Салық салу объектілері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1 МЕНШІККЕ САЛЫНАТЫН САЛЫҚТАРДЫ ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Жер салығы – меншікке салынатын салықтың негізі
1.1 Көлік құралдарына салынатын салықтың экономикалық мазмұны
1.2 Меншікке салынатын салықта мүлік салығының алатын орны
1.3
МЕНШІККЕ САЛЫНАТЫН САЛЫҚТЫ ТАЛДАУ (АҚМОЛА ОБЛЫСЫ БОЙЫНША САЛЫҚ
2 ДЕПАРТАМЕНТІНІҢ МЫСАЛЫНДА)
Ақмола облысының салық Департаментінің меншікке салық салу
саясаты
2.1 Ақмола облысы бойынша жергілікті бюджеттің кірісі мен салықтық
түсімдері
2.2
МЕНШІККЕ САЛЫНАТЫН САЛЫҚТЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
Меншікке салық салумен байланысты туындаған проблемалар және
3 оларды шешу жолдары
3.1 Дағдарыс жағдайында меншікке салық салуды мемлекеттік реттеудің
тәсілдері
3.2
ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Бюджеттің жекелеген
түрлерінің кірістері мен шығындарын қалыптастыру, оларды теңестіру
процессінде заңмен реттеліп отыратын белгілі бір қаржылық өзара қарым –
қатынастар пайда болады. Осы элементтердің барлығы – бюджет жүйесін
ұйымдастыру мен құрудың қағидаттары, оның буындарының өзара қатынастары
мен байланысының ұйымдық нысандары, бюджет құқықтарының жиынтығы – бюджет
құрылысын құрайды
Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін
басқарудың барлық деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы
мақсатпен әр елде аймақтардың шуруашылығын, әлеуметтік сферасын, әрбір
әкімшілік – аумақтық бірліктерді абаттандыруды, заң шығарушы билікті,
басқару аппаратын ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін олардың
ақша ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттер тармақтарының
желісі құрылады.
Дүниежүзінің әр түрлі елдерінде бюджет құрылысы мемлекеттің
құрылысына, аумақтық - әкімшілік бөлінісіне, экономиканың даму деңгейіне
және нақтылы мемлекеттің басқа айрықша белгілеріне байланысты
өзгешеліктермен ерекшеленеді.
Бюджет құрылысында басты орынды бюджет жүйесі алады, ол экономикалық
қатынастарға және құқықтық нормаларға негізделген түрлі деңгейлер
бюджеттерінің, сонымен бірге бюджет процестері мен қатынастарының жиынтығын
білдіреді. Әр түрлі елдердің бюджет жүйелері өзінің құрылымы бюджеттің
жекелеген түрлерінің саны жағынан түрліше болып келеді, өйткені олардың
аумақтық құрылысы мен аумақтық бөлінісіне байланысты болады.
Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық – мемлекеттік құрылымымен
анықталады. Мемлекеттің федеративтік және унитарлық құрылымы болуы мүмкін.
Федеративтік мемлекеттерде бюджет жүйесі үш буыннан тұрады: мемлекеттік
бюджет, федералдық бюджет немесе орталық мемлекеттің бюджеті.
Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Қазақстан Республикасының меншікке
салынатын салыққа байланысты сұрақтарға Қазақстан Республикасының
экономистері көп қөңіл бөлген. С.М. Найманбаев, А.Д.Үмбеталиев, Хамзин К.,
Атыгаева З., Керімбек Ғ.Е. ,Аттапханов К.А, Есенбаев М.Т, Жангабулова С.,
Илимжанова 3., Насымбаев Е., Тусупжанов С, Евсюков А, Манапов Н.Ш.,
Тулегенов Н., Сарсенбаев М. сияқты экономистер өздерінің еңбектерінде
салық салу сұрақтарына ғылыми әдебиеттеріне көп назар аударылады.
Бірақ елдегі болып жатқан экономикалық өзгерістермен байланысты бұл
мәселе зерттелу барысында, сонымен дипломдық жұмыстың мақсаты анықталады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты – меншікке салынатын салықтардың мәнін ашып
оларды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Осы мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттер қойылды:
-жер салығы – меншікке салынатын салықтың негізі екенін айқындау;
- көлік құралдарына салынатын салықтың экономикалық мазмұнын ашу;
- меншікке салынатын салықта мүлік салығының алатын орнын қарастыру;
- Ақмола облысының салық Департаментінің меншікке салық салу саясатын
талдау;
- Ақмола облысы бойынша жергілікті бюджеттің кірісі мен салықтық
түсімдерін зерттеу;
- меншікке салық салумен байланысты туындаған проблемаларын және
оларды шешу жолдарын ұсыну;
- дағдарыс жағдайында меншікке салық салуды мемлекеттік реттеудің
тәсілдерін ұсыну.
Зерттеу объектісі – меншікке салынатын салықты есептеу, төлеу
тәртіптері.
Зерттеу пәні – Ақмола облысы бойынша Салық Департаменті.
Дипломдық жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері – болып
интернет – сайттар мәліметтері, Ақмола облысы бойынша Салық Департаментінің
мәліметтері, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің мәліметтері,
отандық және шетелдік авторлардың ғылыми әдебиеттері, мерзімді баспа
мәліметтері қолданылған.
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңашылдығы және тәжірибелік маңызы -
меншікке салық салумен байланысты туындаған проблемалар қарастырылып,
оларды шешу жолдары ұсынылды.
Зерттеу әдістері – дипломдық жұмыста ғылыми абстракция, синтез,
гипотеза, индукция, талдау және салыстырмалы трендтік талдау әдістері
қолданылған.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік негізі – Ақмола облысы бойынша Салық
Департаменті.
Дипломлық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер мен қосымшалар тізімінен тұрады.
Бірінші тарауда салықтық тексерулердің мәні, түрлері және олардың
экономикадағы рөлі, салықтық тексерулерін жүргізу тәртібі,
салық тексеруі нәтижелері.
Екінші тарауда Ақмола облысының Салық Департаментінің аудит бөлімінің
салық тексеруі, Көкшетау қаласындағы жүргізілген салықтық тексеру түрлерін
талдау, салық тексерулердің бақылауын жасау.
Үшінші тарауда Ақпараттық технологиялар: Қазақстан Республикасының
салықтық әкімшілдік инфрақұрылымының негізгі элементі
Қазақстан Республикасындағы салықтық тексерулерді одан әрі
жетілдіру жолдары жасалған.
Дипломдық жұмыстағы зерттеудің нәтижелері қорытындыда жинақталған.

