Кәсіпорындарда бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың теориялық аспектілері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ бет

Кіріспе . . .

1. Кәсіпорындарда бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1 Ұйым қызметіндегі бухгалтерлік есептің маңызы мен қызметі . . .

1. 2 Отандық есеп тәжірибесінің халықаралық және ұлттық стандарттарға көшудің алғы шарттары . . .

1. 3 «Алтын Диірмен» ЖШС-нің қаржы-шаруашылық қызметі және есеп саясаты . . .

2. Кәсіпорындарды тиімді басқарудағы бухгалтерлік есеп және оны жетілдірудің негіздері

2. 1 «Алтын Диірмен» ЖШС-де қаржылық есепті жүргізудің ерекшеліктері . . .

2. 2 Кәсіпорындардың қаржылық есептілігі және оның құрылымы . . .

2. 3 Қаржылық есептілікті жетілдірудегі бағдарламалық қамсыздандыру-лардың алатын орны . . .

3. Ұйым қызметіндегі жедел бақылау мен ішкі аудит жүйесі

3. 1 Жедел бақылау мен ішкі аудиттің мақсаты, міндеті және қажеттілігі . . .

3. 2 «Алтын Диірмен» ЖШС-де жедел бақылау мен ішкі аудитті ұйымдастыру ерекшеліктері және жетілдіру бағыттары

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

Кіріспе

Бухгалтерлік есеп пен аудитті реформалауда жасалған тұжырымдама міндеттерінің бірі - ішкі ақпараттық жүйе арқылы кәсіпорынды басқаруды жетілдіру болып табылады. Тиімді басқару принциптері мен есепті ұйымдастырудың жаңа амал-тәсілдерінің негізі ретінде Қазақстанда іс-әрекет етушіге неғұрлым жақын еуропалық құрылым алынды. Тоқсаныншы жылдың басынан басталған ХХІ ғасырдың есігін ашқан, өрістеп өсіп келе жатқан нарықтық экономика мен қатынастар көптеген жаңа бағыттағы экономикалық концепциялар мен ақпараттар жүйесін қазақстандық ұйымдардың шаруашылық өміріне енгізді.

Қазақстанда нарықтық қатынастардың енгізілуімен бірге экономикалық субьектілердің қаржылық қорытынды есебін пайдаланушылардың қажеттіліктерін ол ақпараттардың дұрыстығын дәлелдеу түрінде қамтамасыз етуші тәуелсіз бақылау жүйесі жақсарып келеді, сондай-ақ, бұл салада кәсіби мамандар даярлауға қосымша талаптар қойылуда. Жерінің қазба байлығы мол, экономикалық потенциалы аса жоғары деңгейде танылған Қазақ елінің кең байтақ аймақтарында орналасқан ұйымдардың немесе шаруашылық қызметін жүргізуші субьектілердің көптеген құқықтық түрлері өз қызметін атқарып келеді.

Қандай да болмасын жаңадан құрылып, қалыптаса бастайтын экономикалық үрдістің түпкі мақсаты - материалдық өндіріс пен халықтың сұранысы мен ұсынысына жауап берерлік және бәсекелестік тұрғыдағы өнімдер өндіріп, қызметтер көрсету болып табылады. Сапалы дәрежеде өнімдер өндіріп, қызметтер көрсетіп, мұның өзін үлкен бәсекелестік жағдайға келтіру үшін әртүрлі көздерден қаржы жұмсалады және жұмсалған қаржыны тиімді басқару қажеттігі туындайды. Экономикалық жүйені тиімді басқару мен шешім қабылдау процесіне қажетті ақпараттар қалыптастырушы бухгалтерлік есеп жүйесі болып табылады. Салалық нұсқау ережелер және жоғарыдан түскен әдістемелер негізінде, сондай-ақ мемлекет тарапынан күштеп бақылау қою мақсатымен қалыптасқан консервативтік бағыттағы бухгалтерлік есеп бұл күндері қайта құру, реформалау және халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сай әрі қарай жетілдіру мақсатына түсті.

Нарықтық экономика ресурстың барлық материалдық, еңбек және қаржылық түрлерін ұтымды пайдалануды көздейді, олар кәсіпкерлік іс-әрекеттің күтілетін нәтижесін, яғни табыстылығын қамтамасыз етуі тиіс.

Экономикамыздың нарықтық жолмен дамуы барысында ұйымдар қызметінің қаржылық мәселелері күшейе түсуде. Осыған сәйкес ұйым басшылығының ерекше көңілі бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына мән беріліп отыр. Әсіресе, елімізде халықаралық стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандартының енгізілуі ел экономикасының дамуына оң әсерін тигізуде. Бұл еліміздің қазіргі даму кезеңінде оның шет ел инвесторларымен қарым-қатынасының нығаюы кезеңінде маңызды болып саналады.

Бухгалтерлік есеп нарықтық қатынастар жағдайында ұйымдарда ерекше маңызды орынға ие. Есепке алу мәліметтері ұйымдардың және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, сөйтіп, ел экономикасын дамыту заңдылықтарын зерделеу және зерттеу үшін қолданылады.

Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында ұйымдардың күрделі экономикалық тетігін нық және жақсы жолға қойылған есеп жүйесінсіз, сондай-ақ сенімді экономикалық ақпаратсыз басқару, іс жүзінде мүмкін емес. Сондықтан да, кез-келген ұйымдар үшін есеп ақпараттық жүйелері маңызды орын алады.

Қазақстан Республикасындағы нарықтық қатынасқа көшу барысында аймақты, қатал бақылау-тексеру ерекше орын алатыны шетел үлгісінен белгілі. Себебі нарықты қатынас принципімен дамуды қамтамасыз ету үшін сол елде - бәсекелестік қамтамасыз ету үшін шешуші рөл атқарады. Бәсекелестікті қамтамасыз ету үшін өте қатал бақылау-тексеру болуы қажет. Соның нәтижесінде ғана нарықты қатынас жолмен дамытудың тиімділігі іске асырылады. Сондықтан да бухгалтерлік есепті тиімді ұйымдастырмен қатар, аудит жұмысының қажеттілігі көптеген себептермен анықталады. Бұл біріншіден, кәсіпкерлердің өз шаруашылығының тиянақтылығының қамтамасыз етілуі, екіншіден, өз жұмысына өзі сенімді түрде басқару жүргізуі, үшіншіден, кәсіпкерлердің өзара қарым-қатынастарда сенімді жұмыс істеуі мен өзінің капиталының тиімділігіне сенімді болуы және тағы басқалар жатқызылады.

Осы тұрғыдан дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты болып нарықтық қатынастар жағдайында ұйымдарда бухгалтерлік есеп пен аудитті дұрыс ұйымдастыруды және оны жетілдіру мәселелерін зерттеу болып саналады.

Осы аталған мақсаттан туындайтын жұмыстың негізгі міндеттері болып мыналар саналады:

- кәсіпорындардың тиімді даму процес ніде бухгалтерлік есептің орнын анықтау;

- нарықтық қатынастар жағдайында отандық есеп тәжірибесін халықаралық стандарттарға сәйкестендірудің негізгі алғы шарттарын айқындау;

- шаруашылық процетерге байланысты ұйымның қаржылық есеп беру жағдайына сипаттама беру;

- бухгалтерлік есепті жетілдірудегі бағдарламалық қамсыздандырулардың орнын анықтау;

- ұйым қызметіндегі жедел бақылау мен ішкі аудит жүйесіне сипаттама беріп, оларды жетілдіруге байланысты нақты ұсыныстар жасау.

Дипломдық жұмысты орындау барысында бухгалтерлік есеп саласындағы отандық, шетелдік ғалымдар мен тәжірибешілердің ғылыми еңбектері, «ҚР-ның бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру» және «Аудит қызметі» туралы заңдары, қаржылық есептің ұлттық және халықаралық стандарттары, аудит стандарттары, зерттеу жүргізілген «Алтын Диірмен» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің есеп мәліметтері пайданаланылды.

