Өндірісті басқаруды жетілдіру

Мазмұны:

Кіріспе

Қазақстан экономикасында соңғы жиырма жылда өткізілген нарықтық реформалар өндіріс пен басқару үрдісіне қатысушылардың арасындағы, мемлекеттік органдар мен шаруашылық субъектілердің және іскерлік серіктестіктердің арасындағы өзара қатынастың мәні мен түрлерінде елеулі өзгерістерді туғызды. Кәсіпкерлік іс-қызметпен айналысатын субъектілердің жұмысын бағалау өлшімімен бірге, осы субъектілердің өздері үшін іс-қимылдарының негізгі болып табылатын мақсаттарын да өзгертті.

Экономиканың өндірістік салалары халық шаруашылығының аса маңызды өнім өндіретін өрістері болып саналады. Қазіргі нарықтық экономика және қаржы-экономика дағдарысынан кейінгі кезеңде бұл өндіріс шаруашылықтарының дамуы мемлекеттің экономикасының жаһанданып, оның көтерілуіне үлкен әсерін тигізеді. Сондықтан да, шаруашылық салаларындағы еңбек ресурстарын басқару, оны ретке келтіру, нарық жағдайына бейімдеу өзекті мәселелердің негізгілерінің бірі болып есептелінеді.

Қазақстан Республикасы өзінің егемендігі мен тәуелсіздігін алғаннан кейінгі жүргізіліп жатқан өндірістердегі реформалар шаруашылық салаларының дамуына айтарлықтай әсерін тигізсе де, бұл кешендерде өндірістің өнімділігі дүниежүзіндегі экономикасы дамыған мемлекеттерге қарағанда әлде қайда төмен. Ол, әсіресе, экономиканың аса маңызды саласы ауыл шаруашылығында, бірнеше есеге төмен екендігін Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің 2010 жылғы 29-шы қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауында айрықша тоқталды.

Осыны ескере отырып, Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев: «Жаңа 10 жылдық - жаңа экономикалық өрлеу Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты бағдарламасында 2020 стратегиялық даму жоспарын ұсынды. Елбасы бұл Жолдауында - «жедел индустрияландыру және инфрақұрылымды дамыту есебінен экономиканы тұрақты өсуіне қол жеткізу» - деген мәселені атап өтті. Осы мәселелерді іске асырудағы факторлардың бірі, еңбек ресурстарын басқару мен оны тиімді пайдалану, өндіріс шаруашылықтарында өзекті мәселелердің бірі болып отыр.

Атап айтқанда, өндірістік шаруашылықтардың өнімін көбейту арқылы мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және ең алдымен өнім өндіруші еңбеккерлерге қатысты еңбек ресурстарын тиімді басқару. Сондықтан да, барлық өңірдегі өндірістік салаларында еңбек ресурстарының құрылымын, демографиялық жағдайын анықтай отырып, оларды тиімді пайдалану деңгейіне байланысты ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу зерттеу тақырыбының өзектілігін анықтай түсті.

Өндіріс шаруашылықтарында еңбек ресурстарын реттеуде тиімді заңнамалық жолмен ұйымдастыру мен әлеуметтік-экономикалық механизмдерін, мемлекет тұрғындарының жұмыспен қамтылуын анықтау, бүгінгі күн талабына сай - негізгі мәселелердің бірі болып отыр және зерттеу тақырыбының өзектілігін айқындайды.

Бұның бәрі өндіріс үдерісін және жұмыскерлер ұжымын басқару ісін ұйымдастыруға қатысты көзқарастың өзгеруіне әкелді. Басқарудың және жұмыскерлер құрамын еңбектің өнімділігіне ынталандырудың жаңа нысаны мен түрлері пайда болды. Басқару сферасымен айналысқан қызметкерлерге енді кәсіпорындардың іс-жұмысының нәтижесіне ықпалын тікелей немесе жанама түрде тигізетін жаңа сыртқа және сыртқы факторлардың пайда болғанын ескеріп қана қоймай, есепке алып отырулары керек.

Дипломдық жұмыстың мақсаты «БҚО Салық басқармасының» басқару технологиясына талдау жасау және оны жетілдіру жолдарын анықтау. Осы мақсатқа тиімді қол жеткізу үшін келесі міндеттер алға қойылды:

- ұйымды басқару туралы ғылыми әдебиетке шолу жасау;

- «БҚО Салық басқарамасының» экономкалық - шаруашылық жағдайына талдау жасау;

- «БҚО Салық басқармасының» басқару технологиясын зерттеу;

- «БҚО Салық басқарамасының» басқару технологиясын жетілдіру жолдарын ұсыну.

Дипломдық жұмыстың әдістемелік және теориялық негізі болып отандық

және шетелдік авторлардың зерттеліп отырылған мәселе, яғни ұйымды басқарудың технологиясы бойынша ғылыми еңбектері қолданылды, соның ішінде: К. Г. Ахметов, М. К. Мэскон, А. Н. Бердалиев, А. К. Кабушкин және т. б.

Дипломдық жұмыстың ақпарат негізі болып «БҚО Салық басқармасының» жарғысы, қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулары, жылдық жоспарлары, есептері, нормативтік құжаттары және автордың өндірістік тәжірибені өту кезіндегі жинастырған деректері табылады.

Дипломдық жұмысты жазу барысында есептік конструкциялық, статистикалық, әлеуметтік және тағы да басқа зерттеу әдістері пайдаланылады.

1 бөлім Басқару еңбегін ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1 Кәсіпорындағы басқару еңбегінің мазмұны мен принциптері

Менеджмент басқарудың мақсатына адамдардың еңбек белсенділігін ынта-ықыласы арқылы көтеріп, олардың тиімді жұмысының негізінде жетуді ұйғарады. Ғылымның бұл түрін білу барысында басқарудың мақсаттарын қою мен дәлелдеу үшін нақты білім және тәжірибелік дағды алуға болады, осы мақсаттарға жету жолында персоналдың күш-қуатын жинастыруға, ғылыми дәлелденген шешімдерді қабылдауға, кадрлар жұмысын жүйелеуге, кәсіпорындарды біртұтас жүйе түрінде басқаруға мүмкіндік береді [1] .

Әртүрлі ғылымдар секілді менеджменттің де теориясы болады, онда осы пәнге тән қасиеттер, міндеттер, категориялар, заңдылықтар, принциптер, әдістер, функциялар және өзінің ізденіс жолы қамтылады.

Басқару адамдардың парасаттылық нысаналы іс-қызметінің көмегімен қоршаған әлемді бағындыру және тіртіпке келтіру жұмысынан тұратындығы бұрыннан белгілі. Менеджмент - басқарудың маңызды құрамдас бөлігі, оның пәні басқару үрдісіндегі әлеуметтік қатынастардан тұрады. Сөйтіп, менеджменттің ғылым ретінде айналысатын пәні басқару үрдісінідегі адамдардың арасындағы қалыптасатын қатынастар.

Менеджментті кәсіпкерлік іс-қызметтің түрі деп қарастыруға да болады. Осы көзқарасқа қарай менеджментті алдын-ала белгіленген экономикалық нәтижеге жеті үшін адамдардың күш-қуатын нысаналы түрде шоғырландыруды ұйғаратын іс-қызметтің бір түрі деп түсінген дұрыс. Бұнымен бірге шет елдерде қалыптасқан менеджмент жүйесі ұйымдастырудың мақсатына жету ептілікті қажет етсе де, адамдардың жүріс тұрысының ынта-ықыласын, интелектілігін, еңбегін жұмылдыра алатын болса да, біздің елдің экономикасында ойламай, бірден оның көшірмесін пайдалануға және ұлттық менталитетті ескермей, бұл жүйені тиімді түрде жүзеге асыруға болмайды. Соныдқтан, менеджментті басқарудың тәжірибесі ретінде өмірдің барлық жағдайына жарамды дайын ретінде немесе шешімдер жиынтығы түрінде қарастыруға болмайды [2] .

Менеджмент іс-тәжірибенің негізінде қалыптасқан принциптер және ережелер арқылы мақсаттар мен міндеттерді дұрыс қою мен оларды оңтайлы шешуге үйретеді. Бұл орайда шығармашылық істің ыңғайы болмаса, бүгінгі таңдағы менеджменттің барлық жаңалықтары тосқан нәтижені оңай бере алмайды. Шаруашылықты жүргізудің жаңа шарттары өндірісті ұйымдаструда және және ұжымды басқаруда менеджердің атқаратын ролін күшейте түседі және оның жеке кәсіби қабілетіне қойылатын талаптарды қатаңдатады. Басқарудың тиімді жүйесін құру үшін, менеджер кәсіпкерлік білімнің жиынтығын толық түрде біле отырып, практикалық іс-қызметте оны қолдануға қажетті тәжірибені меңгеруі керек, бұныммен бірге ұжыммен және жеке адамдармен қалай жұмыс істей алатындығын да білуі қажет.

Әр салада басқару іс-қызметтің жалпы қағидаларымен бірге өзіне тән ерекшелігі болады. Аграрлық сфераны алатын болсақ, онда басқару қатынастарының ерекшелігі ең алдымен оның іс-жұмысының көлеміне, сонымен бірге жұмыскерлердің санына қарай әрбір елдің экономикасының ірі салаларының бірі болып есептелетініне байланысты. Кәсіпорындар мен ұйымдардың іс-жұмысына өздерінің ықпалын тигізетін сыртқы факторлардың қатарына жататындардың бірін көрсетпесек те, келесілерді айтуға болады: халықтың төлем қабілеті бар сұранысты, өндірістің, тауарды сыртқа шығарудың және оны шеттен әкелудің, бәсекенің, табиғат пен ауа-райының демографияның жиі жағдайын. Сонымен қатар, бұл кәсіпорындардың және ұйымдардың іс-қимылы олардың қолындағы жердің, техниканың малдың, материалдық құралдардың және ақша қаржысының болуына ғана емес, сонымен бірге оларда ең алдымен жұмыс істейтін адамдардың барлығына байланысты.

Менеджмент стратегиялық және тактикалық мақсаттарға оңтайлы жетуде әрбір кәсіпорындардың және олардың персоналдарын нысаналы және келісімді жұмыспен қамтамасыз ететін басқару іс-қызметіне ерекше түрінен тұрады. Ал басқару үрдісі белгілі мақсатқа жетуге бағытталған дәйекті түрдегі істің жиынтығының көрінісі.

Кәсіпорындағы басқаруды ұйымдастыру орындаушы және оперативті қызметті басты образды қамтиды.

Ресейдің оқымысты ғалымы Э. М. Коротковтың ойынша ұйым сызбалармен басқару құрылымын, қызмет инструкцияларын, жағдайларын және басқа да нормативті құжаттарды жасақтау мен бекітуге бағытталған іс-әрекеттің бір түрі.

Оның негізінде істің жағдайын толық экономикалық талдау, ғылыми есептеу, жұмысшы мен басқару процесін жан-жақты қарастыру жатады. Қазіргі уақыттағы барлық шаруашылық механизм қайта құрылып жатқан кезде ұйымға ерекше жоғары талаптар қойылады. Бұл жағдайда ұйым экономиканы басқаруды әрі қарай жетілдіруде басты үзбе ретінде қарастырылады.

Шетелдік “Менеджмент негіздері” кітабында авторы Мэскон ұйымдастыру функциясы барлық жүйесін қамтиды деп жазған. Оның басқа функцияларға қатынасы басқа барлық функциялардың іс-әрекетінің өзара қатынасы мен тиімділігін қамтиды [3] .

Фирмалардағы өндірістің дамуына басқару Бердалиевтің ойынша өндіріс процесіне оның тиімділігін, еңбек өнімділігін өсіру, өнім сапасын жақсарту мақсатында реттеу болып табылады. Оның ойынша менеджменттің өндірісті басқарудағы негізгі мақсаты өндірістік өткізу цикліндегі әрбір этаптағы жоспарланбаған қателіктерді жою үшін ұсыныстарды ұсыну және

оларды табу ақпараттың жүйелерді құру жолы негізінде “жоғарыдан” басқару нәтижесінде өндірістік құрылымдарды тиімді құруға бағытталған.

Өндірісті басқаруға қойылатын негізгі талаптарға оның өндірістік-технологиялық циклдың жаңа жағдайын бейімделу жатады, соның ішінде: тез қабылданатын шешімдерге; өндірістегі адамдық факторлардың үлкен рөлі; өнім сапасын жақсарту; өндірістік шығындарды азайту; өндірістік аудандарды қолдануды жақсарту; шығарылатын өнімдерге техникалық қызмет көрсетулердің өсуі [4] .

К. Г. Ахметов өзінің “Менеджмент негіздері” деген кітабында. Оның ойынша тек мәліметтерді өңдеу басшының бағыныштылармен тікелей қарым-қатынас жасауын алмастыра алмайды екен. Кейде басшының бағыныштылармен қарым-қатынасын мәлімет ісіндегі ерекше түрі, мәліметтерді алудың және таратудың ерекше түрі ретінде қарастырылады. Алайда “мәлімет” ұғымын, басқарудың ерекше және оның негізгі заты ретіндегі “адам және оның іс-әрекеті” ұғымымен біріктіруге болмайды. Адамдарға және олардың іс-әрекеттеріне басқару еңбегінің негізгі ықпалдары бағытталған. Ал мәлімет адамдардың іс-әрекетін бейнелейтін құралы болып саналады. Демек басқару еңбегінің елеулі ерекшелігі, оның өндіріс еңбегінен өзгешелігі еңбек затының айырмашылығында.

Өндірісті басқару жаңа типтегі икемді және бейімделгіш шаруашылық кешендер шегінде үнемі бірігуге мақсатталған болу керек.

Басқару жүйесіне өндіріс процесінің өзі қамту өткізу жағдайы өндірісте жұмысшының қатысу сипаты мен материалдық жағы; өндірістің бөлек факторлары мен параметрлары; өнім сапасы, шығындарды және т. б. әсер ететіндігін ескеру керек.

Өндіріс саласындағы басқарушылық қызметтің маңызды марапаттарының бірі болып өндірістің тиімділігін арттыру жатады.

Оның өзі автордың ойынша келесідей факторларға негізделуі керек екен:

- инвестиция рентабельділігінің өсуі;

- еңбек өнімділігінің өсуі;

- өнім сапасы мен бәсекелестік қабілеттілігін көтеру.

Көзделген мақсаттарға жету үшін техникалық, ұйымдық басқарушылық шаралары кешенін жүзеге асыру; фирмаға тұтас инвестициялық және техникалық саясаттың принциптерін жасақтау; инвестицияның приоритетті аймағы мен жұмыс бағыттарын анықтау; технологиялық процестің перспективті саласын дамыту; жаңа заманға сай өндірістік жүйені құру керек.

Өнідірісті басқару спецификасы 80 жылдары келесідей факторлармен сипатталған нарықтың жағдайлардан айқындалуы қажет:

- тауардың өмірлік циклін қысқарту;

- шығарылатын бұйымның көлемін азайту арқылы номенклатурасын кеңейту;

- жұмысшылар мен мамандарды дайындау деңгейі мен мамандалуына қойылатын талаптарды көтеруге бағытталған технологиялық процестердің күрделенуі;

- қызмет көрсету сапасының деңгейі мен тапсырысты орындау мерзіміне талаптардың өсуі.

Бұл өз алдына шешім қабылдау механизміне дәстүрлі өндірістік жүйені қолдануда қиыншылықтар тудырады.

Нарықта қалыптасқан жаңа жағдайлар басқару жүйесінің жай және икемді түрін қалыптасуын талап етті. Басқарудың жаңа жүйелері келесідей ерекшеліктермен сипатталады:

- басқарудың аз ғана болуы;

- мамандарға негзіделген ұйымдық құрылымның құрылуы мен;

- тұтынушылардың сұранымына бағытталған кестелер мен өндірістік бағдарламалардың құрылуымен;

- фирма қоймаларындағы қор көлемінің болуымен;

- ішкі және сыртқы ортадағы болып жатқан үздіксіз жоспарлармен;

- жоғары еңбек өнімділігі және төмен шығындармен;

- шығарылатын өнімнің жоғары сапасымен тұтынушылармен мықты байланысқа бағытталумен [5] .

Өндірісті басқарудың тиімді ұйымдық құрылымын құру принциптерін келесілерге жатқызуға болады:

- құрылымдық бөлімшелерді функцияларды орындауға емес, керісінше тауарлармен нарық немесе тұтынушыларға бағытталуы.

- ұйымдық құрылымның негізін функциялар мен бөлімдер емес, керісінше мақсатталған мамандар немесе командалар тобы құрайды;

- басқарудың минималды саны деңгейіне және бақылаудың кең саласына бағытталу;

Фирманың даму тиімділігі біріншіден техникалық жаңашылдануы мен өнім сапасына, оның тез моральды ескеруні әкеледі екен [6] .

Жаңа өнімдерді жасақтаудағы дәстүрлі тәсіл жасақтаудың барлық үдерісін бөлістіруді және бөлек этаптарда өнім образын жасауды анықтайды. Әрбір кезеңнің орындалуы үшін анықталған мамандар тобы жауапкершілік артады - конструкторлар, технологтар. Басқару аппаратының міндетіне келесідей топтардың қызметін реттеу кіреді.

Өндірісті басқаруды жетілдіру;

- ұзақ мерзімді перспективаға фирма қызметін бағыттау;

- фундаменталды зеттеулер жүргізу;

- өндірісті диверсификациялау;

- персоналдың шығармашылық белсенділігін максималды қолдану.

2. Кәсіпорында басқару еңбегін бөлу және ұйымдастыру

Басқару мен менеджментте бірдей категориялар пайдаланылады, бұларға жататын ұғымдар мынадай - басқарудың объектісі мен субъектісінің, олардың арасындағы тура және кері байланыстың, басқару жүйесі, қоршаған орта.

Менеджмент пен басқарудың негізгі категорияларын кәсіпорындар мен ұйымдар деңгейінде қарастырғанда, олардың іс-жұмысының ерекшелігін және шаруашылық субъектілердің іс-қимылдарының жалпы міндеттерін ескерген жөн.

Басқару объектісі - бұл басқарылатындардың барлығы, яғни сала, кәсіпорын, бөлімшелер және т. б. Менеджментте басқару объектісі ретінде әр уақытта белгілі бір мақсатқа жету үшін өздерінің іс-қызметтерін үйлестіретін және бағытталатын адамдар тобы қарастырылады. Басқару субъектісі - бұл басқарушылардың барлығы, яғни саланың, кәсіпорынның, бөлімшелердің басқару аппараты.

Басқарудың объектісі мен субъектісінің арасында тура және кері байланыс болады. Тура байланыс - бұл басқару объектісіне субъектіден түсетін әмір (команда) . Кері байланыс - бұл басқару субъектісіне объектіден әмірдің орындалғаны және оның жағдайы туралы түсетін ақпарат. Басқару объектісі мен субъектісінің жиынтығы тура және кері байланыстармен бірге басқару жүйесін құрайды.

Басқару жүйесінде басқару объектісін басқарылылатын жүйелілік, ал субъектісін - басқаратын жүйелілік деп жиі айтылады. Басқару жүйесін бірқатар жалпы шарттары сипаттайды. Ең алдымен басқарылатын жүйеліліктің басқарушы жүйеліліктің ықпалымен өзінің параметрін (немесе қасиетін) өзгертетін қасиеті болып табылады. Бұл орайда басқарудың тиімділігі үшін критерийлер мен көрсеткіштер қажет, олардың ішінде басқару объектісінің іс-қызметінің маңызды көрсеткішін неғұрлым толық көрсететіндер (1 сызба) .

Қоршаған орта

Сызба 1 Басқарудың негізгі категорияларының өзара байланысы

Басқару субъектісі объектіге берілген мақсатқа сәйкес ықпалын жүргізеді. Бұл үшін басқарылатын жүйе бөлігі басқару объектісіне көрсетілген ықпалынан кейін оның жағдайы қандай екенін анық білуі керек.

Мақсатқа анық бет бұру үшін басқару субъектісіне объектіге ықпал көрсетілгенше және көрсетілгеннен кейінгі жағдайлары бойынша ақпарат түсіп отыруы қажет, басқаша айтқанда басқару жүйесінде тура және кері байланыс айқын түрде ұйымдастырылуы керек. Сонымен ақырында, басқарудың қайсы бір экономикалық жүйесі болса да, онда белгілі материалдық, еңбек, қаржы және басқа ресурстар болуы керек.

Әрбір кәсіпорын қоршаған ортамен өзара әрекетте болады. Қоршаған орта - бұл осы кәсіпорынды қоршағанның барлығы: жеткізушілер мен сатып алушылар, бәсекелестік ұйымдар, мәдениет, саяси ахуал және т. б. Қоршаған орта қай ұйым болса да, оған кадрларды, еңбек қаруын, шикізатты, материалдарды және қуат таситындарды бере отырып, белсенді әсерін көрсетеді. Өз кезегінде кәсіпорын қоршаған ортаға тауарлар мен қызметті өңдіргенде және өткізгенде өзінің ықпалын тигізеді [7] .

Басқару еңбегі Ресейлік «Менеджмент негізі» кітабының авторы Кабушкиннің айтуы бойынша ұйымдағы басқару функциясын орындау үшін бағытталған еңбек іс-әрекетінің түрі екен. Бұл өз алдына алдарына қойған міндетті шешу үшін еңбек ұжымының реттелген және мақсатты бағытталған қызметін қамту. Басқару еңбегінің объектісіне ұйым, құрылымдық бөлімшелер кіреді. Басқару еңбегінің пәніне - объектінің жағдайы туралы ақпарат және оның қалыптасуы мен дамуындағы қажетті өлшемдер кіреді.

Жергілікті оқымысты - экономист ғалымымыз Бердалиевтің ойынша басқару еңбегінің өзі спецификалық ерекшеліктермен икемделеді екен:

• өнім немесе қызмет өндіруге қажет басқа еңбекпен нәтижесі мен мазмұны бойынша еңбек процесінің принципиалды айырмашылығымен негізделген ақпарттың сипатқа иемденген;
• аз ғана адамдарымен, бірақта жоғары мамандалған деңгейімен;
• мамандар тобына негізделген ұйымдық құрылымның құрылуымен;
• тұтынушылардың тапсырыстарына негізделген кестелер мен өндірістік бағдарламалардың құрылуымен;
• фирма қоймаларында минималды қосалқы бөлшектер көлемінің болуымен;
• ішкі және сыртқы ортадағы болып жатқандарға үздіксіз әсер етуімен;
• жоғарғы еңбек өнімділігі мен төмен шығын;
• шығарылатын өнімнің жоғарғы сапасымен тұтынушылармен мықты байланыста бағытталуымен [8] .

Ғалым Герчикованың айтуымен ұйымды басқаруда маңызды позицияны менеджерлер иемденеді екен. Олар өз алдына үш келесідей ролдер атқарады екен:

- шешім қабылдауды жүзеге асырады;

- ішкі және сыртқы орта туралы ақпараттарды жинастырып, таратады екен;

- ұйымның ішінде және одан тыс жерде қарым-қатынас жасайды, адамдарды жігерлендіреді, олардың күш-жігерлерін реттейді және ұйым өкілдері ретінде де болады.

Жаңа замаңғы көзқарастар бойынша менеджер - бұл нарық жағдайында өмір сүретін фирманың нақты қызмет түрі бойынша шешім қабылдауда өкіл ететін және тұрақты лауазымды иеленетін басқарушы немесе басшы.

Менеджерлермен қабылданатын шешімдер негізделген және басқарудың жаңа әдістерін қолдану негізінде жасалынады: компьютерлік техника көмегімен көп вариантты есептеу.

“Менеджер” термині кең таралған және келесілерде қолданылады:

- бөлек бөлім немесе мақсатты - бағдарламалық топ негізінде нақты жұмыс түрін ұйымдастыруда;

- тұтас кәсіпорын немесе оның бөлімшелерінің басшысына;

- бағынушыға қатынасы бойынша басшыға;

- басқарудың әрбір деңгейіндегі әкімгерге, жаңа әдістермен сай жұмыстарды ұйымдастырушыларға [9] .

Басқаратын және басқарарылатын жүйелердің басқарудың объектісі мен субъектісінің салыстырмалық заңдылығы басқару сферасының басқару объектісінің талабына сәйкес екенін көрсетеді. Солай, 70 жылдары Қытайда байқалған экономиканың дамуындағы сапалы өзгерістер барлық атарбасының белгілі бір өзгеріске ұшырауын талап етті, бұл 1975 жылы жүзеге аса бастаған кешенді реформада өзінің көрінісін тапты. Осының нәтижесінде Қытайдың экономикасы мен оны басқару ғылыми-техникалық үдеістерін талабына зерек болды, тұрақты дамудың тенденциясын алды, реттелетін нарықтық қатынастарға өту дағдарыссыз және сілкініссіз жүрді.

Егер жалпы заңдылық басқаруға тұтас түрде тән болса, ал жеке заңдылық басқарудың бөлек жақтарын және жүйесін сипаттайды. Жеке заңдылыққа басқару функцияларывның өзгеру заңдылығын, басқару сатыларының санын оңтайлау заңдылығын басқару функцияларын шоғырландыру заңдылығын және бақылаудың өрістелу заңдылығын жатқызуға болады.

Басқару функциялардың өзгеру заңдылығы басқарудың әртүрлі иерархиялық сталыраныда белгілі бір функциялардың артқанын және келесі кейбіреулерінің азайғанын көрсетеді.

Басқару сатыларының санын оңтайлау заңдылығы басқарудың артық буындарын қысқартуды ұйғарды. Бұл оның дереулігін және икемділігін көтереді.

Басқару функцияларын шоғырландыру заңдылығы басқарудың әрбір сатысы функцияның көбірек шоғырланғанына ұмтылады. Яғни, басқару персоналдың сандарының өсуіне және өсіруіне бұл заңдылықты барлық елдерде байқалатын бюрократтық аппарат санының өсуі туралы деректер көрнекі суреттейді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс