Мемлекеттік басқарудың мақсаттары мен функциялары өзара шарттас

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 2

1. Мемлекеттік басқару жүйесі, мемлекеттік басқарудағы саяси құралдар, оның шет елдік тәжірибесі

1. 1 Мемлекеттік басқару жүйесі және оның теориясы . . . 5

1. 2 Мемлекеттік басқарудағы саяси құралдар . . . 13

1. 3 Мемлекеттік басқарудың шетелдік тәжірбиесі . . . 20

2. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқаруда саяси құралдарды қолдану технологиясы

2. 1 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың объективті қажеттіліктері . . . 27

2. 2. . Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудағы саяси жағдайларға талдау . . . 32

2. 3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудағы саяси құралдар . . . 36

3 . Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық реттелуі

3. 1 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың нормативті-құқықтық негіздері . . . 45

3. 2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық негіздері . . . 50

Қорытынды . . . . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

1. Мемлекеттік басқару жүйесі, мемлекеттік басқарудағы саяси құралдар, оның шет елдік тәжірибесі

1. 1 Мемлекеттік басқару жүйесі және оның теориясы

Басқару ерте заманнан адамдар пайда болған кезден бастап белгілі. Қандай да алға қойған мақсатқа жету жолында екі адам біріксе, соның біреуіне мәселені шешу міндеті жүктелсе, яғни ол басқарушыға айналса, ал екінші адам оған бағынышты басқарылушыға айналады. Осындай мәселе төңірегінде алғаш қадам жасаған (көне) египеттіктер болған.

Осыдан алты мың жыл бұрын мысырлықтар адамдардың іс-қимылдарын белгіленген мақсатты бағытта ұйымдастыру, оны жоспарлау және сол ұйымдасқан әрекеттердің нәтижелеріне бақылау жүргізу қажет деп тапқан, сондай - ақ басқаруды орталықтан алу жөніндегі мәселені бірінші орынға қойған болатын.

Бұл жағдайлардан сол кездегі мысырлықтардың көршісі Вавилон да қалыспаған. Вавилон патшасы Хаммурапи басқаруды ұйымдастырып, басқару ісін жетілдіру мақсатында қыштан жасалған табличкалардан тұратын басқару және бақылау жөнінде жазбаша құжаттарды қолданған, сонымен қатар ол лауазымды адамдардың өз жауапкершіліктерін бағынышты адамдарға жүктеуге тыйым салған және жалақа мөлшерін заң жүзінде белгіленген.

Басқару іліміне антика дәуірінде де белгілі жетістіктер енгізілген болатын. Біздің эрамызға дейінгі 400 жылы грек ғалымы Сократ басқару әмбебаптылығы қағидаларын қалыптастырған. Онымен бір мезгілде өмір сүрген парсы патшасы Кир адамдардың бірігіп әрекеттенулерінің себебін, басқару мәселелерін, арнайы зерттеу қажеттілігі жөніндегі идеяны алға қойды және басқару ақпараттарын өңдеу, жоспар жасау мәселелерін қарастырды, сондай - ақ мемлекетте еңбектену әрекеттерін орындау тәсілдерін зерделеумен айналысқан болатын.

Біздің эрамызға дейінгі 325 жылы Ескендір Зұлқарнайын (Александр Македонский) алғашқы рет әскери соғыс қимылдарын басқару орталығы ретінде штаб құрған еді.

1911 жылы американдық инженер Тейлор Ф. «Ғылыми басқарудың принциптері» атты кітабы жарық көрді. 1920 жылы Гастев А. К. Басқаруды жетілдіру жөніндегі концепцияларды алға қойды. Басқару іліміне айтарлықтай үлес қосқан басқару мектебінің классиктері ретінде Тейлор, Гильберт, Файоль, және басқаларды атауға болады. Бұл оқымысты басқарушылардың алға қойған мақсаты басқарудың әмбебап қағидаларын құру болып табылады.

