Кәсіпорынның қаржысын басқаруда қаржы есептілігін қолданудың экономикалық маңызы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 4

1. Кәсіпорынның қаржысын басқаруда қаржы есептілігін қолданудың

экономикалық маңызы . . . 7

Кәсіпорынның қаржысын басқаруда қаржылық есеп берудің жалпы сипаттамасы мен ерекшеліктері . . . 7
Кәсіпорынның қаржысын басқарудағы қаржылық есеп берудің алдындағы міндеттері . . . 14

1. 3 Кәсіпорынның қаржысын басқарудағы қаржылық есеп беру туралы

ғалымдар мен тәжірибешілердің ой-пікірлері . . . 22

2. «ТурбоПромНаладки» ЖШС-нің ұйымдық сипаттамасы мен кәсіпорынның

қаржысын басқарудағы қаржылық есеп беруін талдау . . . 27

2. 1 «ТурбоПромНаладки» ЖШС-нің ұйымдық экономикалық сипаттамасы. 27

2. 2«ТурбоПромНаладки» ЖШС - нің қаржылық көрсеткіштерін талдау . . . 32

2. 3 «ТурбоПромНаладки» ЖШС - нің қаржылық есеп беруі . . . 41

3. Кәсіпорынның қаржысын басқарудағы қаржылық есеп берудің жетілдіру жолдары . . . 57

3. 1 Кәсіпорындағы қаржылық есеп берудің ХҚЕС - ға көшудегі

ерекшеліктері . . . 57

3. 2 Кәсіпорынның қаржысын басқарудағы қаржылық есеп берудегі

қателіктерді тұзету . . . 60

Қорытынды . . . 68

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 71

Қосымшалар

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың мақсаты - нақты кәсіпорынның материалдары бойынша кәсіпорынның қаржысын басқаруда қаржы есептілігінің мәні мен маңызын, оның басқару шешімдерін бақылаудағы рөлін анықтау болып табылады. Осы мақсатқа сәйкес жұмысымда келесідей міндеттер айқындалады:

кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау барысында бухгалтерлік баланстың мәнін анықтау;
Қаржылық есеп берудің экономикалық маңызын талдап, ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу жасау;
дипломдық жұмысымның объектісіне алынып отырған «ТурбоПромНаладки» ЖШС-ң экономикалық-ұйымдастырушылық жағдайына сипаттама беру (2009-2011 жылдардағы бухгалтерлік балансын салыстырмалы түрде талдау, қаржы-шаруашылық жағдайына есеп беру және т. б. )
қазіргі кездегі балансты есептеудегі ақпарат жүйелеріне сипаттама беру;
ХҚЕС - на көшудегі Қаржылық есеп беруді қайта құрастырудағы ерекшеліктерін анықтап, талдау.

Дипломдық жұмысым кіріспе, үш бөлімнен, қорытынды мен ұсыныстан, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады және ҚР-ң Заңы, нормативтік актілерге, теориялық және әдістемелік жағынан көптеген ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне сүйеніп, кәсіпорынның бухгалтерлік балансына негізделіп жазылған. Сондай - ақ, бұл жұмысымда салыстыру, материалдарды теориялық және нақты талдау, синтетикалық топтастыру, корреляциялық әдістер қолданылады.

Бұл жұмысымның нақтылығы - «ТурбоПромНаладки» ЖШС-ң 2009-2011 жылдар бойынша мәліметтерін зерттеу негізінде айқындалады.

1. Кәсіпорынның қаржысын басқаруда қаржы есептілігін қолданудың экономикалық маңызы

1. 1 Кәспорынның қаржысын басқаруда қаржылық есеп берудің жалпы сипаттамасы мен ерекшеліктері

Нарықтық экономика жағдайында қаржылық есеп шаруашылық субъектілерінің қызметі жөнінде қаржылық ақпараттардың жүйелендірілген бірден-бір көзіне, әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысандардағы шаруашылық субъектілерінің өзара негізгі байланысына және басқару шешімдерін қабылдауға қажетті аналитикалық есептердің ақпараттық базасына айналды.

