Бұрғылау шығырларының классификациясы

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1 Техникалық бөлім

1. 1 Бұрғылау шығырларының классификациясы

1. 2 Бұрғылау шығырларының техникалық сипаттамалары

1. 3 Бұрғылау шығырларының жауапты жүйелері

1. 4 Ленталық тежеуіштер

2 Есептік бөлім

2. 1 Ленталық тежегіштің бастапқы мәліметтері

2. 1. 1 Арқан таңдау

2. 2 Шығыр жетегінің қуаттылығын анықтау

2. 2. 1 Шығыр барабанындағы қуаттылық

2. 3 Бұрғылау жетек типін таңдау

2. 3. 1 Көтеру білігі айналым жиілігін анықтау

2. 3. 2 Барабанның орташа диаметрін анықтау

2. 3. 3 Барабандардың тежегіш шкифтерінің диаметрін анықтау

2. 3. 4 Ілгішті көтеру жылдамдығын анықтау

2. 4 Түсірп-көтеру кешеніндегі элементтердің жүктелушілігі режимін

есептеу

2. 5 Подшипниктердің ұзаққа жарамдылығын есептеу

2. 6 Көрініп тұратын білік тіректерінің ұзаққа жарамдылығын есептеу

2. 7 Жұлдызшалар подшипниктері

2. 8 Көтеру білігі подшипниктерінің ұзаққа жарамдылығын есептеу

2. 9 Жұлдызшалар подшипниктері

2. 10 Шығыр барабанына бектілген арқан инерциясы кезеңі

2. 11 Ленталық тежегіштің кинематикалық тізбек элементіндегі күш

2. 12 Бұрғылау бағанасын түсіру кезіндегі ленталық тежегіш

кинематикалық тізбек элементіндегі күш

3 Арнайы бөлім

3. 1 Патентік ізденістер

3. 2 Шығыр детальдарын өндеу маршруттық сұлбасы

4 Еңбек қорғау және тіршілік қауіпсіздігі

4. 1 Еңбекті қорғау заңдары

4. 2 Қауіпті және зиянды факторлар

4. 2. 1 Өнеркәсіптік қауіптіліктің категориясын анықтау (ӨҚК)

4. 3 Өндірістік санитария

4. 4 Өрт қауіпсіздігі

4. 5 Техникалық қауіпсіздік

5 Қоршаған ортаны қорғау

5. 1 Атмосфераны, литосфераны және гидросфераны ластаушы

көздер

5. 2 Атмосфераны, литосфераны және гидросфераны қорғау

6 Экономикалық бөлім

6. 1 Бұрғылау шығырын қолданудың экономикалық тиімділігі

6. 2 Жаңа базалық шығыр өнімділігін есептеу

6. 3 Тұтынушыдан пайдаланған шығындардың үнемділігін есептеу

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Бұрғылау шығыры бұрғылау нәтижелілігін анықтайтын бұрғылау кешенінің басты агрегаты болып табылады. Олар түсірп-көтеру операцияларындағы сияқты құбыр бөліктерін бұрғылау кезінде де қолданылатындығын ескеру қажет.

Шығырдың негізгі технологиялық қызметтеріне келесілер жатқызылады:

-қашауға берілген жүктемені ұстап тұру және құбыр бөліктерін бұрғылау кезінде бұрғылау бағаналарды беру;

-құбырдың тереңдеуі шамасы бойынша бағаналарды арттыру;

-қашауды, забой қозғалтқыштарды ауыстыру мен кернді ажырату үшін бұрғылау бағаналарын құбырға түсіру және беткейге көтеріп шығару;

-құбырларды нығайту кезінде айналмалы құбырлар бағаналарын түсіру;

-құбырларды сынау және игеру, құбырдағы бөгеттер мен басқа да апаттарды жою кезінде қаққыш аспаптар мен бақылау-өлшегіш құралдарды құбырларды түсіру және көтеру.

Бұрғылау шығырлары жүк көтеруші машиналарда пайдаланылатын шығырлардан айырмашылығында әрекет етуші жүктеменің баспалдақты өзгеруімен сипатталатын жағдайларда жұмыс істейді. Жүйелі жүктелушілік құбыр забойының тереңдеуімен бірге артып отырады, ал түсіру-көтеру операциялары үрдісінде бұрғылау бағаналарындағы жарық санына байланысты ондаған және жүздеген есеге өзгеріп отырады.

Шығырлар бұрғылау технологиясы талаптарына жауап беруі және оларды пайдалану жағдайларын қанағаттандыруы тиіс. Олардың қуаттылығы мен ауырлық күші барынша ауыр технологиялық операцияларды орындау үшін жеткілікті болуы тиіс.

Шығырларды басқару жүйесі біреуден астам берілісті іске қосуды және сонымен бір мезгілде беруді ерікті түрде ажырату немесе ауыстырып қайта қосу мүмкіндіктерін болдырмауы тиіс. Сонымен қатар басқару жүйесі жетекті автоматты істен ажырату және сонымен бір мезгілде қорғаушы құрылғылардың (механизмнің жүктемесін шектетуші, ілгішті көтеру жүктемесі) істен шығуы кезінде тежегішті қосуды қамтамасыз етуі тиіс. Жетекті істен ажырату және тежеу кезінде арқанның жүру бөлігін ширатуға және ыдыратуға жол берілмейді.

1 Техникалық бөлім

1. 1 Бұрғылау шығырларының классификациясы

Бұрғылау шығырлары конструктивтік белгілері бойынша бөлінеді.

Көтеру жылдамдығының санына байланысты екі-, үш-, төрт- және алтыжылдамдықты бұрғылау шығырлары болады. Көтеру жылдамдығы шығырдың біліктері арасында берілісті ауыстыру жолымен немесе тікелей беріліс қорабының көмегімен өзгертіледі.

Қолданылатын жетекке байланысты бұрғылау шығырларын көтеру жылдамдығы сатылы, үзіліссіз-сатылы және сатысыз өзгерісті деп бөледі. Көтеру жылдамдығының сатылы өзгерісі ауыспалы токтың жылулық қозғалтқышынан механикалық берілетін бұрғылау шығырларында болады.

Тезжүрісті берілісті қосу сұлбасы бойынша бұрғылау шығырларын тәуелсіз және тәуелді «тез» жылдамдықты деп бөледі. Бұрғылау және шегендеу құбырларын түсіру кезінде орындалатын операциялардың кезектілігіне сәйкес екі жылдамдық қолданылады: жай - элеваторды және құбырлар тізбегін клиннен босату мақсатында кішкене көтеру үшін; жылдам - жүксіз элеватордың кезекті свечаны көтеруі үшін.

Білік санына қарай бір, екі және үшбілікті бұрғылау шығырлары болады. Бір- және екібілікті шығырлар бөлек беріліс қорабымен жабдықталады. Үшбілікті шығырларда көтеру жылдамдықтары шығырдың өзінің біліктері арасында орналасқан берілістер көмегімен өзгертіледі.

Бұрғылау шығырлары роторға берілетін жылдамдықтар санына байланысты және шығыр мен ротор арасында орналасқан берілістердің кинематикалық сұлбасы бойынша бөлінеді.

Қашауды беруді басқару түрі бойынша бұрғылау шығырларын қолмен және автоматты басқарылатын болып бөлінеді. Автоматты басқару қашауды беруді реттеуіш тетік арқылы атқарылады.

Көрсетілген ерекшеліктермен қатар шығырлар шынжырлы берілістері тамшы арқылы және сорғалап ағу арқылы майланатын; тежеуіш шкивтер ауамен және сумен салқынданатын; гидродинамикалық және электромагниттік қосымша тежеуіштері бар; қолмен және қашықтықтан басқарылатын болып та бөлінеді.

1. 2 Бұрғылау шығырларының техникалық сипаттамалары

Шығырлардың кинематикалық сұлбалары шартты белгілердің көмегімен байланыс тұтастығын және олардың кинематикалық элементтерінің қосылыстарын көрсетеді. 1. 1-суретте берілісті ауыстыру қорабы ІІ, қашауды жіберуді реттеуіш І және ротор трансмиссиясы ІV бар бірбілікті бұрғылау шығырының кинематикалық сұлбасы көрсетілген. Қарастырылып тұрған сұлба ЛБУ-1100М1 шығырында қолданылады, және де отандық және шетелдік шығырларға сай болып келеді.

I - қашауды беруді реттеуіш; II - берілісті ауыстыру қорабы; III - бірбілікті бұрғылау шығыры; IV - ротор трансмиссиясы; 1 - тахогенератор; 2, 5, 9, 22, 27, 31 - шинно-пневматикалық муфталар; 3, 12, 16, 17, 26, 30 - шынжырлы берілістер; 4 - жетекті білік; 6 - редуктор; 7 - Муфта; 8 - электроқозғалтқыш; 10 - клиноременді беріліс; 11 - пневматикалық тежеуіш; 13, 14, 15, 18, 19, 28 - жұдырықты муфталар; 20, 23 - тісті берілістер; 21 - трансмиссиялық білік; 24 - аралық білік; 25 - көтеру білігі; 29 - электромагниттік тежеуіш; 32 - ротор.

1. 1-сурет. Бірбілікті бұрғылау шығырының кинематикалық сұлбасы

Шынжырлы беріліс 3 шинно-пневматикалық муфталармен 2 және 9 вертлюгтен берілетін ауа қысымы арқылы қосылады. Осы беріліс арқылы шығырдың көтеру білігіне беріліс қорабы білігінің айналу жиілігіне байланысты І, ІІ, ІІІ «жай» жылдамдықтар беріледі. Беріліс қорабы 18, 19, 13, 14 және 15 жұдырықты муфталармен қосылады. Шынжырлы беріліс 26 көтеру білігінің оң жағындағы торецте орналасқан вертлюжок арқылы шинно-пневматикалық муфамен 27 қосылады. Сол кезде біліктің 24 ІV, V, VІ «тез» айналу жылдамдықтары көтеру білігіне беріледі.

Екі кері жылдамдықтары бар, олар көтеру білігіне беріліс қорабымен тісті ілінісу арқылы шынжырлы берілістермен беріледі. Шығырдың тежелуі көтеру білігімен жұдырықты муфта 28 арқылы байланысып тұрған электромагниттік тежеуіштің 29 көмегімен орындалады. Ротор 32 шығырдың көтеру білігінен шинно-пневматикалық муфта 31 арқылы іске қосылатын шынжырлы беріліспен 30 көтеріледі. Көтеру білігінің айналу жиілігі тахогенератормен 1 бақыланады.

Шығырда қашауды беру автоматты түрде қашауды беруді реттеуіш арқылы іске асырылады, ол ұңғыны бұрғылау процесінде шығырдың көтеру білігіне ШПМ 5 және шынжырлы беріліс 3 арқылы қосылады. Электроқозғалтқыш 8, муфта 7 және редуктордан 6 тұратын қашауды беруді реттеуіш сонымен қатар негізгі жетек істен шыққан жағдайда құбырлар тізбегін көтеру үшін де қолданылады. Клиноременді беріліс 10 майлы сорапты айналдыру үшін қолданылады. Пневматикалық тежеуіш 11 жұдырықты муфта мен тісті берілісті іске қосуға қажетті біліктің орналасу жағдайын белгілейді.

Екібілікті шығырының кинематикалық сұлбасы 1. 2-суретте көрсетілген. Бұл сұлба, алдында қарастырылған бірбілікті шығыр сұлбасында көрсетілгендей, трансмиссиялық білікке 5 бір шынжырлы беріліс арқылы айналым беретін беріліс қорабынан келетін шығырларда қолданылады. Трансмиссиялық біліктен шиннопневматикалық муфталар 2 және 7 арқылы қосылатын «жай» жылдамдық (69/29) және 8 «тез» жылдамдықтағы (36/37) шынжырлы берілістер 3 арқылы шығырдың көтеру білігіне 13 айналым беріледі.

Трансмиссиялық біліктің 5 жылдамдықтар саны берілісті ауыстыру қорабының жылдамдықтар санына тең. Көтеру білігінде жылдамдықтар саны 3 және 8 берілістерінің арқасында екі еселенеді. Түсіру жылдамдығы көтеру білігімен жұдырықты муфта 9 арқылы жалғанған гидродинамикалық тежеуіштермен 10 шектеледі.

1. 1-суреттегі сұлбадан айырмашылығы - ротор көтеру білігінен емес, трансмиссиялық біліктен келеді. Ол үшін шинно-пневматикалық муфтамен 11 қосылатын берілістер 12 және 15 қолданылады.

Қарастырылып тұрған сұлбада ротордың жылдамдықтар саны берілісті ауыстыру қорабының жылдамдықтар санына тең. Шынжырлы беріліс 6 қашауды жіберуді реттеуіш пен трансмиссиялық білікті 5 жалғайды, жұдырықты муфта 14 арқылы қосылатын шынжырлы беріліс 16 арқылы шығырдың көтеру білігіне айналым беріледі.

Мұндай сұлба алтыжылдамдықты шығырларда бар, олар ауыспалы токты үшжылдамдықты беріліс қорабы арқылы дизельдер мен электроқозғалтқыштан әкеледі. Тахогенератор 1 шынжырмен 12, 7 мм қадаммен келеді.

Электроқозғалтқыштан тұрақты ток келген жағдайда бұрғылау шығырының кинематикалық сұлбасы жеңілдейді. Қарастырылған шығырмен салыстырғанда беріліс қорабы жоқ және көтеру білігі иілгіш және шинно-пневматикалық муфталар арқылы екі қарама-қарсы орналасқан қозғалтқыштармен жалғанады.

1 - тахогенератор; 2, 7, 11 - шинно-пневматикалық муфталар; 3, 4, 6, 8, 12, 15, 16 - шынжырлы берілістер; 5 - трансмиссиялық білік; 9, 14 - жұдырықты муфталар; 10 - гидродинамикалық тежеуіш; 13 - көтеру білігі.

1. 2-сурет. Екібілікті шығырдың кинематикалық сұлбасы

Шығырдың трансмиссиялық білігі қозғалтқыштардың біреуі істен шыққан жағдайда көтеру білігіне айналым беру қызметін атқарады. Айналу жиілігі үш есеге азайғанның арқасында бір қозғалтқыштың қуаты көтеріп-түсіру операцияларын жүргізуге жеткілікті болып табылады. Бұрғылау процесінде трансмиссиялық білік қашауды беруді реттеуіштен шығыр барабанына айналым беру үшін қолданылады. Құбырлар тізбегін түсіру кезінде шығырдың тежелуі генератор мен қарапайым ленталық тежеуіш режиміндегі жұмысқа ауысатын жүзеге асырылады.

Үшбілікті шығыр 1. 3-суретте көрсетілген, ол көтеру 15, трансмиссиялық 5, катушкалық 3 біліктерден және ротор жетегі үшін қосымша біліктен 9 тұрады. Шығыр шығарушы біліктер арқылы тісті беріліс қорабынан келеді. Беріліс қорабының жетекші білігі карданды білікпен 6 трансмиссиялық білік 5 арқылы жалғанады және шинно-пневматикалық муфтамен 16 қосылатын шынжырлы беріліс (28/25) арқылы көтеру білігіне «тез» жылдамдықты береді.

1 - фрикциялық катушка; 2 - планетарлық тісті беріліс; 3 - катушкалы білік; 4 - шынжырлы беріліс; 5 - трансмиссилық білік; 6 - карданды білік; 7, 10, 16 - шинно-пневматикалық муфталар; 8 - карданды білік; 9 - ротор жетегі үшін қосымша білік; 11 - ротор жетегі; 12 - гидродинамикалық тежеуіш; 13 - жұдырықты муфта; 14 - шынжырлы дөңгелек; 15 - көтеру білігі.

1. 3-сурет. Үшбілікті шығыр сұлбасы

Беріліс қорабының жетектегі білігі төрт жылдамдыққа ие. Беріліс қорабының жетектегі білігі карданды білік 8 арқылы екі шығатын біліктері бар тісті редуктормен жалғанады. Екі шығатын біліктердің біреуі шығырдың көтеру білігімен шинно-пневматикалық муфта 7 арқылы жалғанады, ал екіншісі ротор жетегінің 11 білігімен 9 жалғанады. Сөйтіп, шығырдың бес жылдамдығы бар, олардың төртеуі «жай» және біреуі тәуелсіз «тез», ал ротордың төрт айналу жиілігі бар.

Катушкалы білік 3 көтеру білігіндегі 15 жетекші дөңгелек z = 19 еркін отырғызылған «тез» жылдамдығы шынжырлы дөңгелекпен z = 28 одақтасқан шынжырлы беріліспен 4 келтіріледі. Сонымен, катушкалы білік 3 беріліс қорабының тезжүрісті білігімен тұрақты ілінісуде болады. Катушкалы біліктің консольдерінде бұрғылау кезінде қосымша жұмыстарды орындау үшін қолданылатын планетарлық тісті берілістегі 2 фрикциялық катушка 1 орналасқан. Катушкалы біліктің беріліс қорабының тезжүрісті білігімен алмалы-салмалы байланысу себебінен амалсыз бос айналуы - қарастырылып тұрған шығырдың кинематикалық сұлбасының кемшіліктерінің бірі.

1. 1-кесте

Бұрғылау шығырларының сипаттамалары

1. 2-кесте

Бұрғылау шығырларының параметрлері

ЛБУ-1700 шығырының кинематикалық сұлбасына шығырдың өзі, жылдамдықтар қорабы және ұңғы түбіне қашауды беруді реттеуіш кіреді және ол ЛБУ-1100 шығырының кинематикалық сұлбасына ұқсас.

Негізгі айырмашылық - шығыр барабанына берілетін үлкен қуатпен (1249 кВт-қа дейін) трансмиссиялық және аралық біліктердің арасына 44, 5 мм қадаммен алтықатарлы шынжырлар орнатылған. Аралық біліктен барабан білігіне қуат беретін берілісте 50, 8 мм қадаммен үшқатарлы роликті-төлкелі шынжырлар сақталған.

Сонымен қатар, ЛБУ-1700 шығырында түсіріліп бара жатқан тізбекті тежеу үшін ЛБУ-1100М1 шығырындағыдай электрлік тежеуіш машина емес, гидротежеуіш қолданылған.

ЛБУ-3000 шығыры Уралмашзауыттың шығырларының барлық басқа түрлерінен айырмашылығы бірден көрінеді, өйткені онда тұрақты токтың екі электроқозғалтқышынан барабан жетегі бар. Барабанның айналу жиілігі мен бағыты қуат тұрақтылығының қиысықтығымен сатысыз өзгереді.

Барабанның айналу жиілігі мен бағытын өзгерту, бір немесе екі электроқозғалтқышының қосылуы, тікелей немесе айналмалы шынжырлы беріліс арқылы жұмыс, сонымен қатар тежеу бұрғылаушының басқару пультімен іске асырылады.

Бұл шығырдың ерекшелігі - көтергіш бұрғылау және шегендеу тізбегін түсіру кезінде шығыр барабанын тежеу үшін де қолданады, ол кезде электроқозғалтқыштар генератор режимінде жұмыс істейді.

У2-5-5 шығырында барабанға қуат және ротор трансмиссиясын беру үшін тісті редуктор қолданылады. Шығыр редукторына қуатты және катушкалы біліктің жетегі үшін шынжырлы трансмиссияны беру және бесінші жылдамдыққа жету карданды біліктермен жүзеге асырылады.

Бұл шығырдың ерекшелігі - оның жылдамдықтар қорабынсыз жұмыс істеуі мүмкін емес, өйткені жылдамдықтар қорабы барабанның айналу жиілігін (жылдамдықтарды ауыстыруды) өзгертеді, ал дизельді жетегі бар бұрғылау қондырғыларында барабанның айналу бағытын да өзгертеді.

«National Supply Ideal 80-B» бұрғылау қондырғысы. Бұл қондырғыда алтыжылдамдықты шығыр үшжылдамдықты шынжырлы беріліс қорабымен жабдықталған. Барлық берілістер екіқатарлы төлкелі-роликті шынжырлармен 50, 8 мм (2 ״ ) қадамда орындалған. Жылдамдықтарды ауыстыру бұрғылаушы пульті арқылы тісті муфталармен орындалады. Барабанның тез және жай жүрісі шинно-пневматикалық муфталармен іске қосылады. Шығыр екі фрикциялық катушкалармен және сумен салқындатқышы бар ленталық тежеуішпен жабдықталған.

«Ideco Sinior Super 7-11» бұрғылау қондырғысы. Алтыжылдамдықты шығыр үшжылдамдықты шынжырлы беріліс қорабымен жабдықталған. Шығырдағы катушкалы біліктің жетегінен басқа барлық берілістері үшқатарлы төлкелі-роликті шынжырлармен 44 мм (1 3/4 ״ ) қадамда орындалған. Катушкалы білік жетегі екіқатарлы шынжырлармен дәл осы қадамда орындалған. Ротор жетегі беріліс қорабының екінші білігінен екіқатарлы шынжырмен қосымша білік арқылы іске асады. Ротор беріліс қорабының шыға-берістегі білігінде орналасқан шинно-пневматикалық муфтамен қосылады. Жылдамдықтар қорабындағы беріліс тісті муфталармен қосылады. Барабанның тез және жай жүрістері шинно-пневматикалық муфталармен қосылады. Барлық муфталарды басқару бұрғылаушы пультімен іске асырылады.

«Mid Continent Supply Company» бұрғылау қондырғылары. V-712 шығыры 5000 м тереңдікте бұрғылауға арналған, V-914 шығыры 6000 м тереңдікте бұрғылауға арналған.

Жоғарыжылдамдықты екі шығыр төртжылдамдықты шынжырлы беріліс қорабымен жабдықталған. Катушкалы білік жетегінен (екіқатарлы шынжыр) басқа барлық берілістер үшқатарлы төлкелі-роликті шынжырлармен орындалған. Жылдамдықтарды ауыстыру бұрғылаушы пультінде тісті муфталармен іске асырылады.

Заманауи отандық бұрғылау шығырлары негізінен екі құрастырмалы сұлбалар бойынша жасалады:

Шығыр құрамындағы барлық бөліктерімен ортақ бір рамаға монтаждалады; бұл шығырлардың беріліс қорабынан шынжырлы трансмиссиялар арқылы қозғалысқа келтіретін бір негізгі білігі бар.

Екі- және үшбілікті шығырлар, яғни беріліс қорабымен байланысқан шығырлар бір агрегат болып табылады.

Екі- және үшбілікті шығырлар қазіргі уақытта жасап шығарылмайды десек те болады, бірақ олар мұнай кәсіпшілігінде әлі де қолданылады.

Соңғы үлгідегі бұрғылау қондырғыларында шығыр бұрғылау еденінің астында орналасады, ал қосымша операцияларды (бұрғылау құбырларын ұңғыдан көтеру кезінде ажырату, бұрғылауға жеңіл жүктерді тасып апару, шегендеу құбырларын бұрап ашу) жүргізу үшін қосымша шығырлар қолданылады. Мұндай жағдайда шығыр конструкциялары жеңілдетіледі. Қосымша шығырды бұрғылаушы постының жанына орнатады. Бұл шығыр білігінің соңына катушка орнатады, ал бұрғылау құбырларының құлыптарын бекітіп, босату үшін осы шығырда немесе стойкада орнатылған арнайы пневмоажыратқыш қолданылады.

Электрлі жетекті қондырғылар сол класстағы дизельді жетекті қондырғыдан айырмашылығы жетектің өзінде. Қалған жабдықтары негізгі (шығырлар, сораптар, ротор, вертлюг, тәл жүйесі, мұнара) болсын, қосымша болсын бірдей. Айта кету керек, дизельді жетекті қондырғыларды негізінен барлау ұңғыларын бұрғылау үшін қолданады, оған бұрғылау сұйықтығына арналған қосымша резервуарларды орнату қажет болады, ал кейде үшінші сорапты да орнатады, сондықтан осыған ұқсас электрлі жетекті қондырғылармен салыстырғанда бұлардың салмағы жоғары.

... жалғасы

Мұнай мен газ кен орындарын барлау, бұрғылау мен пайдалану кезінде қолданылытын жабдықтар

Мұнай және газ ұңғымаларын технологиялық бұрғылау процесі мен тәсілдері, еңбек және тіршілік қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау

Мұнай және газ кәсіпшілігінің жабдықтары

ЖЭО - ның цехтары мен негізгі қондырғылары

Бұрғылау кемелері туралы

Бұрғылау ұңғымаларының классификациясы

Өндірістегі электр жетектерінің параметрлін оңтайландыру

Табиғи ресурстардың классификациясы Кейбір қоршаған ортаны ластаушы заттардың тірі организмдерге әсері туралы ақпарат

Хазар жүзбелі бұрғылау қондырғысы

Шынжыртабанды жебелі крандар

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс