ЖАСҚА ТОЛМАҒАНДАР ЕҢБЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І-ТАРАУ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ ЖЕКЕЛЕГЕН САНАТТАРЫНЫҢ ЕҢБЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ

Қызметкерлер - еңбек құқығының субьектісі ретінде . . . 8
Қызметкерлердің жекелеген санаттарының еңбегін реттеу ерекшеліктері . . . 13

ІІ-ТАРАУ 18 ЖАСҚА ТОЛМАҒАНДАР ЕҢБЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ

2. 1 ҚР заңнамалары бойынша 18 жасқа толмағандар еңбегін құқықтық реттеу . . . 23

2. 2 ҚР-да кәмелетке толмағандар еңбегін қорғауды жүзеге асыру шаралары . . . 38

2. 3 ҚР-да кәмелетке толмағандарды бала еңбегінің ең жаман түрі мен экономикалық қанаудан қорғау . . . 44

ІІІ-ТАРАУ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ШАРТТАРДА 18 ЖАСҚА ТОЛМАҒАНДАР ЕҢБЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ

3. 1 Балалар құқығын қорғау халықаралық бағдарламалардың құрылуы және оның сот арқылы қорғалуы . . . 48

3. 2 Балалар еңбегін қорғауға бағытталған халықаралық конвенциялар . . . 54

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 58

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 60

Кіріспе

Қазақстан Республикасындағы еңбек бостандығына қатысты конституциялық құқық, ең алдымен, əрбір адамның өзінің жұмыс күшін (немесе еңбекке қабілетін) өзі дербес жұмсауынан, мүдделеріне, кəсіби дайындығына, өзінің мүмкіндіктері мен қалауына қарай кəсіп түрі мен қызмет түрін еркін таңдау құқығынан көрініс табады. Қазақстан Республикасының əрбір азаматы кез келген нысандағы ұйымдарда жалданбалы жұмыс істеуге, кəсіпкерлік қызметпен айналысуға, мемлекеттік, əскери немесе кез келген өзге де қызметпен айналысуға, заңды тұлғаны құрмастан жеке еңбек қызметімен айналысуға немесе ешқандай еңбек қызметімен айналыспауға құқылы. ҚР Конституциясының жəне ҚР Еңбек кодексінің бұл ережелері Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 1948 жылғы 10-желтоқсанда бекіткен Адам құқықтары жалпы декларациясының жəне еңбек саласындағы бірқатар халықаралық- құқықтық актілердің талаптарына сəйкес келеді.

Еңбек адамның табиғи қажеттігі болып табылады. Сонымен қатар, еңбек адамның өмір сүруінің маңызды жағдайы болып табылады, себебі, ол адамның материалдық жəне рухани қажеттіліктерін, басқаша айтқанда, тамақтануға, баспана иеленуге, киінуге, адамдармен араласуға, білімге, қағазға, оқуға, өнерге жəне т. б. қатысты қажеттіліктерін қанағаттандырады. Кең мағынада еңбек тек адамның ғана емес, сонымен қатар қоғамның да табиғи қажеттігі болып табылады, себебі, еңбек қоғамның материалдық негіздерін қалыптастырады.

Өзінің саналы жəне тіпті санасыз ғұмырында адам əйтеуір бір нəрсені жасап, дайындап, шығарып, өндіріп жатады. Басқаша айтар болсақ, адам 5-6 жасынан бастап еңбек ете бастайды: ата-анасының өтініші бойынша бір нəрсені əкеліп береді, апарады, жылжытады жəне т. б. Адамның қолынан жасалған заттың барлығы - инеден бастап ұлы жаңалықтарға дейін еңбектің нəтижесінде дүниеге келген. Сонымен, кез келген адамның өмірі еңбексіз мүмкін емес, еңбек барлығын жасайды, адамның материалдық жəне рухани қажеттіліктерін қамтамасыз етеді, ал бұлар, өз кезегінде, қоғамның материалдық негіздерін құрайды. Еңбек - бұл еңбек өнімін алу үшін адамның дене, ақыл-ой, рухани қабілеттерін жұмсау арқылы жүзеге асатын мақсатты қызмет. Еңбек дене, ақыл-ой жəне рухани қабілеттіктерден туындайды да, бұлардың нəтижесінде материалдық, рухани жəне санаткерлік құндылықтар жасалады.

Бүгінде әлемде балалар еңбегі күрделі мәселелердің бірі болып отыр, миллиондаған бала дамуы мен білім алуына кедергі келтіретін, сондай-ақ болашақта өмір сүру мүмкіндігінен айыратын еңбекке араласқан. Олардың көпшілігі физикалық және психологиялық жағынан айықпас зиян келтіретін, тіпті, өмірлеріне қауіпті балалар еңбегінің ауыр түрлеріне тартылған. Балалар төмендегі жеңіл жұмыстарға атсалысуына болады. Ата-анасына үй шаруасына көмектесу және отбасылық жұмыстарды орындау сондай-ақ өзінің қалта ақшасын табу мақсатында демалыс уақыты мен мектептегі сабағынына дейінгі, немесе кейінгі бірнеше сағат көлемінде жасөспірімдердің еңбекпен шұғылдануы - балаларды тәрбиелеу элементі болып қарастырылады, сонымен қатар ол, кәсіптік базалық машық алып, қоғамға бейімделуіне көмектеседі. Бұл өзін-өзі құру мен өзіне деген сенімділікті артырып, сонымен қоса отбасылық бюжет пен өз болашағына салым жасаудың мүмкіндігі. Бұл балалар еңбегіне саналмайды. «Балалар еңбегі" ұғымына психологиялық, физикалық, әлеуметтік -адамгершілік қатнастарға зиян келтіретін және қауіпті, ақылы әрі ақысыз жұмыстар кіреді. Халықаралық, ұлттық заңдармен тыйым салынған, орындалуы балалар өміріне қауіпті, әрі зиян келтіретін қызметтер балалар еңбегі болып қарастырылады. Олар балаларды оқу мүмкіндігінен айыратын, немесе оларға мектептегі сабақтары, үйдегі міндеттермен қоса өздеріне қосымша жұмыс жүктеп, отбасынан жекешеленіп басқа жерлерде жүріп істеуге мәжбүрлейтін жұмыстар.

1993 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Халықаралық еңбек ұйымының мүшелігіне қабылданып, негізге алынған қағидалардың бірі балалар еңбегіне тосқауыл қоюға қатысты болған ХЕҰ-ның қаулысына сәйкес қағидаларды орындап, жүзеге асыруды м өзіне міндеттеді. Қазақстан Республикасы негізге алынған ХЕҰ-ның №182 «Балалар еңбегінің ауыр түрлері туралы», № 138 «Жұмысқа қабылдаудағы ең төменгі жас шамасы туралы» конвенцияларды қабылдап бекіткен.

Балалар еңбегі баланың әлеуметтік дамуына, физиалық жағына зиян келтіріп қана қоймай, адам ресурстарының дамуы мен жалпы, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына кері әсерін тигізеді. Ұлттық Заң шығарушы орган балалар еңбегін пайдалануды шектеу және балалар еңбегінің ауыр түрлері мен қанау туралы арнайы каулы шығаруды қарастыруда.

Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізгеннен бастап-ақ, балаларды қорғау және балалар еңбегіне қарсы күрес жүргізудің мемлекеттік саясатын халықаралық деңгейде заңы шығарушы билік қабылдаған міндеттемелерге негіздеген. Қазақстан Республикасы балалар құқығы туралы (1989) БҰҰ-ның Конвенциясын, №138 және №182 ХЕҰ Конвенциясын, сондай -ақ балалар құқығы, балалар саудасы, балалар жезөкшелігі мен порнографиясы (2000ж) бойынша Конвенцияның қосымша қаулылырын бекітті; БҰҰ-ның адам саудасы, әсіресе әйел-бала саудасын тоқтату, жазалау туралы қаулысы (2000ж) ; еліміз балалар құқығы туралы, балалардың қарулы қақтығыстарға қатысуы туралы Конвенцияға қосымша қаулы қабылдады.

Он сегіз жасқа толмаған қызметкерлер еңбек қатынастарында құқықтары бойынша кәмелетке толғандармен теңестіріледі, ал еңбекті қорғау, жұмыс уақыты, демалыс уақыты және басқа да еңбек жағдайлары саласында Еңбек Кодексінде белгіленген қосымша кепілдіктерді пайдаланады.

Тақырыптың өзектілігі - 18 жасқа толмағандарды еңбекке тартуда Қазақстан Республикасы Заңдарының сақталуын, жүзеге асырылуын, сонымен қатар олардың еңбегінің мемлекеттің тарапынан бақылануын, жұмыс берушілердің балаларды еңбекке тартуда заң бұзушылық әрекеттерін тоқтатып, оған жауаптылық тағайындаудың ерекшеліктерін зерттеу. Күннен күнге балаларды шетелге апарып ақша табу мақсатымен заңсыз жұмыс орындарына орналасу жағдайлары әлі күнге байқалып отыр. Осы жағдайларды түбегейлі жою, Қазақстан Республикасының әр азаматының алдына қойылған негізгі мақсат деп білемін.

Осыған орай таңдалған тақырыптың өзектілігі мен оның практикалық құндылығы айтарлықтай. Бұл мәселенің тәжірибелік маңыздылығы осы тақырыпты таңдауға, мақсаты мен міндеттерін анықтауға, сонымен бірге материалды баяндау құрылымын айқындауға себеп болып отыр.

Практикалық және ғылыми маңыздылығына тоқталатын болсақ, он сегіз жасқа толмағандар туралы заңнамаларды саралап және оны мемлекеттік қадағалау әдістеріне тоқталып, еңбек заңнамалардың қазіргі қоғамда қолданылу жағдайын анықтау және практикалық жағынан талқылау, қызметкер ретінде кәмелетке толмағандардың құқықтары мен міндеттерін атқаруды талдау.

Диплом жұмысымның тақырыбының мақсаты - он сегізге толмағандардың Қазақстан Республикасындағы құқықтық жағдайын анықтау және де тиісті азаматтық құқық тәртібін қамтамасыз ету мақсатында жалпы маңызды мәліметтерді ашу болып табылады. Осы мәселелерді толығырақ қамту мақсатында мына мән жайларға сүйенемін.

Зерттеу мақсатына орай келесі міндеттерді орындау көзделіп отыр:

он сегіз жасқа толмағандар еңбегінің түсінігі;
он сегіз жасқа толмағандардың еңбек құқық субъектілерінен айырмашылықтарын табу;
он сегіз жасқа толмағандар еңбегінің құқықтық мәртебесінің элементтерін айқындау;
он сегіз жасқа толмағандар еңбегі қызметін ұйымдастыру, қызмет ерекшеліктерін нақтылау;
он сегіз жасқа толмағандар еңбегін мемлекеттік қолдаудың қазіргі жағдайда даму бағыттарын саралау;
он сегіз жасқа толмағандар еңбегінің құқықтық жағдайына қатысты құқықтық реттеу мәселелерін айқындау және оларды шешу, заңдылықтарды жетілдіру жолдарын табу.

Бұл тақырыптың зерттеу нысаны - кәмелетке толмағандар еңбегінің құқықтық жағдайын саралау нәтижесінде қалыптасатын құқықтық қатынастар, мемлекеттің зайырлы сипаты мен азаматтардың заң алдында теңдігі қағидаттарына негізделген балалар еңбегін мемлекет тарапынан құқықтық реттеу мен нотариустардың қоғамдағы орны.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы - диплом жұмысының он сегіз жасқа толмағандар еңбегі туралы заңдылықтарды реформалаудың қазіргі жағдайында құқықтық жағдайын кешенді және жүйелі зерттеу болып табылатындығымен айқындалады. Еліміздің балалар еңбегін қорғау саласы тәжірибе жинақтауда, құқықтық реформа жалғасуда және заңдар жетілдіруде. Алайда, бұл салада әлі де жетілмеген тұстар бар.

Тақырыптың зерттеу пәні - он сегіз жасқа толмағандар еңбегі құқықтық жағдайын реттейтін құқықтық нормалар. Міне осы жағдайларды толықтай ашу барысында балалар еңбегінің құқықтық жағдайын реттейтін негізгі заңдарды басшылыққа алдым. Оларға негізгі ата заңымыз - Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасындағы шетел азаматтарының құқықтық жағдайы туралы» 1995 жылғы 19 маусымдағы №2337 заң күші бар Жарлығы, Шетел азаматтарының Қазақстан Республикасында болу тәртiбi туралы Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 10 наурыздағы 1993 ж. N 186 Қаулысы, «Шетел азаматтарының Қазақстан Республикасында болуын құқықтық реттеудің жекелеген мәселелері» туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 28 қаңтардағы №136 қаулысы, сонымен қатар «Шетелдік азаматтарының Қазақстан Республикасына келу және онда болу, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан кету тәртіптерін қолдану және шетелдік азаматтардың Қазақстан Республикасының аумағындағы заңсыз көші-қонының алдын алу және жолын кесу жөніндегі ішкі істер органдарының жедел - қызметтік жұмысын ұйымдастыру туралы Нұсқаулық» және т. б нормативтік құқықтық актілер.

Осы аталған тақырыпты кеңінен ашып, толық әлі жан жақты талқылау мақсатында Қазақстандық және Ресей ғалымдарының ғылыми еңбектерін пайдаландым. Атап айтар болсақ, Ө. Қ. Қопабаев «Шетелдердің конституциялық құқығы», А. С. Абельдинов «Коституционное право зарубежных стран», Б. А. Страшун «Иностранные граждане в Республике Казахстан» (права, ответственность, налогообложение доходов), В. И. Скала, Б. В. Скала «Трудовое право Республики Казахстан», О. Кагазов «Трудовое право Республики Казахстан», Межибовская И. В, Мухамеджанов Э. Б «Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, в сфере обеспечения прав, основных свобод человека, охраны труда, миграционной политики», Төлеуғалиев Ғ. «Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы» т. б. Сонымен қатар Қазақстандық заңгерлердің ғылыми мақалаларында басшылыққа алдым. Д. Кайназарова «Правовое положение иностранных граждан в Республике Казахстан», Б. Мысқақов «Шекараны жасырын аттаған шетелдік азаматтар», А. Ш. Тулешов «Противодействие незаконному пребыванию иностранных граждан в Республике Казахстан - задача государственной важности», Б. Е. Макулбаев «Закон един для всех, иностранцы не исключение», Тотай Ерімбетов «Шетелдік тұлғаларға қатысты іс жүргізу тәртібі», Г. Жарасбаева «Некоторые правовые проблемы миграции населения».

Ғылыми жұмысты жазу барысында осы саланы реттейтін нормативтік құқықтық актілерді және қазақстандық заңгер-ғалымдардың ғылыми еңбектері және монографиялары әдістемелік негіз ретінде пайдаланылды.

Жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан тұрады. Бірінші тарау еңбек субъектілеріне жалпы сипаттама мен олардың құқықтық жағдайына қатысты теориялық ақпараттан құрылған. Сонымен қатар қызметкерлердің жекеленген санаттарының мәртебесіне байланысты еңбек етудегі құқықтары мен міндеттері де қарастырылады.

Екінші тарауда Қазақстан Республикасының заңдылықтары бойынша он сегіз жасқа толмағандардың еңбегін ерекшеліктерін саралауға қатысты теориялық деректер нақтыланды. Халықаралық тәжірибеде кәмелетке толмағандар еңбегін реттеуге бағытталған заңнамалар сараланды.

Қорытындыда жоғарыда екі тарау бойынша келтірілген мәселелерге қорытынды жасалды және бүкіл жұмыстағы негізгі тұжырымдар бойынша ұсыныстар берілді.

I-тарау Қызметкерлердің жекелеген санаттарының еңбегін құқықтық реттеу

1. 1 Қызметкер - еңбек құқығының субьектісі ретінде

Кез келген құқық саласы сияқты еңбек құқығының да өзінің субъектілер шеңбері бар. Осы субъектілер арқылы осы құқық саласының жалпы құқық жүйесіндегі ерекшеліктері анықталады. Еңбек құқығында осы құқық саласының субъектілері ретінде қолданыстағы заңнаманың негізінде қоғамдық еңбекті ұйымдастыруға, еңбек үрдісін қолдану мен ұйымдастыруға еңбек заңнамасын сақтай отырып қатысатын еңбек қатынастарының қатысушылары танылады.

Қазіргі кезде еңбек құқығы қатынастарына субъектілер ретінде еңбекке қабілетті азаматтар (қызметкерлер), ұйымдар (жұмыс беруші, яғни, кез келген меншік нысанындағы жеке жəне заңды тұлғалар), еңбек ұжымдары, кəсіптік одақтар жəне мемлекеттік органдар қатысады. Алайда, бұл бір қарағандай оңай мəселе емес. Еңбек құқығының субъектісі болу үшін еңбек құқығының аталған барлық субъектілері заңға сəйкес арнайы қасиетке - құқықтық мəртебеге ие болуы тиіс. Бұл мəртебе оларға қоғамдық еңбекпен байланысты нақты құқықтық қатынастарға қатысу құқығын береді.

Еңбек құқығы субъектісінің құқықтық мəртебесі ретінде қолданыстағы заңнамаға сəйкес оның еңбек саласындағы негізгі құқықтық жағдайы аталады. Құқықтық мəртебенің мазмұны келесі негізгі элементтерден тұрады:

а) еңбек құқық қабілеттігі (құқық деликтқабілеттігі) :

ə) негізгі (статуттық) еңбек құқықтар жəне міндеттер;

б) осы құқықтар мен міндеттердің заңды жалпы жəне арнайы кепілдіктері;

в) еңбек құқық бұзушылықтары үшін заңда көзделген жауапкершілік.

Бұл төрт элемент бірлесе отырып, еңбек құқығының əрбір субъектісінің құқықтық мəртебесін құрайды. Енді еңбек құқық қабілеттігінен, еңбек əрекетқабілеттігінен жəне еңбек деликтқабілеттігінен тұратын еңбек құқықсубъектілігін тереңірек қарастырып өтейік. Еңбекке құқық қабілеттік - бұл еңбек заңнамасында танылған еңбек құқықтары мен міндеттерін иелену қабілеті, яғни, еңбек құқығы қатынастарының қатысушысы болудың теориялық мүмкіндігі немесе қабілеті. Бұл дегеніміз, белгілі бір жағдайлар болған жағдайда - азаматтар үшін белгілі бір жасқа жету, заңдыттұлғалар үшін шаруашылық немесе мүліктік жəне оралымды басқару оқшаулығына жету - олар еңбек құқығы қатынастарының субъектісі болуға жəне құқықтар мен міндеттерді иеленуге қабілетті болады. Яғни, кез келген жеке немесе заңды тұлға жұмыс істеуге жəне жұмыс беруге қабілетті.

Еңбекке əрекет қабілеттік - бұл нақты құқықтық қатынастардың мазмұнын құрайтын субъективтік құқықтар мен міндеттерді өз əрекеттері арқылы иелену қабілеті. Басқаша айтар болсақ,

еңбекке əрекет қабілеттік азаматтың, ұйымның, еңбек ұжымының өз əрекеттері арқылы еңбек саласындағы субъективтік құқықтар мен міндеттерді иелену қабілеті. Мысалы, азамат жұмыс іздеп, халықты жұмыспен қамту органдарымен құқықтық қатынастарға түссе, ол өзінің жұмыс істеуге қатысты əрекеттері арқылы еңбек құқықтары мен міндеттерін иеленеді. Жұмыс беруші - жеке немесе заңды тұлға, өзіне қызметкерлерді таңдау жəне жұмыс істеуші тұлғаларға жұмыс беруі арқылы еңбек құқықтары мен міндеттерін иеленеді.

Еңбек құқығы субъектілерінің маңызды ерекшелігі - оларда еңбекке құқық қабілеттік пен əрекет қабілеттік бір мезгілде болуы тиіс. Есте сақтайтын бір жайт: еңбекке құқықəрекет қабілеттік дегеніміз бұл тек еңбек құқығының субъектілері ғана иеленетін ерекше қасиет. Субъективтік құқықтар мен міндеттер заңнан туындауы мүмкін. Оларды нақты еңбек құқығы қатынастарының мазмұнынан туындайтын субъективтік құқықтар мен міндеттерден ажырата білу қажет. Заңдардан туындайтын субъективтік құқықтар мен міндеттерді статуттық деп атайды. Олар еңбек құқығы субъектілерінің құқықтық мəртебесінің негізін құрайды жəне еңбек саласындағы негізгі нормативтік құқықтық актілерде бекітіледі.

Еңбек құқығы субъектісінің негізгі статуттық құқықтары мен міндеттерінің тізімі əр түрлі сипатқа ие жəне олар өздерінің əлеуметтік мақсатымен, еңбек саласында атқаратын функциялардың сипатымен ерекшеленеді.

ҚР Конституциясына сəйкес азаматтың еңбек құқығының субъектісі ретіндегі құқықтық мəртебесі барлық азаматтар үшін тең. Алайда, оны қызметкердің құқықтық мəртебесінен ажырата білген жөн (бұны азамат еңбек шартын бекітіп, қызмет берушімен еңбек құқығы қатынастарына түскен кезде иеленеді) . Бұл кезде қызметкердің құқықтық мəртебесі еңбек заңдарымен анықталады. Азамат жұыс іздеп, жұмысқа орналастыру бойынша органдармен құқықтық қатынастарға түскен кезде еңбек құқығының субъектісіне айналады. Ал қызметкердің құқықтық мəртебесі, ол жұмыс берушімен еңбек шартын жасасқан кезде туындайды. Сонымен, азаматтың құқықтық мəртебесі ол жұмысқа орналасқан кезде қызметкердің құқықтық мəртебесіне айналады.

Негізгі (статуттық) еңбек құқықтары мен міндеттеріне тоқталар болсақ, бұл құқықтар мен міндеттер ҚР Конституциясында жəне еңбек саласындағы нормативтік құқықтық актілерде көрсетілген. Оларға еңбекке құқық, мемлекетпен кепілденген ең төменгі жалақыға құқық, демалуға құқық, еңбектің қауіпсіз жағдайларына құқық, кəсіби дайындыққа жəне біліктілігін көтеруге құқық, кəсіподақтарға бірігу құқығы, еңбек тəртібін сақтау міндеті, еңбек нормасын орындау міндеті, сеніп тапсырылған мүлікті сақтау міндеті жəне т. б. жатады. Статуттық құқықтар мен міндеттер еңбек құқығының субъектілері болып табылатын барлық қызметкерлерге таралады. Бұл құқықтар мен міндеттер қызметкерлердің еңбек қатынастары жəне еңбек үрдісіндегі жүріс-тұрысын анықтайды. Статуттық құқықтар мен міндеттердің мазмұны əрекет ету, талап ету, міндеттеу, құқықтар мен міндеттерді пайдалану мүмкіндіктерінен жəне еңбек құқығының өзге де субъектілерінің мүдделері ен қажеттіліктерін белгіленген шекте қанағаттандыру міндетінен көрініс табады. Осы құқықтар мен міндеттердің заңды жалпы жəне ерекше кепілдіктері келесідей: біріншіден, олар ҚР Конституциясымен кепілденген, екіншіден, заңдар еңбек құқығы субъектілерінің құқық бұзушылықтарының алдын-алады; үшіншіден, міндетті тұлғалардың əрекет ету шектерін белгілейді; төртіншіден, аталған құқықтарды бұзатын əрекеттерге шағымдануға мүмкіндік береді жəне бесіншіден, кінәлі тұлғалардың құқық бұзушылықтарының нəтижесінде келген материалдық зиянды өтетуді қамтамасыз етеді. Қызметкерлердің еңбек құқықтары мен міндеттерін заңды тұрғыдан кепілдеудің өзіне тəн ерекшелігі болып осы кепілдіктерді жүзеге асыруға қызметкерлердің құқықтары мен мүдделерінің заңды өкілдері болып табылатын еңбек ұжымдары мен кəсіподақтардың қатысуы табылады.

Азаматтар еңбек құқығы субъектілерінің ішінде саны жағынан көп жəне ең кең таралған тобы. Азаматтар еңбек құқықғының субъектілері ретінде жалданбалы еңбек қызметкерлеріне, кəсіпкерлерге, жұмыс істейтін меншік иелеріне бөлінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.