Француз ғалымы Анри Файоль 1923 жылы: «басқару дегеніміз болжамдау, ұйымдастыру, жарлық беру, үйлестіру, бақылау» деп айтқан болатын, сондай -ақ басқарудың 14 қағидаларын дайындаған: еңбекті бөлу; өкілеттілік және жауапкершілік; тәртіп; орталықтандыру; қызметкерлерді марапаттау; жеке адамның мүддесінің қоғам мүддесіне бағыныштылығы; бірыңғай мақсатта болу; дара басшылық; лауазымды адамдардың дәреже - деңгейі; әділеттілік; қызметкерлер үшін тұрақты жұмыс орнының болуы; бірлесу; ретке келтіру; бастамашылық ² .

Мемлекет және құқық теориясы, құқықтану саласының көрнекті ғалымы Алексеев С. С. Кезінде мемлекеттік басқару жөнінде былай деп айтқан болатын: Мемлекеттік басқару мемлекеттің, оның органдары мен мекемелерінің қоғам жүйесіне немесе оның аяларына мақсатты бағытта ықпал етуі ³ . Сондықтан биліксіз әлеуметтік басқару болмайды деген тұжырымның негізі бар екенін көреміз. Мемлекеттік басқарудың мына келесідегідей өзіне тән ерекшеліктері бар:

мемлекеттік басқару саяси сипатта болғандықтан басқару жөніндегі негізгі салмақ мемлекетке түседі. Мемлекет мемлекеттік-құқықтық, техникалық- ұйымдастырушылық және тағы басқа да басқару құралдарына арқа сүйей отырып қоғамды басқаруды орындайды;
мемлекеттік басқару құқықтық нысанда жүзеге асырылады;
мемлекеттік басқару ғылыми негізге сүйенеді;

Алексеев С. С. Мемлекеттік басқару өзара тығыз байланысқан басқару сатыларынан тұратын ұдайы процесс деп айта келіп, сондай-ақ осы аядағы органдардың басқару қызметтерінің ерекшеліктерін ескере отырып, басқару сатыларын бөліп шығарған: басқару шешімін қабылдауға қажетті ақпараттарды жинау, өңдеу және талдау, басқару шешімін дайындау және қабылдау, шешімді атқаруды ұйымдастыру, есептеу және бақылау.

Мемлекеттік құрылыс және құқық саласының белгілі ғалымы Г. В. Атаманчук мемлекеттік басқарудың мынадай анықтамасын берді: мемлекеттік басқару мемлекеттің ұйымдарға, адамдардың тәртіптері мен іс-қимылдарына, олардың ұжымдарына біртұтас қоғамға тікелей ықпал етуге бағытталған, ғылыми негізделген, жоспарланған, ұдайы және құқықтық нысанда жүзеге асырылатын қызмет.

Сонымен қатар мемлекеттік басқару жүйесінің мына әрекеттер мен элементтерді қамтитынын көрсеткен:

- басқару субъектісінің ұйымдастырылуы және қызмет атқаруы;

басқарушы мен басқарылушы объектілердің өзара байланыстарының құрылымы, басқарушы іс -қимылдарының жиынтығы;
мемлекеттік басқарушы ықпалдарға тікелей бағынатын қоғам жүйесінің элементтері;

Осы жүйе басқаруға байланысты әрекеттерде, қатынастарда міндетті үш элементтің болғанын қалайды: басқару субъектісі немесе оның лауазымды адамы, органы, құрылған және жүзеге асырылатын басқарушы ықпал, жеке тұлғаның, кәсіпорынның, ұйымның және мекемелердің қызметтері түріндегі ықпал ету объектісі.

Латынның «администрация» сөзі басқару деген мағынада айтылады. Басқару қоғамдағы адамдар өмірінің маңызды жағы ретінде көрініс табады. Себебі ол әлеуметтік сипатта болады.

Сондықтан басқаруға әлеуметтік процесс тұрғысынан қарасақ, оның маңызы өте терең, ерікті және саналы бастамасы бар екенін байқаймыз.

Алғашқылардың бірі болып басқару ісіне жеткілікті деңгейде көңіл бөлген К. Маркс болатын. Қоғамдық өндіріс процестерін талдау барысында К. Маркс басқару дегеніміз «еңбектің қоғамдық процесінен туындайтын айрықша функция» деген қорытындыға келген.

Адамдардың бірігіп жасаған әрекеттері, іс-қимылдары ұйымдастыруға әкеліп саяды. Ұйымдастыру бірінші кезекте, адамдардың бірігіп жұмыс істеулеріне қажетті бірлесу болып табылады. Басқаша көзқараспен сипаттағанда басқаруды біріккен адамдардың өздеріне тиісті жұмыс, қызметтерін атқаруларымен байланыстырамыз. Демек, ұйымдастыру (басқару) тек адамдардың бірігуімен ғана шектеліп қоймай, сонымен қатар олардың өз қызметтерін жүзеге асыру тәртібін де қамтиды. Басқарудың негізгі міндеттері адамдардың бірлескен қызметтерін ұйымдастырумен байланысты болғандықтан, олардың өзара іс-қимылдарын әртүрлі бірлестіктермен және қызметтерінің бағыттарымен нысаналай отырып қамтамасыз ету мәселелері туындайды. Осы жайында К. Маркс «администрация есть организующая деятелность государства» деп айтқан болатын [7] . Сонымен басқаруға әлеуметтік функция ретінде ұйымдастырушы сипат тән болады. Ұйымдастырудың бұл маңызды көрінісі бірлесіп қызмет атқарушылардың өз функцияларын орындаумен қатар дербес жұмыстардың арасындағы ауыз бірліктен, келісімнен тұрады.

Іс жүзінде басқару өзінің мәні бойынша жұмыс істеу бағдарламасын жасау, оны қажетті материалдармен қамтамасыз ету, бірлесіп еңбек етушілердің арасында жалпы міндеттерді бөлу, ұжымдардың әрекеттері мен күштерін біріктіруге ат салысу және олардың күнделікті қызметтерін реттеп отыру, сондай- ақ барлық атқарылатын қызметтердің алға қойған міндеттерге сай болуына қадағалау жүргізу болып табылады. Осы бағыттар бойынша барлық бірлескен қызметке қатысушыларды жалпы нысаналы мақсатқа жетуді көздеп бағындыруды қамтамасыз ету жүзеге асырылады.

Әлеуметтік басқарудың объектісіне адамдардың тәртібі және іс-қимылдары жатады. Осы процесте тұлғаларды басқару қамтамасыз етіледі, олардың өзара қатынастары ұйымдастырылады. Жұмыс атқару кезінде адамдардың жүріп-тұруы, іс-қимылы оны еркіне, сана-сезіміне байланысты болады. Демек, басқару адамдардың әртүрлі ерікті қатынастары арқылы жүзеге асырылады. Әлеуметтік басқарудың субъектісі адамдар болып табылады, яғни басқару дегеніміз адамдардың адамдарды басқаруын жүзеге асыру. Басқарудың нақты субъектісі ретінде адамдардың ұйымдастырылған ұжымдары, қоғамдық немесе мемлекеттік органдар немесе жеке тұлғалар есептелінеді.

Сонымен басқару субъектісі мен объектісінің арасындағы белгілі бір байланыс басқару ретінде көрініс табады. Оның мәні субъектінің қоғамдық процестің басқарылушы адамдарға ұйымдастырылған түрде ықпал етуі. Басқарудың шынайы көрінісі ретінде өктем билікті айтуға болады. Бұл жөнінде Ф. Энгельс «возможно ли организация без авторитета? Нет, невозможна, ибо первым условием дела является господствующая воля авторитет ».

Басқару функциясын атқару үшін басқару субъектісі қажетті билікке ие болуға тиісті. Сондықтан бұл жерде «билік ету-бағыну» қатынастары туындайды.

Билік жүргізу басқарудың белгісі ретінде әртүрлі нысанда болады. Үкімет билігі әлеуметтік процестерді реттеу құралы болып табылады. Козлов Ю. М. басқаруды әлеуметтік функция деп қарастырсақ, онда оны былайша сипаттауға болады дейді:

басқару адамдардың бірлескен іс-қимылдарын біріктіру және олардың жүріс басқару тек адамдардың бірлескен іс-қимылдарын жүзеге асыратын жерден орын алады;
тұрыстары мен іс-қимылдарын келістіру арқылы нысаналы мақсатқа бағыттап қамтамасыз етуге ат салысады;
басқару бірлескен қызметке қатысушыларды басқарушының бірыңғай еркіне бағындыру бастамасы ретінде жүзеге асырылады.

Сонда басқару деп өктем-ұйымдастырушы функцияларды жүзеге асыруды айтамыз. Әлеуметтік басқару негізінде екі бағытта жүзеге асырылады: мемлекеттік басқару және қоғамдық басқару. Демек, мелекеттік басқару әлеуметтік басқарудың айрықша түрі болып табылады. Басқару саяси сипатта болады, сондықтан ол мемлекеттің мүдделері мен міндеттеріне қызмет етеді. Мемлекеттік сипаты мына жайлардан көрініс табады:

басқаруды жүзеге асыру кезінде мемлекет мүддесі көзделеді;
басқару функцияларын мемлекет еркіне сай қалыптастырылған арнайы субъектілер жүзеге асырады;
осы субъектілер мемлекет атынан қызмет атқарады;
оларға қажетті мемлекеттік-өктем сипаттағы өкілеттілік беріледі.

Қорыта келіп айтсақ, мелекеттік басқару дегеніміз - шаруашылық, әлеуметтік-мәдени және әкімшілік-саяси құрылыстарды тікелей және күнделікті басқару процесінде заңдарды орындау жөніндегі заңға сәйкес, мемлекеттік-өктем ұйымдастырушы қызмет.

Мемлекеттік басқарудың функцияларына тоқталсақ, бұл жөнінде пікірталастар өте көп. Көптеген ғалымдардың айтуы бойынша, олардың ішінде Афанасьев В. Г., Козлов Ю. М., Бачило И. Л., көбінесе басқару процесіне тән функцияларды бірқатар жағдайларда лауазымды адамдар мен нақты басқару органдары атқаратын функцияларымен шатастырады.

Басқару функциялары негізгі және қосалқы функциялар болып топтастырылады. Негізгі функциялар мемлекеттік басқарудың мәні, маңызымен тығыз байланысқан басқарушы қызметтің түрлері болып табылады және олар тиісті объектілерге мақсатты, бағдарлы түрдегі басқарушы ықпал етуді жүзеге асырады. Негізгі функциялар жалпы және мамандандырылған болып екіге бөлінеді.

Басқару функциялары іс жүзінде басқару органдарының тиісті іс- қимылдарына жүргізіледі. Басқару функцияларына байланысты басқару теориясы басқарушы ықпал жасау әдістерін алға шығарады. Мемлекеттік басқару процесінде бұл әдістер мемлекет атынан, оның тапсырмасы мен мүддесін көздей отырып пайдаланылады.

Бұл әдістерден мемлекеттік басқару органдарының мемлееттік-өктем өкілеттіктері көрініс табады. Мемлекеттік басқарудың мақсаттары мен функциялары өзара шарттас. Мемлекеттік басқару функциялары мемлекеттің қоғамдық функцияларымен тығыз байланысты және олар мемлекеттің қоғамдық функцияларының жүзеге асу жолдарын көрсетеді. Егер мемлекеттің қоғамдық функциялары мемлекеттің қоғамдық табиғаты мен оның ролі неде екенін ашып берсе, мемлекеттік басқару функциялары оның қалай және қандай жолдармен іске асатындығын көрсетеді. Мемлекеттік басқару функциялары басқарудың тұтас субъектісі ретінде мемлекеттің өзара байланыстарын сипаттайды және ашып береді. Мемлекеттік басқару функциялары:

ішкі функциялар, бұл мемлекеттік басқарушы жүйенің ішіндегі басқаруды білдіретін функция. Олардың болуы мемлекеттің көпдеңгейлілігімен, түрлі компоненттілігімен байланысты. Басқарудың бұл функциясының мақсатты бағдарлануы әрбір мемлекеттік органға динамикалылық пен заңдылықты берумен байланысты.
сыртқы функциялар бұл мемлекеттік органдардың қоғамдық процестерге ықпал ету процесі.
жалпы функциялар (ішкі және сыртқы), бұлар мемлекеттік басқарудың негізгі объективті қажетті өзара байланыстарын білдіреді. Жалпы функциялар ішінде түрлі функцияларды бөліп көрсетуге болады. Р. М. Фалмер жоспарлау, ұйымдастыру, орындау, бақылау туралы жазады1.

К. Киллен жоспарлау, ұйымдастыру, жетекшілік, ынталандыру, бақылауды бөледі ¹ ; Г. Кунц, С. О. Доннел - жоспарлау, Ұйымдастыру, жетекшілік пен лидерлікті көрсетеді ² . Әрекеттердің тізбектілігі мен сипаты бойынша басқарудың жалпы функцияларына келесілерді енгізуге болады: ұйымдастыру, жоспарлау, реттеу, кадрлық қамтамасыз ету мен бақылау.

Мемлекеттік басқарудың арнайы функциялары жеке ықпалдың ерекше мазмұнын білдіреді. Ол басқаруда өзара әрекеттесуші компоненттердің көп түрлілігімен шарттас. Олар әдетте жеке салаларда, сфераларда, мемлекеттік басқарудың бөліктерінде іске асырылады. Арнайы функциялар басқарылатын объектілердің түрлері бойынша бөлуге болады. Мысалы: қаржыландыру, инвестициялау, лицензиялау, еңбек пен жалақыны реттеу т. б.

Мемлекеттік басқарудың нақты әдістері екі топқа бөлінеді:

экономикадан тыс ықпал ету әдістері, яғни басқарылушы объектілерге міндетті шешімдерді қабылдау арқылы басқару функциясын іске асыру;
экономикалық ықпал жасау әдістері -бақылаушы объектілердің материалдық жағдайларына тиісті мөлшерде әсер ету арқылы басқару функциясын жүзеге асыру.

Мемлекеттік басқару, оның функциялары мен әдістері өздерінің объектісі ретінде адамдардың іс-қимылдары мен тәртіптерін білдіреді. Осыған байланысты басқарушы қатынастарда тұрақты қатысатын мына ұйымдық-құқықтық категорияларды бөліп шығаруға болады: адамдардың әртүрлі ұжымдары; өндірістік-техникалық және басқа да кешендер-бірлестіктер, кәсіпорындар т. б. мемлекеттік басқару салалары; мемлекеттік басқару аялары; мемлекеттік басқару облыстары.

Мемлекеттік басқару функциялары мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарға, сондай-ақ азаматтарға байланысты жүзеге асырылады.

Осыған орай басқарушы сипаттағы қоғамдық қатынастарға әсер ететін жалпы механизм ішінен мына қызметтерді бөліп көрсетуге болады: мемлекеттік заңды тұлғаларға басшылық ету жөніндегі қызмет, мемлекеттік емес заңды тұлғалардың жұмыстарын мемлекеттік реттеу және олармен байланыстарды дамыту жөніндегі қызмет, азаматтардың заңды мүдделері мен мұқтаждықтарын қанағаттандыру және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі қызмет.

Мемлекеттік заңды тұлғалар тұрғысында орталықтандырылған басшылық және тікелей басқару жүзеге асырылады. Орталықтандырылған басшылық тікелей емес өзара қатынастар туындатады. Бұл жерде басшылық ортадағы звенолар арқылы жүргізіледі. Ал тікелей басқару кезінде басқару органы заңды тұлғалар - басқарушылармен тығыз, тікелей байланыста болады.

Мемлекеттік басқарудағы саяси құралдарды талдау сатысында әлеуметтанушылармен, заңгерлермен және басқа да саланың мамандарымен қатар саясаттанушылар да белсенді әрекет етеді. Саяси шешімдер қабылдау және оны жүзеге асыру технологиялары саяси ғылымда ең аз зерттелген деуге болады. Саяси өмірде теориялық ілімді, қағидаларды білу ғана маңызды емес, сонымен бірге дұрыс саяси шешімдер қабылдау және саясат іс жүзінде қалай, қандай әдіс-тәсілдермен, құралдармен, қандай технологиялардың көмегімен жүзеге асырылатынын білудің де мәні зор.

Саяси шешімдерді қабылдау технологиялары - бұл әр түрлі топтар мен азаматтардың саяси талаптарын, бүкіл қоғам үшін қолайлы әлеуметтік қатынастарды реттеудің құралдары мен әдістерін қайта құрудың орталық элементі болып табылады. Қысқасын айтқанда, саяси құралдарды пайдалана отырып, шешім қабылдау технологиялары - бұл әлеуметтік процестерді басқаруда саяси билікті технологиялық қайта құру болып табылады. «Шешімдер қабылдау» термині әлеуметтік және ұйымдастыру процестерін децентрилизациялаудың сипаттамасын беру үшін бірінші рет ХХ ғасырдың 30-жылдарында пайда болды.

Демократиялық қоғамда саяси проблемаларды талқылау, Н. Ә. Назарбаевтың сөзімен айтқанда, жария сипатқа ие болуы керек. Жария талқылаудың әр түрлі формалары бар: парламенттегі немесе жергілікті өкілетті органдағы айтыс, радио мен теледидар арқылы парламент мәжілісінен трансляция, мүдделі жақтар мен сарапшылардың баспасөз беттерінен сөз алуы, конференцияларда, кеңестерде, «дөңгелек столдарда» және т. б. сөйлеуі. Талқылаудың мұндай формалары әр түрлі әлеуметтік топтарға проблеманың мәнін тереңірек ұғынуға, ұсынылатын шешімдердің қандайының да болмасын мүмкін деп есептелетін салдарын және көпшілік соның қайсысына қолдау білдіретінін саралап көрулеріне, сондай-ақ, егер шешім азаматтардың дауыс беруімен қабылданатын болса, бұл ретте олардың өз позицияларын айқындауларына мүмкіндік береді.

Сонымен, ең ақырында алдын ала дайындық кезеңінің қорытындысы: проблемалық ситуацияны түсіну, оны құрайтын сұрақтардың иерархиясын, сондай-ақ аталған проблемалардың нақты тұжырымдамасын анықтау болып табылады.
Жасалған күн тәртібіне сәйкес шешімдер қабылдау кезеңінде саяси шешімдер қабылдауға қажетті келісілген мәселелер, саяси дамудың мақсаттары мен міндеттері, әлеуметтік процестерді реттеудің құралдары айқындалатынын айтуымыз керек.

Шешімдер қабылдау кезеңі оған ықпал ететін факторлардың көптігімен де төтенше күрделі. Соның ішінде неғұрлым күшті ықпал ететін - қоғамның саяси жүйесінің орталық бөлігі саналатын мемлекеттік басқару органдары болып табылады. Сондықтан, көп жағдайда саяси реттеу мен дамудың мақсаттарын мемлекеттіліктің сипаттамасы анықтайды. Мысалы, мемлекеттік құрылымның формасы немесе басқару формасы. Саяси шешімдер шығарудың аумақтық схемасын және саяси шешімдерді талдап жасаудың аумақтық схемасын және биліктің әр түрлі бұтақтарының шешім қабылдау технологиясының арақатынасын анықтайды. Сонымен бірге саяси шешімдер қабылдау процесіне үкіметтің саяси өміріне тұрақты араласуға ұмтылатын әр түрлі мүдделі топтар көбірек ықпал етіп отырады және де олар жекелеген қажетті саяси шешімдерге қол жеткізеді. Мұндай топтарға салалар бойынша экономикалық бірлестіктер, конфессионалдық және этникалық топтар және т. б. жатады.

Сондай-ақ көптеген қоғамдық ұйымдар мен қозғалыстар, бұқаралық ақпарат құралдары және басқа да әлеуметтік институттар да ықпал ететін болады, бұлар қоғамдық пікірлер тудырып, оны мемлекеттік органдарға жеткізіп отырады. Осылай жан-жақты ықпал ету тұжырымдалған саяси мақсаттар мен міндеттердің мәмлеге келу сипатына ие болуына, олардың бірнеше баламасы болуына және қоғамдағы әлеуметтік, экономикалық және саяси процестерді реттеудің әдістеріне қол жеткізеді. Саяси дамудың жолдарын соңғы рет екшеп, таңдау саяси шешімдерді жүзеге асыру кезеңінде, шын мәнінде жағдайдың барысы неғұрлым оңтайлы мақсаттарды анықтағанда орындалады.

Саяси шешімдер жеке адамның - саяси лидерлердің және мемлекеттік басқарушылардың, яғни жеке субъектілердің ықпалымен, сондай-ақ адамдардың үлкен тобының - мемлекеттік билік органдарының, мүдделі топтардың және т. б. субъектілердің үлкен бір тобының қатысуымен қабылдануы мүмкін. Бұлардың қай-қайсысының өзіндік ерекшелігі, лайықты бағасы бар және қабылданатын шешімдердің технологиясының тиімділігі тұрғысынан алғанда кемшіліктері де болуға тиіс.

Жеке субъектіге қабылданған шешімнің салдарларына неғұрлым ұқыпты қарау сипаты тән, өйткені осы салдарлар жөніндегі жауапкершілік әдетте дәл соларға жүктеледі. Сондықтан, осы жағдайда шешім қабылдау - бұл өз пікірінің дұрыстығына және кәсіптік жауапкершілігіне, сенімділігіне сүйенген акт болып табылады. Сонымен бірге жеке адам белгілі бір дәрежеде басқаның ықпалымен жеке бастық уайымға, симпатия мен антипатияға, достық пиғылдағы әуестенушілікке берілуі де мүмкін. Саяси қайраткер, сондай-ақ тәуекелділікке, қабылданған шешімдердің технологиясына, сәтсіздігіне байланысты жұмыстармен айналысқаннан гөрі, неғұрлым өз имиджіне арқа сүйеуі де мүмкін.

Саясаттың топтық субъектісі үшін алдын ала дайындық сатысында қабылданатын шешімдерді, сарапшыларды, кәсіпкер кеңесшілерді және т. б. тарта отырып, неғұрлым тиянақты және жан-жақты талдап, қабылданатын шешімдер жасау сипаты тән. Алайда, бұл топтардың қай-қайсысы да белгілі бір ситуацияда тиімділікке қол жеткізбейтін агрессивтілік, бейнелілік және көңіл-күй әсерлері бірінші планға шыққандағы психологияның теріс ықпалына ұшырауы да мүмкін. Сонымен қатар, бұл топтардың өз ішінде бақталас бірлестіктер де болуы сөзсіз, ал олардың күресі саяси шешімдер қабылдау процесін едәуір тежеп, саяси жүйені икемсіз болуға итермелейтіні белгілі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.