1 МЕНШІККЕ САЛЫНАТЫН САЛЫҚТАР

1. Жер салығын төлеушілер және салық салу объектілері

Жер – белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор
табиғи байлық. Азамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін
қанағаттандырып келеді. Қазақстан Республикасының енң байтақ жері бар. Жер
салығы 1992 жылы енгізілді. Жер салығын енгізу мынандай мақсаттарды
көздейді:
- экономиканың әдістермен жерді ұтымды пайдалану;
1. тұлғаларды жерге орналастыру;
2. жердің құнарлығын арттыру;
3. жерді қорғау жөніндегі шараларды енгізу үшін төлемдер төлеу;
4. аумақтың әлеуметтік – мәдени дамуы үшін бюджет кірістерін
қалыптастыру.
Жер салығы – жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр
жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық
немесе сапалық есебінің деректері негізінде меншік құқығын, тұрақты жер
пайдалану құқығын,өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын
құжаттарға сәйкес есептеледі. Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың
арналған нысанасы мен тиесілілігіне қарай мынандай санаттарға бөлінеді[1]:
- ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
1. елді мекендер жерлер;
2. өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес
мақсаттағы жерлер;
3. ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және
тарихи – мәдени мақсаттағы жерлер;
4. орман қорының жерлері;
5. су қорының жерлері;
6. запастағы жерлер.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер
жерлері салық салу мақсаты үшін мынандай екі топқа бөлінеді:
1. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері,
2. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
орналасқан жерлер.
Жерлердің мынандай санаттарына салық салынбайды:
10. ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
11. су қорының жерлері;
12. орман қорының жерлері;
13. запастағы жерлер.
Жер салығы бойынша жеңілдіктер:
Жер салығы бойынша бірнеше салық жеңілдіктері берілген. Атап айтқанда:
14. 1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына
сәйкес;
15. елді мекендердің жалпы пайдаланудағы жер учаскелеріне салық
16. салынбайды;
17. жер салығын төлеуден босатылады:
18. балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық дендрологиялық және
зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
19. мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік
20. табиғат және тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау органдары;
21. Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы Қазақ зағиптар
қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі мен дене бітімінің кемістігі
бар балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік бейімдеу мен олардың еңбек ету
қабілетін қалпына келтіру орталығы:
a) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен оның бөлімшелері;
b) Ауыл шаруашылық мақсаттар үшін иеленуге немесе пайдалануға
c) бүлінген немесе өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының
заңды және жеке тұлғалары, пайдаланудың алғашқы он жылында;
d) Ұлы отан соғысына қатысушылар және сапарға теңестірілген тұлғалар:
e) I және II топ мүгедектері;
f) Құрылғылар алып жатқан 0:
g) 0,25 гектар шегіндегі жерлерді қоса алғанда, өзіндік қосалқы шаруашылық,
саяжай салу, бау-бақша үшін алған жеке тұлғалар
Бүгінгі таңда жер салығын төлеуден босатылады.
1. бірыңғай жер салығын төлеушілер, шаруа қожалықтарына арналған арнайы
салық режимі қолданылатын қызметті пайдаланылатын жер учаскелері бойынша;
2. мемлекеттік мекемелер;
3. салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге асыратын жер
қойнауын пайдаланушылар;
4. уәкілетті органдардың қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелердің мемлекеттік кәсіпорындары;
5. Ұлы отан соғысына қатысқандар және солардың теңестірілген адамдар
мүгедектер, сондай-ақ бала кезінен мүгедектердің ата-аналарының біреуі;
6. тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар
алып жатқан жер учаскілері бойынша;
7. үй маңындағы жер учаскелері бойынша;
8. жеке үй (қосалқы) шаруаларын жүргізу, бау-бақша шаруашылығы үшін
берілген және құрылыс алып жатқан жерлерді қоса алғанда, саяжай
құрылысына арналған жер учаскелері бойынша;
9. гаражға арналған жер учаскелері және үй маңындағы жер учаскелер бойынша;
10. Ардақты ана атағына ие болған аналар;
11. Алтын алқа алқасымен наградталған көп балалы аналар;
12. Діни бірлестіктер.
Салықты есептеу тәртібі және төлеу мерзімдері. Заңды тұлғалардың
салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімі. Заңды тұлғалар жер салығы
салаларын салық базасына тиісті салық ставкасын қолдану арқылы дербес
есептейді [15, 112б].

Кесте 1 - Жер салығының базалық салық ставкалары

Бонитет балы Базалық салық Бонитет балы Базалық салық
ставкасы (теңге) ставкасы (теңге)
1 2 3 4
1 0,48 51 43,42
2 0,67 52 44,49
3 0,87 53 45,55
4 1,06 54 46,65
5 1,25 55 47,71
6 1,45 56 48,77
7 1,68 57 49,83
8 1,93 58 50,95
9 2,16 59 52,01
10 2,41 60 53,07
11 2,89 61 57,90
12 3,09 62 60,63
13 3,28 63 63,26
14 3,47 64 65,95
45 3,67 65 68,61
46 3,86 66 71,31
17 4,09 67 73,96
18 4,34 68 76,66
19 4,57 69 79,32
20 4,82 70 82,02
21 5,31 71 86,85
22 5,79 72 89,55
23 6,27 73 92,19
24 6,75 74 94,89
25 7,24 75 97,56
26 7,72 76 100,26
27 8,20 77 102,91
28 8,68 78 105,61
Кесте 1 - жалғасы
Бонитет балы Базалық салық Бонитет балы Базалық салық
ставкасы (теңге) ставкасы (теңге)

29 9,17 79 108,27
30 9,65 80 110,97
31 14,47 81 115,80
32 15,54 82 119,02
33 16,59 83 122,21
34 18,08 84 125,45
35 18,76 85 128,67
36 19,82 86 131,86
37 20,88 87 135,10
38 22,00 88 138,32
39 23,06 89 141,51
40 24,12 90 144,75
41 28,25 91 149,57
42 30,01 92 154,40
43 31,07 93 159,22
44 32,17 94 164,05
45 33,25 95 168,87
46 34,29 96 173,70
47 35,36 97 178,52
48 36,48 98 183,35
49 37,54 99 188,17
50 38,60 100 193,00
100-ден жоғары 202,65
Ескертпе – автормен құрастырылған [26]

Заңды тұлғалар салық кезеңі ішінде жер салығы бойынша ағымдағы
төлемдерді есептеуге және төлеуге міндетті. Ағымдағы төлемдердің сомалары
ағымдағы жылдың мына мерзімдерінен кешіктірмей тең үлестермен төлеуге тиіс:
1. 20 ақпанда;
2. 20 мамырда;
3. 20 тамызда;
4. 20 қарашада.
Жаңа құрылған салық төлеуші құрылған күннен кейінгі кезекті мерзім
ағымдардағы төлемдерді төлеушілердің бірінші мерзімі болып саналады.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары және діни бірлестіктерге
пайдалануға немесе жалға берілген салық салу объектілері бойынша ағымдағы
төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейінгі түпкілікті есеп айырысу және
салық сомасын төлеу декларация табыс ету мерзімі басталғаннан кейін он
жұмыс күні мерзімнен кешіктірмей төлейді [16, 34б].
Салық кезеңі ішінде жер салығы бойынша міндеттемелер өзгерген
жағдайда, ағымдағы төлемдер салық міндеттемелер өзгерген жағдайда, ағымдағы
төлемдер салық міндеттемелерінің өзгерту сомасына жер салығын төлеудің
алдағы мерзімдері бойынша тең үлестермен түзетіледі.
Салық салу объектілеріне құқықтар салық кезеңінің ішінде берілген
жағдайда салық сомасы жер учаскесіне құқықты іске асырудың нақты кезеңі
үшін есептеледі. Осы құқықтарды беретін тұлғаның жер учаскесіне іс жүзінде
иелік еткен кезеңі үшін төлеуге жататын салық сомасы құқықтарды мемлекеттік
тіркеуге дейін немесе тіркеген кезде бюджетке енгізілуі тиіс.
Бұл ретте бастапқы төлеушіге ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап ол
жер учаскесін берген айдың басына дейін есептелген салық сомасы
көрсетіледі. Одан кейінгі төлеушіге салық органдары жіберетін жер салығының
есептелген сомасы туралы хабарламада оның жер учаскесіне құқығы пайда
болған кезеңдегі ай басынан есептелген салық сомасы көрсетіледі.
Жер учаскесіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу кезде салықтың жылдық
сомасын бюджетке тараптардың (келісім бойынша) бірі енгізуі мүмкін. Жер
учаскесіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу кезінде төленген салық сомасы
кейіннен қайта төленбейді. Салық төлеуші салық кезеңінде декларация табыс
ету мерзімі басталғаннан кейін он жұмыс күні мерзімнен кешіктірмей
біржолата есеп айырысуды жүргізіп, жер салығын төлейді.
Осы ережелер бюджеттен есеп айырысуды ауыл шаруашылық өнімдерін
өндірушілерге арналған арнайы салық режимінде жүзеге асыратын заңды
тұлғаларға, аталған арнайы салық режимі қолданылатын қызметке
пайдаланылатын жер учаскелері бойынша қолданылмайды. Жекелеген жағдайларда
салық есептеудің ерекшеліктері. Бірнеше салық төлеушілердің пайдалануындағы
үйлер, құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жер учаскелеріне жер салығы
олардың бөлек пайдалануындағы үйлер мен құрылыстардың алаңына барабар әр
салық төлеуші бойынша жеке есептеледі.
Уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу
мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары және діни бірлестіктер үйдің,
құрылыстың және ғимараттың бір бөлігін жалға берген кезде жер салығы осы
жер учаскесінде орналасқан барлық үйлердің, құрылыстар мен ғимараттардың
жалпы алаңындағы жалға берілген үй-жай алаңының үлес салмағына қарай
есептелуге тиіс. Тұрғын үй қорының құрамындағы жылжымайтын мүлікті заңды
тұлға сатып алған жағдайда, жер салығы тұрғын үй қоры, соның ішінде оның
жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып жатқан жерлерді қоспағанда, елді
мекендердің жерлеріне салынатын салықтың белгіленген базалық ставкалары
бойынша есептелуге тиіс [16, 98б].
Жеке тұлғалардың салықты есептеу тәртібі және төлеу мерзімдері.
Жеке тұлғалар (өз қызметінде пайдаланатын жер учаскелері бойынша
жекелеген кәсіпкерлерді, жеке нотариустар мен адвокаттарды қоспағанда)
төлеуге жататын жер салығын есептеуді салық органдары тиісті салық
ставкалары мен салық базасын негізге ала отырып, 1 тамыздан
кешіктірілмейтін мерзімде жүргізеді.
Салық кезеңі ішінде салық салу объектілеріне құқықты берген жағдайда
салық сомасы жоғарыда келтірілген ережелер ескеріле отырып есептеледі.
Жеке тұлғалар (өз қызметінде пайдаланатын жер учаскелері бойынша жеке
кәсіпкерлерді, жеке нотариустар мен адвокаттарды қоспағанда) бюджетке жер
салығын ағымдағы жылдың 1 қазанынан кешіктірмей төлейді.
Жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар өз қызметінде
пайдаланатын жер учаскелері бойынша жер салығын заңды тұлғалардың жерлеріне
белгіленген тәртіппен есептеледі және төленеді.

2. Көлік құралдарына салынатын салықтың экономикалық мазмұны

Көлік құралдарына салынатын салық – мемлекет пен көлік құралдары
арасындағы экономикалық қатынасты реттейтін салық. Көлік құралдарын иелері
көлік құралдарын иемдену барысында республиканың автокөлік жолдарын
пайдаланады. Ал осы автокөлік жолдарын қаржыландыру мемлекеттік бюджеттен
жүзеге асырылады. Сондықтан да көлік салығының экономикалық мәні зор. Көлік
құралдарына салынатын салық тікелей нақты салық болып табылады. Меншік
құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар және меншік, шаруашылық
жүргізу не оралымды басқару құқығында салық салу объектілері бар заңды
тұлғалар, олардың құрылымдық бөлімшелері көлік құралдарына салынатын
салықтың төлеушілері болып табылады.
Лизинг алушы қаржы лизингі шарты бойынша берілген салық салу
объектілері бойынша көлік құралдары салығын төлеуші болып табылады. Мыналар
көлік салығын төлеушілер қатарына жатпайды [16, 32б]:
1. ҚР Үкіметі белгілейтін көлік құралдарына қажеттілік нормативтері шегінде
бірыңғай жер салығын төлеушілер;
2. меншікті ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруде пайдаланылатын
мамандандырылған ауыл шаруашылығы техникасы бойынша бірыңғай жер салығын
төлеушілерді қоса алғанда, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер;
3. мемлекеттік мекемелер;
4. салық салу объектісі болып табылатын бір автокөлік құралы бойынша – Ұлы
Отан соғысына қатысушылар және соларға теңестірілген адамдар;
5. салық салу объектісі болып табылатын бір автокөлік құралы бойынша–
меншігінде мотоколяскалары мен автомобильдері бар мүгедектер;
6. салық салу объектісі болып табылатын бір автокөлік құралы бойынша –
Кеңес Одағының Батырлары мен Социалистік Еңбек Ері, Халық қаһарманы
атағын алған, үш дәрежелі Даңқ орденімен және Отан орденімен
наградталған адамдар, Ардақты ана атағын алған, Алтын алқа, Күміс
алқа алқаларымен наградталған көп балалы аналар;
7. ауыл шаруашылық құрылымынан шығу нәтижесінде пай ретінде алынған,
пайдаланған мерзімі жеті жылдан асқан жүк автокөліктері бойынша жеке
тұлғалар.
8. ҚР-нда мемлекеттік тіркеуге жататын және есепте тұрған көлік құралдары,
тіркемелерді қоспағанда, салық салу объектілері болып табылады.
9. Мына көлік құралдары көлік салығының салық салу объектілері болып
табылмайды:
a. жүк көтергіштігі 40 тонна және одан асатын карьерлік
автосамосвалдар;
b. мамандандырылған медициналық көлік құралдары.
Көлік құралдарына салынатын салықты есептеу айлық есептік
көрсеткіштермен белгіленген мынадай ставкалар бойынша жүргізіледі:

Кесте № 2
Көлік құралдарына салынатын салықтың ставкалары
Салық салу объектісі Салық ставкасы
(АЕК)
Двигатель көлемі мынадай жеңіл автомобильдер (текше
см.):
1100-ге дейін қоса алғанда 4,0
1100-ден жоғары 1500-ді қоса 6,0
1500-ден жоғары 2000-ды қоса 7,0
2000-ден жоғары 2500-ды қоса 12,0
2500-нан жоғары 3000-ды қоса 17,0
3000-нан жоғары 4000-ды қоса 22,0
4000-нан жоғары 117,0
2. Жүк көтергіштігі мынадай жүк таситын арнаулы
автомобильдер (тіркемелерді есептемегенде):
1 тоннаға дейін қоса алғанда 6,0
1 тоннадан жоғары – 1,5 тоннаны қоса 9,0
1,5 тоннадан жоғары – 5 тоннаны қоса 12,0
5 тоннадан жоғары 15,0
3. Шынжыр табанды машиналар мен механизмдерді
қоспағанда, өздігінен жүретін машиналар мен 3,0
пневматикалық жүрістегі механизмдер
4. Автобустар:
12 отыратын орынға дейін қоса алғанда 9,0
12-ден жоғары – 25 отыратын орынды қоса 14,0
25 отыратын орыннан жоғары 20.0
5. Мотоциклдер, мотороллерлер, мотошаналар, көлемі
шағын кемелер (двигателінің қуаты 55 кВт-тан артық 1,0
емес) 10,0
Мотоциклдер (двигателінің қуаты 55 кВт-тан жоғары)
6. Катерлер, кемелер, буксирлер, баржалар, яхталар
(двигательдің қуаты мынадай ат күшіне тең): 6,0
160-қа дейін қоса алғанда 18,0
160-тан жоғары 500-қоса 32,0
500-ден жоғары 1000-қоса 55,0
1000-нан жоғары әрбір киловатт
7. Ұшу аппараттары қуатта айлық
есептік
көрсеткіштің 4,0 %

