Коммерциялық емес ұйымды басқару

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І. КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

1. 1. Коммерциялық емес ұйымдардың түсінігі . . . 7

1. 2. Коммерциялық емес ұйымдардың қызметі . . . 12

1. 3. Коммерциялық емес ұйымды басқару . . . 15

1. 4. Мемлекет және коммерциялық емес ұйымдар . . . 17

ІІ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ

2. 1. Мекеме . . . 19

2. 2. Қоғамдық бірлестік . . . 24

2. 3. Коммерциялық емес акционерлік қоғам . . . 28

2. 4. Қор . . . 29

2. 5. Тұтыну кооперативі . . . 34

2. 6. Діни бірлестіктер . . . 36

2. 7. Заңды тұлғалардың қауымдастық нысанындағы бірлестіктер . . . 44

ІІІ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ, ТАРАЛУЫ МЕН ЗАҢ АЛДЫНДАҒЫ

ЖАУАПКЕРШІЛІГІ

3. 1. Коммерциялық емес ұйымдарды құру және қайта ұйымдастыру . . . 45

3. 2. Коммерциялық емес ұйымдардың филиалдары мен өкілдіктері . . . 54

3. 3. Коммерциялық емес ұйымдардың жауапкершілігі және таратуы . . . 55

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 57

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 59

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Заңды тұлға дегеніміз - меншік шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкі бар және сол мүлікпен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін өз атынан мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жаупкер бола алатын ұйым.

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде заңды тұлғаларды төмендегідей 2 топқа бөлінеді: коммерциялық және коммерциялық емес ұйым.

Осы дипломдық жұмыс «Коммерциялық емес ұйымдардың қызметін зерттеу» болғандықтан, заңды тұлға, яғни коммерциялық емес ұйымға қысқаша шолу жасайық.

Коммерциялық емес ұйым - мақсат ретінде пайда келтіре алмайтын және алынған таза табысын қатысушыларына үлестірмейтін ұйым.

Дипломдық жұмысымның мақсаты мен міндеттері.

Бұл жұмысымның негізгі мақсаты - Коммерциялық емес ұйымдар әлеуметтiк, мәдени, ғылыми, бiлiм беру, қайырымдылық, басқару мақсаттарына қол жеткiзу; азаматтардың және ұйымдардың құқықтарын, заңды мүдделерiн қорғау; даулар мен жанжалдарды шешу; азаматтардың рухани және өзге қажеттiлiктерiн қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны қорғау, дене шынықтыру мен спортты дамыту заң көмегiн көрсету үшiн, сондай-ақ қоғамдық игiлiктердi және өз мүшелерiнiң (қатысушылардың) игiлiктерiн қамтамасыз етуге бағытталғандығын көрсетіп түсіндіру.

Коммерциялық емес ұйым жарғылық мақсаттарды жүзеге асыруға құқылы және Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға; белгіленген тәртіппен салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге; өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлкімен (мекемелерді қоспағанда) жауап беруге; Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жауапкершілікте болуға міндетті.

Дипломдық жұмысымның деректі көздері: Қазақстан Республикасының Конститутциясы, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, «Коммерциялық емес ұйымдар туралы» заң және басқа да заңдылықтары негізінде жүргізілді. Және де бұл тақырыппен Қазақстан Республикасында көптеген авторлар шұғылданған, олар: Басин Ю. Г., Грешников И. П., Диденко А. Г., Жакенов В. А., Жанайдаров И. У., Маметова Р. А., Мукашева К. В., Покровский Б. В., Сулейменов М. К., Ташмухамедова Ш. Ж., Худяков А. И. және басқалар.

Дипломдық жұмысымның құрлымы.

Қазіргі уақытта коммерциялық емес ұйымдар республикамыздың маңызды рөлін атқарып отыр, яғни республикамыздың бір үлкен мүшесі деп айтуымызға болады. Себебі мекемелер, қоғамдық бірлестіктер, коммерциялық емес акционерлік қоғам, қорлар, тұтыну кооперативтері, діни бірлестіктер, заңды тұлғалардың қауымдастық нысандағы бірлестіктердің бәрі осы коммерциялық емес ұйым құрамында жатады. Осы аталғандардың бәрі республикамыздың тұрақтылығын, экономикамыздың өсуіне, халқымыздың өмір-тіршілігін, яғни әлеуметтік, мәдени, білім беру, олардың мүдделерін қорғау және өзге де қажеттілігін қанағаттандыруын қамтамасыз етеді.

Бұл дипломдық жұмысым үш бөлімнен тұрады. Әр бөлімді талдап бөліп қарастырайық, олар:

І. Коммерциялық емес ұйымдардың жалпы сипаттамасы

ІІ. Коммерциялық емес ұйымдардың түрлері

ІІІ. Коммерциялық емес ұйымдардың құқықтық ұйымдастырылуы, таратылуы мен заң алдындағы жауапкершілігі.

Бірінші бөлімде мн коммерциялық емес ұйымдардың мазмұнын ашуға тырысамын. Жоғарыда айтылғандай коммерциялық емес ұйым өз мақсаттарын пайдаланып пайда табуды көздемейді және өз қатысушыларына тапқан таза табысын бөліп бермейді, яғни коммерциялық емес ұйымды мемлекеттік ұйым деп қарастыруға болады. Себебі коммерциялық емес ұйым пайда табуды көздемей, әлеуметтік, мәдени, білім беруді, ғылыми т. б. қажеттіліктерін қанағаттандырып қоймай, өзіне түскен кірістерін жарғылық мақсаттарда жұмсалады. Коммерциялық емес ұйымдардың қаржысы материалдық емес игіліктер мен қызметтерді жасау мақсатында материалдық өндіріс салаларында жасалған ұлттық табысты қайта бөлу нәтижесінде құрылатын ақша қорларының қозғалысын ортақтандыратын ақша қатнастарының жиынтығынан түседі.

Коммерциялық емес ұйымның атауы оның атын және ұйымдық-құқықтық нысанының көрсетпесiн қамтиды. Коммерциялық емес ұйымның атауында заңдардың талаптарына немесе қоғамдық мораль нормаларына қайшы келетiн атауларды, егер рұқсатын қатысушылар алмаған болса, адамдардың өз аттарын пайдалануға жол берiлмейдi.

Коммерциялық емес ұйымның тұрақты қызмет iстейтiн органы орналасқан жер оның орналасқан жерi деп танылады. Коммерциялық емес ұйымның атауы мен орналасқан жерi оның құрылтай құжаттарында көрсетiледi.

Екінші бөлімде мен коммерциялық емес ұйымдардың ұйымдық-құқықтық нысандарын қарастырамын, яғни бұл бөлімде коммерциялық емес ұйымдардың түрлерін бөліп, оларды сипаттап, мазмұндарын ашып көрсетуге тырысамын.

Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдық бiрлестiк, акционерлiк қоғам, тұтыну кооперативi, қор, дiни бiрлестiк, қауымдастық (одақ) нысанындағы заңды тұлғалардың бiрлестiгi нысанында және заң актiлерiнде көзделген өзге де нысанда құрылуы мүмкiн. Осы аталғандардың бәрін мазмұнын айта қоймай, оларды талдап және қоғамға қандай маңызды рөл атқаратынын да айта кетем.

Ал үшінші бөлімде мен коммерциялық емес ұйымдардың құрылуын, қайта ұйымдастыру мен таратуын айта кетем. Бұл тарауда коммерциялық емес ұйымдар құру кезіндегі жарғысы немесе құрылтай шарты деп аталатын құрылтай құжаттары мен ұйымды құру талаптарымен таныстыра кетем.

Коммерциялық емес ұйымдарды мемлекеттік тіркеу тәртібі Азаматтық кодекстен басқа, Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылы 17 сәуірде шығарған “Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы” Заңды күші бар Жарлығымен және Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы ережесімен реттеледі, яғни Республика аймағында құрылатын барлық заңды тұлғаларға олардың құрылу мақсаттарына, олардың әрекетінің жайы мен түріне, қатысушылардың құрамына қарамастан мемлекеттік тіркеу міндетті болып табылады.

Коммерциялық емес ұйым, оны қалыптастыру арқылы, сондай-ақ бұрын бар коммерциялық емес ұйымды қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылуы мүмкін. Коомерциялық емес ұйымды(қоғамдық және діни бірлестіктерді қоспағанда), оны қалыптастыру арқылы құру құрылтайшылардың шешімі бойынша жүзеге асырылады.

Және де бұл тарауда коммерциялық емес ұйымдардың филиалдары мен өкілдіктерін айта кетем. Осы ұйымның филиалдары мен өкілдіктерінің мазмұнын, құқықтық міндеттері мен мақсаттарын түсіндіремін.