Зерттеу объектісі болып Алматы қаласында орналасқан «Алтын Диірмен» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі.

Дипломдық жұмысты жазу кезінде салыстырмалы талдау, айырмашылық-тарды табу, вертикалды талдау әдістері қолданылды.

Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қосымшадан және әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Кәсіпорындарда бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1 Ұйым қызметіндегі бухгалтерлік есептің маңызы мен қызметі

Меншік иелігінің кез келген түрлері, нарықтық әрекетке түсуші заңды тұлғалар, ұйымдар мен мекемелердің барлығында бухгалтерлік есеп және аудит жүргізіледі. Меншігінде қаражаттары мен мүліктері, қорлары мен капиталы, алған міндеттемелері, өндірілген дайын өнімдері, тауарлы-материалды құндылықтары, негізігі құралдар мен айналым қаражаттары, сатып алу мен сату өрісі, шаруашылық жүргізу үрдісі бар шаруашылық ұйымдарда бухгалтерлік есеп жүргізу жүйесі экономикалық қатынастардың басты мәселесіне жатады. Сондықтан бухгалтерлік есепті күрделі жүйе деп түсінген жөн. Экономикалық қатынастардың барлығы да есепке алыну керектігі бухгалтерлік есепке тән мән мен мағына, алғы шарт және міндетті түрде орындалуға тиісті нақтылы үрдіс болып табылады.

Бухгалтерлік есеп жүйесі ұйымдардағы сатылы экономикалық үрдісті қамтамасыз ету бағытында құрылуы керек. Шаруашылық фактілері экономикалық үрдістің кезеңдік негіздерін құрайтын заңдылық сабақтастыққа жауап беретін болып қалыптасады.

Ол мынандай кезеңдерге бөлінеді:

- активтер мен бұлардың көздерін қалыптастыру;

- инвестициялар келтіру;

- қаржылық активтерді қаржыландыру және несиелік міндеттемелерді қабылдау;

- қалыпты жағдайда жүргізілетін өндірістік процестердің өзгерістері мен қалыптасуын есепке алу;

- өндірістік шығындар жұмсап, табыстар табу жолдарының
есебін жүргізу;

- түскен табыстар (пайданы) бөлу және қайта бөлу;

- бөлінбеген таза пайданың ұдайы көбеюін қамтамасыз ету
және түскен таза пайданы өндіріс үрдісін кеңейту мен ары қарай
жетілдіруге, бұлардың қорлануын қалыптастыруға жүмсау.

Экономикалық заңдылықтардың өндірістік үрдісте іске асырылатын кезеңдеріне тән құрылған жоғарыдағы сабақтастық кезеңдер қаржылық талдау мен басқарушылық шешім қабылдау үшін аса қажет.

Бұл мақсаттар мен міндеттердің нақтылы іске асатындығын есепке алып, ақпараттар жүйесін қалыптастыруда бухгалтерлік есептің атқаратын рөлі өте зор. Бухгалтерлік есеп жүмысы экономикалық кезеңді қатынастарды көрсетеді және әр кезеңдерге сай дамиды. Бухгалтерлік есеп - базарлы сауданы, технологиялық ерекшеліктерге сай өнім өндіруді, экономикалық бостандықты, кәсіпкерлік қатынастарды, бірлескен әрекеттерді т. с. с. байланыстар жөніндегі көрсеткіш мәліметтерді даярлап, тиісті тұтынушыларға хабарлап, талдап, мұның негізіне тиімді шешімдер қабылдайтын, өз орны мен әдісі және принципі бар пән. Сондықтан бухгалтерлік есептің алғы шарты экономикалық қатынастарға, мұның өзін теориялық тұрғыда зерттеуге, басқарудың тиімді жолдарын анықтауға ақпараттар дайындайтын ерекше бағыттағы айрықша жүйе.

Қандайда болмасын есеп ақпаратары мен көрсеткіштерін, мұндағы цифрларды экономикалық маңызы зор мәселелер деп қараған жөн. Бухгалтерлік есеп нарықтық қатынастарға байланысты іс-әрекеттерді саналы түрде жүргізу мен мәліметтерді жан-жақты қолдану және бұлардың маңызын түсіну үшін ақпаратар жинап, тиімді және тиімсіз, пайдалы және зиянды мәліметтер жүйесін топтастырып, белгілі дәрежеде шешім қабылдау үшін көрсеткіштер мен мәліметтер даярлайды.

Нарықтық қатынастар мен меншік иелігіне сүйеніп қол ұшымен жалғасып, сыбайластық әрекеттерге барушы және жұмыс бабын жеке басының игілігіне пайдаланушы, заңсыз жүріп қаражат табушы алаяқтар арасында күрес жүргізуде де бухгалтерлік есептің атқартын рөлі зор. Мұндай әрекеттерді болдырмау үшін әрбір атқарушы бухгалтер өз кәсібін сыйлап, таза және сапалы еңбек етуі керек.

Бухгалтерлік есеп бүкіл халықтық ілімге жатады. Мұның диапазон кеңістігі мол. Сондықтан, экономиканы басқару жүйесін жетілдіру, халықтың сұранысы мен тұтынысын зерттеу, базарлы саудаға тән шешім қабылдау, тексеру мен бақылау жүйесін кеңінен қолдану, есеп көрсеткіштерін қарапайымдау, заңсыз қағаз бастылықты болдырмау үшін бухгалтерлік есеп ілімі өз мәні мен мақсатын жоймайтын сабақтастық бағытта болуы керек.

Бүгінгі күннің талабына сай бухгалтерлік есепте қолданылатын үлгі - мәтін, бастапқы құжаттарды рәсімдеу, есеп регистрлары және қорытынды есеп көрсеткіштері т. б. жазулардың көлемі мен маңызы қарапайым жолдармен жасалып, пайдаланушы қауымға түсінікті болуы керек.

Енді бухгалтерлік есеп жүйесінің алдына қойылған жалпы мақсаттар мен талаптарды шешудің бастапқы сабақтастығына тоқталайық. Жалпы есеп жүйесінде қабылданған тәжірибеге және көптеген ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда бухгалтерлік есеп ең әуелі өзінің байқау, өлшеу, тіркеу принциптерін жүзеге асырады.

Байқау принципі деп шаруашылық жүргізушілер өрісіндегі фактіні немесе обьектіні көзбен көруді айтамыз.

Өлшеу деп натуралдық өлшеммен берілген есеп обьектісін ақшалай өлшемге айналдыруды айтады.

Тіркеу деп бухгалтерлік есеп мәліметтері мен көрсеткіштерін ақпараттар тасушы құралдарға түсіруді айтамыз.

Сонымен байқау өлшеу және тіркеу принциптері бірімен бірі тығыз байланысқан бірінің мазмұнын бірі толықтырып отыратын сабақтастық жүйе деп тануымыз керек.

Бухгалтерлік есеп деп ұйымдар қызметін тиісті ақпараттар және мәліметтермен қамтамасыз ететін мәні мен пәні бар жүйені айтамыз.

Сондықтан бухгалтерлік есеп экономикалық ілімінің тәжірибелік элементіне жатады. Дей тұрғанмен, бухгалтерлік есеп басқару жүйесін қамтамасыз ету мақсатын іске асыру үшін өзінің арнайы әдістері мен ережелерін қолданады. Бухгалтерлік есеп бақыланатын және өлшеу мен тіркеуге, тексеруге, қорытындылауға жататын көптеген шаруашылық фактілерінен туындайды. Шаруашылық фактілерінің маңызы мен мақсатын түсіну үшін бухгалтерлік есепке тән ерекшеліктердің мәні мен мағынасын түсіне білу керек. Бугалтерлік есепке тән мақсат ұйымдар қызметіндегі барлық орын алған шашыранды шаруашылық фактілерін жүйеге келтіріп тиісті құжаттарға жазу, бұларды бағалау, жинақтау мен қорытындылау болып табылады.