Ескертпе: Налоги с населения Республики Казахстана [65]
Жеңіл автокөліктердің 7 АЕК ставкасы бойынша салық салынатын
двигателінің көлемі 1500-ден жоғары – 2000 текше см-ді қоса, 12 АЕК
ставкасы бойынша салық салынатын 2000-нан жоғары – 2500 текше см-ді қоса,
17 АЕК ставкасы бойынша салық салынатын 2500-ден жоғары – 3000 текше см-ді
қоса және 22 АЕК ставкасы бойынша салық салынатын двигателінің көлемі 3000-
нан жоғары – 4000 текше см-ді қоса алған көлемде болған кезде салық сомасы
двигательдің аталған көлемінен асқан әрбір әрбір бірлік үшін 7 теңгеге
ұлғайтылады [17, 100б].
Салық төлеудің белгіленген мерзімі аяқталғанға дейін пайдалану мерзімі
6 жылдан асқан жеңіл автокөлік құралдары бойынша мынадай түзету
коэффициенттері қолданылады:
ТМД елдерінде шығарылған автокөлік құралдары үшін:
6 жылдан – 15 жылға дейін қоса алғанда - 0,3;
15 жылдан жоғары – 25 жылды қоса - 0,2;
25 жылдан жоғары
– 0,1;
двигатель көлемі мынадай басқа автокөлік құралдары үшін:
3000 текше см-ге дейін қоса алғанда - 0,5;
3000-нан жоғары – 4000 текше см-ді қоса - 0,7;
4000-нан жоғары
- 1,0.
Пайдалану мерзімі 20 жылдан асқан ТМД елдері шығаратын жеңіл
автокөліктер мен мотоциклдер бойынша жеке тұлғалар үшін түзету коэффициенті
0.
Мысалы, жеке не заңды тұлғаның меншігінде 1998 жылы шығарылған,
двигатель көлемі 3199 текше см Mercedes BENZ G 320 маркалы автокөлігі бар.
Осы автокөлік құралына көлік салығын есептелік.
Есептеу
Mercedes BENZ G 320 маркалы автокөлігінің дв. көлемінің асуы кестеде
көрсетілген 3000 текше см дв. көлемінен 199 текше см (3199 – 3000) құрайды.
Бюджетке төленуге жататын салық сомасын анықтау үшін көліктің шыққан жылы
мен шығарылған елі ескерілуі керек. Бұл жағдайда аталған автокөлік шетелде
шығарылған көлік құралы екендігі белгілі және пайдалану мерзімі 6 жылдан
асатындықтан, оған 0,7 түзету коэффициенті қолданылады. Сонымен, аталған
көлік құралына 2007 жылға салық сомасы 16 837 теңгені құрайды:

((22 x 1 092 ) + (199 x 7)) = 16 837 теңге
(1),

мұндағы, 22 - салық ставкасы (АЕК-пен);
1 092 - 2007 жылға белгіленген АЕК (теңгемен);
199 - дв. көлемінің кестеде көрсетілген дв. көлемі 3000 текше
см-ден асуы;
7 - әрбір асқан бірлік үшін салық ставкасы, теңгемен;
0,7 - пайдалану мерзімі 6 жылдан асқан шетел машиналарына (ТМД
қоспағанда) түзету коэффициенті.
Белгіленген салық төлеу мерзімі аяқталғанға дейін пайдаланылу мерзімі
7 жылдан асқан ТМД елдерінде шығарылған жүк таситын, арнаулы автокөлік
құралдары бойынша мынадай түзету коэффициенттері қолданылады: 7 жылдан – 14
жылға дейін қоса алғанда - 0,5; 14 жылдан – 20 жылды қоса
- 0,3; 20 жылдан жоғары - 0,1.
Салық кодексімен шетелде шығарылған жүк автокөліктеріне пайдалану
мерзіміне қарай түзету коэффициенттерін қолдану қарастырылмаған.
Пайдалану мерзіміне байланысты ұшу аппараттарының салық ставкаларына
мынадай түзету коэффициенттері қолданылады:
1999 жылғы 1 сәуірден кейін ҚР-ның шегінен тыс жерлерден сатып
алынған ұшу аппараттарына:
пайдаланылу мерзімі 5 жылға дейін қоса алғанда - 1,0;
пайдаланылу мерзімі 5 жылдан жоғары – 15 жылды қоса - 2,0;
пайдаланылу мерзімі 15 жылдан жоғары -
3,0.
1999 жылғы 1 сәуірге дейін сатып алынған, сондай-ақ 1999 жылғы 1
сәуірден кейін алынған және ҚР-нда 1999 жылғы 1 сәуірге дейін пайдалануда
болған ұшу аппараттарына:
пайдаланылу мерзімі 5 жылға дейін қоса алғанда - 1,0;
пайдаланылу мерзімі 5 жылдан жоғары – 15 жылды қоса - 0,5;
пайдаланылу мерзімі 15 жылдан жоғары -
0,3.
Көлік құралының пайдаланылу мерзімі көлік құралдарының паспортында
(әуе кемесін ұшуда пайдалану жөніндегі нұсқамада) көрсетілген көлік құралы
шығарылған жыл негізге алына отырып есептеледі.
Катерлер, кемелер, буксирлер, баржалар, яхталардың пайдаланылу
мерзіміне қарай салық ставкаларына мынадай түзету коэффициенттері
қолданылады:
5 жылға дейін қоса алғанда - 1,0;
5 жылдан жоғары – 10 жылды қоса алғанда - 0,5;
10 жылдан жоғары – 20 жылды қоса алғанда - 0,3;
20 жылдан жоғары – 30 жылды қоса алғанда - 0,2;
30 жылдан жоғары -
0,1.

Заңды және жеке тұлғалардың әртүрлі көлік құралдары бойынша көлік
құралдарына салынатын салықты есептеу және төлеу механизмі.Бұл салық
түрінің ерекшелігіне қарай өзінің белгіленген есептеу мен төлеу тәртібі
бар. Атап айтсақ, салық төлеушілер салық заңдылығына сәйкес салық салу
объектілерін әрбір көлік құралы бойынша салық ставкасын және түзету
коэффициенттерін негізге ала отырып, салық кезеңі үшін салық сомасын дербес
есептейді. Сондай-ақ салықты салық салу объектісінің тіркелген жері бойынша
бюджетке төлеуі қажет [18, 98б].
Көлік құралдарына салынатын салықты есептеу үшін келесі көрсеткіштерді
білу қажет.
Кесте №2
Көлік құралдарына салынатын салықты төлеу мөлшерін анықтаудың көрсеткіштері
№ Көрсеткіштері Қысқаша сипаттама және төлеу тәртібі
1 Жеңіл автокөліктердің Көлік құралының паспортындағы мәлімет
двигатель көлемі (текше см) бойынша анықталады. Салық төлеу үшін
1100-ді қоса және 4000-нан жоғары шек
аралығына сәйкес келуі керек және осыған
байланысты салық ставкасы 4 АЕК-тен 117
АЕК-ке дейін ауытқиды
2 Автокөліктің жүк 1 тоннаға дейінгі қоса және 5 тоннадан
көтергіштігі (тіркемелерді жоғары шектерге қарай есептеледі, осы шек
есептемегенде) тоннамен аралығына 6,0-ден 15,0 АЕК-ке дейінгі
аралықта ауытқитын салық ставкалары
белгіленеді
3 Автобустарда отыратын орын Отыратын орынға қарай 12-ге дейінгіні
саны қоса және 25-нан жоғары отыратын
орындарға, 9,0-ден 20,0 АЕК-ке дейінгі
реттелетін ставкалар бойынша есептеледі
4 Басқа да көлік құралдарының Қуаттың әрбір көрсеткішінен АЕК-тен
двигателінің қуаты (ат процентпен
күшімен не киловатпен)
5 Түзету коэффициенттері Пайдалану мерзімі соңғы пайдалану
мерзімінен белгілі бір жылдар асқан
автокөлік құралдарына қолданылады
6 Пайдалану мерзімі Автокөліктің паспортында көрсетілген
шығарылған жылына қарай есептеледі
7 Салық ставкасы Автокөлік құралының түріне, пайдалану
мерзіміне, шыққан жеріне (ТМД, шетел)
байланысты

