Трансшекаралық аумақ шеңберіндегі Сырдария мен Амудария өзендерінің мәселесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 90 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3-10

1 Қазақстан Республикасында трансшекаралық су қатынастары

аумағындағы мәселелердің туындауы . . . 11-20

1. 1 Трансшекаралық су қатынастары аумағындағы мәселелердің

туындауының алғышарттары . . . 11-20

1. 2 Қазақстан Республикасындағы трансшекаралық су ресурстарының

қолданылу мәселелері . . . 20-29

1. 3 Қазақстанның гидроэнергетика және трансшекаралық өзендер мен

су ресурстарын реттеу мәселесі . . . 29-36

2 Қазақстан Республикасы трансшекаралық аумағы шеңберіндегі Сырдария

мен Амудария өзендерінің рөлі . . . 37-51

2. 1 Трансшекаралық аумақ шеңберіндегі Сырдария мен Амудария

өзендерінің мәселесі . . . 37-51

2. 2 Трансшекаралық аумақ шеңберіндегі Арал теңізінің мәселесі . . . 51-69

Қорытынды . . . 71-75

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 76-79

Қосымша А. Орталық Азияның негізгі су қоймалары мен өзендерінің жүйесі . . . 80

Қосымша Ә. Әр түрлі кезеңдегі орташа су жылдарындағы Сырдария өзені бассейнінің мемлекеттерінің территория шекараларындағы су шаруашылық балансы (іріктелген есеп) . . . 81

Қосымша Б. 1. Арал теңізі бассейніндегі табиғи өзенді ағынның жалпы көлемі, 2. Су шаруашылық аудандар бойынша өзенді ағынның ресурстары . . . 82-83

Қосымша В 1. Қазақстан Республикасының өзендер бассейндерінің суды пайдалану динамикасы, м³/жыл, 2. Орташа су жылдардағы Қазақстанның су шаруашылық аудандары бойынша су шаруашылық балансы . . . 84-85

Қосымша Г. Әр түрлі кезеңдегі су аз жылдардағы Сырдария өзенінің бассейнінің мемлекеттерінің территория шекараларындағы су шаруашылық балансы (іріктелген есеп) . . . 86-87

Қосымша Д. 1. Су аз жылдардағы Қазақстанның су шаруашылық аудандары бойынша өзенді ағынның ресурстары, 2. Су аз жылдардағы Қазақстанның су шаруашылық аудандары бойынша су шаруашылық балансы . . . 88-89

Қосымша Е. Әр түрлі кезеңдегі су көп жылдардағы Сырдария өзенінің бассейнінің мемлекеттерінің территория шекараларындағы су шаруашылық балансы (іріктелген есеп) . . . 90

Қосымша Ж. . 1. Нарын - Сырдария су қорының су - энергетикалық ресурстарын пайдалану жөніндегі үшжақты келісім негізіндегі елдердің міндеттемелері, 2. Орталық Азия аймағының мемлекеттері бойынша суды пайдаланудың орташа жылдық жалпы есебі . . . 91

Қосымша З. Глоссарий . . . 92

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Орталық Азияның су ресурстарына тек энергетика мен ирригацияны дамыту ғана емес, сонымен қатар аймақ мемлекеттерінің мемлекетаралық одақтастығының маңызды стратегиялық рөлі жатады. Су ресурстары зерттеліп отырған аймақтың тұрғындарының ырысы мен экономика дамуының негізгі параметрлерін анықтайды. Осы жағдайлармен зерттеу тақырыбының ерекше өзектілігі анықталады.

Барлығына мәлім, республиканың су ресурстарын ірі пайдаланушысы суландыру жерлерінің маңыздылығы болып табылады. XX ғасырдың 90 - жылдарының басына дейін суландыру жерлерінің үштен бір бөлігінен артығы өндірілді. Ал, Қазақстанның оңтүстік аймақтарында ауыл шаруашылық өнімінің 70 пайызға жуығы өндірілді. Бірақ, кейінгі жылдары жалпы экономикалық және салалық қайшылықты беталыстар негізі суландыратын жерлер потенциалының қажетті деңгейінде жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді.

Қазақстанда суландыруға негізгі суды пайдаланатын оңтүстік аймақ болып табылады. 1990 - 1998 жылдар аралығында мұнда суландыратын жерлерді қысқарту мен оның өнімділігінің төмендеуі болды. Оның негізгі себептері мыналар: құқықтық, қаржылық - экономикалық және шаруашылық механизмдердің жетілдірілмеуі; ауыл шаруашылық тауар өндірушілер мен су шаруашылық ұйымдардың арасындағы дәстүрлі түрде қалыптасқан байланыстардың құлауы; суландыратын жерлерде су шаруашылық қызметтерді мемлекеттік және қаржылық қолдау беру көлемінің қысқартылуы; суландыру жүйелерінің жаңадан қайта құрылуы мен құрылысының тоқтатылуы; көршілес мемлекеттермен трансшекаралық суларды бөлісудің бір шешімге келмеуі еді.

Заманға сай кезеңде, экономиканың аграрлық секторында нарықтық қарым - қатынастың дамуында икемді экономикалық саясаттың өткізілуі маңызды болып табылады. Суландыратын жерлер аумағында рационалды су және жерді пайдалану проблемаларының тез арада шешімін табуды талап етеді. Зерттеу жұмысындағы қарастырылып отырған мәселе өзекті, себебі, қазір жүріп жатқан ұйымдық басқару және құқықтық қайта құрылулардың негізінде су шаруашылық объектілер мен жерге жекеменшіктік пен шаруашылықтың көптеген түрлерін қарастыратын су реформаларының жүргізілуімен байланысты территориялық - өндірістік өзгерістер анықталуда. Бұл, әрине суландыратын жерлер мен су ресурстарын пайдалану деңгейі мен көлеміне әсер етеді. Яғни, оның тиімділік деңгейін өзгертеді. Жүргізіліп жатқан су шаруашылық проблемаларды негізге алып отырған елдегі саяси, әлеуметтік - экономикалық, құқықтық қайта құрылулар барлық су шаруашылық стратегиясын, сонымен қатар елдегі шаруашылықтың барлық деңгейлеріндегі су шаруашылығы басшылығының жүйелері мен қағидаларын қайта қарастыруды талап етеді.

Зерттеу жұмысының пәні. XX ғасырдың соңы мен XXI ғасырдың басында орын алған Қазақстан Республикасының су қатынастары аумағындағы көршілес мемлекеттермен ынтымақтастығы және трансшекаралық мәселелеріне байланысты қалыптасқан жағдайды анықтау, сонымен қатар трансшекаралық өзендердің су ресурстары аумағында тиімді саясат механизмін үйлестіріп, реттеу болып табылады.

Диплом жұмысының мақсаты және міндеттері. Жұмыстың мақсаты- Қазақстанның әлемдік нарыққа ену үрдісі, бір жағынан, айналымға ресурстардың көп мөлшерін енгізу мен қоршаған ортаға антропогенді әсердің күшейтілуімен, екінші жағынан, экологиялық жағдайдың өршуі мен үлкен экономикалық зияндардың күшейтілуімен жүруде. Сонымен қатар, егер жанармай - энергетикалық немесе минералдық ресурстар нақты мемлекеттердің территориялары бойынша орналасса, ал өзендердің су ресурстары трансшекаралық болып табылады. Бұл оларды бірлесіп пайдалануда проблемаларды туындатады. Су ресурстары, тек алдыңғы қатардағы өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық өндіріс салаларының дамудағы пропорциясы, көлемі мен қарқынын ғана анықтап қана қоймай, Орталық Азия мемлекеттерінің экономикалық потенциалын да анықтайды.

Бірақ, су - энергетикалық ресурстардың реттелуінің экономикалық - географиялық ерекшеліктері былайша сипатталады: - аймақтың таулы бөліктеріндегі Қырғызстан мен Тәжікстан елдерінде негізгі гидропотенциал орналасқан; сонымен қатар Өзбекстан мен Қазақстанның ирригация қажеттілігіне ағындарды реттеу мақсатында салынған ірі мен су қоймалар құрылыстары орналасқан.

Орталық Азия аймағының табиғи - климаттық жағдайлары мен табиғи ландшафты кешенінің ерекшеліктеріне байланысты мемлекеттердің экономикасында су ресурстары ерекше маңызға ие екендігін мойындау қажет. Осылайша, мемлекеттер арасындағы электроэнергетика мен ирригация шеңберіндегі қайшылықтар кешенінің пайда болуымен байланысты негізгі проблемалардың шешіміне экономикалық - географиялық тұрғыдан келу, болашақта бүкіл аймақтың дамуына әсер ететін басымдылықтарды анықтауға мүмкіндік береді. Суландыру жер - жерлерде аймақтық және жергілікті деңгейде су пайдалану мен шаруашылық жүргізуге экономикалық механизмдерді жетілдіруге байланысты ғылыми негізделген ұсыныстарды қалыптастырып, жүзеге асыру.

Алдыға қойылған мақсат негізінде келесідей міндеттер анықталды:

- суландыру жерлері мен су шаруашылығындағы нарықтық қарым - қатынастарды үйлестірудің ерекшеліктерін зерттеу мен суды рационалды түрде пайдалану мен суландыру жерлерінің тиімділігі проблемаларын анықтау;

- суландыру жерлері мен су ресурстарын пайдаланудың тиімділігін жоғарылатуға байланысты ұсыныстарды, аймақтық және жергілікті деңгейлерде суды пайдаланудың басшылығын жетілдіруге байланысты мәселелерді, су шаруашылығы қызметін қаржыландыру мен оның ақылы механизмдерін, сонымен қатар трансшекаралық өзендердің су ресурстарын мемлекетаралық бөлісуге қатысты мәселелерді жүзеге асыру;

- трансшекаралық өзендердің су - энергетикалық ресурстарын бірлесіп пайдалану проблемасына қатысты пайдаланушы мемлекеттердің ұстанымдарын анықтау;

- Қазақстанның су ресурстарының заманға сай жағдайын бағалау;

- Қазақстанның трансшекаралық өзендер су ресурстарын пайдаланудағы негізгі қайшылықты проблемаларды сараптау.

Диплом жұмысының нысаны. Қазақстан Республикасының су ресурстары, соның ішінде Сырдария мен Амудария өзендерінің жағдайы, тенденциялары мен олардың даму болашағы, сонымен қатар көршілес мемлекеттермен трансшекаралық өзендерді өзара пайдалану болып табылады. Қазақстан Республикасының көршілес мемлекеттермен трансшекаралық өзендердің су ресурстарын өзара пайдалану мен қорғауға байланысты проблемалардың жолдары мен шешімдерін табу. Яғни, мемлекеттер арасында трансшекаралық су ресурстарын пайдалануға байланысты келіссөздер, келісімдерге қол қою мен мемлекеттердің өзара тиімді шешімдерді қабылдауы.

Диплом жұмысының мерзімдік шегі. Қазақстан Республикасының су қатынастары аумағындағы көршілес елдермен мәселелері 1991 жылдан басталып, қазіргі күндерге дейін жалғасып келгендіктен, осы кезеңді қамтиды.

Диплом тақырыбының зерттелу деңгейі. Диплом жұмысы Қырғызстан, Өзбекстан, Қазақстан Республикаларының және Ресейдің ғалымдарының зерттеулерінен тұрады. Осы бағытта пайдаланылған ғылыми әдебиеттерді үш топқа бөліп қарастыруға болады. Бірінші топта, жалпы осы Орталық Азия мемлекеттеріндегі су ресурстарына байланысты туындаған проблемалардың алғышарттарына қатысты материалдар қарастырылды. Екінші топқа, Орталық Азия мемлекеттерінде трансшекаралық өзендердің су ресурстарын пайдаланудағы проблемалардың туындауына байланысты материалдар алынды. Үшінші топты, Орталық Азия мемлекеттерінің, оның ішінде Қазақстан Республикасының әрбір көршілес елдермен трансшекаралық өзендердің су ресурстарын өзара пайдаланудағы қарым - қатынастары жөніндегі материалдар құрайды.

Ғылыми зерттеулердің сараптамасының көрсетуі бойынша, зерттелген проблеманың шешімін табу үшін теориялық - әдістемелік негіздердің алғышарттары қажет. Сонымен қатар, су ресурстары проблемасына байланысты ғылыми зерттеулер экологиялық, экономикалық, құқықтық немесе су ресурстарын пайдаланудағы техникалық аспектілерді қарастырады. Жалпы алғанда, қоғамның дамуына тікелей ықпал ететін су ресурстары проблемасы, әлі кешенді саясаттанушылық зерттеудің пәні болған жоқ.

Қазақстандық профессор И. К. Кипшакбаевтың «Водные ресурсы бассейна Аральского моря: формирование и использование» атты мақаласында Амудария мен Сырдария өзендерінің және Арал теңізінің су ресурстарын пайдалану мен экологиялық талаптардың есебі, Арал теңізі бассейнінің су ресурстарын Орталық Азия мемлекеттерінің арасында өзара реттеу, Арал теңізі бассейнінің табиғи су ағынының көлеміне байланысты Орталық Азия мемлекеттерінің көрсеткіштері жөнінде мәлімет пен Арал теңізінің жағдайы, сонымен қатар Амудария мен Сырдария өзендері жөнінде және осы өзендердің су ағынының Орталық Азия мемлекеттері мен Қытай Халық Республикасы арасындағы реттелуі және деңгейі жөнінде қарастырылған [1] . Қырғызстан Республикасының су шаруашылық департаментінің бас директоры В. Т. Кошматовтың «Межгосударственные водные отношения и использование водных ресурсов в Центральной Азии» атты мақаласында Орталық Азия мемлекеттерінің су ресурстарын өзара пайдалану мен мемлекетаралық су қарым - қатынастары жөнінде, әсіресе Қырғызстан Республикасымен қарым - қатынас, Қырғызстанмен су ресурстарын бірлесіп пайдалануға байланысты қалыптасқан ұстанымдар мен Қырғызстан елінің құқықтары жөнінде мәлімет көрсетілген [2] . Зерттеуші ж. ғ. к. Г. Е. Бердыгулованың «Экономико - географические проблемы использования и охраны водных ресурсов трансграничных рек (на примере р. Сырдарьи) » атты диссертациясының авторефератында Орталық Азия аймағында су ресурстарына байланысты туындаған қайшылықтардың алдын - алуы мен реттелуінің бірқатар қайшылықтары мен болашағы, Шардара, Тоқтағұл және Қайраққұм су қоймаларынан бөлінетін судың деңгейі, трансшекаралық өзендердің су ресурстарын бірлесіп пайдаланудың теориялық негіздері, қажетті суландыру жүйесінің коэффициенттері, Орталық Азия мемлекеттерінің Сырдария өзенінің су ресурстарын бірлесіп пайдалануы мен өзара реттеуі және өзеннің жағдайы жайында айтылады [3] . Зерттеуші э. ғ. д. Б. Б. Жексенбиннің «Рациональное использование водоземельных ресурсов в орошаемом земледелии (на примере Жамбылской области) » атты диссертациясының авторефератында суландыру жерлерінде су ресурстарын рационалды түрде пайдалану жөнінде мәлімет Жамбыл облысының мысалы негізінде айтылады, сонымен қатар Шу мен Талас - Аса өзендерінің су ағынын мемлекетаралық бөлісуге байланысты бірқатар ұсыныстар беріледі және ауыл шаруашылығында суды рационалды жолмен пайдалану мен суландыратын жерлердің тиімділігін арттырудың бірқатар анықталған проблемалары, Қазақстан мен Қырғызстан Республикалары арасында трансшекаралық өзендердің су ресурстарын басқару жөнінде мәлімет берілген [4] . С. ғ. к. Е. Л. Нечаеваның «Водные ресурсы как фактор обеспечения национальной безопасности» атты диссертациясының авторефератында су ресурстары ұлттық қауіпсіздіктің негізгі себебі ретінде көрсетіледі. Су ресурстарын басқару мен пайдаланудағы мемлекетаралық одақтастықтың тиімді түрін таңдау, Орталық Азияның аймақтық интеграциясының негізгі себебі болып табылады. Мұнда Орталық Азия мемлекеттерінің трансшекаралық өзендердің су ресурстарын өзара пайдалануы, Қазақстан Республикасының су ресурстарының қазіргі жағдайы, су ресурстарын рационалды түрде пайдаланудың негізгі проблемалары мен қарама - қайшылықтары жөнінде мәлімет беріледі. [5] . Атыраудың мұнай және газ институтының оқытушысы А. К. Кадырбергенованың «Актуальные водные проблемы Казахстана» атты мақаласында Қазақстанның су ресурстарының негізгі өзекті проблемалары жөнінде айтылады. Аймақта су ресурстарының жетіспеушілігі мен су қайнар көздерінің ластануына байланысты су шаруашылығында қысымды жағдай қалыптасты. Мұнда, Арал - Сырдария, Орал - Каспий бассейндері мен Каспий және Арал теңіздерінің жағдайы жөнінде және осы аймақтарда қалыптасқан проблемалардың шешімдерін табуға байланысты іс - шаралар жайында мәлімет беріледі [6] . Стратегиялық зерттеулердің қазақстандық институтының ғылыми қызметкері Л. Ю. Гусеваның «Проблема совместного использования водных ресурсов в Центральной Азии не теряет своей актуальности» атты мақаласында Орталық Азияда трансшекаралық өзендердің су ресурстарын өзара пайдалану проблемасы айтылады. Мұнда, Амудария мен Сырдария өзендеріне қатысты құжаттар жөнінде мәлімет беріледі. Яғни, қазіргі күндері Сырдария өзенінің су ресурстарына басшылық етуге қатысты келісім қабылданған, ал Амудария өзенінің су ресурстарына кешенді түрде басшылық етуге қатысты келісімді құжат әлі қалыптастырылуда. Мұндай шаралар болашақта қайшылықты жағдайға жол бермеуі үшін, саяси келіссөздер жүргізілуі, мемлекетаралық келісімдердің жаңартылуы және мемлекетаралық бассейндер ұйымдарының қолдауының күшейтілуі жайында айтылады [7] . Тілші З. Бахаутдинованың «Трансграничные воды Центральной Азии: напиться можно только вместе» атты мақаласында Орталық Азияның трансшекаралық өзендерінің су ресурстары жөнінде, Орталық Азия мемлекеттерінің су ресурстарына басшылық етуде өзара концепция құру қажеттілігі мен Орталық Азияның трансшекаралық өзендерінің су ресурстарының жағдайына қатысты мамандардың көзқарастары, пікірлері мен су ресурстарына байланысты болашаққа болжамдары, сонымен қатар Орталық Азияның су саясатының проблемаларына қатысты Алматыда өткен семинардың нәтижелері жөнінде мәлімет беріледі. Осы семинарда трансшекаралық бақылау мен реттеудің концепциялары қабылданды [8] . Маман Д. Озодидің «В Средней Азии вода может поссорить не только соседей» атты мақаласы Орталық Азия мемлекеттерінің су ресурстарына байланысты. Мұнда, Орталық Азия мемлекеттерінің су ресурстарына қатысты мүдделері жөнінде бірқатар мамандар, Орталық Азиялық тілшілер, қазақстанық тілшілер мен аналитикалық материалдардың авторлары, Орталық Азия жөнінде ресейлік тарихшы - маманның көзқарастары мен дәлелдерін келтіре отырып, мәлімет беріледі. Сонымен қатар, аймақта су ресурстарына қатысты қалыптасқан қарама - қайшылықтардың қызығушылықтары жөнінде айтылады [9] . А. Султанованың «Казахстану не хватает воды» атты мақаласында Қазақстанның Орталық Азия мемлекеттерімен трансшекаралық өзендердің су - энергетикалық ресурстарын рационалды түрде пайдалану аймағындағы қарым - қатынасы, Қазақстан мен Ресей Федерациясының және Қазақстан мен Қытай Халық Республикасының трансшекаралық өзендердің су - энергетикалық ресурстарын рационалды түрде пайдалану саладағы одақтасуы, Қазақстанның экономикалық және экологиялық қауіпсіздігіне су ресурстарын өзара пайдаланудың әсері, Сырдария өзені бассейнінің жағдайы мен Шардара және Тоқтағұл су қоймаларының су ресурстарын тиімді пайдалану жөнінде мәліметтер беріледі [10] .

Диплом жұмысының теориялық - әдістемелік негізі. Диплом жұмысының теориялық - әдістемелік негізін Қазақстан Республикасының көршілес мемлекеттермен су ресурстарына байланысты қарым - қатынастарына қатысты зерттеудің концепциялары, қарым - қатынастың бірқатар аспектілеріне қатысты ресейлік және қазақстандық саясаткерлердің жұмыстары құрайды.

Диплом жұмысының теориялық мәні , трансшекаралық өзендердің су ресурстары проблемасын және оны анықтаушы әр түрлі жағдайлар мен себептерді зерттеу аймағындағы жұмыстарды толықтыруы болып табылады.

Жұмыстың әдістемелік мәні, зерттеу жұмысының нәтижелері мен қорытындыларын проблеманы одан әрі зерттеуге қатысты қолдану мүмкіндігімен анықталады. Зерттеу жұмысында реттелген негізгі жағдайлар мен қорытындылар аграрлы реформалардың дамуы жағдайларында аймақтық және жергілікті деңгейлерде суландыру жерлерінің тиімділігін арттыру мәселелерінің шешімдерін табуға және салада дағдарысты жағдайлардың алдын алуға мүмкіндік береді. Негізгі жағдайлар мен қорытындылар су ресурстарын пайдалану аймағында іс - әрекеттердің жоспары мен нақты шараларды қалыптастыруда Қазақстан мен Орталық Азия мемлекеттерінің мемлекеттік құрылымдарының қызығушылықтарын тудыруы мүмкін.

Жұмыс барысында мақсат пен міндеттерге қатысты әдіс - тәсілдер қолданылды: суландыру жерлерінде су және ауыл шаруашылық өнімнің даму динамикасы мен заманға сай жағдайдың сараптамасы үшін экономикалық - статистикалық әдіс; аймақта суландыруды дамыту мен суды пайдаланудың тиімділігін ұлғайтудың негізгі бағыттарын қалыптастыру мен зерттеуге байланысты монографиялық әдіс қолданылды. Ақпараттық база ретінде қазақстандық, ресейлік, қырғызстандық және өзбекстандық зерттеушілердің жұмыстары пайдаланылды.

Диплом жұмысының жаңашылдығы.

- суландыру жерлерінің экономикалық маңыздылығы мен экономиканың су саласындағы нарықтық қарым - қатынастардың реттелуі ерекшеліктерінің орналасуымен суды рационалды түрде пайдалану және Қазақстанның нарықтық реформаларының дамуы жағдайында суландыру жерлерінің тиімділігін арттыру проблемаларын табу теориялық жағынан негізделді;

- Қазақстан Республикасында су дағдарысының себептері, оның әлеуметтік - экономикалық және экологиялық салдары, ұлттық және аймақтық қауіпсіздік жағдайына су ресурстарының ықпалы заңдылығы, сонымен қатар су ресурстары қатынасында мемлекеттік саясаттың бағыттары анықталды;

- трансшекаралық су ресурстары саласында Қазақстанның мемлекетаралық одақтасуының негізгі бағыттары, осы аумақтағы қарама - қайшылықтар мен проблемалар анықталды, аймақтық одақтасудың жеткіліксіз тиімділігінің себептері көрсетілді және трансшекаралық су ресурстары саласында Орталық Азия мемлекеттерінің мемлекетаралық одақтасуының механизмінің қызметін күшейтуге байланысты ұсыныстар жасауға болады:

- Орталық Азия мемлекеттерінің трансшекаралық өзендердің су ресурс-тарына байланысты туындаған проблемалардың алғышарттары мен Орталық Азия мемлекеттерінің су ресурстарды пайдалану проблемалары, сонымен қатар Қазақстан Республикасының көршілес мемлекеттермен трансшекаралық өзендердің су ресурстарын пайдалану жағдайлары мен туындаған қайшылықтардың шешімдерін табу.

- Орталық Азия мемлекеттерін ұлттық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету, мемлекеттердің су ресурстары жағдайына қатысты және су ресурстары сала-сында проблемалардың күшеюі ұлттық қауіпсіздік жүйесінің жағдайына толығымен және оның жеке жүйелеріне ықпал етеді.

- Су ресурстары проблемалары мемлекетаралық қарама - қайшылықтардың және әлеуметтік - саяси тұрақсыздықтың себебі болуы мүмкін. Су проблемасының шешімін табудағы мемлекетаралық қарама - қайшылықтардың себептері оны түсінудегі Орталық Азия мемлекеттерінің көзқарастарының әр түрлілігі, нормативті - құқықтық негіздің үйлесімсіздігі мен өздерінің жеке геоэкономикалық қызығушылықтарының сәйкессіздігі болып табылады.

- Су ресурстары жағдайының параметрлерінің нашарлауы, әлеуметтік -экономикалық салаға ықпал етеді. Осылайша, ауыл шаруашылық өнім деңгейінің төмендеуіне, құнарлы жерлердің дағдарысына, жұмыссыздар санының көбеюіне, өмір сүру деңгейінің аймақтық айырмашылығына, экологиялық қауіпті аймақтардан миграциялық үрдістердің күшеюіне әкеледі. Бұл болашақта экологиялық, әлеуметтік - экономикалық және геосаяси жағдайларда қайшы-лықтардың туындауына әкелуі мүмкін.

- Осы қайшылықтардың шешімін табу механизмі халықаралық құқық нормаларымен су саласында ұлттық заңдылықтарды жақындастыру, су саласында одақтасудың мемлекетаралық саяси жағдайларды құру, өзара экономикалық жобалар мен басқа шаралардың қалыптастырылуы және жүзеге асырылуы болып табылады. Суды пайдалануда жаңа сапалы стратегияны және суды сақтайтын технологияларды енгізу қажет.

Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы екі бөлімнен, бірінші бөлім үш тараушадан, екінші бөлім екі тараушадан және қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Жұмыстың кіріспесінде зерттеу жұмысының өзектілігіне, жұмыстың нысаны мен пәніне, мақсаты мен міндеттеріне, жұмыстың мерзімдік шегіне, тақырыптың зерттелу деңгейіне, зерттеу жұмысының теориялық - әдістемелік негізі мен ғылыми жаңалығына негіздеме берілді.

Жұмыстың «Трансшекаралық су қатынастар аумағындағы мәселелердің туындауы» атты бірінші тарауында, қазіргі күндері қоршаған ортаның өзендер жүйесі Қазақстаннның және көрші елдердің трансшекаралық өзендерінің су ресурстарына байланысты мәселелері жайлы анықталады. Проблеманың маңыздылығы, трансшекаралық өзендердің су - энергетикалық ресурстарын бірлесіп пайдалануға қатысты экономикалық - географиялық себептер (су қоймалар, су электр станциялары, суландыру каналдары және басқа да техникалық құрал - жабдықтар) мен бірыңғай қағидалардың болмауы, оның негіздері мен трансшекаралық су қатынастар саласындағы мәселелердің туындауының алғышарттары және көршілес аймақтағы трансшекаралық су ресурстарының қолданылу проблемаларына байланысты мәселелері қарастырылады. Мұнда, су ресурстарын бірлесіп пайдалануға қатысты мемлекеттер арасында туындаған қарама - қайшылықтың себептері мен Қазақстанға көршілес мемлекеттерінің трансшекаралық өзендердің су ресурстарын өзара пайдалану мәселелері жөнінде айтылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.