Халықаралық қаржылық есеп стандарттары талабына сай бухгалтерлік есеп жүйесіне негізінен үш түрлі талап қойылған. Ол талаптар шындықты, жан-жақты обьективтілікті және іске асырылатындық сенімділікті көрсететін принциптерге жауап беруі керек.

Белгілі бір ұйым өрісінде даярланған мәліметтер шындық жолмен арнайы қабылданған ереже-нұсқауларға сай орындалып, сыртқы пайдаланушылардың күмәні мен күдігін туғызбайтын болса, онда даярланған мәліметтер шындық принципімен, басқа да мамандардың қатысуымен жасалып, осы ұйымның экономикалық жағдайын толығымен сипаттайтын болып, сараптаушылар талабын қанағаттандырса, онда даярланған мәліметтер объективтік принциппен орындалды деуге болады. Белгілі ережелерді, қағидалар мен әдістемелерді толығымен қолданып, жасалған ақпараттар ішкі және сыртқы пайдаланушылардың мүддесін қанағаттандырса, онда сенімділік принципі орындалды деуге болады.

Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келіп, бухгалтерлік есеп пәніне анықтама берелік.

Бухгалтерлік есеп пәні деп - ұйымдардың шаруашылық өміріндегі (меншігіндегі) активтер, меншікті капитал және міндеттемелер өрісіндегі қозғалыстарды байқап, өлшеп, тіркеп, жинақтап, үздіксіздік жолдармен құжаттап қорытындылайтын үрдісті айтамыз. Бухгалтерлік есеп көптеген әдістер мен принциптерді, арнайы ережелерді зерттейді.

¥йымдардағы бухгалтерлік есеп жүргізу мақсаты екі деңгейде танылады.

Бірінші деңгейде бухгалтерлік есептің тіркеу қызметі және көптеген шаруашылық фактілері мен экономикалық өзгерістерін жинақтау, ақшалай өлшемге айналдыру қызметі орындалады.

Екінші деңгейде бухгалтерлік есептің күрделі мәселелері атқарылып, әртүрлі әдістерді, ережелер мен принциптерді қолдана отырып, бухгалтерлік есеп жүйесінде жасалған қорытынды ақпараттар жүйесіндегі шаруашылық фактілерінің маңызы бағаланып өлшенеді, шашыранды фактілер жинақталып талданады.

Басқару үрдісінің негізгі саласы болып танылған бухгалтерлік есеп жүйесі арқылы ұйымдардың ағымдағы қызметінің барысы тексеріледі, сапалы даярланған ақпараттарды талдай отырып, стратегиялық және тактикалық бағыт анықталады, ресурстарды тиімді пайдаланудың жолдарын қабылдаудағы субъективтік факторларды болдырмаудың тәсілдері қарастырылады.

Сапалы жүргізілген бухгалтерлік есептің мақсаты төмендегі сатылы қызметтерді қамтамасыз етуге арналған:

- ұйымдардың табыс түсіріп, бәсекелестік ортадағы тиімділігін арттыру үшін жасалған бизнес-жоспарының орындалуы дәрежесін тексеру;

- активтерді өз орнымен тиімді жұмсау арқылы өндірілген
өнімдердің өсу қарқынын және бұларды сатудан түскен түсім
көлемін бухгалтерлік есеп жүйесінде айрықша зерттеу;

- меншіктің барлық түрлерінің сақталуын, активтердің қолда
бары мен қозғалысын, ұйымдардың қаржылық және төлем
өтеушілік қабылетінің орындалуын тексеру;

- алдау, ұрлау, көзбояушылық және сыбайластық жағдайларды болдырмау, ақша т. б. құндылықтарды жеке адамдардың сіңіріп кетушілігіне жол бермеу, тексеру жүргізу және мұндай жағдайларды тиісті орындарға дер кезінде хабарлау;

- бухгалтерлік есеп, аудиторлық қызмет және салық жөніндегі заңдардың сақталуы мен нормативті актілердің орындалуын қадағалауға мүмкіндік жасап отыру.

Бухгалтерлік есеп өрісінде төмендегі мәселелердің шешілуі қамтамасыз етіледі:

- ұйымдар өрісіндегі шаруашылық үрдістің қорытындыеын шығарып, басқарушылық шешім қабылдауға қажетті ақпараттар қалыптастыру, сондай-ақ қаржы салымшы инвесторлар, қоюшылар, сатып алушылар, несиелендірушілер, салық және қаржы органдары арасындағы қалыпты жағдай жасау мақсатында толық және сенімді ақпараттар қалыптастыру;

- экономикалық ресурстардың және активті мүліктерді тиімді әрі орынды пайдалану үшін, бүлардың қолда бары мен қозғалысын тексеріп отыруды қамтамасыз ету.

Бухгалтерлік есептің ең негізгі мақсаты - ұйымдар қызметінің өсу қарқынын қамтамасыз ету, әртүрлі варианттағы салыстырмалы мәліметтер қалыптастыру, талдау шараларын орынды жүргізу арқылы басқарушылық шешім қабылдау болып табылады.

Бухгалтерлік есеп кәсіпкершіліккпш айналысушы түлғалардың барлығына қажетті білім беруді қамтамасыз етеді.

Жалпы экономикалық ақпараттарын қалыптастырудың да өз ерекшеліктері, объектілері мен әдіс-тәсілдері, ережелері, сондай-ақ принциптері болады. Есеп ақпараттары байқау және көру, жинау, өңдеу, тікеу, басқарушыларға ақпараттар даярлау кезеңдерінен қалыптасады. Есеп ақпараттарын жинақтау мен топтастыру жүмыстары арнайы принциптерге сай қабылданған әдістер мен тәсілдер бойынша жүргізіледі.

Бухгалтерлік есеп өрісіндегі қорытынды ақпараттар қозғалысын тікелей және кері байланыстыру негізінде шаралар белгілеп, зерттеу бағытын қамтамасыз етіп, ақпараттардың әмбебаптық қасиетін іс-тәжірибеге енгізудің жолдары қаралып отырады.

Бухгалтерлік есеп талабы ақылға сиятын жолдармен іске асырылып, активтер, пассивтер, капитал, табыс және шығындар өрісіндегі ақпараттарды жүргізу тұрақтылығын сақтау және жаңалап отыру міндетін атқарады. Осылайша қалыптасқан ақпараттарды кеңінен пайдаланудың нәтижесінде әрбір есепті кезеңдерге қарай ұйымдардың қаржылық және өз қызметін сапалы атқарғандығының қорытындысы бағаланады. Ұйымдардың қызметінің нәтижесін қорытындылау үшін синтетикалық1 жинақтау счеттарындағы қалдықтар бухгалтерлік балансқа жазылатындығын есте сақтау керек.

Қорыта келгенде, бухгалтерлік есеп жүйесінде, мұның өзіне тән әдіснамалары мен ережелері және есеп жүргізудің айрықша принциптері қалыптасқан. Әдіснамалар мен принциптерді дұрыс қолдана білудің маңызы өте зор. Бухгалтерлік есеп өзімен өзі шектеліп қалған пәндер қатарына жатпайды. Есеп жүйесі көптеген әлеуметтік және экономикалық жағдайларға тікелей әсер етеді. Бухгалтерлік есептің рөлі мен мүмкіндігі халықаралық бизнестің қүрылуы мен қалыптасуына, мүның дамуы мен өркендеуіне ықпал етеді. Бухгалтерлік есеп тілі жан-жақты түнық ақпараттар жүйесімен қамтамасыз етілген жағдайда бизнеске қатысушы жақтар ұтымды арақатынастық байланыста болады.

Баршамызға белгілі кез-келген саладағы бизнес табысы көбінесе бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілуіне тікелей байланысты болып табылады. Шаруашылық субъектілеріндегі шаруашылық операциялары бизнес тілі болып табылады. Бизнес барлық қатынасушыларын бір мақсат біріктіреді, яғни бухгалтерлік мәліметтер жеткілікті және толық болуы шарт.

Сонымен, бухгалтерлік есеп деп - кәсіпорындарды ақпараттар және мәлімттермен қамтамасыз ететін мәні мен пәні бар жүйені айтамыз. Нарықтық қатнастардың экономикалық өмірге енуіне байланысты, әсіресе коммерциялық бағыттағы және меншікті кәсіпорындар табыс табуды мақсат тұтады. Егер бухгалтерлік есепті кәсіби бухгалтерлер мен ақпараттарды пайдаланушылардың көз қарасы тұрғысынан қарайтын болсақ, онда бухгалтерлер үшін ақпараттардың қашан және қандай жұмыстарын жүргізумен қатар, қаражаттар мен олардың құралу көздерінің қозғалысын есептеп, қорытынды есепке түсіру мақсаты туындайды.

Кез-келген шаруашылық субектілері шаруашылық процесі кезінде шаруашылық активтері мен міндеттемелері және меншікті капиталда өзгерістерді қалыптастыратын көптеген шаруашылық операциялары мен қызметтерді орындайды.

Нарықтық қатынастар жағдайында шаруашылық ұйымдары әр түрлі көздерден келіп түсетін капитал жиынтығынан қалыптасады, яғни оларға кәсіпорынның капиталына өз қорларын салатын инвесторлар қаржысынан, кәсіпорынның шаруашылық қызмет нәтижесінде қалыптасатын қаржысынан қалыптасуы мүмкін. Әр түрлі көздерден қалыптасқан кәсіпорын қорлары әр түрлі мақсаттарға жұмсалады: шаруашылық субъектілерінде негізгі қорларды қалыптастыруға, тауарлы босалқыларды қалыптастыруға, еңбек ақы төлеуге, дебиторлық қарыздарды қаржыландыруға және тағы басқаларға.

Қазіргі заманғы бухгалтерлік есептің мәліметтері бойынша дивиденд саясаты, негізгі және айналым қорларымен, ақша активтерімен жұмыс істеудің арнайы әдістері, салық есебінің ережелері мен әдістері анықталады. Осылайша бухгалтерлік есеп активтер мен пассивтердің, құрылымын, ақша қаражаттарының, тауарлы-материалдық қорлардың, негізгі құралдардың қозғалысын және басқа да бухгалтерлік есептің барлық объектілерін зерттейді.

Жалпы бухгалтерлік есептің жүргізілуі шаруашылық субъектілеріндегі активтер, міндеттемелер және меншікті капиталдың ақшалай түрде мәліметтерді ағымдағы қадағалау, жинау, тіркеу және оларды қалыптастыру және шаруашылық өмірдегі барлық операциялардың құжаттық операцияларын жүргізумен сипатталады, яғни бұл бухгалтерлік есеп пәнінің анықтамасы болып табылады. Есеп - бұл тек қана шаруашылық өмірдегі операцияларды тіркеу және қадағалау ғана емес, сонымен қатар кәсіпорынның мүмкіндіктерін сипаттайтын даму жолдарын анықтау болып табылады. Бухгалтерлік есеп экономикалық іс-әрекеттердің сандық мәліметтерді өлшеуімен айналысады.

Бухгалтерлік есеп өрісіндегі көрсеткіштер жүйесін қалыптастырылып, бұл үрдісті дұрыс ұйымдастырудың басты мақсаты - сыртқы пайдаланушылар мен кәсіпорын басшыларын ақпараттармен қамтамасыз ету. Ақпараттармен қамтамасыз ету басқару жүйесінің элементіне жатады. Басқару дегеніміз - шешім қабылдау, ал тиімді басқару үшін ақпараттар жүйесін жинақтау арқылы көптеген берекесіздіктерді, түсінбеушілік пен орын алған қарама-қайшылықтарды дұрыс шешуге болады. Яғни ақпараттар өз бетінше қалыптаспайды, мұның үшін мәліметтер қажет, ал мәліметтер ақпараттар жүйесін құрайды. Ақпараттар деп шаруашылық өміріндегі фактілердің орын алғандығын хабарлау дейміз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.