Ескертпе: Налоги в Казахстане [31]

Көлік құралы меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе
оралымды басқару құқығында салық кезеңінен аз уақыт болған жағдайда салық
сомасы көлік құралы меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе
оралымды басқару құқығында болған кезең үшін салықтың жылдық сомасын 12-ге
бөліп, оны көлікқұралы меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында
немесе оралымды басқару құқығында іс жүзінде болған айлардың санына көбейту
арқылы есептеледі.
Салық кезеңі ішінде жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар өз
қызметінде пайдаланатын салық салу объектілеріне меншік құқығын, сондай-ақ
заңды тұлғалар салық салу объектілеріне меншік құқығында, шаруашылық
жүргізу құқығында немесе оралымды басқару құқығын берген кезде, салық
сомасы мына тәртіппен есептеледі [19, 23б]:
1) беретін тарап үшін:
салық кезеңінің басында қолда бар көлік құралдары бойынша салық сомасы
салық кезеңінің басынан бастап көлік құралына меншік құқығында, шаруашылық
жүргізу құқығында немесе оралымды басқару құқығын берген айдың бірінші
күніне дейінгі кезең үшін есептеледі;
салық кезеңінің ішінде сатып алынған көлік құралдары бойынша салық
сомасы көлік құралына меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе
оралымды басқару құқығын алған айдың бірінші күнінен бастап көлік құралына
меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды басқару
құқығын берген айдың бірінші күніне дейінгі кезең үшін есептеледі;
2) алушы тарап үшін – салық сомасы көлік құралына меншік құқығында,
шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды басқару құқығын алған
айдың бірінші күнінен бастап, салық кезеңінің соңына дейін немесе
алушы тарап одан кейін аталған көлік құралына меншік құқығында,
шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды басқару құқығын берген
айдың бірінші күніне дейінгі кезеңі есептеледі.
Салық кезеңі ішінде жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар
болып табылмайтын жеке тұлғалар салық салу объектілеріне меншік құқығын
берген кезде салық сомасы мынадай тәртіппен есептеледі:
a. көлік құралына меншік құқығын жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар,
адвокаттар болып табылмайтын жеке тұлғаларға берген кезде жылдық салық
сомасын тараптардың біреуі (келісім бойынша) есептеп, бюджетке енгізеді;
b. көлік құралына меншік құқығын жеке кәсіпкерлерге, жеке нотариустарға,
адвокаттарға, заңды тұлғаларға берген кезде бюджетке төленуге тиісті
салық сомасын есептеу жоғарыда аталған тәртіп бойынша жүргізіледі.
Алу кезінде ҚР-нда есепте тұрмаған көлік құралын сатып алған кезде
салық сомасы көлік құралына меншік құқығы, шаруашылық жүргізу құқығы немесе
оралымды басқару құқығы туындаған айдың 1 күнінен бастап салық кезеңінің
соңына дейінгі кезең үшін есептеледі [19, 24б].
Егер меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды
басқару құқығында 1 шілдеге дейін болған көлік құралдары бойынша бюджетке
салық төлеу салық салу объектілерінің тіркелген жері бойынша, ағымдағы
төлемдерді енгізу арқылы салық кезеңінің 5 шілдесінен кешіктірілмей
жүргізіледі.
Егер көлік құралына меншік құқығын, шаруашылық жүргізу құқығын немесе
оралымды басқару құқығын салық кезеңінің 1 шілдесінен кейін алған жағдайда,
бюджетке салық төлеу көлік құралын мемлекеттік тіркеуге дейін немесе тіркеу
кезінде жүргізіледі.
Салық төлеуші- заңды тұлғалар көлік салығы бойынша ағымдағы төлемдер
есебін ағымдағы салық кезеңінің 5 шілдесінен кешіктірілмейтін мерзімде,
сондай-ақ көлік салығы бойынша декларацияны есепті жылдан кейінгі жылдың 31
наурызынан кешіктірілмей, салық салу объектілерінің тіркелген жері
бойыншасалық органына табыс етеді.
Көлік құралдарына салынатын салық – мемлекет пен көлік құралдары
арасындағы экономикалық қатынасты реттейтін салық. Көлік құралдарын иелері
көлік құралдарын иемдену барысында республиканың автокөлік жолдарын
пайдаланады. Ал осы автокөлік жолдарын қаржыландыру мемлекеттік бюджеттен
жүзеге асырылады. Сондықтан да көлік салығының экономикалық мәні зор.
Көлік құралдарына салынатын салық тікелей нақты салық болып табылады.
Меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар және меншік,
шаруашылық жүргізу не оралымды басқару құқығында салық салу объектілері бар
заңды тұлғалар, олардың құрылымдық бөлімшелері көлік құралдарына салынатын
салықтың төлеушілері болып табылады.
ҚР-нда мемлекеттік тіркеуге жататын және есепте тұрған көлік
құралдары, тіркемелерді қоспағанда, салық салу объектілері болып табылады.
Мына көлік құралдары көлік салығының салық салу объектілері болып
табылмайды:
a. жүк көтергіштігі 40 тонна және одан асатын карьерлік автосамосвалдар;
b. мамандандырылған медициналық көлік құралдары.
Салық төлеушілер салық заңдылығына сәйкес салық салу объектілерін
әрбір көлік құралы бойынша салық ставкасын және түзету коэффициенттерін
негізге ала отырып, салық кезеңі үшін салық сомасын дербес есептейді.
Сондай-ақ салықты салық салу объектісінің тіркелген жері бойынша бюджетке
төлеуі қажет [19, 19б].
Егер меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды
басқару құқығында 1 шілдеге дейін болған көлік құралдары бойынша бюджетке
салық төлеу салық салу объектілерінің тіркелген жері бойынша, ағымдағы
төлемдерді енгізу арқылы салық кезеңінің 5 шілдесінен кешіктірілмей
жүргізіледі.
Егер көлік құралына меншік құқығын, шаруашылық жүргізу құқығын немесе
оралымды басқару құқығын салық кезеңінің 1 шілдесінен кейін алған жағдайда,
бюджетке салық төлеу көлік құралын мемлекеттік тіркеуге дейін немесе тіркеу
кезінде жүргізіледі.
Салық төлеуші- заңды тұлғалар көлік салығы бойынша ағымдағы төлемдер
есебін ағымдағы салық кезеңінің 5 шілдесінен кешіктірілмейтін мерзімде,
сондай-ақ көлік салығы бойынша декларацияны есепті жылдан кейінгі жылдың 31
наурызынан кешіктірілмей, салық салу объектілерінің тіркелген жері
бойыншасалық органына табыс етеді.

1.3 Мүлікке салық салудың экономикалық мазмұны

Мүлік салығы меншікке салынатын салықтар қатарына жатады. Меншікке
салынатын салықтар нарықтық экономика жағдайында мемлекет иелігінен алу
үшін және жекешелендіру процесінің дамуына қарай меншік қатынастарындағы
нақтылы өзгерістермен байланысты едәуір орын алады. Меншікке салынатын
салықтар негізінен жергілікті бюджеттерге есептеледі.
Салықтардың мөлшерлемелері меншіктің табыстылығы бойынша емес, сыртқы
нышандар – меншіктің мөлшері бойынша белгіленетіндіктен фискалдық мақсаттан
басқа салықтардың меншікті пайдалаудың тиімділігін көтермелеу мақсаты бар.
Меншікке салынатын салықтар қоғам алдындағы салықтық жауапкершілікті
біркелкі етіп бөлуге мүмкіндік береді.
Мұның әсіресе жер салығына, мүлікке салынатын салыққа қатысы бар.
Мүлікке салынатын салық тікелей нақты салыққа жатады, оның мөлшері мүліктің
табыстылығына емес, төлеушілер мүлкінің құнына байланысты болады. Салық
мүлік иелеріне оны тиімді иеленуге түрткі болады.
Кейбір елдерде мүлікке салық салу базасын анықтау оны мынадай
санаттарға бөлумен байланысты:
a. жылжымайтын (жер және онымен тікелей байланысты құрылыстар);
b. дербес жылжымалы (жылжымайтын мүліктен басқа, меншіктің барлық түрлері).
Мүліктің бұл түрі өз кезегінде материалдық және материалдық емес
(мүлік құны туралы ақпараттарды құрайтын шоттар, сертификаттар) болып
бөлінеді. Жалпы мүлік салығы жергілікті бюджетке түсетін маңызды кіріс көзі
болып табылады.
Сондықтан жергілікті салық органдары жоғарыда аталған салық
принциптеріне сүйеніп, мүлікке тән белгілер мен құнына байланысты салық
салу базасы мен салық ставкасын объективті анықтайды [20, 46б].
Салық төлеуге байланысты салық төлеушілердің негізгі міндеті болып
салық салу базасын оңтайлы айқындау мен мүлікті дұрыс өлшеу табылады.

Кесте №4
Мүлік салығын жіктеу
№ Жіктеу белгілері Қысқаша сипаттама
1 2 3
1 Салық - жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық;
объектілері - заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлкіне
бойынша салынатын салық;
2 Қолданылу -0 жалпы–салық төлеушінің меншігіндегі мүліктің
сипатына қарай барлық түрлеріне қатысты қолданылады;
-1 селективтік-мүлік түрлерінің әрбір түрі үшін
салық режимін саралауға не салық салу базасынан
кейбір меншік түрлерін шығарып тастауға
негізделген.
3 Бағалау түрлеріне- негізінде жылжымайтын мүліктен алынуымүмкін
қарай күтілетін (ожидаемый) ренталық табыс жататын
жататын әдіс;
- мүлікті сатудың болжамды бағасына негізделген
әдіс (күрделі не нарықтық);
- салық салу базасы ретінде құрылыс салынғандарын
қоса, жер учаскелері алаңы алынатын
баламалы(альтернативный) әдіс.

Ескертпе: Налоговое право Республики Казахстан [113]

Мүлікке салынатын салықты есептеу мен төлеу тәртібі. Заңды тұлғалар
мен жеке кәсіпкерлердің мүлкіне салықты есептеу мен төлеудің жалпы тәртібі
төмендегіше.

Кесте №5А
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлік салығын төлеу тәртібі мен
ережелері
№ Көрсеткіштер Қысқаша сипаттама
1 Төлеушілері Қазақстан Республикасының аумағында меншік,
шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару
құқығында салық объектісі бар заңды тұлғалар
мен меншік құқығында салық салу объектісі бар
жеке кәсіпкерлер. ҚР резиденті емес заңды
тұлғалар ҚР аумағында орналасқан салық салу
объектілері бойынша;
2 Мүлік салығы -2 ҚР Үкіметі белгілейтін қажеттілік
төлеушілері қатарына нормативтері шегінде салық салу объектілері
жатпайтындар бойынша бірыңғай жер салығын төлеушілер;
-3 салық салу Салық кодексінің 283-бабында
белгіленген салық режимінің екінші үлгісі
бойынша жүзеге асырылатын жер қойнауын
пайдаланушылар;
-4 мемлекеттік мекемелер;
-5 уәкілетті органның қылмыстық жазаларды
атқару саласындағы түзеу мекемелерінің
мемлекеттік кәсіпорындары;
-6 діни бірлестіктер.
3 Салық объектісі Негізгі құралдар (соның ішінде тұрғын үй
қорының құрамында тұрған объектілер) мен
материалдық емес активтер
4 Заңды тұлғалар мен Бухгалтерлік есептің деректері бойынша
жеке кәсіпкерлер үшінанықталатын салық салу объектілерінің орташа
салық базасы жылдық қалдық құны. Салық салу объектілерінің
орташа жылдық қалдық құны ағымдағы салық
кезеңінің әр айының бірінші күні мен есепті
кезеңнен кейінгі кезең айының бірінші
күніндегі салық салу объектілерінің қалдық
құнын қосу кезінде алынған соманың он үштен
бірі ретінде алынады.

Ескертпе: Налоговое право Республики Казахстан [113]

Салық төлеушілер салықты есептеуді салық базасына тиісті салық
ставкаларын қолдану арқылы дербес жүргізеді. Ортақ үлестік меншіктегі салық
салу объектілері бойынша мүлік салығы әрбір салық төлеушінің мүлік
құнындағы оның үлесіне барабар есептеледі [22, 43б].
Салық төлеушілер салық кезеңі ішінде мүліксалығы бойынша ағымдағы
төлемдерді тқлеуге міндетті, олар салық кезеңінің басында бухгалтерлік есеп
деректері бойынша белгеленген салық салу объектілерінің қалдық құнына
тиісті салық ставкасын қолдану арқылы анықталады. Бюджетке салық төлеу
салық салу объектілерінің орналасқан жері бойынша жүргізіледі.

Кесте №5Ә
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлік салығын төлеу тәртібі мен
ережелері
5 Салық ставкалары 1. Заңды тұлғалар үшін салық салу
объектілерінің орташа жылдық құнына 0,5% ;
2. Жеке кәсіпкерлер үшін салық салу
объектісінің орташа жылдық құнына 0,5%;
3. Коммерциялық емес ұйымдар, әлеуметтік
салада қызметін жүзеге асыратын ұйымдар,
негізгі қызмет түрі кітапханалық қызмет
көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып
табылатын ұйымдар, ғылыми кадрларды
мемлекеттік аттестаттау саласындағы
функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік
кәсіпорындар, мемлекеттік суқоймаларының, су
тораптарының және табиғат қорғау мақсатындағы
басқа да су шаруашылығы құрылыстарының
объектілері бойынша заңды тұлғалар, шаруа
қожалықтары мен ауыл шаруашылығы тауарларын
өндіруші-заңды тұлғалардың жерлерін суаруға
пайдаланылатын су мелиорациялық құрылыстары
бойынша салық салу объектілерінің орташа
жылдық құнына 0,1%. Бұл заңды тұлғалар
пайдалануға не жалға берілген салық салу
объектілері бойынша 1%;
Жеңілдетілген декларация негізінде арнаулы
салық режимін қолданушы заңды тұлғалар салық
салу объектілерінің орташа жылдық құнының
0,5%;
6 Салық төлеу мерзімі Салық кезеңіндегі 20 ақпанынан, 20 мамырынан,
20 тамызынан және 20 қарашасынан кешіктірмей
тең үлестермен енгізеді.

Ескертпе: Налоговое право Республики Казахстан [119]

Салық кезеңі ішінде сатып алынған салық салу объектілері бойынша мүлік
салығының ағымдағы төлемдері салық салу объектісін сатып алу кезіндегі
салық базасына салық ставкасын қолдану арқылы анықталады.
Ағымдағы төлемдер сомасы тең үлестермен белгеленен мерзімде төленеді,
бұ, бұл ретте салық салу объектілерін сатып аалған күннен кейінгі кезекті
мерзім ағымдағы төлемдерді төлеудің бірінші мерзімі болып табылады.
Салық кезеңі ішінде шығып қалған салық салу объектілері бойынша
ағымдағы төлемдер шығып қалған салық салу объектілерінің шығып қалған
кездегі салық базасына салық ставкасын қолдану арқылы анықталатын салық
сомасына азайтылады. Азайтылуға тиіс салық сомасы салық төлеудің қалған
мерзімдеріне тең үлестермен бөлінеді.
Мүлік салығы бойынша ағымдағы төлемдер сомаларының есебі есепті салық
кезеңінің 15 ақпанынан кешіктірілмей табыс етіледі [23, 65б].
Мүлік салығы бойынша декларация есепті жылдан кейінгі жылдың 31
наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі.
Жеке тұлғалардың мүлік салығы. Меншік құқығында салық салу объектілері
бар жеке тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер болып табылады.
Жеке тұлғалардың мүлік салығын төлеушілер қатарына мыналар жатпайды:
1. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер мерзімді қызметтен өту кезеңінде;
2. Меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан тиісті
қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген 1000
айлық есептік көрсеткіш шегінде - Кеңес Одағының Батырлары, Социалистік
Еңбек Ері, Халық қаһарманы атағын алған, үш дәрежелі Даңқ орденімен
және Отан орденімен наградталған адамдар, Ардақты ана атағын алған,
Алтын алқа алқасымен наградталған көп балалы аналар, жеке тұратын
зейнеткерлер.
3. Меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан тиісті
қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңмүлік салығынан да
белгіленген 1500 айлық есептік көрсеткіш шегінде - Ұлы Отан соғысына
қатысушылар мен оларға теңестірілген адамдар, I және II топтағы
мүгедектер.
Осы аталған тұлғалар пайдалануға не жалға берілген салық салу
объектілері бойынша салықты жоғарыда аталған тәртіппен есептеп, төлейді.
Басқаша айтқанда, бұл аталған салық төлеушілер санатына жеңілдетілген құқық
берілген, яғни өзі таңдаған бір объектіге мүлік салығынан жеңілдік
беріледі.
Жеке тұлғаларға меншік құқығымен тиесілі және кәсіпкерлік қызметте
пайдаланылмайтын мынадай объектілер [22, 37б]:
4. ҚР аумағындағы тұрғын үй-жайлар, саяжай құрылыстары, гараждар және өзге
де құрылыстар, ғимараттар, үй-жайлар;
5. ҚР аумағындағы аяқталмаған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.