Коммерциялық емес ұйымдарды тарату түрлерімен оның тарату себептері және қандай заңдар, актілерді басшылыққа ала отырып таратуын айтпауыма болмайды.

Яғни бұл дипломдық жұмысымда мен коммерциялық емес ұйымдардың мазмұнымен, қызметтерімен, түрлерімен, жауапкершілігімен, ұйымдастырылу және таратылуын толықтай қамтамасыз етем.

І. КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАРДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ.

1. 1. Коммерциялық емес ұйымдар түсінігі

Коммерциялық емес ұйымдар заңды тұлғалар болып табылатындықтан біріншіден заңды тұлғаларға қысқаша шолу жасасақ . Азаматтық кодекстің 33-бабында оған мынандай тұжырым берілген . Меншік шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкі бар және сол мүлікпен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін өз атынан мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жаупкер бола алатын ұйым заңды тұлға деп танылады. Заңды тұлғаның дербес балансы немесе сметасы болуға тиіс. Заңды тұлғаның өз атауы жазылған мөрі болады. Азаматтық құқық ғылымы заңды тұлғаны мынадай белгілері бойынша айқындайды.

1. ұйымдасқан бірлігі;

2. мүліктік оқшаулығы;

3. азаматтық айналымға өз атынан қатынасуы;

4. дербес мүліктік жауапкершілігі.

Әрбір заңды тұлғаның ұйымдасқан бірлігі оның өзіне тән қасиеті болғандықтан заңның өзі ұйымдарды бөліп қарайды. Ұйымдасқан бірлігі заңды тұлғаның ішкі құрылымынан көрінеді, сол арқылы қызмет саясы айқындалады. Заңды тұлғалар өз қызметтерін, егер заң құжаттарында сондай-ақ құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе жарғы немесе құрылтай шарты арқылы, немесе тек құрылтай шарты негізінде жүзеге асырады.

Сонымен қатар заңды тұлғалар заң құжаттарында сондай-ақ құрылтай құжаттарына сәйкес жұмыс істейтін өз органдары арқылы азаматық құқықтарға ие болып, өзіне тиесілі міндеттерді алады. Заңды тұлға органдарының түрлері, тағайындалу немесе сайлану тәртібі және олардың өкілеттілігі заңдар мен құрылтай құжаттарында белгіленеді.

Мүліктік оқшаулық - заңды тұлғаның экономикалық құқықтық белгісі болып табылады және оның мүлікке заттық құқығын иеленуін білдіреді.

Дербес мүліктік жауапкершілік дегеніміз-ол заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша өздеріне тиесілі барлық мүлікке жауап беруі.

Азаматтық кодекс заңды тұлғаларды төмендегідей түрлерге бөледі: коммерциялық және коммерциялық емес .

Коммерциялық заңды тұлғаны пайда табуды көздейтін ұйым болып табылса, ал кіріс түсіру мақсаты болып табылмайтын және алынған таза кірісті қатысушылар арасында бөлінбейтін заңды тұлға коммерциялық емес ұйым болып танылады.

Осындай саралау заңды тұлғалар түрінің әрқайсысын ерекше құқықтық тәртіпке бағындырады. Азаматтық кодекстің 34-бабының 2-тармағына сәйкес коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив нысандарында құрыла алады.

Коммерциялық емес ұйым - заңды тұлға ретінде мекеме, қоғамдық бірлестік, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативі, қор, діни бірлестік, қауымдастық одақ нысанындағы заңды тұлғалардың бірлестігі және заң актілерінде көрсетілген өзге де нысанда құрылуы мүмкін. Коммерциялық емес ұйымдар туралы заң бойынша:

1. коммерциялық емес ұйымның өзінің жарғылық мақсаттарына ғана

сәйкес келетіндей ғана кәсіпкерлік қызметпен айналыса алады;

2. жекелеген ұйымдық - құқықтық нысанындағы коммерциялық емес

ұйымдардың кәсіпкерлік қызметіне Қазақстан Республикасының заң

актілерінде шектеулер қойылуы мүмкін;

3. коммерциялық емес ұйым кәсіпкерлік қызметі бойынша кірістер

мен шығыстардың есебін жүргізеді;

4. коммерциялық емес ұйымдардың кәсіпкерлік қызметіне салық салу

Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес жүзеге асыра

алады.

Коммерциялық емес ұйымдардың кәсіпкерлік қызметінен алынатын кірістерді коммерциялық емес ұйымдардың мүшелері (қатысушылары) арасында бөлісуге болмайды. Ол жарғылық мақсаттарға жұмсалады. Қоғамдық және діни бірлестіктердің, қорлардың өз қаражаттарын қайырымдылық мақсаттарға пайдалануына жол беріледі.

Мүлкіне өз құрылтайшылары (қатысушылары) мүліктік құқықтарын сақтамайтын заңды тұлғаларға қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қорлар және діни бірлестіктер жатады. Жоғарыда айтқанымыздай, Азаматтық кодекс коммерциялық емес ұйым болып табылатын мекеме, қоғамдық бірлестік, тұтыну кооперативі, қоғамдық қор, діни бірлестікті де құруға жол ашады. Бірақ бұл тізіммен шектеліп қалуға болмайды, себебі “коммерциялық емес ұйым” заң құжаттарында көзделген өзге де нысандарда құрылуы мүмкін.

Коммерциялық емес ұйымдар арнайы Қазақстан Республикасының “Коммерциялық емес ұйымдар туралы” заңмен реттеледі, ол Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, сонымен қатар Азаматтық кодекспен басқа да заң актілерімен реттеледі. “Коммерциялық емес ұйымдар туралы” заңның күші Қазақстан Республикасының аумағында құрылған және әрекет ететін шетелдік және халықаралық коммерциялық емес ұйымдардың филиалдары мен өкілдіктерінің (оқшауланған бөлімдерінің ) кез келген ұйымдық құқықтық нысанындағы коммерциялық емес ұйымының қызметіне қолданылады.

Жекелеген коммерциялық емес ұйымдардың құрылуына, қызметіне, қайта ұйымдастырылуына және таратылуына байланысты ерекшеліктер коммерциялық емес ұйымдар туралы заңмен және өзге де заң актілерімен реттеледі. Коммерциялық емес ұйымдардың әртүрлі мақсаттарда құрылуы мүмкін. Көбінесе іс жүзінде мына мақсаттарда құрылады, олар: әлеуметтік; мәдени; ғылыми; білім беру; қайрымдылық; басқару мақсаттарына қол жеткізу; азаматтардың және ұйымдардың құқықтарын, заңды мүдделерін қорғау; даулар мен жанжалдарды шешу; азаматтардың рухани және өзге де қажеттіліктерін қанағаттандыру; азаматтардың денсаулығын сақтау; қоршаған ортаны қорғау; денешынықтыру мен спортты дамыту; заң көмегін көрсету үшін, сондай-ақ қоғамдық игіліктерді және мүшелерінің (қатысушылардың) игіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған басқа да мақсаттарда құрылуы мүмкін.

Коммерциялық емес ұйымдар қызметінің мақсаттары құрылтай құжаттарымен айқындалады.

Коммерциялық емес ұйымдар туралы заңының 5-бабына сәйкес мынадай құқықтары мен міндеттері бар.

Жарғылық мақсаттарды жүзеге асыру үшін коммерциялық емес ұйымдардың:

1. заңдарда белгіленген тәртіппен банктерде шот ашуға;

2. мемлекеттік және орыс тілдерінде ұйымның толық атауы бар мөрі,

мөртабаны және бланкілері, сондай-ақ белгіленген тәртіппен

тіркелген эмблема(нышаны) болуына;

3. меншігінде немесе оралымды басқаруында оқшауланған мүлкі,

сондай-ақ дербес балансы немесе сметасы болуға;

4. мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды иеленіп алуға және

жүзеге асыруға ;

5. егер заң актілерінде өзгеше көзделмесе, басқа заңды тұлғалар

құруға;

6. филиалдар мен өкілдіктер ашуға;

7. қауымдастықтар мен одақтастарға кіруге, сондай-ақ олардың

қызметіне қатысуға;

8. жарғыда көзделген мақсаттарды жүзеге асыруға қаражаттарды

пайдалануға;

9. сотта талапкер мен жауапкер болуға;

10. Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтін өзгеде

құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

Коммерциялық емес ұйымдар :

1. Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға;

2. белгіленген тәртіппен салық және бюджетке төленетін басқа да

міндетті төлемдерді төлеуге;

3. өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлкімен

(мекемелерді қоспағанда) жауап беруге;

4. Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жауапкершілікте

болуға міндетті.

Коммерциялық емес ұйымның атауы оның атауын және ұйымның құқықтық нысанының көрсетпесін қамтиды.

