТ ОҚМУ 7. 06-2010. Университет стандарттары. Оқу- ұйымдастыру процестерін басқару.

ӘН ОҚМУ 7. 15 -2010. Әдістемелік нұсқау. Дипломдық жұмысты ұйымдастыру. Дипломдық жұмыс.

Анықтамалар

Жер - Қазақстан Республикасының егемендігі белгіленетін шектегі аумақтық кеңістік, табиғи ресурс, жалпыға ортақ өндіріс құралы және кез келген еңбек процесінің аумақтық негізі.

Жерді жалдау төлемақысы - уақытша өтеулі жер пайдалану төлемақысы.

Жер иелену құқығы - жерді іс жүзінде иеленуді жүзеге асырудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі.

Жер кадастры - жер туралы мәліметтер жүйесі, мемлекеттік кадастрлардың құрамдас бөлігі.

Жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган - жер қатынастары саласындағы реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган.

Жер учаскесіне сәйкестендіру құжаты - жер, құқықтық және қала құрылысы кадастрларын жүргізу мақсатында қажетті, жер учаскесінің сәйкестендіру сипаттамаларын қамтитын құжат.

Иммиграциялық жер қоры - оралмандарға беру үшін резервке қалдырылған және арнайы жер қоры құрамына кіретін жер учаскелері.

Кадастрлық бағалау құны - мемлекет жер учаскесін немесе оны жалға алу құқығын сатқан кезде қолданылатын, инфляцияның жалпы деңгейі туралы ресми статистикалық ақпаратқа сәйкес кезең-кезеңімен нақтыланатын жер учаскелері үшін төлемақының базалық ставкалары және оларға түзету коэффициенттері негізінде айқындалатын жер учаскесінің есептеу құны.

Мемлекеттік жер пайдаланушылар - мемлекеттік республикалық және коммуналдық заңды тұлғалар.

Меншік құқығындағы объектілер - мемлекеттік және жеке меншіктегі жер.

Өзіндік қосалқы шаруашылық - ауылдық жерде және қала маңындағы аймақта орналасқан жер учаскесінде өз қажеттерін қанағаттандыруға арналған қызмет түрі.

Топырақтың су балансының тапшылығы - жобадағы өнімді өндіру үшін әр гектар егістікке жіберілетін барлық судың мөлшері.

Жерге орналастыру - жер заңдарын жүзеге асыруға, жер қатынастарын реттеуге, жердің ұтымды пайдалануын және қорғалуын ұйымдастыруға және жағымды экологиялық ортаны қалыптастыруға бағытталған шаралар жүйесі.

Жыртылған жер - сүрі жер мен көп жылдық шөптер егістігін қоса ауыл шаруашылық дақылдар егістігі үшін жүйелі түрде өңделіп пайдаланылатын ауыл шаруашылық алабы.

Жайылым - мал жаю үшін жүйелі түрде пайдаланылатын жерлер.

Кондоминиум - бөлуге жатпайтын ортақ иеліктегі және пайдаланудағы меншік.

Межелерді рәсімдеу - жер иелері мен жер пайдаланушылар учаскелерінің межелерін жер бетінде белгілеу және бекіту.

Отарлы мал шаруашылығы - малды маусымдық пайдаланудағы учаскелерге жоспарлы түрде айдап бағу жүйесі.

Су сіңіру - топырақ құрамындағы бос уақ текістерді (порларды) судың өзінің ауыртпалық күші қысымы арқылы және оның сулана бастаған кезінде пайда болатын капилляр күші арқылы біртіндеп сумен толтыру процесі.

Ауыспалы егіс учаскесі - белгіленген ротацияяға сәйкес әр қайсысында дақылдар өзгеріп тұратын ауыспалы егіс танаптарына бөлінген ауыспалы егіс жерінің көлемі.

Сервитут - өтен межелес учаскелерді шектеулі түрде пайдалану құқығы.

Ситуация - шартты белгілермен топографиялық пландар мен карталарда бейнеленген бүкіл объектілердің жиынтығы.

Суармалы жыртылған жер - жобалық норма бойынша осы жерлерді сумен 75 % қамтамасыз ете алатын су қоры бар су көздерімен байланысқан, тұрақты және уақытша суару жүйелік желісі бар жыртылған жерге пайдалануға жарамды жерлер.

Техникалық рекультивация - бүлінген жерлерді қалпына келтіру кезеңі.

Суарылатын жерлердің көлемін нетто мөлшері - суару жобасында белгіленген ауыл шаруашылық дақылдары және басқа да өсімдіктер егілген нақтылы.

Суаруға қатыспайтын жер - суармалы жердің шекарасында жатқанымен топырақтың-мелиоративтік және басқа да жағдайларға байланысты суару мүмкіншілігі жоқ жерлер.

Суарылатын жер көлемінің брутто мөлшері - суарылатын жердің нетто мөлшерімен суаруға қатыспайтын жерлер қосындысы.

Шабындықтар - ылғалдылығы жоғары немесе тұрақты көлтабанмен суарылып отыратын, шалғынды топырақтарда орналасқан жер учаскелері.

Шаруашылық аралық жолдар - шаруашылықтарды аудан орталықтарымен, темір жол станциялармен, пристандармен және т. б. байланыстыратын жолдар.

Шаруашылық ішіндегі жолдар - шаруашылық орталығын бригадалармен, фермалармен, егіс қостарымен, шаруашылық аралық жолдармен, немесе жоғарыда көрсетілген объектілерді өзара байланыстыру үшін жасалатын жолдар.

Далалық жолдар - суару учаскілерін шаруашылық ішіндегі, немесе шаруашылық аралық жолдармен байланыстырып, егіс өнімін танаптардан тасу, тыңайтқыштар жеткізу, тракторлар мен машиналардың барлық танаптарға баруы үшін жасалатын жолдар.

Белгілер мен қысқартулар

ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің

ӨК - өндірістік кооперативтердің

ҚР - Қазақстан Республикасы

ШАЖО -шаруашылық аралық жерге орналастыру

ОҚО - Оңтүстік Қазақстан облысы

ІШЖО - ішкішаруашылық жерге орналастыру

ШҚ - шаруа қожалығы

АҚ - Акционерлік қоғамдардың.

ШФҚ -шаруашылық фермерлік қожалық

га - гектар

гр - грамм

ц - центнер

ц/га - центнер гектарына

см - сантиметр

м ² - шаршы метр

м ³ /г - текше метр гектарына

% - пайыз

тг - теңге

тг/га - теңге гектарына

Төлқұжат

№

Көрсеткіш атаулары

Өлшем бірлігі

Көрсеткіштері

№: 1

Көрсеткіш атаулары: 2

Өлшем бірлігі: 3

Көрсеткіштері: 4

№: 1

Көрсеткіш атаулары: Нысананың орналасқан жері, ауданы

Өлшем бірлігі: км

Көрсеткіштері: Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы 41000

№: 2

Көрсеткіш атаулары: орталығы

Өлшем бірлігі: -

Көрсеткіштері: Шолаққорған

№: 3

Көрсеткіш атаулары: мақсаты

Өлшем бірлігі: -

Көрсеткіштері: «Қара бура»ЖШС -н суармалы жайылым жерін жерге орналастыру және бағалау

№: 4

Көрсеткіш атаулары: Жалпы жер көлемі

Өлшем бірлігі: га

Көрсеткіштері: 87

№: 5

Көрсеткіш атаулары: Суармалы егістік

Өлшем бірлігі: га

Көрсеткіштері: 7, 5

№: 6

Көрсеткіш атаулары: Тыңайған жер

Өлшем бірлігі: га

Көрсеткіштері: 7, 5

№: 7

Көрсеткіш атаулары: барлығы

Өлшем бірлігі: га

Көрсеткіштері: 80

№: 8

Көрсеткіш атаулары: Аймақтың топырағы

Өлшем бірлігі: -

Көрсеткіштері: Тасты-шөлді құмды

№: 9

Көрсеткіш атаулары: Гидрологиялық жүйесі

Өлшем бірлігі: -

Көрсеткіштері: Қызылкөл, Ақжайқын, Айдын көлдері, Үшбас, Жылыбұлақ өзені.

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі . Қазақстан ертеден аграрлы ел ретінде дүние жүзіне танымал. Қазақстан Республикасы мол жер ресурстарына ие. Біркелкі мемлекеттік жер қоры 272, 5 млн га құрайды. Қазақстан аграрлық секторы үлкен экспорттық мүмкіндіктерге және инновациялар енгізу үшін жоғары әлеуетке ие. Азық-түлікке деген қажеттілік әлемде жыл сайын өсе беретін болады. Бізге бұл мүмкіндікті жіберіп алуға болмайды. Мемлекет ауыл шаруашылығына орасан көмек көрсетіп отыр. Фермерлердің қаржыландыруға қолжетімділігі кеңейту үшін балама жолдар табу қажет. Мемлекетке астық саласын ұйымдастыру және құрылымдау, біртұтас астық холдингін құру қажет. Ет өндірудің экспорттық әлеуметін дамыту жөніндегі жобаны жүзеге асыруды белсендірек ету қажет. Үкіметке мал шаруашылығының басқа салаларын, оның ішінде қой шаруашылығының, сондай-ақ жемазық өндірісі мен шалғайдағы жайылымдық мал шаруашылығын дамыту жөніндегі бағдарламаларды жасауды қамтамасыз етуді тапсырды ел басымыз Н. Ә Назарбаев. Қазақ халқы баяғы заманнан мал шаруашылығымен айналысқан төрт түлік мал тірлігінің негізі болған, оған себеп болған табиғи мал азықтық жерлердің орасан зор аумағы.

Дипломдық жұмыстың мақсаты : ОҚО ауданындағы «Қара бура» ЖШС-нің суармалы жайылымдарды егістігін жерге орналастыру және бағалау

Республика бойынша мал шаруашылығы үшін мал азығының берік қорын жасауда табиғи шабындықтар мен жайылымдардан және азықтық егістіктерден түсетін азық өндірісін дамыту шешуші роль атқарады. Табиғи жайылымдар республиканың кең байтақ жерін алып жатыр. Жайылым көлемі 182 млн га. Қазіргі уақытта ірі және орташа мал шаруашылығы кәсіпорындарын ұйымдастыру қажет, асыл тұқымды малдар санын көбейту керек және оларды бағалы мал азығымен қамтамасыз ету, оның бәрі астық және басқа екпе дақылдардың аумағын азайтпай, бос жатқан 8-10 млн га танаптан шығарылған тыңайған жерлерді шабындық пен жайылымға айналдыру арқылы шешуге болады. Республикадағы табиғи жайылымдардың және шабындықтардың өнімі жылдан -жылға азайып барады. Олардың әр гектарынан орта есеппен 3 центнерден ғана пішен жиналуда. Бізде шабындық жердің кемшілігінен, пішенге арнап жайылым шөбін шабу негізінде олардың өнімділігі кеміп барады. Сондықтан табиғи шабындықтар мен жайылымдарды түбегейлі және кейбір жерлерді жеңіл-желпі жақсартып олардың өнімін арттыру шаруашылықтың басты міндеті болып табылады. Жайылымдар мен шабындықтарды дұрыс пайдалану керек.

Елімізде агроөнеркәсіпті одан әрі дамыту жағдайда жемшөп өндірудің прогресті технологиясын қолдана отырып, шабындықтың жемшөп өндіруді интенсивтендіру үшін шабындық және жайылым шаруашылығын ойдағыдай жүзеге асыру қажет. Жер дегеніміз бар байлықтың басы, бүкіл тіршіліктің көзі.

Жер- адамзаттың басты тіршілік көзі, бүкіл материалдық өндірістің базистік негізі, мемлекетті құрып, дамытудың аса маңызды геосаяси факторы. Жер ресурстары өткен ғасырға дейін таусылмайтын ұшан- теңіз байлықтың көзі ретінде қарастырылып келеді. Жер бетін жайлаған адам санының жедел өсуіне байланысты қалалар мен қала шаруашылықтары күрт дамып, егістіктер мен мал жайылымдықтар тарылды. Құнарлы деген жерлердің біразы ауыл шаруашылығы айналымынан шығарылып, басқа салалардың игілігіне берілді.

1 Әдебиетке шолу

1991 жылы маусым айында қабылданған «Жер реформасы туралы» заң жердегі әртүрлі шаруашылық формаларының тиімді қызметі үшін құқықтық және экономикалық шарттарды қалыптастыруға арналған еді. Тәуелсіздік алғаннан жылдан бері Мемлекет басшысының елімізді дамыту жөнінде алға қойған стратегиялық мақсатында, Үкіметтің сол стратегияны жүзеге асыру жөніндегі жоспарларына сай жүргізіліп, келе жатқан жер реформасы қазіргі күні өзінің шешуші сәтіне аяқ басты. Елімізде жер қатынастарын жаңа заман талаптары негізінде айқындалып тұрақтандыруға бағытталған, жер байлығымызыды ел байлығына айналдырудың маңызды мәселелерін шешкен Жер кодексі қабылданып, жүзеге асырыла бастады. Жер ресурстарын жаңа жағдайда басқару ісі өңірлік бағдарлама қабылдау, жерге орналастырудың ішкі шаруашылық жобаларын ландшафтық-экологиялық негізде жасау, ауылшаруашылық жерлерін инвестиция тартудың негізгі көзіне айналдыру арқылы іске асырылады. Мемлекет жер кадастрының, жер мониторингінің, жерге орналастыру және жерді төлемді пайдалану жөніндегі әдістемелер мен нормативтердің еліміздің экономикалық жағдайының жақсаруына тигізетін ықпалы елеулі. Бұл шаралардың қай-қайсысы болмасын өздерінің инновациялық сипатына сәйкес, еліміздің 2012-2014жылдарға арналған үдемелі индустриялық - инновациялық даму бағдарламасын, сондай-ақ өңірлік даму бағдарламасын жүзеге асыруға тікелей әсер етуге тиісті.

Сонымен қатар, мемлекет адамдардың жермен жұмыс істеуіне еркіндік бере отырып, осы бағыттағы заңдылықтардың дұрыс орындалуын қатаң қадағалап отыруы қажет. Сонда ғана халықтың жерге қатысты мемлекеттік саясат туралы түсінігі дұрыс қалыптасатын болады. Ал енді қазір мал санының көбеюіне байланысты, бұрынғы қыстаулар мен жайылымдардың да қадірі арта түсуде. Мұндай жерлер мал өсіремдеушілер үшін бірте-бірте құт- береке көзіне айналып келеді.

Сонымен адамзат қауымы дамыған сайын оның тіршілігінің негізгі көзі -жердің маңыздылығы да арта беретіндігінің куәсіміз. Сондықтан әлемнің дамыған көптеген елдері жер ресурстарын пайдалану мен игеруді реттеу және бақылау мәселелерінде мемлекеттің рөлін күшейте түсіп отыр. Жер ресурстарының молдығы басқа елдермен салыстырғанда, Қазақстанның ең үлкен басымдығы. Демек, бұл артықшылығымызды қадірлеуіміз керек. Жердің сан түрлі қасиеті бар. Ол қасиеттер осы уақытқа дейін қоғамның даму жағдайына байланысты ашылып келеді. [1]

Ауылшаруашылық жерлерін тиімді пайдалану көрсеткіші табиғи-климаттық жағдайлармен және шаруашылықтардың қолданатын технологияларының даму деңгейімен, әлемдегі жер ресурстарын пайдалану жетістіктерімен анықталады. Қазақстан жерінің тағы бір басты қасиеті минералды шикізат көзі ретіндегі қазба байлық түрінде ашылып отыр. Адамдардың жермен қарым-қатынасы бірнеше заңдылықтармен бойынша реттеледі. Жерді сақтау, қорғау мәселелері көбінесе, Жер кодексі мен табиғат қорғау заңдарына бағындырылса, адамдардың үй салу үшін жер телімін алуы, оның пайдалануы Жер және Азаматтық кодекстермен, басқа да заң аясындағы актілердің қатысуымен реттеліп отырады.

1. 1 Жайылымдарды тиімді пайдалану жолдары

Мал шаруашылғымен айналысатын шаруашылық үшін берік жемшөп қорын жасауда жайылымдардың маңызы ерекше. Қазіргі уақытта ірі қараның қосатын салмағы мен сүтінің жартысынан көбі, сондай- ақ барлық қой жүні қаракөл елтірісі осы жайылымдарда өндіріледі. Республика жайылымдарының көпшілігі шөл шөлейт аймақтарда орналасқан. Жайылым- мал үшін табиғи ем. Өйткені қыс бойы қорада тұрғандықтан пайда болған кейбір жұқпайтын аурулар жойылады. Күннің көзі, таза ауа, көгал бәрі-бәрі малға жақсы әсер етеді. Сонымен екпе жайылымдар егіп қана қоймай, оны тиімді пайдалану жолдарын да іздестірген орынды. Жайылымдық шөптердің құнарлығы да өте жоғары. Жайылым өте құнарлы азық қоры және зат алмасуға, мал денесінің шынықтыруға, мал өнімділігін арттыруға әсер ететін орта болып саналады. Мал жайылымда өзіне керекті шөп түрін және өсімдіктің тек жапырағы мен бұтағын өсу кезеңінде сәйкес таңдап жейді. Жайылымда бағылған малдан сауылған сүт, қосымша салмақ және жүн шығымы жоғары, ал өзіндік құнының төмен болатындығын атап өту керек. [3]

Соңғы жылдары жайылымдарды тиімді пайдаланбағандықтан онда арам шөптер, улы, зиянды шөптер қаптап, кейбір жерлерде құнды шөптер мүлде жойылып, қалғандарының өнімділігі төмендеп кетті. Республика бойынша табиғи жайылымдардың орташа өнімділігі әр гектардан 3, 8 құрғақ масса мөлшеріне тең. Жайылымдарды дұрыс пайдаланбау, малды жүйесіз жаю оның өнімділігінің өте төмендеп, онда өндірілетін өнімнің өзіндік құнының артуына әсер етті.

1. 2 Созақ ауданының табиғи - агроклиматтық жағдайы

Созақ ауданы-Оңтүстік Қазақстан облысының солтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық бөлік. Жерінің аумағы 41000 км квадрат (облыс жерінің 35%-ін қамтиды) . Тұрғыны 52000 адам. Аудан аумағында 36 елді мекен 2 кенттік (Қыземшек, Таукент), 10 ауылдық округке біріктірілген. Орталығы - Шолаққорған ауылы. Аудан 1928 жылы қаңтар айында мекендеген 6 болыс ел мен Жылыбұлақ болысы негізінде құрылды. Аудан жерінің көпшілік бөлігі тасты-құмды шөлді жазық (Бетпақдала, Мойынқұм) алып жатыр. Оңтүстік және оңтүстік-батысын ала Қаратау жотасы орналасқан. Солтүстік -батысында Ащыкөл ойысы, Тамғалы соры, орталық бөлігінде Тамғалынұра қонысы, шығысында Сүмбешетарал қонысы мен сор жерлер орналасқан. Созақ ауданының ең биік жері - Бессаз (Мыңжылқы 2176м) .

Климаты тым континеттік. Қысы солтүстігінде суық, оңтүстігінде біршама жылы. Жазы ыстық, қуаң, аңызақты. Қаңтар айының орташа жылдық температурасы -7-12 градус, шілдеде 24-27 градус. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150-250мм. Қаратаудан Үшбас, Үштөбе, Торлан, Балдысу, Жылыбұлақ тағы басқа шағын өзендер басын алады. Қызылкөл, Ақжайқын, Айдын көлдері бар. Ауданда уран кентасы, таскөмір өндіріледі. Жерінің басым бөлігі сұр топырақты, сор, сортанды, құмды. Өсімдіктерден жусан, көкпек, жаңғыл, сексеуіл, таулы өңірде киік оты, тобылғы қызылқайын өседі.

Жануарлардан қасқыр, қарсақ, түлкі, қоян киік, бауырымен жорғалаушылар мекендейді. Созақ ауданының тұрғындарының құрамы көп ұлтты. Халқының 90 % астамы -қазақтар. Ауылда қаракөл қойын, түйе, жылқы, қой, етті-сүтті ірі қара, астық өндіруге маманданған 10 кеншар болған. Олардың негізінде 329 шаруашылық нысаны құрылды, 8 өнеркәсіп нысаны, 321 агроқұрылым. Ауыл шаруашылығының жетекші саласы - ет, сүт өндіру болып табылады. Әрбір жердің климатының қалыптасуына климат түзуші факторлар ықпал етеді. Сондай-ақ біздің ауданымыз климатының қалыптасуына Қаратау жотасы мен Мойынқұм негізгі фактор болып есептелінеді. Себебі Қаратау жотасы Оңтүстік Батыстан келетін субтропиктік ауа массаларын тосып алады. Нәтижесінде жауын-шашын түсуіне кедергі келтіреді. Біздің территорияда негізінен қыс айларында Сібір антициклоны үстемдік жасайды. Соның салдарынан көбірек Шығыстан жел түріп ауа-райы суық болады. Желі аудан территориясында өз әсерін тигізіп, әсіресе көктем айларында ауа- райын өзгертіп, күрт суытып жіберіп, егін шаруашылығына зиянын тигізеді. Осы желдің әсерінен көбінесе егін алқаптарына үсік келеді. Сондықтан ол жерде егіндерді қайта егуге немесе кеш егуге тура келеді. Ауа басым өте құбылмалы. Қардың қалыңдығы ауданымызда 10-13см.

Көп тұрмай еріп кетеді. Жауын-шашынның көбі көктемде наурыз, сәуір айларында, күзде қазан айының соңы қараша айында жауады. Жауын-шашын жеткіліксіз болғандықтан ауыл шаруашылығы дақылдарын қосымша суару қажет болады. Аумағының үлкендігі Азияның: Израильден екі есе, Тайваньнан 1, 5 есе үлкен. Аудан жер көлемі қанша үлкен болса, мұндағы өсімдіктер мен жануарларда алуан түрлі. Табиғат зоналары ендік бағытында созылып жатыр Ауыл шаруашылығының қажеттері үшін берілген немесе осы мақсаттарға арналған жер ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер деп танылады. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамына ауыл шаруашылығы алқаптары мен ауыл шаруашылығының жұмыс істеуіне қажетті ішкі шаруашылық жолдары мен коммуникациялар, тұйық су айдындары, мелиорациялық жүйе, қора жайлар мен ғимараттар орналасқан жер, сондай ақ басқа да алқаптар сор, құм, тақыр жатқызылады. Ауыл шаруашылығы алқаптары айрықша қорғалады. Ауыл шаруашылық алқаптарына егістіктер, тыңайған жер, көп жылдық екпелер, егілген жер, шабындықтар мен жайылымдар жатады.

Егістік - жүйелі түрде өнделетін және көп жылдық шөптердің егістігін қоса алғанда, ауыл шаруашылығы дақылдарының егістігіне пайдаланылатын жер учаскелері, сондай-ақ сүрі жер.

Тыңайған жер бұрын егістік құрамында болған және күзден бастап, бір жылдан аса ауыл шаруашылығы дақылдарын егуге пайдаланылмайтын және пар айдауға әзірленбеген жер учаскесі. Көп жылдық екпелер - жеміс жидек, техникалық және дәрі-дәрмек өнімдерінің түсімін алуға, сондай ақ аумақты сәндеп безендіруге арналып қолдан отырғызылған көп жылдық көп жылдық ағаш, бұта екпелеріне пайдаланатын жер учаскелері. Сонын ішінде табиғи шабындықтар мен жайылымдар - шөп шабуға және жануарларды жаюға жүйелі түрде пайдаланылатын жер учаскелері. Түбегейлі жақсартылған- шабындықтар мен жайылымдар - шөп егу арқылы жаңадан отайған шабындық және жайылым учаскелері. Суландырылған жайылымдар - тиісті мал басын сапасы ойдағыдай сумен қамтамасыз ете алатын су көздері бар жайылымдар.

Ауыл шаруашылығы алқаптары суармалы және суарылмайтын болып бөлінеді. Жайылма суару жері қар суын және көктемгі тасқын суды, сондай-ақ топырақты ылғалдандыру үшін суару және суландыру каналдарынан берілетін суды осы учаскелер аумағында ұстап қалуды және қайта бөлуді қамтамасыз ететін су бөгейтін белдеулері, суды реттейтін бөгеттері мен басқа да гидротехникалық құрылыстары бар учаскелер болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.