Етістіктердің семантикалық құрылымы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Предикаттардың рөлді семантикаға және уақыт ара қатынасына

байланысты жіктелуі . . . 8

1. 1 Қолданыста бар амалдар . . . 8

1. 2 Эмоционалды-бағалау тобының етістіктерімен берілген предикаттардың

семантикалық түрлері . . . 23

1. 3 Нақты және абстрактілі предикат үлгілері. Уақыт ара қатынасынан ауытқушылығы . . . 26

1. 4 Гештальттық предикат ұғымы . . . 28

1. 5 Күй-жағдайды білдіретін предикаттарды мағыналы предикаттармен салыстыру . . . 32

1. 6 Эмоционалды-бағалау тобы етістіктерінің уақыт ара қатынасына байланысты жіктелуі . . . 36

2. Етістіктердің семантикалық құрылымы . . . 41

2. 1 Сөздің семантикалық құрылымының түсінігі . . . 41

2. 2 Қазіргі тіл білімінде валенттілік түсінігін термин және ұғым тұрғысынан

Қарастыру . . . 42

2. 3 Синонимдік топ . . 46

2. 4 Эмоционалды-бағалау тобы етістіктерінің семантикалық құрылымы . …48

Қорытынды . . . 65

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 67

Кіріспе

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Зерттеліп отырған мәселе өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Себебі қазіргі таңда төл тілімізде ағылшын тілінің типологиялық ерекшеліктерін анықтап, қазақ тілінің бай предикаттар қорымен аудару мәселесіндегі ғылыми ізденістер әліде жүргізіліп жатыр. Бұл ағылшын және қазақ тіліне қатысты көптеген мәселелердің ортақ заңдылықтары мен құбылыстарын тілдік ерекшеліктердің әлі де болса айқындалмаған тұстарының молдығын көрсетеді. Демек, тіл мамандарына сан алуан ғылыми зерттеулерді жүргізу, өзекті және даулы мәселелерді шешу тәрізді күрделі, ауқымды міндеттер жүктеледі деген сөз. Халықаралық және тіларалық қатынастар дамыған осы кезеңде шетел тілін ана тілімізбен салыстыра зеттеудің тіл білімінің әрбір саласы, оның ішінде этнолингвистика, лингвомәдениеттану, елтану ғылымдары үшін маңызы зор. Сонымен қатар, ағылшын-қазақ тілдеріне қойылатын талаптарға сай, жүйелі түрде жасалған предикаттар сөздігінің осы кезеңге дейін жасалмауы зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсетер бірден-бір фактор.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Предикативті топтардың ықыласты салыстырмалы анализі мен олардың аудармасы.

Зерттеу жұмысының мақсатына байланысты төмендегідей міндеттерді шешу көзделді:

appreciate, value, cherish етістіктерінің анықтамасын беру;
предикаттардың негізгі классификациясын келтіру;
предикаттар аудармасының ерекшеліктері мен қиыншылықтарын анықтау.

Зерттеу нысаны ағылшын тіліндегі appreciate, value, cherish етістіктерінің талдауы мен оларды аудару тәсілдері, ал зерттеу пәні - синонимдік предикаттар тобын құрастыру.

Зерттеу әдісі. Зерттеу әдістері мен тәсілдерін белгілеу, жұмысына алдына қойған мақсаты мен міндеттеріне байланысты айқындалды. Берілген мәселе бойынша әдебиеттерді талдау, авторлардың түрлі көзқарастарын қарастыру, материалды салыстырмалы зерделеу жүргізілді.

Ал біздің зерттеп отырған мәселеміз предикаттардың салыстырмалы түрдегі көрінісі, яғни ағылшын тілінен қазақ тіліне аударудағы мәселе болып табылады.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы:

ағылшын тіл білімінде алғаш рет грамматикалық категориялардың концептуалдау және категориялау үдерістерінің нәтижесінде түзілетіні, яғни әр грамматикалық категорияның негізінде когнитивті концепт жататыны анықталды, грамматикалық категорияларға негіз болған ұғымдар математикадағы, философиядағы және психологиядағы т. с. с. түсініктермен, таным үдерісімен салыстырылып, оның тілдік категориядағы орны айқындалды;

- алғаш рет предикативті сипаттағы грамматикалық категориялардың (жақ, рай, шақ) антропоөзектілік көрінісі айқындалып, жақ категориясына -персоналдылық, рай категориясына - модальділік, шақ категориясына - уақыт концептілері негіз болатыны анықталды;

- ағылшын тілінде алғаш рет қатынас мәнінің антропоөзектілігі етіс, септік категориялары арқылы берілетіні көрсетілді;

- алғаш рет жекелік-көптік, шырай категорияларының сан-мөлшер мәнінің антропоөзектілік сипатын берудегі қызметі айқындалды;

- ағылшын тіліндегі әмбебап сипаттағы негізгі концептілер анықталып, олардың ұғымдық, бейнелі-ассоциативтік, құндылық мәндері болатыны көрсетіліп, бейнелі-ассоциативтік, құндылық мәндері сипатталды;

- ағылшын тіл білімінде алғаш рет предикативті негізді, қатынас, сан-мөлшер мәнді морфологиялық категориялардың концептуалды мазмұндары өзара салыстырылып, ұлттық діл ерекшеліктеріне байланысты антропоөзектіліктің көріну сипаты анықталды;

- көркем әдебиет, киноаударма, ғылыми әдебиет пен публицистикалық мәтіндердегі грамматикалық категориялардың қолданысы талданып, ағылшын тіліндегі грамматикалық категориялардың синтагмалық және парадигмалық мәндері көрсетілді.

Зерттеу жұмысының теориялық және практикалық құндылығы предикаттардың көркем, саяси әдебиетте және ауызекі тілде жиі қолданылуында. Аудармашы оларды жеңіл анықтап, барабар аударма жасау үшін бұл тілдік лексикалық бірліктерді білуі қажет. Қазіргі ағылшын тілінің предикаттар әлемі ауқымды және сан алуан, және оны зерттеудің әр аспектісі сөзсіз тиісті көңіл бөлінуге лайық.

Бұл лексикалық бірліктерді аудару қиындық туғызуы мүмкін, себебі олардың басым бөлігі белгілі бір тілдік стильге жататын және ұлттық сипатты сақтайтын эмоционалды-бағалау тобының етістіктеріне толы. Предикативті тіркестерді тәржімалағанда контекстке назар аудару керек. Көптеген ағылшын предикативті бірліктеріне басқа тілдерге аударуды қиындататын көпмағыналылық пен стилистикалық аражіктік тән.

Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

- Предикативті қатынас жақ, рай, шақ категориялары негізінде құралады. Персоналдылық жақ категориясына, модальділік рай категориясына, уақыт шақ категориясына негіз болған. Жақ категориясы сөйлеуге қатысушылардың бір-біріне қатысын, көбінесе сөйлеушінің қатысын білдіреді. Антропоөзектілік тұрғыдан алғанда, жақ категориясында сөйлесушілердің бір-біріне қатысы, өзара ілтипаты, сыйластығы, қарым-қатынас ерекшеліктері байқалады. Ағылшын тіліндегі жақ категориясының анайы/сыпайы түрге жіктелуі ментальдылықтың көрсеткіші бола алады. Модальділік концептінің мазмұнында шынайылық, жалғандық сияқты сипаттар түзіледі. Ол шынайы болмыспен сәйкес келу (объективті модальділік), шынайы болмыспен сәйкес келмеу (субъективті модальділік) түрінде көрініс тауып, рай категориясына негіз болады. Уақыт тікелей концептуалданбайды, оған жанама түрде оқиғалар, кеңістік пен қозғалыс атаулары уәж болады. Оның мазмұны энциклопедиялық білімдерді: уақыттың философиялық және физикалық сипаттарымен қатар тілдік білімді, яғни шақ категориясының мәні мен қолданысы туралы білімді қамтиды. Уақыт концепті осы шақ, келер шақ, өткен шақ мәндеріне жіктеледі. Уақыт мәнін репрезентациялауда сөйлеуші сөйлеу сәтін меже ретінде ұстанады. Сөйлеу сәті сөйлесушілердің коммуникацияға түскен уақыты болып табылады. Шақ, рай категорияларында сөйлеушілердің дүниені, ақиқат болмысты қабылдау ерекшеліктері көрініс тапса, жақ категориясында олардың тілді тұтыну ерекшеліктері көрінеді.

- Ағылшын тілінде қатынас мәнінің концептуалды мәні етіс және септік грамматикалық категориялары арқылы репрезентацияланады. Етіс, септік категориялары субъектілі-предикаттық, объектілік, меншіктілік қатынас, мекендік-мезгілдік, көлемдік т. с. с. қатынастарды білдіріп, сөйлеушілердің ақиқат болмысқа деген көзқарасын көрсетеді.

- Грамматикалық категорияларда ұлттық тілдің өзіндік ерекшеліктері көрініс табады. Морфологиялық категорияларда ұлттық болмыс, ұлттық дүниетаным, адамдар арасындағы қатынас айқын көрінеді. Морфологиялық бірліктердің когнитивті қызметі ойлау үдерісімен, ұлттық ділмен, ақпаратты өңдеу, сақтау, жіктеу ерекшеліктерімен байланысты болады.

- Грамматикалық категориялардың қызметі әр форманың өзіне ғана тән семантикалық белгілері арқылы айқындалады. Мысалы, жақ категориясының
І жақ жекеше түрінің инвариант мәні сөйлеу актіне нақты сөйлеу авторы ретінде қатысатын жеке адам, белгі иесі - субъект (агенс не пациенс) сияқты семантикалық белгілерден тұрады, синтагмалық деңгейде ауыспалы мәнге ғана ие болып, жалпыланған жақпен сәйкес келуі, адресатпен сәйкес келуі, персонификация сияқты вариант мәндерге ие болады.

- Ағылшын тілді сөйлеушілердің тілдік санасында өздік, ырықсыз, ортақ етіс мазмұн межесі мен тұрпат межесі тұрғысынан толық қалыптасқан, ал өзгелік етіс тұлғалары тілдік санада әлі орныға қоймаған. Ол өзгелік етіс қосымшаларының сабақты етіс қосымшаларымен ұқсастығына байланысты.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Кіріспеде зерттеу тақырыбы, оның өзектілігі мен жаңашылдығы, мақсаттары мен талаптары, зерттеу материалы мен жұмыстың қысқаша мазмұны қарастырылады. Бірінші бөлімде эмоционалды-бағалау тобы етістіктерін жіктеу тәрізді лингвистикалық құбылысты баяндайтын әдебиеттердің теориялық шолуы жасалады. Екінші бөлімде appreciate, value, cherish етістіктерінің аударылу ерекшеліктері талданады. Қорытындыда жүргізілген жұмыс бойынша негізгі тұжырымдар шығарылды.

1. Предикаттардың рөлді семантикаға және уақыт ара қатынасына байланысты жіктелуі

Қолданыста бар амалдар

Предикаттардың барабар семантикалық сипаттамасы олардың жіктелуі мен қолдану аясын анықтау дегенді білдіреді. Соңғы жылдары тіл білімінде зерттеушілердің етістіктердің семантикасына қызығушылық танытуы етістіктің ең күрделі сөз табы болуымен және сөйлемде басты мағыналы қызмет атқаруымен түсіндіріледі.

Предикативті сөз оралымдарын түрлі көзқарас тұрғысынан қарастыруға болады. Бір жағынан алып қарағанда, етістіктерді сөйлемде қандай қызмет атқаратындығына байланысты жіктеуге болады. Сөйлемде бұндай қызметтердің сипаты өте күрделі. Сондықтан предикаттарды рөлді семантика тұрғысынан жіктеуде көптеген талпыныстар болды.

Екінші жағынан, предикаттардың жіктелуі уақыт ара қатынасына байланысты. Жіктеудің бұл түрі етістік лексикасының қандай қызмет атқаратындығын нақтылайды, уақыт ара қатынасына байланысты қалай өзгеріп отыратындығын көрсете отырып, оның қолданылу аясын анықтайды.

Предикаттарды топтастыру мәселесімен Л. В. Щерба, З. Вендлер, У. Л. Чейф, Т. В. Булыгина, Л. М. Васильев, О. Н. Селиверстова, Т. Д. Шабанова сияқты ғалымдар айналысты. Осы мәселеге өздерінің еңбектерінде Л. А. Львов, Г. Г. Сильницкий, Т. Б. Алисова ерекше көңіл бөлді.

Предикаттар ежелгі дәстүр бойынша жіктеледі. Аристотельдің өзі күй-жағдай мен қимыл-қозғалыс қасиеттеріне байланысты предикаттардың түрлі топтарын атап көрсетеді. Аристотельмен ұсынылған предикаттардың топтастырылуының мазмұны жеткілікті дәрежеде анық ашылмаса да, онымен енгізілген терминология қазіргі тілдердің формалды және семантикалық санаттарын сипаттауда күні бүгінге дейін қолданылады. [1, 56]

Предикаттарды жіктеуде Л. В. Щерба ұсынған классификация ерекше орын алады. Ол атап көрсеткен предикаттың 3 түрі (1) қимыл-қозғалыс, үрдіс, 2) күй-жағдай 3) мағына) морфологиялық қасиеттеріне байланысты белгілі бір сөз табына сәйкес келеді. Академик Л. В. Щербаның көзқарасын [2, 122] академик В. В. Виноградов [3, 21] жан-жақты зерттеп, профессор Б. А. Ильиш ағылшын тілінің морфологиялық құрылымын сипаттауда жүгініп іске асырған. [4, 89]

Предикаттарды жіктеу мәселесінің екінші амалы көрнекті тіл маманы О. Н. Селиверстованың атымен байланысты. Ол қосымша зерттеулер жүргізу арқылы предикаттардың формалды-морфологиялық жіктелуінің семантикалық негізін қалап, тілдік форма мен мағыналы мазмұнның арасында тіпті жіктелу дәреженің өзінде-ақ тығыз байланыс бар екендігін дәлелдеді. [5, 228]

Предикаттардың семантикалық түрлерін анықтаудың үшінші амалы мақсаты семантикада статикалық/динамикалық, ұзақтық/сәттік, басқарылу/басқарылмаушылық, атаулы/атаулы емес сияқты семантикалық қасиеттерді анықтау болып табылатын тесттер жүйесін дамытумен байланысты.

Осы зерттеу жұмысының мақсаты ағылшын тілінде эмоционалды-бағалау тобының етістіктерін әрі қарай ғылыми зерттеулерде қолдану үшін предикативті сөз орамдарының семантикалық жіктелу саласындағы лингвистикалық тәжірибесіне шолу жасау болып табылады.