Коммерциялық емес ұйымның атауында заңдардың талаптарына немесе қоғамдық мораль нормаларына қайшы келетін атауларды; егер қатысушылардың есімімен үйлесімді болмаса не егер жеке есімін пайдалануға бұл адамдардың (олардың мұрагерлерінің) рұқсатын қатысушылар алмаған болса, адамдардың өз аттарын пайдалануға жол берілмейді.

Сонымен қатар коммерциялық емес ұйымның тұрақты қызмет істейтін органы орналасқан жер оның орналасқан жері деп танылады. Оның атауы мен орналасқан жері оның құрылтай құжаттарында көрсетіледі.

1. 2. Коммерциялық емес ұйымдардың қызметі

Коммерциялық емес ұйым Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған және коммерциялық емес ұйымның мақсаттарына сәйкес келетiн, оның құрылтай құжаттарында көзделген бiр немесе бiрнеше қызмет түрiн жүзеге асыра алады. Жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандағы коммерциялық емес ұйымдар айналысуға құқылы қызмет түрлерiне Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде шектеулер қойылуы мүмкiн. Коммерциялық емес ұйымдар заң актiлерiне сәйкес жекелеген қызмет түрлерiн лицензиялар негiзiнде ғана жүзеге асыра алады.

Коммерциялық емес ұйым өзiнiң жарғылық мақсаттарына сәйкес келетiндей ғана кәсiпкерлiк қызметпен айналыса алады. Жекелеген ұйымдық-құқықтық нысандағы коммерциялық емес ұйымдардың кәсiпкерлiк қызметiне Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде шектеулер қойылуы мүмкiн. Коммерциялық емес ұйым кәсіпкерлiк қызметі бойынша кірістер мен шығыстардың есебiн жүргiзедi. Коммерциялық емес ұйымдардың кәсiпкерлiк қызметiне салық салу Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес жүзеге асырылады. Коммерциялық емес ұйымдардың кәсiпкерлiк қызметiнен алынатын кiрiстердi коммерциялық емес ұйымдардың мүшелерi (қатысушылары) арасында бөлiсуге болмайды, ол жарғылық мақсаттарға жұмсалады. Қоғамдық және дiни бiрлестiктердiң, қорлардың өз қаражаттарын қайырымдылық мақсаттарға пайдалануына жол берiледi.

Коммерциялық емес ұйымның меншiгiнде немесе оралымды басқаруында оның жарғысында көзделген қызметiн материалдық жағынан қамтамасыз етуге қажеттi, заң актiлерiне сәйкес коммерциялық емес ұйымдардың меншiгiнде болуға болмайтын мүлiктiң жекелеген түрлерiн қоспағанда, объектiлер, мүлiк, сондай-ақ өзiнiң қаражаты есебiнен құрылған ұйымдар болуы мүмкiн. Дiни бiрлестiктердiң өз қаражаты есебiнен иемденiп алған немесе өздерi құрған, азаматтар, ұйымдар қайырмалдық ретiнде берген, немесе мемлекет берген және заң актiлерiне қайшы келмейтiн басқа да негiздер бойынша иемденiп алынған мүлiкке меншiк құқығы болады.

Мекеменің өзiне бекiтiлiп берiлген мүлiктi және оған смета бойынша бөлiнген қаражат есебiнен сатып алынған мүлiктi өз бетiнше иелiктен айыруға немесе өзгеше әдiспен оған билiк етуге құқығы жоқ. Коммерциялық емес ұйым (мекемелердi қоспағанда) өз мiндеттемелерi бойынша өзiне тиесiлi барлық мүлкiмен жауап бередi.

Коммерциялық емес ұйымның мүлкiн құрау көздерi:

1) құрылтайшылардан (қатысушылардан, мүшелерден) түскен түсiмдер;

2) ерiктi мүлiктiк жарналар мен қайырмалдықтар;

3) заңдарда белгiленген жағдайларда тауарлар сатудан, жұмыстардан, қызмет көрсетуден түскен түсiмдер (кiрiс) ;

4) акциялар, облигациялар, басқа да бағалы қағаздар және салымдар (депозиттер) бойынша алынған дивидендтер (кiрiстер, сыйақы (мүдде) ;

5) заңмен тыйым салынбаған басқа да түсiмдер, заң актілерiне сәйкес, коммерциялық емес ұйымның мүлкін ақшалай және өзге де нысандардағы құрау көздерi болып табылады.

Коммерциялық емес ұйымдардың жекелеген түрлерiнiң кiрiс көздерiне заң актiлерiмен шектеулер қойылуы мүмкiн. Құрылтайшылардан (қатысушылардан, мүшелерден) түсетiн қаржы және өзге де қаражат түсiмдерiнiң тәртiбi коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарында белгiленедi. Коммерциялық емес ұйымның мүлкiн, ақшалай нысаннан басқа, заттай және өзге нысандарда құрауға құрылтайшылардың салымдары барлық құрылтайшылардың келiсiмi бойынша ақшалай нысанда бағаланады. Егер мұндай салымның құны жиырма мың айлық есептiк көрсеткiшке тең сомадан асып кетсе, оны бағалауды тәуелсiз аудитор растауға тиiс. Коммерциялық емес ұйым мен мүдделi адамдардың арасындағы ұйымның мүлкiн пайдалануға байланысты мәмiлелер мүдделер қайшылығы орын алуын ұйғарымдайды. Коммерциялық емес ұйымның басқару органының (басшылық етушi органының) мүшелерi, сондай-ақ осы өз ұйымымен жеке өзi немесе өкiлi арқылы мәмiлелер жасасатын, ұйыммен қатынастарына орай өз мүлкiмен ұйымға билiк етуге ықпал ете алатын адамдар мүдделi адамдар деп танылады. Коммерциялық емес ұйым мүдделi адамдардың туыстарымен, сондай-ақ олардың кредит берушiлерiмен мәмiлелер жасаса да мүдделер қайшылығы ұйғарымдалады.

Мүдделер қайшылығы ұйғарымдалған мәмiленi коммерциялық емес ұйымның уәкiлеттi органы бекiтуге тиiс. Мүдделi адам осындай мәмiле жасасудың ұйғарымдалғаны туралы ұйымның уәкiлеттi органын хабардар етуге тиiс.

Егер мәмiленi уәкiлеттi органдар бекiтпеген болса, мүдделер қайшылығы орын алған мұндай мәмiленiң жасалуы нәтижесiнде коммерциялық емес ұйымға келтiрiлген шығындардың орнын толтыруға мүдделi адам жауап бередi.

Шығындардың орнын толтыруға қоса, осындай мүдделi адам осындай мәмiленi жасау нәтижесiнде алған сол адамның бүкiл кiрiсiн коммерциялық емес ұйымға қайтаруға тиiс.

Егер шығындар бiрнеше мүдделi адамның iс-қимылдары нәтижесiнде туындаған болса, олар коммерциялық емес ұйымның алдында ортақ жауап беруi тиiс.

1. 3. Коммерциялық емес ұйымды басқару

Коммерциялық емес ұйымның басқару органдарының құрылымы, құзыретi, құрылу тәртiбi мен өкiлеттiктерiнiң мерзiмi, олардың шешiмдер қабылдау мен коммерциялық емес ұйымның атынан әрекет жасау тәртiбi заңдарда және коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарында белгiленедi.

Коммерциялық емес ұйымдардың, мемлекеттiк мекемелердi қоспағанда, құрылтай құжаттарына сәйкес олардың басқару органдары мыналар болып табылады:

1) жоғарғы басқару органы (жалпы жиналыс, съезд, конференция, құрылтайшы) - коммерциялық емес ұйым қызметiнiң кез келген мәселелерi бойынша шешiмдер қабылдауға құқылы;

2) басқарудың атқарушы органы (алқалы немесе дара басқару) - коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарымен жоғары басқару органының ерекше құзыретiне жатқызылған мәселелердi қоспағанда, коммерциялық емес ұйымның қызметiн ағымдағы басқаруды жүзеге асырады, жоғары басқару органына есеп бередi;

3) коммерциялық емес ұйымның басқару органдары сайлайтын немесе тағайындайтын тексеру органы (тексеру комиссиясы, тексерушi) ;

4) коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарына сәйкес басқа да органдар.

Коммерциялық емес ұйымның жоғарғы басқару органының ерекше құзыретiне:

1) коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарын қабылдау, оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу;

2) коммерциялық емес ұйымды ерiктi түрде қайта ұйымдастыру және тарату;

3) коммерциялық емес ұйымның басқару органдарының құзыретiн, ұйымдық құрылымын, оларды құру және өкiлеттiктерiн тоқтату тәртiбiн айқындау;

4) атқарушы органдардың қаржы есептемесiн табыс етуiнiң тәртiбi мен мерзiмдiлiгiн, сондай-ақ бақылау органының тексеру жүргiзу тәртiбiн және олардың нәтижелерiн бекiтудi айқындау;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.