Жалпы қауіпсіздік концепциясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК МӘСЕЛЕСІНІҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Ұлттық қауіпсіздік концепциясы жаһандану жағдайында
Ұлттық қауіпсіздік жүйесінің жаңа өлшемдегі мәні

ТӘУЕЛСІЗ МЕМЛЕКЕТТЕР ОДАҒЫ ҚАТЫСУШЫЛАРЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІГІНІҢ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ

2. 1. ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің ұлттық және ұжымдық қауіпсіздігінің өзара байланыссы: норимативті база және институттар

2. 2 ТМД мемлекеттерінің ұлттық қауіпсіздік жүйесініің қауіптері

ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі посткеңестік кеңістіктегі жаңа мемлекеттердегі ұлттық қауіпсіздік мәселесі теоретикалық және тәжірібиелік себептермен айқындалған. Теоретикалық жағынан, біріншіден, ХХғ биполярлы әлем жағдайындағы жасалған концепциялардың халықаралық қатынастардың жаңа субъектілерінің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің тәсілдерінің жасағанда сәйкестігін тексеру қажет. Екіншіден, «ұлттық қауіпсіздік» классикалық түсінігінің сувернизация процесі әлі аяқталмаған, яғни ішкі және сыртқы істерде тәуелсіз болуы, толықтай өзін-өзі басқару аяқталмаған жағдайына байланысты қолданылады ма деген сұраққа жауап беру қажет. Үшіншіден, жаңа тәуелсіз мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігі халықаралық қауіпсіздік арасындағы арақатанынасын тексеру қажет.

Аз уақыт ішінде (1991ж бастап) посткеңесік кеңістіктегі қалыптасқан жаңа тәуелсіз мемлекеттердің олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жаңа тәсілдері қалыптасты, олар нормативті-құқықтық құжаттарда бекітілген. Олардың айырмашылығы, жекелей алғанда, әрбір мемлекет үшін жаһандық, аймақтық және ішкі қауіптердің маңыздылығын бағалау, аймақтық интеграцияға қарым-қатынасы, шетелдік мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысуының мүмкіндік дәрежесін қарастыру жатады.

Осы тәсілдер жалпылауды және салыстыруды қажет етеді, ол өз кезегінде таңдалған тақырыптың өзектілігін көрсетеді.

Тәжірібиелік жағынан алып қарағанда, жаңа посткеңестік кеңістіктегі мемлекеттердің халықаралық терроризм және экстермизмге қарсы күресетін мемлекетаралық бірлестіктерде қатысу түрлерін зерттеу маңызды. Әсіресе атап өтеетін жайт, ол Орта Азиялық мемлекеттер үшін маңызды, олар өзінің территориясында шетелдік әскери базалар және көлік-әскери құралдарының орналасуына байланысты әр түрлі көзқарас білдіреді.

Маңызды өзекті зерттеудің тәжірібиелік аспектісі ретінде Орта Азиялық мемлекеттердің ТМД, ҰҚШҰ, ШЫҰ секілді ұйымдар шеңберінде дамуын қарастырады. Орта азиялық аймақтардың мемлекетаралық қайшылықтарының маңызды кешенді мәселелері қарастыруға жатады. Осы үшін ұлттық қауіпсіздіктің әрбір жеке ортаазиялық мемлекет үшін жағдайын бағалай алу қажет және осы саладағы мәселелерді шешу қажет.

Жоғарыда аталған барлық мәселелерді ұлттық, аймақтық және халықаралық қауіпсіздікті күшейту үшін және оларды жетілдіру үшін тәжірібиелік қолданыстар аталып өтіледі.

Зерттеу тақырыбының Саясаттанулық әдебиетте ұлттық қауіпсіздікті зерттеу бойынша үлкен дәстүрге ие, олардың құрылымдық сипаттама, түрлері және қамтамасыз ету амалдары қарастырылған [1] .

Саясаттанулық зерттеудің жеке кешенін қауіпсіздіктің әр түрлі концепциялары құрайды. Олар рөлді әр түрлі түсінеді және субъектілердің «удельный вес» әр түрлі бағалайды, объектілер және қауіптер, сонымен қатар, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің амалдары. Ұлттық қауіпсіздіктің классикалық (реалистік) концепциясы қауіпсіздіктің негізгі субъектісі ретінде мемлекетті мойындайды, осыған сәйкес өткен ғасырдың ортасына дейін «ұлттық қауіпсіздік» түсінігі ғалымдар және саясаткерлермен мемлекет мүддесі үшін күштік қорғау қажеттілігі деп түсіндірілген, ол болса күштік құрылымдардың қызметімен қамтамасыз етіледі.

1980ж. соңынан ұлттық қауіпсіздіктің жаңа парадигмасы қалыптаса бастады, ол тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің қауіпсіздігінің басымдық тәртібінде қарастырады. 90ж саясаттанушылар қауіпсіздіктің әскери емес түрінің ұлттық қауіпсіздіктің тұрақты дамуымен байланыстырылады, кооперативті қауіпсіздік, адамзаттық қауіпсіздік, демократиялық әлем теориясы, жалпы қауіпсіздік концепциясы және интегративті қауіпсіздік концепциясы қалыптасты, олар қауіптің мазмұны, қауіпті алдын-алу тәсілдері, қауіпсіздікке жету құралдары бойынша айырмашылықтары болды.

Отандық саясаттану үшін ұлттық қауіпсіздік мәселесі КСРО-ның құлауымен және жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құрылуымен жаңа өлшемге ие болды. Шынайы посткеңестік кеңестіктегі ішкі саяси және сыртқы саяси процестердің динамизмі жаңа ұлттық қауіпсіздіктің теорияларын зерттеуді қажет етті. П. А. Цыганков, А. Д. Богатуров, Н. А. Косолапов, М. А. Хрусталев, М. М. Лебедева, А. В. Торкунов, Э. Баталов, Л. В. Возжеников, С. В. Кортунов, Д. И. Макаренко және т. б. фундаменталды зерттеулерінде көрініс тапты.

Соңғы онжылдықта аймақтық және ресейлік зерттеушілердің орта азиялық мемлекеттердің қауіпсіздік аспектілеріне байланысты зерттеулер пайда болды, олар ішкі саяси процестердің қалыптасуы және Орта Азиялық мемлекеттердің сыртқы саяси бағыттарының қалыптасуын және олардың жаһандану жағдайында қызмет етуін қарастырады.

Жаңа теоретикалық жұмыстардан басқа көптеген нормативті және бағдарламалық құжаттар пайда болды, олар ұлттық қауіпсіздік саласын реттеуге арналған, оны басқарудың принциптерін анықтайды және бір уақытта оның концептуалды негізделуінің маңызды кезеңдері болып табылады [12] .

Осылайша, жаңа тәуелсіз мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігі аса басым мәселелердің бірі болып табылады, онда жаңа теоретикалық және тәжірібиелік аспектілерді зерттеу болып анықталынады.

Зерттеу объектісі ретінде жаңа тәуелсіз мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігі тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделерінің қорғалу жағдайын атаймыз, зерттеу пәні- ортаазиялық мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мәселелері және механимздерін атауға болады.

Зерттеу мақсаты ретінде ұлттық қауіпсізідіктің әр түрлі концепцияларын талдау, посткеңестік кеңістіктегі жаңа мемлекеттердің, ең алдымен Орта Азиялық аймақтағы саяси тәсілдердің спецификасын анықтауды қамтамасыз ету.

Осы мақсатқа жету үшін ең алдымен келесідей зерттеу міндеттері қойылды:

«ұлттық қауіпсіздік» категориясының құрылымын қарастырып және операционалды анықтама беру;
ұлттық қауіпсіздіктің қазіргі теоретикалық және саяси категорияларын талдау;
нормативті-институционалды қамтамасыз ету саласында ТМД-ға қатысушы-мемлекеттерінің ұлттық және ұжымдық қауіпсіздігінің арасында өзара байланысты көрсету;
ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде орта азиялық мемлекеттердің тәсілдерінің спецификасын көрсету;
Орта Азия мемлекеттерінің ұлттық қауіпсіздігінің аймақтық қауіптерін сипаттау;
Мемлекетаралық интеграция институттарының трансформациясын ортаазиялық мемлекетердің ұлттық қауіпсіздігіне қауіп қарсы іс-әрекет етуіне қарама-қарсылыған қарастыру;

Курстық жұмыстың жұмыстың ғылыми жаңалығы келесіден тұрады:

-қазіргі жағдайларда «ұлттық қауіпсіздік» түсінігі қауіпсізідіктің жаңа түрлері, объектілері, субъектілерінің енуінен үнемі кеңейуде;
- ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қазіргі теоретикалық және саяси концепциялары әр түрлі қауіптердің сипаты ретінде және оны алдын алуыдң әр түрлі тәсілдері екендігі дәлелденді;

-ТМД қатысушы-мемлекеттерінің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жалпы құрылымдық сипаттамалары ерекшеленді;

- Орта Азиялық мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздік страгеияларының концепциялары салыстырмалы талдау негізінде қарастырылды;

- орта азиялық мемлекеттердің қауіптерінің негізгі ретінде аймақтық қауіптер екендігі анықталған, олар жаһандық негативті факторлар есебінен іс-әрекеті күшейеді, ішкі қауіптер қиындататуы және оған қарама-қарсы күрес болуы жағдайды қиындатады;

- ретроспективті анализ барысында мемлекетаралық интеграция инстиуттарының перспесктивалары анықталған және олардың орта азиялық мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде қатысуы көрсетілген;

Зерттеудің теоретикалық және методологиялық негіздері. Дипломдық жұмыс жалпы ғылыми әдістерді қолдану арқылы атқарылған, сонымен қатар саясаттанулық, құқықтық, тарихи, жүйелік-құрылымдық және құрылымдық-функционалды анализ бойынша талданған. Себебі зерттеудің қызығушылығы Орта Азиялық аймақ мемлекеттерінің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған негізгі зерттеу әдістері ретінде баяндау және әр түрлі эксперттік әдістер (эксперттік баяндамалар, аналитикалық справки), салыстырмалы әдіс (компаративистік) және статистикалық талдау әдістерін атаған.

Зерттеудің эмпирикалық базасы. Зерттеуді жүргізу барысында құжаттар және материалдар алынған, оларды келесідей топтарға бөлуге болады:

Шетелдік мемлекеттердің нормативті құжаттары және халықаралық ұйымдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселері бойынша;
ТМД нормативті құжаттары;
Орта Азиядағы жаңа тәулесіз мемлекеттердің концепциялары, стратегиялары, ұлттық қауіпсіздік туралы заңдары;
Эксперттік талдаулар және адам дамуы туралы баяндамалар;
Орта Азиялық саясаттанушылар және саясаткерлердің мақалалары және сөйлеген сөздері;
Орта Азиялық мемлекеттердің әлеуметтік-экномикалық жағдайы туралы статиститкалық ақпарат;
Батыстық және посткеңестік БАҚ туралы құжаттар;

Зерттеудің нәтижесі ретінде, оның қортындылары және ұсыныстары мемлекеттік құрылымдар мен азаматтық қоғам инстиуттарымен ұлттық қауіпсіздік саласында ресми құжаттарды дайындауда қолданыла алады, сонымен қатар орта азиялық мемлекеттердің сыртқы саяси стратегиясын анықтауда және халықарвлық әріптестік түрлерін таңдауда қолданылады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК МӘСЕЛЕСІНІҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Ұлттық қауіпсіздік концепциясы жаһандану жағдайында

Ұлттық және жаһандық қауіпсіздіктің өзара тәуелділігі, ядролық соғыстың пайда болу қауіпі ретінде пайда болудың салдары болып табылады: ол өзара кепілді жою мәселесімен байланысты; «қырғм-қабақ соғыс» және социалистік блоктың құлауы кезеңіндегі өзгерген шарттары бойынша; ішкі және сыртқы қауіптер, мемлекеттік және қоғамдық мүдделер арасындағы шекаралардың бұзылуы; өзара тәуелділіктің өсуі әскери күшті қолданудың шектеуге басымдық беру ұлттық қауіпсіздіктің жаңа концепцияларының пайда болуына әкелді. ХХ ғасырдың соңында келесідей мәселелер қалыптасты: кооперативті қауіпсіздік; адамзаттық қауіпсіздік мәселесі; демоктртиялық әлем теориясы; жалпы қауіпсіздік мәселесі; интегративті қауіпсіздік мәселесі, ол келесідей параметрлер бойынша айырмашылғы болды, қауіптің мазмұны, қауіпті алдын-алу, қауіпсіздікке жету құралдары». Осыны түсіну үшін, аталғандардың ішінен қайсысы жаңа тәуелсізі мемлекеттердің ұлттық мүдделерінің мамзұндық мүдделеріне қайсысы сәйкес келетіндігі жайлы қарастыру басым болып табылады.

Кооперативті қауіпсіздік концепциясы. Осы концепция екі негізгі бағытқа бөлінеді, оларды «гроциандық» және «кантиандық» деп атайды. [44] Оларды біріктіретін мәселе, ішкі қарулы қақтығыстар тек қана сол мемлекетте орын алған жағдайда ғана емес сонымен қатар көршілес мемлекетке де және жалпы әлемдік қауымдастыққа да әсерін тигізеді, олар өз кезегінде кооперативі қауіпсіздік жүйесі барысында және оның айналасында қажетті ішшарларды қабылдауы қажет.

Сәйкесінше гроциандық бағыт осы ішшара ретінде халықаралық институттардың құрылу және қызметін басты өлшем ретінде сипаттайды, ең алдымен ол БҰҰ, және халықаралық құқықтық нормаларды қабылдау, олардың орындамау кейбір мемлекетке белгілі бір шектеулер яғни санкциялар алып келеді.

Кантиандық бағыттың гроциандықтан айырмашылығы, оның қолдаушылары БҰҰ қызметінін эффективті емес екендігін ескертеді және қауіпсіздіктің өзгеру мерзімінде халықаралық-құқықтық нормалары шеңберінде емес, гуманитарлық құндылықтар және идеалдарды қорғау мақсатында әрекет етуі қажет. Эксперттердің есептеуінше, осы бағыттар арасында айырмашылық аса алшақ емес, оларды екі тәуелсізі концепциялар ретінде қарастыруға болады деп атайды. [45]

Кооперативті қауіпсіздіктің қамтамасыз етудің гроциандық концепциясы 1980ж соңында АҚШ-тың Бруклин университетінің ғалымдарымен жасалған. Оның негізін қалаушыларға сәйкес «кооперативті қауіпсіздік- ол агрессияны қарама-қарсы қауіптерді құру арқылы және ол кімнен шығатын қауіп ретінде екендігін көрстеу мақсастында шығады»[46] . Осы мәселені нақтылай кететін болсақ, авторлардың атауынша, « ұйымдасқан әскери дайындықты қысқарту бойынша, кооперативті қауіпсіздік өз қызметі бойынша тікелей субмемлекеттік зорлыққа негізделген және әлемдегі хроникалық қауіптің және кедейшіліктің негізгі көзі болы табылады. Бірақ та кооперативі қауіпсіздік халықаралық қауіпсіздікке негіз береді- ол шынайы тұрғыда қажет негіз яғни азамттық зорлықты болдырмау»[47] .

Гроциандық моделдің жақтаушыларына сәйкес кооператитві қауіпсіздіктің элементтерінің негізгі мазмұнын келтірсек:

- кооператитві қауіпсіздікке жетуге бағытталған шаралар күшке қаарғанда келісім негіздеріне сүйену қажет, ал қооператитві қауіпсіздік жүйесінің өзі халықпен легитимді ретінде қабылдану керек;

- кооперативті қауіпсіздік жүйесі басқа мемлекеттердің қосылуына ашық болуы қажет, егер де ол басқа кооператитвті қауіпсіздік принциптеріне сәйкес келетін болса;

- кооперативті қауіпсізідіктің мақсаты барлық қаруды жою емес, барлық зорлық түрлерінің алдын-алу және барлық саяси құндылықтарды үйлесімділікте сақтауде емес, маңызды, ұйымдасқан агрессияға құралдар жиналуының алдын-алу, осылайша халықаралық қауымдастыққа азаматтық зорлықтың ұйымдасуына жауап қайтару;

-кооператитвті қауіпсіздік мәселесі өз ішіне мынандай маңызды принципиалды компоненттерді қосады, ол денуклеаризмация, қарапайым қарулы күштердің қорғаныс конфигурациясы, агрессияға келісілген халықаралық жауаптың болуы, әскери инвестицияның төмендеуі және барлық іс-шаралардың ашықтығы.

Жақын пікірлер қатарын австралиялық зерттеуші Д. Дьюитт көрсетеді. Оның инициативаларына сәйкес, 1990ж қыркүйегінде БҰҰ Бас Ассамблеясының жиналасында Канада өкілі Дж. Кларк, ДюДьюитт осы мәселелерді көтерген, ол кооперативті қауіпсіздік жүйесі үшін ең бастысы ретінде үш элементтің болуын атайды: біріншіден, агрессоорды қорқытуға деген бағыт емес керісінше, агрессияны алдын-алудың мықты кепілдерінің болуы; екіншіден, одақтардың саясатындағы баламалық немесе ең болмағанда, солармен бір ретте болу және үшіншіден әскери ғана емес әскери емес қауіптің болуы.

Аса маңызды түрде атап өту қажет, Д. Дьюиттің пікірлері бойынша кооперативті қауіпсіздік тек қана мемлекеттік қана емес сонымен қатар мемлекеттік емес трансұлттық акторларды да қарастыру қажет. Арнайы формальді институттар немесе механимзмдері қажет етпей, егер де қатысушылары қаласа ол оның құрылуы мүмкіндігін жоққа шығармайды. Негіздегенде, қооператитві қауіпсіздік жүйесінің қалыптасуы оған қатысушы мемлекеттер «міндетті түрде өзінің ішкі жағдайының жақсаруына көңіл аударуы міндет», - деп аталады[49] .

Кооператитві моделдің гроциандық қауіпсіздік концепциясының қолдаушыларына сәйкес, ұсынылатын шаралар жиынтығы халықаралық қауіпсіздіктің жекелей өзінің жүйесі ретінде анықтала алады, ол үшін қазіргі әрекет етіп отырған жүйені жетілдіру қажет, бірақ та қазіргі жағдайыда кезекті блоктарға бөлінуге алып келуі мүмкін.

Біздің көзқарасымызша, гроциандық концепцияның әлсіздігі, ұлттық мемлекеттердің ішкі қақтығыстарын алдын-алу жөніндегі БҰҰ санкцияланбаған араласуы туралы конструктивті ұсыныстарының болмауында, алайда атап өту қажет, келесідей жағдайлар болуы мүмкін, мемлекеттің суверинитет геноцид қауіпі алдында екінші орынға шығады, гуманитарлық апат, әлемдегі жалпы жағдайдың тұрақсыздығы немесе агрессорды айыптауды осындай жағдай деп атауға болады. Сәйкесінше, осындай жағдайды шешу үшін сенімді халықаралық-құқықтық механизм аса қажет.

Кооперативті қауіпсіздіктің кантиандық концепциясының негізгі ережелері Р. Коэнмен калыптастырлыған, [50] кооперативті қауіпсіздік ретінде ұжымдық қауіпсіздіктің және ұжымдық қорғаныстың және жаңа тәсілдің синтезі негізінде жслған деп түсіндіреді, ол жаңа ұрпақ мерзіміндегі конфликтілерді шешудегі ынтымақтастықпен тығыз байланысты.

Ұжымдық қауіпсіздік қақтығстың бастадғанынан кейін агрессоррды тоқтатуға бағытталған, ұжымлдық қорғаныс « өзінің мақсатында өзінің мүшелерін сыртқы агрессиядан қорғау өзініңі ұжымдық құрылымына назар аударуға бағытталған». Кооперативті қауіпсіздік осы барлық элементтерді біріктіре отырып, тағы біреуін қосады, ол белсенді көмек және тұрақтылықты «кооператитві қауіпсіздікке жақын кеңестік» аймақтарында тұрақтылықты дамыту, ол өзінің ұйымына немесе оның мүшелеріне кері әсерін тигізуі мүмкін, - кооператитві қауіпсіздікке қатысушы-мемлекеттердің «гуманиарлық араласуына» яғни осы жүйенің пределами күшті болдырмау. Одан басқа, кооперативті қауіпсіздік агрессияға қарыс превентивті шараларды қарастырады. Қауіпсіздікке жетудің басты жетістігі ретінде кантиандық моделді қолдаушылар НАТО деп есептейді.

Осылаша, кооперативі қауіпсіздіктің кантиандық моделі өз алдына белгілі аралықтағы мемлекеттер үшін қауіпсіздік жүйесін көрсетеді, олар жалпы идеологияға біріккен, өзінің жалпы мүдделері үшін осы жүйеге мүше емес емес мемлекеттерге қарсы күш қолданбаудан бас тартпау керек. Кооператитві қауіпсіздіктің кантиандық концепциясы аса радикалды және халықаралық-құқықтық жүйеде аса үлкен оппозицияда әрекет етеді.

Адамзаттық қауіпсіздік концепциясы. Адамзаттық қауіпсіздік концепциясы 90 жылдардың екінші жартысында ойлап табылған. Ол өзінің мәні бойынша коопераивті қауіпсіздіктің кантиандық моделіне өте жақын. Осы концепцияның негізін қалаушылардың бірі, Канаданың сыртқы істер министрі Л. Эскуроти [51], болып табылады, индивидтердің қауіпсіздігі қазіргі таңда төмендеу тенденциясына ие, әсіресе ішкі қақтығыстардың өсу мәселесіне тікелей байланысты. Жаңа азаматтық қақтығыстар және адам құқықтарының жаппай бұзылуы, терроризм және нашақорлықтың таралуы, сонымен қатар қоршаған ортаны деградациялаудың болуы қауіпсіздік саласында сапалы түрдегі жаңа стратегиялық тұжырымдамаларды қажет етеді.

1 . 2. Ұлттық қауіпсіздік жүйесінің жаңа өлшемдегі мәні

Адамзаттық қауіпсіздік саласының басты идеясы ретінде индивидтердің қауіпсіздігі мемлекеттің қауіпсіздігі идеясынан келіп шығады деген гипотезаға қарсылық білдіру. Л. Эскуроути концепцияның алты компонеттерін бөліп көрсетеді:

Жағдай дәлелдеген кезде адамзаттық қауіпсіздікті қорғауға араласу қажет. Осындай араласу өз ішіне күштік амалдарды қолдануды кіргізеді, оның құрамына санкциялар және әскери араласу, НАТО және Косово операцияларында мәселелері бойынша орын алды;
Стратегияның адамзаттық издержки өлшеу қажет, мақсаты болып мемлекет қауіпсіздігінің және халықаралық қауіпсіздігіне жету мақсаттарын көрсетеді;
Қауіпсіздік саясаты адам құқықтарын қорғау, демократия және дамуды стратегиялық қолдауға тығыз интеграцияланған болуы қажет;
Мәселенің трансұлттық табиғатына сәйкес, тұлғаның қауіпсіздігне қауіп төндіре отырып осы саладағы иницативалар барлық акторларға бағытталуы қажет, көпжақты ұйымдар және азаматтық қоғамм топтары;
Адамзаттық қауіпсіздік жүйесі эффективті болуы үшін барлық қарастырылған салалар бойынша жоғарғы деңгейдегі координация деңгейін қамтамасыз ету қажет;
Адамзаттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде маңызды орын үкіметтік емес ұйымдарға берілуі тиіс, олар индивидтердің құқықтарын қорғау ісінде белсенділік танытады және концепцияна орындауда маңызды рөл атқарады[52] .

Осы концепцияны бағалай отырып, оның ерекше қасиеті ретінде индивид және мемлекет қауіпінің қарама-қайшы болуы деп атай аламыз, әділеттілік үшін атап өту қажет адамзаттық қауіпсіздік идеясы және индивидтерді қолдау мақсатары арасында ешқандай сенімсіздік жоқ. Автор өі осы тезисті жоққа шығарады, ол зорлық феномені мемлекет беделінің эрозиясымен тіклей байланысты[54] . Екінші сұраққа келетін болсақ, ол кооператитві қауіпсіздік мәселесіндегідей құқықтық мәртебе және ішкі қақтығыстарға араласудың әскери салдарларына байланысты.

Демократиялық әлем теориясы. Осы теория халықаралық қауіпсіздіктің демократияның белгілі моделіне нақтыланған әсері ретінде анықталған. «Біздің қауіпсіздігіміздің аса күшті қорғанысы, демократиялық мемлекеттерден тұратын жауапкершілікті басшылығы бар әлем. Әлемдік құрылымды қажетті құралдар арқылы күшейту оған мемлекет жетекшілігіне жауапкершілікті таныту, әлеуметтік және саяси реформаларды қолдау, жемқорлықпен күрес және билікті асыра пайдалану, құқықтық мемлекетке кіріспе және адам құқықтарының қорғалуы»[55] .

Демократиялық әлем теориясы белгілі дәрежесінде қауіпсіздіктің әлеуметтік концепциясына жақын, оған сәйкес социалистік мемлекеттер арасындағы соғыс мүмкін емес, себебі социалистік мемлекеттер бейбітсүйгіш және өздерінің мәнділігі бойынша гуманды, жалпы алғанда соғысқа бейім емес (тек қана қорғаныс соғыстары және империалистік агеррссордан басқа) және бір-біріне қарсы соғысты жоққа шығарады.

Әлеуметтік концепция сияқт, демократиялық әлем теориясы да конфликтілер яғни демократиялық мемлекеттер арасында болу себебі мемлекеттердің қажетті деңгейде демократиялық дамымағындығынын көрсеткіші болып табылады.

Методологиялық жағынан жақын және дәлелденетін болып табылады. Көп жағдайда ол егер де демократиялық мемлекеттер соғысқа араласқан немесе олардың арасында қарулы қақтығыс болған жағдайда, ол екі жақта аса қажетті демократиялық емес дегенді көрсетеді (мысалы, Грекия және Түркия) немесе олардың біреуі толықтай демократиялық емес дегенді көрсетеді (Аргентина мен Ұлыбритания арасында жанжал болған кезде), бұл жерде соғыс жайлы айтылмаған, себебі соғыс ретінде 1мың адам қаза болған жағдайды атауға болады.

АҚШ немесе басқа НАТО тобының қатысушы мемлекеттері басқа мемлекеттердің ішкі істеріне араласқанда (мысалы, 1968ж. Гренада 1999ж. Югаславия) олардың қажеттіліктері демократияны қайта қалпына келтіру болып табылады. Ұқсас аргументтер ретінде социалистік мемлекеттер арасындағы жанжал, мысалы, 1970ж. Қытай мен Въетнам жанжалдары түсіндіріледі: ресми деректер бойынша және кеңестік публицистика мәліметтеріне сәйкес конфликттің болу себебі социализмнің даму деңгейінің төмендігі деп те түсіндіріледі. Өз кезегінде, 1956ж. кеңес әскерлерінің Венгрияға немесе 1968ж. Чехославакияға басып кіруі социализмді қорғауға байланысты.

Іс жүзінде екі гипотезада «социалистік әлем» және «демократиялық әлем»- екеуіне де ортақ жақтары бар. Р. Аронның пкірінше, гоменгенді жүйелер (біркелкліктің жоғарығы деңгейі яғни саяси режимдер бойынша оған кіретін мемлекеттер экономика, идеологиялық пікірлері бойынша, мәдениет т. б. ) аса тұрақты және конфликт болуы гетерогенділірге қарғанда төмен деп атайды [56] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.