Предикативті сөз орамдарының семантикасы олардың жалпыдан жекеге дейін түрлі классификацияларын ұсынуға мүмкіндік береді. Субъекттің семантикалық рөліне ғана емес, бірақ барлық құрамдастарының рөлді семантикасына негізделетін септіктерге бағытталған предикаттар классификациясы кеңінен өріс алды. Актанттар түсінігі - етістікке, яғни «іс-әрекет жетектеушісіне» тәуелді деген теориясын ұсынған Л. Теньердің синтаксистік зерттеулеріне негізделген Ч. Филлмордың тереңдеу септіктерінің идеясы кең тарады. [6, 164] Ч. Филлмордың септіктер грамматикасын пайымдаудың алғашқы атауы түсінікті себептерге байланысты қойылды. Ч. Филлмор етістік пен оның жетектеушілеріне тереңдеу санаттарын беріп, тереңдеу септіктері ретінде қолданылатын және предикатты қызметте етістікпен берілетін іс-әрекет пен күй-жағдай арасында «рөл» ретінде тәржімаланатын нақты етістіктік жетектеушілер немесе актанттарды орнатты. Бірақ дәстүрлі және тереңдеу грамматикасының септіктерін теңестіруге болмайды: септіктік грамматика шегіндегі дәстүрлі септіктерді тек морфологиялық жүзеге асырылу тұрғысынан ғана қарастыруға болады. Сонымен тереңдеу барыс септігі дәстүрлі грамматиканың тек барыс септігіне ғана емес (Петр әкесіне кітап беріп жатыр), сонымен бірге табыс септігіне (Петр Иванды өлтіріп жатыр) немесе атау септігіне (Петр өліп жатыр) де сәйкес келеді. Соған қоса тереңдеу септіктерінің сипаты дәстүрлі емес. Ч. Филлмор кем дегенде төмендегі тереңдеу септіктерін атап көрсетуді жөн көрді:

Agentive - етістік әрекетімен берілетін айтушыны (өндірушіні) білдіреді;

Objective - жалпы рөлді тәржімаламайтын және тереңдеу құрылымында басқа септіктермен қамтылмайтын атаулы топтар немесе бағыныңқы сөйлемдерді көрсетпейтін септіктер;

Dative - (кейіннен benefactive деп аталып кетті) - етістікпен берілген іс-әрекет немесе жағдайға байланысты тірі жанды білдіретін септіктер;

Instrumental - етістікпен берілген іс-әрекет нәтижесінде туындайтын күш немесе жансыз затты білдіретін септіктер;

Factitive - етістікпен берілген іс-әрекеттен туындайтын затты білдіретін септіктер;

Locative - етістікпен берілген іс-әрекеттің мекен-жайын немесе іс-әрекеттің бағытталған жағдаяттарын білдіретін септіктер.

Ч. Филлмор бұл септіктерді айналасында болып жатқан және етістіктің семантикалық мағынасын анықтайтын барлық оқиғаларды талдауға мүмкіндік беретін әмбебап тіпті табиғи түсініктер ретінде қарастырады. Ол бұл сияқты классификацияларды жасау бір етістік түрлі септіктермен бірге қолданылатындықтан қиындық туғызады деп әділ атап көрсеткен. Кейбір септіктер арасындағы шекара айқын емес, тіпті шартты сипатта болғандығы біздің назарымызды аударды. Сайып келгенде, «хат» (письмо) сөзі «Петр хат жазып жатыр» деген сөйлемде іnstrumental және factitive септіктер қызметін атқарады. Objective септігін қамтылмаған атаулы топтар жиынтығы ретінде бөліп қарастыру күмән туғызады. Бірақ тереңдеу септіктер немесе рөлдер идеясын асыра бағалауға болмайды. [7, 85]

Сонымен қатар жоғары атап көрсетілген жүйенің төмендегідей нұсқасы бар:

Agence - етістікпен берілген іс-әрекетпен талап етілетін септік (жанды/жансыз атқарушы) ;
Experience - эксперименталды етістікпен (like, enjoy, say) талап етілетін, сезімге бөленген тұлғаны білдіретін септік;
Benefactive - бенефактивті етістікпен (have, acquire, give) талап етілетін, затты кім жоғалтқанын не алғанын білдіретін септік;
Objective - әр етістік үшін міндетті септік, оның мағынасы бейтарап;
Locative - локативті етістікпен (be in, move, put) талап етілетін септік;
Dative - етістікпен аталатын күй-жағдай не іс-әрекеттің жанды организмін білдіретін септік.

Бір топ етістіктерді екінші топ етістіктерінен ажырататын қасиеттердің егжей-тегжейін ашу және бұл қасиеттермен сипатталатын етістіктердің рөлдерін анықтау үшін қажетті етістіктің түрлі топтарына қарай бұл рөлдерді жіктеу маңызды болып көрінеді. Демек, предикаттарды рөлді орнына қарай сипаттау жекеше классификация болып табылады, дәлірек айтқанда нақтыландырушы, яғни предикаттардың белгілі бір тобының қолданылу ерекшелігін толық баяндауға мүмкіндік беретін классификация.

Рөлді белгілеріне қарай предикаттарды жіктеудің ең танымал классификацияларын Дж. Лайонз, [8, 28] Чейф У. Л., [9, 96] Дик Ю. И., [10, 37] Селиверстова О. Н., [11, 185] Шабанова Т. Д. [12, 224] сияқты тіл мамандары ұсынды.

Дж. Лайонз ең алдымен күй-жағдайды оқиғаларға, үрдістерге, іс-әрекеттерге, әрекетке қарама-қарсы қояды. Бұл қарама-қарсылықтың негізінде статикалық және динамикалық жағдаяттар арасындағы айырмашылық жатыр. Күй-жағдай белгілі бір уақыт аралығында қалыптасатын, дамитын, өзгермейтін статикалық жағдаят түсінігі арқылы беріледі. Ал туындайтын, пайда болатын, және орын алатын үрдістер, оқиғалар, іс-әрекеттер мен әрекеттер динамикалық жағдаят түсінігі арқылы беріледі. Соның үстіне ол созылмалы немесе лезде болуы мүмкін, агенттің бақылауында болуы не болмауы мүмкін. Осы белгілер негізінде, атап айтқанда:

статикалық/динамикалық жағдаят
жағдаяттың ұзақтығы/сәттілігі
жағдаяттың басқарылуы/басқарылмаушылығы

Дж. Лайонз предикаттардың төмендегі түрлерін атап көрсетеді:

«іс-әрекет» /activity/ - агентпен басқарылатын созылмалы динамикалық жағдаят;
«үрдіс» /process/ - агентпен басқарылмайтын созылмалы динамикалық жағдаят;
«күй-жағдай» /state/ - агентпен басқарылмайтын статикалық жағдаят;
«әрекет» /action/ - агентпен басқарылатын лезде динамикалық жағдаят;
«оқиға» /event/ - агентпен басқарылмайтын лезде динамикалық жағдаят.

У. Л. Чейф предикаттардың үш негізгі түрлерін атап көрсетеді: күй-жағдай, үрдіс және әрекет; іс-әрекеттер мен үрдістер, яғни амбиентті әрекет пен күй-жағдай предикаттары аралық тізбекте орналасады. Предикаттардың бұл түрлерін көрсету үшін У. Л. Чейф төмендегі белгілерді ескереді: [13, 94]

- агенттің болуы/болмауы;

- тұжырымдамалық жағдаяттың өзгеремелілігі/өзгеріссіздігі;

- предикат мағынасын «happen», «do» етістіктерінің мағынасына сәйкестендірудің мүмкіндігі/мүмкінсіздігі.

Сайып келгенде, У. Л. Чейф бойынша күй-жағдай пациенс, яғни бейтарап объектісінің семантикалық рөлін білдіретін зат есіммен бірге келетін етістік ретінде сипатталады, ал толық сөйлем сұраққа ережеге сай емес жауап ретінде қызмет атқарады: «What happened!». Үрдіс субъект өзін бейтарап объект рөлінде көрсететін оқиға ретінде сипатталады, ал толық сөйлем «What happened?» сұрағына ережеге сай жауап қызметін атқарып тұр. Әрекеттер мен үрдістер ара жігін аша отырып, У. Л. Чейф үрдістердегі пациенстердің рөлін және әрекеттердегі агенттің рөлін атап көрсетеді, бірақ пациенске «ықпал ету объектісі» деген анықтама беру не әрекет, не күй-жағдайға қатысы жоқ бұндай предикаттар үшін жеткілікті емес.

У. Л. Чейф предикаттардың негізгі семантикалық топтарын дерексіздендіре отырып, өзгеше рөлді мағынаны білдіретін етістіктер тобын атап көрсетеді: эксперенциалды етістіктер: «Tom wanted a drink», «Tom knew the answer»; бенефицианттың семантикалық рөлін білдіретін бенефактивті етістіктер «Tom has the tickets», «Tom has lost the tickets», толықтауышы (complement) бар толықтырушы етістіктер: «Mary sang a song», «Tom ran a race». Соның үстіне кейбір эксперенциалды етістіктер (drink, answer) У. Л. Чейфтің түсінігі бойынша, «What happened?» деген сұраққа ережеге сай емес жауап қызметін атқарғандықтан, күй-жағдай предикаты болады, және прогрессивті түрде қолданылмай, «Tom wanted a drink», «Tom knew the answer» сияқты сөйлемдерде пациенспен қатар жүреді. Эксперенциалды етістіктерді ол үрдістер ретінде қарастырады: «Tom saw a snake», «Tom learned the answer», «Tom had an owl». Чейф оларды «What happened?» деген сұраққа ережеге сай жауап болып, ал субъект пациенс (бейтарап объект) қызметін атқаратындықтан үрдістер предикатына жатқызады. [14, 54]

У. Л. Чейф предикаттардың семантикалық түрлерін жіктеуде субъекттердің семантикалық рөлдерінің бір текті еместігінің мүмкіндігін атап көрсетеді. Мысалы, ол күй-жағдай предикаттарына экспериецирдің семантикалық рөлін білдіретін етістіктерді («Tom wanted a drink», «Tom knew the answer», «Tom liked the asparagus»), бенефицианттың семантикалық рөлін білдіретін етістіктерді («Tom has the tickets», «Tom has a convertible», «Tom owns a convertible») жатқызады; ал үрдістер предикаттарына сол сияқты экспериенцирдің семантикалық рөлін білдіретін етістіктерді («Tom had an owl», «Tom saw a snake», «Tom learned the answer», «Tom remembered the answer»), бенефицианттың семантикалық рөлін білдіретін етістіктерді («Tom found the tickets», «Tom acquired a convertible») жатқызды. Бірақ предикат түрін анықтауда Чейф тыйым логикасын ашпайтын, қолданылатын тест және мазмұнды белгілерінің ара-қатынасын көрсетпейтін шектеулі эксперименталды әдістемені ғана басшылыққа алады: «What happened?» - «Tom has the tickets». - «Tom lost tickets». Берілген контекстте қолдану шектеулігі, Чейф көзқарасы бойынша, «has» күй-жағдай предикаты, ал «lost» үрдіс предикаты болып табылатындығын көрсетеді. Автор грамматикалық белгілеріндегі айырмашылықтарды ескермейді, бірақ бұл екі предикаттың морфологиялық көрсеткіштері бойынша да айқын шектеулері бар.

Демек, жүргізілген зерттеу Чейф ұсынған семантикалық рөлдердің классификациясы (Agence, Experience, Benefactive) негізінен олардың әрбіреуінің мазмұны туралы және предикаттың семантикалық түрін анықтауда шешуші рөл атқармайды деген интуитивті сенімдерге негізделгенін көрсетеді.

Дик Ю. И. еңбектерінде жағдаяттардың екі параметрлері бейнеленген предикаттардың негізгі төрт түрі көрсетіледі: [15, 82]

- динамикалық/динамикалық емес;

- басқарылушылық/басқарылмаушылық.

Динамикалық предикат дегеніміз - жағдаяттың өзгермелілігі, ал басқарылушылық дегеніміз - бұл жағдаяттың болу болмауы толығымен еркі мен жігеріне байланысты қатысушының бар болуы. Осы ережелер негізінде предикаттардың төмендегі түрлері бөлінеді: