Ұлтаралық қатынас мәдениетінің көрсеткіштерінің мәдениетінің сипаттамасы көрсеткіштері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1. БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМНІҢ ЭТНОТОЛЕРАНТТЫҚ ҚАСИЕТТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Жеке тұлғаның этнотолеранттық қасиеті туралы педагогикалық негіздері . . .

1. 2 «Этнопедагогика» курсының этнотолеранттық тәрбиелеудегі мүмкіндіктері . . .

1. 3 Болашақ мұғалімнің этнотолеранттық қасиеттерін қалыптастыру факторлары . . .

2. ЭТНОТОЛЕРАНТТЫҚ ҚАСИЕТІН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ПӘНДІК СИПАТТАМАЛАРЫ:ПРИНЦИПТЕРІ, КЕЗЕҢДЕРІ, МАЗМҰНЫ.

2. 1 Тәжірибелік эксперименттік жұмыста этнотолеранттық қасиеттерінің қалыптастыру ерекшеліктері . . .

2. 2 Этнопедагогика сабағында ұлттық толеранттық қатынас орнатудың әдіс-тәсілдері . . .

2. 3 Тәжірибелік жұмыстың нәтижесін талдау.

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

КІРІСПЕ.

Бүгінде әлемдік қауымдастық толеранттылықты мемлекетаралық, ұлтаралық және тұлғааралық қатынастың қалыпты жағдайы ретінде қажет екенін ұғынды. XXI ғасырдың бірінші 10 жылдығы (2001-2010 жж) БҰҰ-мен «Бейбітшілік пен әлем балаларының мүддесіндегі жәбірсіздік мәдениетінің он жылдығы» деп жарияланған. Қазақстандағы соңғы он жылдықта болып өткен саяси және әлеуметтік-экономикалық оқиғалардың түпкілікті өзгеруі, адамдардың санасы мен әдетінің сондай-ақ қазіргі заманның адамуына қоғам тарапынан қойылатын талаптардың өзгеруіне алып келді. Осыған байланысты қоғам мен білім беру жүйесінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі болып жеке тұлғаның толеранттылығын тәрбиелеу үшін қажетті әлеуметтік-педагогикалық жағдайлар жасау табылады. «Тәрбиелеу - мемлекетпен реттелуіне немесе еркін жүзеге асуына қарамастан - қоғамның аткаратын қызметі болып табылады. Сол себепті тәрбиелеудегі кемістіктер үшін жауапкершілікті барлық қоғамға жүктеу керек», - Платон.

Қазақстанда бүгінгі күні 160 ұлттың өкілдері мекендейтін ұлан ғайыр кеңістік, және аталған қоғамдастықтың өмірінде қиындықтың, қақтығыстардың, ұлтаралық қатынастарға қатысты әлемдік проблемалардың барлық аясы айнадағы бейне тәрізді байқалады. Осыған орай Қазақстан әлем мәдениеті мен толеранттылық қағидасына негізделген, әлем халықтарының интернационалды ынтымақтастық үлгісінің құрылуы бойынша керемет орталыққа айналуы мүмкін. Мұндай үлгіні құрудағы тиімді жолдардың бірі болып жеткіншек ұрпақты этнотолерантты тәрбиелеу жүйесі табылады.

БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымының (ЮНЕСКО) бас директоры Ф. Майор мен Мәскеу қаласының мэрі Ю. М. Лужковтың қамқорлығымен болып өткен, Европа қала-елордаларының мэрлері мен мәдениет, ғылым және қоғамдық өмір қайраткерлерінің «За культуру мира и диалог этнокультур в третьем тысячелетии» (Москва, 1999) атты Халықаралық форумы, өз құжаттарында этномәдениеттік сан алуандылықтың құндылығын мойындады. Форумның қаулысында келесідей сөздер жазылған болатын: «Кез-келген этномәдениет баға жетпес байлықты білдіреді, ол адамның жан-жақты дамуы үшін мүмкіндіктерді ұлғайтады, оған өзге мәдениет элементтерін игеруге мүмкіндік туғызады. Барлық этномәдениеттер адамзаттың жалпы мұрасындағы ортақ бірегейлікті құрайды; халықтардың мәдени ерекшелігі өзге халықтардың салт-дәстүрлерімен және құндылықтарымен байланысқа түсу арқылы жаңарып әрі байып отырады; мәдениет - ол диалог, пікір және тәжірибе алмасу, өзге құндылықтар мен дәстүрлерді ұғыну; ол оңашада сөніп және қаза табады. Барлық этномәдениеттің мәртебесінің теңдігін және әрбір халық, әрбір мәдени қоғамдастық өз мәдени ерекшелігін бекіту, сақтап қалу және оның құрметтілігін қамтамасыз ету құқығын мойындау қажет».

Өсіп келе жатқан ұрпақта ұлттық толеранттылық қағидасына негізделген ұлтаралық қатынас мәдениетін тәрбиелеу мәселесі түрлі бағыттағы ғалымдар мен ғылыми жоғары оқу орынның назарында екен. Ғылымда, студенттерді этнотолерантты тәрбиелеу мәселесімен байланысты теориялық және тәжірибелік тапсырмаларды шешу үшін қажетті дәрежеде мүмкіндік жинақталған. Жаhандану жағдайында толеранттылықтың жалпы теориясы құрастырылған (отандық ғалымдар - С. К. Бондырев, Е. С. Каменев, Д. В. Колесов, Д. В. Лекторский, В. С. Малахов, В. А. Тишков тағы басқалар, шетелдік - М. Валзер, Е. Геллнер, Ж. Дюби, Ф. Радтке, Ч. Тэйлор, К. Цюрхер, К. Ясперс тағы басқалардың еңбектері) . Ұлттық ұқсастылықтың, сонымен қатар ұлтаралық қатынас мәдениетінің қалыптасу проблемаларының түрлі аспектілері отандық ғалымдар - А. Г. Здравомыслов, В. В. Кочетков, М. Лебедева, Т. Г. Стеыаненко, О. Л. Романова, А. Н. Ямсков т. б. ; шетелдік ғалымдар - Т. Адорно, Дж. Берри, С. Бочнер, Н. Миллер, Ж. Пиаже, Н. Шериф еңбектерінде қарастырылған.

Жеткіншек ұрпақты этнотолерантты тәрбиелеу мәселесі көптеген шетел ғалымдарының еңбектерінде көрініс тапты, негізінен студенттердің ұлтаралық қатынастың терең талдауы Р. Ф. Бенедикт, Дж. Окамур, Б-Э. Риэрдон, Э. Холл т. б. еңбектерінде көрсетілген; мектеп білімінің жаhандануындағы этномәдени құндылықтар мен көпұлтты мемлекеттердің түрлі халықтарының қарым-қатынас үлгісін ескеруші негізгі беталыстар Р. Д. Альберт, Г. Триандис, Г. Хофстед тағы басқалар тарапынан анықталған болатын.

Е. Геллнер, В. А. Лекторский, Е. А. Найденова, В. А. Тишков, Ч. Тэйлор, В. В. Шалин т. б. еңбектерінде ұлтаралық толеранттылық қазіргі заманның жаhандану жағдайында адамзаттың тіршілікке қабілеттілігінің қажетті жағдайы ретінде қарастырылады, идеологиясы мен саясаты талданады, ресей қоғамында (сонымен бірге білім беру жүйесінде) толерантты сананың қалыптасуы бойынша жалпы ұсыныстар беріледі. А. С. Жулева, В. Нестеренко, М. Ю. Новицкая, В. В. Пименовтар мектептік білім беру жүйесіне халықтану курсын енгізу қажеттілігі жайында сұрақтар көтеруде, алайда оны түрлі методология негізінде құрайды. И. Л. Бим, Р. П. Мильруд, З. Н. Никитенко, Е. И. Пассов, В. И. Скалкин т. б. зерттеулерінде оқушылардың лингвистикалық білімінің педагогикалық беталысы, ұлтаралық қатынас мәдениетін тәрбиелеу аясында қарастырылады.

Дегенмен, осы кезге дейін жоғары оқу орындарында студенттердің этномәдени білім беру инфрақұрылымының түрлі мекемелерінің беталысын кешенді оқытуға қажетті деңгейде көңіл бөлінген жоқ. Зерттеудің өзектілігі жалпы назардың заманауи оқушы тұлғасына, көпұлтты социумда әлеуметтік тәрбиелеу процесінің субъектісі ретінде артуымен де анықталады. Астаналық мегаполистің оқу бағдарламаларындағы тәжірибелік қызмет талдауы жалпы білім беру мектептері, қосымша білім беру мекемелері, тұрғылықты жері бойынша сабақтан тыс жұмыстар орталығындағы проблемалардың өзектілігін түсінуіне қарамастан полимәдениеттік білім беру идеясы әзірше әлсіз жүзеге асырылуда, сонымен бірге балаларда ұлттық толеранттылықты тәрбиелеу бойынша жұмыстарға қажетті дәрежеде көңіл бөлінбеуде.

Зерттеудің қарқындылығына қарамастан, заманауи мегаполис жағдайында студенттерді этнотолеранттылыққа тәрбиелеу проблемасы өзекті болып қалуда. Бұл көп жағдайда келесідей бірқатар қарама-қайшылықтармен негізделеді:

- студенттердің ұлтаралық қатынас мәдениетін қалыптастыру аясындағы түрлі білім беру мекемелерінің, сабақтан тыс жұмыс орталықтарының, бейбітшілік пен толеранттылық мәдениетінің орталықтары, қосымша білім беру мекемелерінің нақты тәжірибесі мен оның ғылыми мағынасының жоқтығы арасындағы қайшылық;

- студенттер тарапынан ұлтаралық қатынас аясында білім, талап және дағдыны игеру қажеттілігі мен жоғар оқу орыннында аталған біліктілікті құраушы тәжірибелік жүйенің жоқтығы арасындағы қайшылық;

- студенттердің қоғамдағы қазіргі заманғы шындыққа бейімделу қажеттілігі мен жалпы білім беру мекемелеріне арналған халықтану бойынша оқу құралдарындағы советтік өткен дәуірдің романтизациясы, ресей халықтарының бүгінгі күнге сай келмейтін бейнесін трансляциялаудың арасындағы қайшылық;

- студенттерде этномәдениетті танып-білуге деген мотивацияны дамыту қажеттілігі мен жоғары оқу орынның оқу-тәрбиелік процесінің қазіргі заманның шынайы полимәдени өмірінен алшақтығы арасындағы қайшылық;

- жалпы білім беру құрылуындағы заманауи жағдайдың қиындауы мен студенттердің этнотолеранттылық негізінің қалыптасуы бойынша түрлі мамандардың жаңа формалары, технология мен жұмыс әдістерінің баяу енгізілуі арасындағы қайшылық;

Анықталған қарама-қайшылықтар проблеманың бар екендігін атап өтуге мүмкіндік берді: яғни, студенттерді этнотолерантты тәрбиелеудің ұйымдастырушылық-педагогикалық жағдайы қандай? Аталған проблеманы шешудің ғылыми және тәжірибелік маңызы зерттеудің тақырыбын анықтап берді. Тақырыбы: «???»

Зерттеудің объектісі: жоғары оқу орын жағдайында студенттердің

этнотолеранттық қасиетін қалыптастыру үрдісі

Зерттеу пәні: жоғары оқу орында полимәдени, әлеуметтенуінде студенттердің этнотолеранттылығын тәрбиелеуде педагогика және этнопедагогика пәнінің мүмкіндіктері.

Диплом жұмысының мақсаты: Студенттердің этнотолеранттылық қасиетін тәрбиелеудің ұйымдастырушылық-педагогикалық жағдайын негіздеу және болашақ мұғалімдердің басқа ұлт өкілдерімен үйлесімді қатынас орната алуын қалыптастыруға шынайы жағдайын жасау.

Зерттеу міндеттері:

Зерттеудің болжамы: егер төмендегідей мән-жайлар орын алған жағдайда студенттердің этнотолеранттылығын тәрбиелеу үрдісінің тиімділігі артады - деген алдын ала пікірге негізделген:

● егер толерантты тұлғаны қалыптастырудың кешенді бағдарламаларын іске асырушы қосымша білім беру үрдісіне арнаулы курстар, тәрбиелік іс шаралар еңгізілсе;

● егер студенттерді этнотолерантты тәрбиелеудің ұйымдастырушылық-педагогикалық жағдайлары жасалса (яғни, жоғары оқу орнында оқу-тәрбиелік процесі ұлттық өзіндік сана мен этнотолеранттылықтың қалыптасуына бағыттылық мамандардың этнотолерантты мінезді қалыптастырудың арнайы бағдарламаларын жүзеге асыру бойынша қызметтерінің белсенділігі; этнотолерантты тәрбиелеу саласында этнографиялық мұражайлардың әлеуметтік-педагогикалық потенциалын пайдалану; этнололеранттылықты тәрбиелеу проблемасы бойынша педагогтардың квалификациясын жоғарылатудың түрлі формаларының жүйесі құрылса; этнотолеранттылықты тәрбиелеу саласындағы жетекші ғалымдар мен педагог-практиктердің продуктивті өзара іс-әрекеті орнатылса) ;

● егер этнотолерантты тұлғаны қалыптастырудағы үздіксіз процесте барлық қалалық қауымдастықтың (мектеп мамандарының, қосымша білім беру мекемелерінің, қоғамдық және діни ұйымдардың, жанұя мен құқық қорғау органдарының, БАҚ-ның т. б. ) күш-жігері жұмылдырылса;

● егер студенттердің этнотолеранттылығын қалыптастыруға бағытталған бағдарлама мен әдістердің тиімділігінің жүйелі нормативті-құқықтық, психолого-педагогикалық және этикалық тәжірибесі жүзеге асырылса.

Зерттеудің алдында мақсатқа, объектіге, пәнге және гипотезаға сай келесідей тапсырмалар тұрды:

● «Тұлғаның ұлттық толеранттылығы» ұғымының мазмұнды толықтырылуын, жоғары оқу орын білімінің заманауи жаңару контексінде жоғары оқу орынында студенттердің этнотолеранттылығын тәрбиелеу процесінің мәні мен мазмұнын нақтылау;

● талдау мен отандық және шетелдік тәжірибенің жүйелілігі негізінде оқушылардың этнотолеранттылығының қалыптасуына деген негізгі ұстанымды анықтау;

● өсіп келе жатқан ұрпақтың этнотолеранттылығын тәрбиелеу саласында жоғары оқу орын мен қосымша білім беру мекемелеренің оқу-тәрбиелік процесінің ерекшелігін анықтау;

Зерттеудің теориялық-методологиялық негізін тұлғаның қалыптасу процесіндегі әлеуметтік-мәдени микроортаның анықтаушы рөлі жайындағы философиялық мән-жайлар; тұлғаның әлеуметтенуіндегі жүйелі, адамгершілік, мәдени идеялар, тұлғаның әлеуметтік-психологиялық даму теориялары құрады (К. А. Абульханова, Б. Г. Ананьев, Г. М. Андреева, А. Г. Асмолов, А. А. Бодалев, В. П. Зинченко, С. Кон, С. Л. Рубинштейн т. б. ) . Зерттеудің ғылыми базасы болып Н. А. Добролюбов, К. Д. Ушинскии және тағы басқалардың антрополого-педагогикалық идеялары, Л. Н. Гумилев, Дж. Фрезер т. б. тарапынан жасап шығарылған этнопсихологияның концептуалды мән-жайлары, полимәдени білім беру проблемалары бойынша жұмыстар (Г. Д. Дмитриев, Д. И. Латышина, М. Г. Тайчинов, Р. З. Хайруллин т. б. ) . Ерекше қарастырылған пәндер қатарына толыққанды педагогикалық процестің адамгершілік саласындағы ғалымдардың еңбектері (Б. З. Вульфов, О. С. Газман, Л. И. Новикова, В. А. Поляков, В. А. Сухомлинский, В. А. Сластелин т. б. ), комплексті, жүйелі, мәдениетті әдістеме негізінде әлеуметтік тәрбиелеу проблемасы бойынша жұмыстар (Е. В. Бондаревская, И. Д. Демакова, Л. В. Мардахаев, А. В. Мудрик, Т. И. Шамова т. б. )

Зерттеу 3 кезеңде жүргізілді:

Бірінші кезең (1996-1997 жж) - зерттеу проблемасын оқып білу мен теориялық пайымдау. Аталған кезеңде философиялық, әлеуметтік, құқықтық, этнологиялық, психологиялық, педагогикалық отандық және шетелдік әдебиеттердің, қарастырылып отырған проблема бойынша диссертациялық зерттеулердің, отандық және шетелдік жалпы білім беру мекемелерінің жеткіншек ұрпақтың этнотолеранттылығын қалыптастыру аясындағы тәжірибені зерттеудің талдауы жүргізілді. Өткізілген талдау зерттеудің бастапқы ұстанымдарын, болжамды, тапсырмаларды, әдістеме мен әдістерді анықтауда негіз болып табылды.

Екінші кезең (1998-2004 жж) . Зерттеудің техникасы және тарату әдістемесі жүзеге асырылды, тәжірибелік жұмыс өткізілді, түрлі типтегі мекемелерде этнотолеранттылықты тәрбиелеу процесінің жеке психологиялық-педагогикалық және мазмұнды-әдістемелік жақтары анықталып, түзетілді.

Үшінші кезең (2005-2006 жж) - талдауға және тәжірибелік жұмыстың нәтижелерін жалпылауға, алынған мәліметтерді түсіндіруге, зерттеудің теориялық және тәжірибелік нәтижелерін әшкерелеуге, тәжірибелік ұсыныстарды құрастырып шығаруға және оларды мектептегі тәрбиелік білім беру процесіне енгізуге, диссертацияны рәсімдеуге арналған.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы келесідей мән-жайлардан құралған:

→ «Тұлғаның этнотолеранттылығы» ұғымының әлеуметтік-педагогикалық мәні, жоғар оқу орынының қазіргі заманғы жағдайындағы студенттердің этнотолеранттылығын тәрбиелеу процесінің ерекшелігі нақтыланған;

→ студенттердің этнотолеранттылығын қалыптастырудағы кешенді бағдарламаларды жүзеге асыру бойынша жоғары оқу орынның оқу-тәрбиелік процесінің ерекшелігі анықталған;

→ этнотолерантты тұлғаны қалыптастыру аясында қосымша білім беру мекемесінің полимәдениетті тәрбиелік кеңістігінің әлеуметтік-педагогикалық потенциалы (ынталандырушы, ақпаратты-танымдық, сезімдік-коммуникативті, қызметтік) зерттелген;

→ жоғар оқу орынның студенттерінің этнотолеранттылығын тәрбиелеу процесінің кезеңдері (базалық, мазмұнды-ақпараттық), қағидалары (жағдаяттық, тұлғалық бағыттылық, педагогикалық үлгілеу, көңіл-күйлік, креативтілік), ұйымдастырушылық-педагогикалық жағдайлар, технологиялық негіздер анықталған;

→ этнотолерантты тұлғаны тәрбиелеу аясында қазіргі заманғы әлеуметтік педагогикалық беталысты ескере отырып, жоғары оқу орыны, қосымша білім беру мекемесі мамандарының өзара кәсіби қарым-қатынас ерекшеліктері анықталған;

→ студенттердің этнотолеранттылығын тәрбиелеудің, қосымша білім беру мекемесінің жоғары оқу орынның шынайы өмір жағдайында жасалған үлгісінің жүзеге асуының мазмұнды-технологиялық аппараты теориялық негізделген және тәжірибелі сынақтан өткен.

Зерттеудің теориялық маңызы сол, онда этнотолеранттылықты тәрбиелеу саласында жоғары оқу орынның оқу-тәрбиелік процесінің тиімділігін көтеру проблемасын зерттеу жолымен, студенттерді әлеуметтік тәрбиелеудің теориясын құрастыруға үлес қосылған, қосымша білім беру мекемесінің, полимәдени тәрбиелік кеңістігінің қалыптасуының мақсат, әдіс, қағидаларының мазмұнды толықтырылуы нақтыланған; психолого-этикалық, әлеуметтік-педагогикалық және рухани-адамгершілік факторлардың жиынтығы анықталған; студенттерді этнотолерантты тәрбиелеу процесінің тиімділігін сипаттаушы объективті және субъективті көрсеткіштері анықталған.

Зерттеудің тәжірибелік маңызы келесідей: зерттеудегі орын алған теориялық мән-жайлар астаналық полимәдени білім беру инфрақұрылымының түрлі мекемелерінің тіршілік әрекетінде 10 жыл бойы сынақтан өтілген; теориялық мән-жайлар мен зерттеудің нәтижелері студенттер мен педагогикалық колледж, ЖОО мұғалімдері тарапынан оқу және тәжірибелік қызметте, түрлі саладағы мамандарды (мұғалімдер, қосымша білім беру педагогтарын, әлеуметтік педагогтарды, тәжірибелік психологтарды, тәрбиешілерді т. б. ) кәсіби даярау және қайта даярлау процесіне, олардың біліктілігін арттыру курстарының жүйесінде қолданылуы мүмкін; оқушыларды этнотолерантты тәрбиелеудің кешенді бағдарламасының жасалған болжамды құрылымы түрлі деңгейдегі білім беру мекемесінің әлеуметтік тәрбиелеу бағдарламаларын құрастыру үшін қолданылуы мүмкін.

Зерттеу нәтижелерінің шынайылылығы қамтамасыз етіледі: теориялы-әдістемелік ұстанымдардың қайшы келмейтіндігімен; философия мен педагогиканың жалпы қабылданған заңдарына, теорияларына, идеяларына, принциптеріне сүйенетін зерттеу жағдайының әдістемелік негізділігімен; таңдап алынған әдістердің зерттеудің міндеті мен мазмұнына сәйкестігімен; қолданылған дерек көздерінің сан алуандылығымен және салыстырмалы талдаудың қолданылуымен; алынған нәтижелердің және диссертанттың көпжылдық тәжірибелік қызмет нәтижелерінің жалпы білім беру мекемелерінің жұмыс тәжірибесіне енгізілуімен; зерттеу нәтижелерінің жаңғыртылуымен және олардың көрнектілігімен.

Жанслу, кіріспе дұрыс емес, қайтадан қарап, керегін қалдыр.

1. БОЛАШАҚ МҰҒІЛІМНІҢ ЭТНОТОЛЕРАНТТЫҚ ҚАСИЕТТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.

1. 1 Жеке тұлғаның этнотолеранттық қасиеті туралы педагогикалық негіздері.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.