Бухгалтерлік есеп - субъектілердің активтері, меншікті капиталы, міндеттемелері, табыстары және шығыстары жөніндегі ақпаратты жинақтау, тіркеу және қорытындылау жүйесі.

Қаржылық есеп беруді жасамас бұрын оның деректерінің шынайылығын қамтамасыз ету үшін «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Заңға, 24 «Бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру» бухгалтерлік есептің стандартына сәйкес субъект мүлікті және міндеттемелерді түгендеуге міндетті.

Қаржылық есеп берудің элементтері:

Активтер субъектінің құнмен бағаланатын мүлкі, мүліктік және жеке мүліктік емес игіліктері мен құқықтары.

Активтер пайдалану мерзіміне байланысты екі топқа бөлінеді: ұзақ мерзімді активтер, ағымдағы активтер.

Шаруашылық жүргізуші субъектілердің активтері белгілі бір көздерден құралады.

Меншікті капитал - субъект қызметінің бүкіл кезеңіне арналып бекітіледі, оның негізгі және айналым қаржысының құралу көздері болып табылады.

Міндеттемелер - бұл белгілі тұлғаның (борышкердің) басқа бір тұлғаның, яғни қарызгердің (кредитордың) пайдасына белгілі бір іс әрекет жасау міндеттемесі: мәселен, мүлікті тапсыруы, жұмыс атқаруы, ақша төлеуі және басқалар, не болмаса белгілі бір іс әрекеттен бас тарта тұруы, ал борышкерден оның міндеттемелерін атқаруды талап етуге қарызгердің құқы бар. Міндеттемелер ұзақ мерзімді және ағымдағы болып міндеттемелер болып бөлінеді.

Табыстар- бұл активтердің көбеюі және міндеттемелердің азаюы.

Шығыстар - бұл активтердің азаюы және мндеттемелердің көбеюі.

Есептік кезеңдегі тугендеу санын, оның жүргізілетін күнін, оның әрбіреуін тексеретін мүлік тізбесін субъект белгілейд. Субъект түгендеуді жүргізу міндетті мына жағдайларда қалыс қалады:

жылдық бухгалтерлік есеп беруді жасау алдында, алайда есептік жылдың қараша айынан бұрын бастамауы керек;
субъект мүлікті жалға, сатуға, сатып алуға, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектінің қайта кұрылуына тапсырғанда;
материалды-жауапты тұлға ауысқанда (істі қабылдау-тапсыру күні) ;
талан-тараж және қаскүнемдік фактілерін белгілегенде, сондай-ақ құндылықтар бүлдірілгенде-мұндай фактілерде дереу түгендеу;
төтенше жағдайдан болатын өрт немесе стихиялық (дүлей) апат кезінде, бұл апаттар басылғаннан кейін түгендеуді дереу қолға алу ;
тарату (бөліністік) балансы жасалмастан бұрын субъектіні таратуда (қайтаұйымдастыруда) ;
негізгі құралды және тауарлы-материалдық қорларын қайта бағалауда-субъектінің есептік саясатымен белгіленген мерзімде және Қазақстан Республикасы заңында қарастырылған басқа жағдайлар.

Ұйымның қаржы есептілігін қалыптастырудың концептуалдық негізінде қаржы есептілігін дайындау мен оны табыс етуге қатысты негізін қалаушы ережелер белгіленген (1) . Оның мақсаты:

ҚР Қаржы министрлігіне ҚР бухгалтерлік есеп пен каржы есептілігі мэселелері бойынша нормативтік актілер қабылдауға;
қаржы есептілігін дайындайтын адамдарға ХҚЕС-ты пайдалануға;
қаржы есептілігін пайдаланушыларға ХҚЕС негізінде жасалған қаржы есептілігіндегі ақпаратты талдауда көмек корсету болып табылады.

Концептуалдық негізде қаржы есептілігі ұғымына анықтама беріледі және келесі мәселелер қарастырылады:

а) қаржы есептілігінің мақсаты мен оны пайдаланушылар;

ә) қаржы есептілігін жасау қағидалары, қаржы есептілігіндегі ақпараттың пайдалылығын анықтайтын негізгі және қосымша сипаттамалар;

б) қаржы есептілігінің қүрамдастары мен оның жүйе құрайтын элементтері;

в) қаржы есептілігін дайындау мен табыс етуге қойылатын талаптар.

Қаржы есептілігі үйымның қаржы ақпаратының негізгі көзі болып табылады.

Оқу-талдамалы әдебиетте «қаржы есептілігі» ұғымына әртүрлі анықтама беріледі. Қаржы талдауы жөніндегі еңбектердің авторлары осы ұғымға үйымның мүліктік және қаржылық жай-күйі және есепті кезеңдегі оның қызметінің қаржы нәтижелері туралы көрсеткіштер жүйесі деген анықтама береді.

«Қаржы есептілігін табыс ету» ІАS 1 Халықаралық қаржы есептілігі стандартында «Қаржы есептілігі деп кәсіпорынның қаржылық жай-күйі мен қаржы нәтижелерін құрылыммен көрсету» аталады делінген (2) .

Біз «Бухгалтерлік есеп және қаржы есептілігі туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы №234-111 ҚРЗ Қазақстан Республикасының Заңында келтірілген: «қаржы есептілігі деп жеке кәсіпкердің немесе үйымның қаржылық жай-күйі, оның қызметінің нәтижелері мен қаржылық жай-күйіндегі өзгерістер туралы ақпарат аталады» деп айтылған дефиницияны ұстанамыз (1) .

Осы заңнама актісінде қаржы есептілігінің мақсаты ретінде «мүдделі тұлғаларды жеке кәсіпкерлердің немесе ұйымдардың қаржылық жай-күйі, олардың қызметінің нәтижелері мен қаржылық жай-күйіндегі өзгерістер туралы толық және шынайы ақпаратпен қамтамасыз ету» көрсетілген (3) . Қаржы есептілігі мақсатының осы анықтамасы ХҚЕС 1-ге (ІАS) негізделеді. Онда «Жалпы тағайындалыстағы қаржы есептілігінің мақсаты -пайдаланушылардың кең ауқымы экономикалық шешім қабылдаған кезде пайдалы болатын кәсіпорынның қаржылық жай-күйі, қаржы нәтижелері мен оның ақшалай қаражатының қозғалысы туралы ақпаратты табыс ету» деп айтылған (4) .

Қаржы есептілігін пайдаланушыларға инвесторлар, қызметкерлер, қарыз берушілер, жеткізушілер, сатып алушылар, сондай-ақ мемлекеттік органдар мен қоғам жатады. Олар қаржы есептілігін өздерінің әртүрлі ақпараттық қажеттілігін қанағаттандыру үшін пайдаланылады.

Сөйтіп, қаржы есептілігін пайдаланушыларды қысқаша талдау олардың мүдделерінің, мақсаттары мен шешімдерінің әртүрлі болуына қарамастан, ұйымға белгілі бір мүддесі бар барлық пайдаланушыларды бір жағдай біріктіреді - оларға өздері осы ұйымға қатысты қабылдаған шешімдері пысықталмаған, негізді және орынды болуы үшін ақпарат қажет. Қысқаша айтқанда, ақпарат өздігінен пайда болмайды, бұл жерде ақпарат қалыптасатын ақпараттық шикізат түріндегі ақпараттық база тілге тиек етіледі. Оның әр түрлі анықтамасы қолданылады, олардың ең сыйымдысы: ақпарат - бұл өзі жататын саладағы белгісіздікті азайтатын мәліметтер делінген. Басқаша айтқанда, ақпарат - бұл қоймадағы тауар сияқты даяр түрде болмайтын, тұтынушыларға ақпараттық шикізаттан, яғни ақпараты бар деректерден алынатын жаңа білім.

Қаржы есептілігі әр түрлі пайдаланушылар тобының барлық ақпараттық қажеттілігін қанағаттандыра алмайтындықтан, онда барлық пайдаланаушылардың жалпы қажетгілігіне жауап беретін ақпарат ұсынылады. Инвесторлар ұйым үшін капитал жеткізетіндіктен, олардың қажеттілігін қанағаттандыру үшін берілетін ақпарат қаржы есептілігін басқа да пайдаланушылардың көптеген қажеттілігін де қанағаттандырады. Қаржы есептілігі жылына бір реттен сирек емес жасалып, табыс етіледі.

Ұйымның басшылығы қаржы есептілігін дайындап, оны табыс ету үшін жауап береді. Ол жоспарлау, шешім қабылдау және бақылау жөніндегі өзінің міндеттерін жүзеге асыруға көмектесетін қосымша басқарушылық және қаржы ақпаратына қол жеткізе алса да, басшылық қаржы есептілігіндегі ақпаратқа мүдделі.

Сөйтіп, қаржы есептілігі пайдаланушылардың кең ауқымына экономикалық шешім қабылдау үшін қажет. Ақпаратқа экономикалық шешім қабылдау үшін пайдаланушыларға қажетті бүкіл ақпарат кірмейді.

Қаржы есептілігін пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер ұйымның ақша жасау қабілетін, сондай-ақ ақшаны уақытында әрі тұрақты жасау қабілетін бағалауды қажет етеді. Мысалы, бұл ұйымның өз қызметкерлеріне, жеткізушілерге төлеуге қабілеттілігін, сыйақы төлеуді, қарыздарды өтеп, кірісті өзінің меншік иелерінің арасында бөлуді қамтамасыз ететін қабілетін анықтайды. Пайдаланушыларда ұйымның қаржылық жай-күйін және оның қаржы жағдайындағы өзгерістерді шынайы көрсететін ақпаратпен қамтамасыз етілген жағдайда, олар ұйымның ақша мен оның баламаларын жасау қабілетін жақсы бағалай алады. Алайда коммерциялық құпияны қорғау туралы занды пайдаланушылар алатын қаржы ақпаратының көлемін шектейді, ал кейбір пайдаланушылар (тергеу органдары, тексерушілер, аудиторлар) өкілеттігі болған жағдайда қаржы есептілігіндегі ақпаратқа қосымша ақпарат талап ете алады. Ал пайдаланушылардың көпшілігі қаржы ақпаратының негізгі көзі ретінде қаржы есептілігіне сенім артады. Сондықтан рыноктық экономика жағдайында қаржы есептілігі ұйымнын қызметі туралы қаржы ақпаратының жалғыз жүйелі көзіне, әр түрлі ұйымдастыру-құқықтық нысандагы шаруашылық жүргізуші субъектілер коммуникациясының негізгі құралына және басқарушылық шешім қабылдау үшін қажетті кейінгі талдамалы есептердің ақпараттық базасына айналып отыр.

Концептуалдық негізде бухгалтерлік есепті жүргізу мен қаржы есептілігін жасаудың есептеу қағидасы және үздіксіздік қағидасы деп аталатын екі қағидасы көрсетілген. Бухгалтерлік есептің қағидасы - бұл осы ғылымның негізгі бастапқы жай-күйі. Есептеу қағидасы қаржы есептілігін дайындауда базалық болып табылады. Ол шаруашылық операциялардың, сондай-ақ ұйымның немесе кәсіпкерлердің шаруашылық қызметінің нәтижесі болып табылмайтын, алайда төлеу уақытына, яғни ақшалай қаражаттың кімнен, қашан түскеніне қарамастан, олардың факт бойынша қаржылық жай-күйіне ықпал ететін оқиғалардың нәтижелерін танумен қамтамасыз етіледі. Операциялар мен оқиғалар бухгалтердік есепте көрсетіледі және өздері жататын кезеңнің қаржы есептілігіне енгізіледі. Есептілік қағидасы бойынша жасалған қаржы есептілігі пайдаланушыларды ақша төлеумен және алумен байланысты өткен операциялар туралы ғана емес, сонымен бірге келешекте ақша төлеу міндеттемесі, келешекте алынатын ақшаны білдіретін ресурстар туралы хабардар етеді. Сөйтіп, қаржы есептілігі пайдаланушыларға экономикалық шешім қабылдаған кезде өткен, өте маңызды операциялар мен оқиғалар жөніндегі ақпаратпен қамтамасыз етеді.

Қаржы есептілігі әдетте үйым үздіксіз жұмыс істейді және келешекте жұмыс істейді деген шартпен жасалады. Демек, ұйым таратылмайды немесе өзінің қызмет ауқымын айтарлықтай қысқартпайды деп ұйғарылады. Егер осындай үйғарым немесе қажеттілік туындаса, онда қаржы есептілігі басқа негізде жасалып, қолданылатын негіз ашып көрсетілуі тиіс.

Үздіксіздік қағидасы қатысында ІАS 1 халықаралық стандартында мынадай талаптар қойылады:

қаржы есептілігін жасағанда менеджерлер кәсіпорынның өзінің қызметін жұмыс істейтін кәсіпорын ретінде жалғастыру қабілетін бағалауға тиіс;
менеджердің кәсіпорынды тарату немесе сауда операцияларын тоқтату немесе осындай іс-қимылды жүзеге асыру қажет болған жағдайларды қоспағанда, қаржы есептілігі жалғасатын қызмет қағидасының негізінде дайындалуға тиіс;
менеджерлердің кәсіпорынның өзінің қызметін жалғастыру қабілетіне айтарлықтай күмәндануына әкеп соқтыратын оқиғалармен немесе жағдайлармен байланысты маңызды белгісіздік туралы ақпараты болса, осы белгісіздіктер ашып көрсетілуі тиіс;
егер қаржы есептілігі жалғасатын қызмет қағидасының негізінде емес дайындалса, онда осы факт есептілік дайындаған негізбен жалғасатын қызмет қағидасының орындалмау себебі анықталып бірге ашып көрсетілуі тиіс;
қызметті жалғастыру мүмкіндігін бағалаған кезде менеджерлер есепті күннен кейінгі он екі айдан кем емес уақытты қамтитын келешек туралы бүкіл қолжетімді ақпаратты назарға алуы тиіс.

Пайдаланушыларға пайдалы ақпарат алу үшін қаржы есептілігіне түсініктілік, лайықтылық, сенімділік және салыстырымдылық деп аталатын негізгі сапа талаптары қойылады.

Қаржы есептілігіндегі ақпарат пайдаланушыларға түсінікті болуы тиіс. Есептілік түсінікті болу үшін, ол қарапайым әрі айқын, әрбір пайдаланушы түсіну үшін көрнекі түрде ұсынылуы тиіс. Пайдаланушы осының арқасында есептіліктің барлық көрсеткіштерін жылдам әрі оңай түсініп, қажетті шешімді уақытылы қабылдай алады. Бұл үшін пайдаланушының шаруашылық қызмет, бухгалтерлік есеп саласындағы білімі жеткілікті болуы және оның ақпаратты ынтамен зерттеу ниеті болуы тиіс. Алайда қаржы есептілігінде болуы тиіс күрделі мәселелер жөніндегі ақпарат пайдаланушыларға экономикалық шешім қабылдау үшін маңызды болуына байланысты аталмыш ақпаратты кейбір пайдаланушылардың түсінуі өте күрделі болғандықтан, алынып тасталмауы тиіс.

Ақпараттың пайдалылығын қамтамсыз етуде ол шешім қабылдайтын пайдаланушылар үшін лайықты болуы тиіс. Ақпарат пайдаланушыларға өткен, қазіргі кездегі және келешектегі оқиғаларды бағалауға, олардың өткен бағаларын растауға немесе түзетуге көмектесіп, экономикалық шешіміне ықпал етсе лайықты болып саналады.

Ақпараттың лайықтылығына оның сипаты мен маңызы айтарлықтай ықпал етеді. Кейбір жағдайларда ақпараттың лайықты екенін анықтау үшін оның бір қырын қарастыру да жеткілікті.

Мысалы, жаңа бөлімше туралы хабарлама жаңа бөлімшенің есепті кезеңде қол жеткен нәтижелердің маңызына қарамастан тәуекелдер мен мүмкіндіктерді бағалауға ықпал етуі мүмкін. Басқа жағдайларда сипатта, сондай-ақ мысалы, ұйымның қолында бар запасының негізгі түрлерінің көлемі сияқты маңызды рөл атқарады.

Қаржы есептілігінің баптарындағы қателер мен оны бұрмалау, егер олар бір-бірінен жеке пайдаланушылар қаржы есептілігінің негізінде қабылдаған экономикалық шешімге ықпал етсе, маңызды болып саналады. Маңыздылық қалыптасқан жағдайды ескеріп қарастырылатын қателер мен бұрмалаудың келемі мен сипатына байланысты. Баптың көлемі немесе сипаты немесе олардың ұштасуы анықтаушы болып табылады.

Маңызды қателердің мысалы:

математикалық жаңсақтықтың нәтижелері;
есеп саясатын қолдану кезіндегі қателіктер;
ақпаратты бұрмалаудың, қателесудің нәтижесі, алаяқтық.

Қаржы есептілігінің негізгі сапа сипаттамасына сенімділік жатады.

Ақпарат пайдалы болу үшін сенімді болуы тиіс. Ақпаратта маңызды қателер мен бүрмалау болмаса және пайдаланушылар оған шынайы деп сенім арта алса, онда ол сенімді болып табылады.

Ақпарат өзінің сипаты немесе ұсынылуы бойынша лайықты, алайда сенімсіз болуы мүмкін, бұл жағдайда ол пайдаланушыларды адастыруы мүмкін.

Мысалы, егер сотта қаралатын шығынды өтеу туралы талаптың негізділігі мен көлемі дау тудырған жағдайда, онда ұйым үшін талаптың бүкіл сомасын баланста корсету орынсыз болады, алайда мұның өзінде сома және талаппен байланысты жагдайды ашып корсету ыңғайлы болады.

Қаржы есептілігіндегі ақпараттың сенімділігін қамтамасыз ету үшін ол бейтарап, яғни кесіп-пішілмеген болуы тиіс. Ақпарат жоспарланған нәтижеге жету мақсатында іріктеліп, ұсыну нәтижесінде ол шешім қабылдауға немесе пікір қалыптастыруға ықпал етсе, ол бейтарап болмайды.

Ұйым қаржы есептілігін табыс еткенде Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2002 жылғы 29 қазандағы №542 бұйрығымен бекітілген қаржы есептілігін дайындау мен табыс етудің концептуалдық негізінде қарастырылған лайықтылық пен сенімділіктің шектерін сақтауды қамтамасыз етуге тиіс, оған мыналар жатады:

уақытылылық;
пайда мен шыгынның арасындағы баланс;
сапа сипаттамалары арасындағы баланс.

Ақпарат уақыт өте лайықты болмауы мүмкін, сондықтан ұйымның басшылығы уақытылы ақпаратты сенімді етіп табыс етуге тиіс. Операцияның барлық аспектілерінің анық-қанығына жеткенге дейін уақытылы табыс ету оның сенімділігін төмендетуі мүмкін. Екінші жагынан, сенімді ақпарат, егер ол пайдаланушылар шешімді бүрын қабылдауға мэжбүр болатындай кеш үсынылса, онда ол пайдаланушыларға аз пайда экелуі мүмкін. Лайықтылық пен сенімділіктің арасындағы балансқа жету мақсатында пайдаланушылардың экономикалық шешім қабылдаған кездегі қажеттілігін неғүрлым жақсы қанағаттандыру мәселесін шешу қажет.

Ақпараттың уақытылылығына қатысты талап оның релеванттығы (ақпараттық сауал мен алынған хабар мазмұнының сай келуі) талабымен тығыз байланысты. Ақпарат басқарушылық шешім қабылдау процесіне ықтимал ықпал етсе немесе іс жүзінде ықпал етсе, релеванттық болып саналады. Деректер:

уақытылы, яғни пайдаланушыға қажет көлемде және қажет уақытта келіп түссе;
болжайтын құндылығы болса, яғни осы деректерді осы ұйым қатысында жасалған қадамдарды растау, жоққа шығару немесе нақтылау үшін пайдалануға болса;
басқару процесінде пайдалануға болатын бағалау түрінде берілсе релеванттық ретінде қарастырылады.

Пайда мен шыгынның арасындағы баланс лайықтылық пен сенімділіктің арасындағы екінші шектеу болып табылады.

Ақпараттан алынатын пайда оны алуға жүмсалған шығыннан асуға тиіс. Пайда мен шығынды бағалау пікірге байланысты, сондай-ақ шығынды пайда алатын пайдаланушылардан басқалар да жүмсауы мүмкін. Сонымен бірге ақпаратты солар үшін дайындалған пайдаланушылардан басқалар да пайдалануы да ықтимал. Мысалы, қарыз берушілерге қосымша ақпарат беру үйым алатын қарыздың құнын төмендетуі мүмкін. Осыған байланысты ақпарат ұсыну кезінде жүмсалған шығынның өзін-өзі ақтайтынын анықтау қиын. Дегемен, қаржы есептілігін жасаушылар мен пайдаланушылар осы шектеу туралы білуі тиіс.

Сапа сипаттамалары арасындағы баланс лайықтылық пен сенімділіктің арасындағы үшінші шектеу болып табылады.

Іс жүзінде қаржы есептілігінің негізгі тағайындалуын орындауға арналған сапа сипаттамалары арасында тепе-тендікке немесе ымыраға жету керек. Қаржы есептілігін жасаушылар сипаттамалардың маңызын әр түрлі жағдайларда кәсіби пікірдің көмегімен анықтайды.

Қаржы есептілігіне қойылатын маңызды сапа сипаттамасына салыстырымдылық жатады.

Бухгалтерлік баланс пен қаржы есептілігінің басқа нысандарының мазмұны мен түрлері бір есепті кезеңнен екінші кезеңге жүйелі түрде қолданылуы тиіс. Есепті кезеңнің басындағы бухгалтерлік есептің деректері өткен есепті кезеңнің бухгалтерлік есебінің деректерімен салыстырымды болуы тиіс. Пайдаланушылар ұйымның қаржылық жай-күйі мен қызмет нэтижелеріндегі үрдістерді анықтау үшін үйымның әр түрлі кезеңдердегі қаржы есептілігін салыстыра алуы тиіс.

Пайдаланушылардың сондай-ақ әр түрлі ұйымдардың қаржы есептілігін, олардың салыстырымды қаржылық жай-күйін, қаржы нәтижелері мен қаржылық жай-күйіндегі өзгерістерді бағалайтындай салыстыруға мүмкіндігі болуы тиіс. Сөйтіп, операциялар мен басқа оқиғалардың қаржы нәтижелері бүкіл ұйымдар үшін және осы үйым жүмыс істейтін уақыт бойы, сондай-ақ әр түрлі ұйымдар үшін бірыңғай әдіснама бойынша бағаланып, көрсетіледі. Пайдаланушыларға ұйымның уақыт шамасына орай қаржылық жай-күйін, оның қызметінің нәтижелері мен қаржылық жай-күйіндегі өзгерістерді салыстыру қажет болуына байланысты, қаржы есептілігінде өткен кезеңдердің тиісті ақпараты болуы міндетті.

Қаржы есептілігінде ұсынылатын ақпараттың сенімділігін қамтамасыз ететін қосымша сапа сипаттамасына үйымның қаржылық жай-күйі мен қаржы нэтижелері туралы деректерді үсынудың растығы, объективтілігі, шынайылыгы және толықтығы, маңыздың нысаннан басым болуы, тыңғылықтылығы жатады.

Қаржы есептілігінің растығы деп осы есептілікті білікті пайдаланушы оның негізінде дұрыс қорытынды жасап, дұрыс экономикалық шешім қабылдай алатын оның растығы түсініледі.

Сонда «растық» деген үғым нені білдіреді?

Растық - қайсыбір тәсілмен, мысалы, тәжірибемен немесе бұлжымас қисынды дәлелмен негізделетін шындық болатын нысан. Қаржы есептілігінің қосымшасында онда келтірілген деректердің растығының келесі үш өзара байланысты өлшемі пайдаланылады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.