Қазақстанда құқықтық мемлекеттің қалыптасуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе3

1 Қазақстан мемлекеті конституциялық-құқықтық институт ретінде6

1. 1 Қазақстан Республикасында конституциялық құрылымның қалыптасу6

негіздері6

1. 2 Қазақстанда құқықтық мемлекеттің қалыптасуы23

2 Қазақстан Республикасында конституциялық құрылымның нығаюы41

2. 1 Қазақстан республикасының басқару нысаны41

2. 2 Қазақстан Республикасының конституциясы - демократияны одан әрі56

дамытудың факторы56

Қорытынды67

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:71

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Әр мемлекеттің өзіне тән, ортақ көрінісі - бұл мемлекетті ұйымдастыруда және мемлекеттік құрылымында өзіне ғана тән үйлесімді ерекшеліктің болуы, осыған байланысты мемлекеттің аумағы оның ішкі құрылысын анықтайтын құрамды бөлшектерге бөлінеді. Сол аумақтық құрылымның көлемінде мемлекеттік аумақтық бөлшектерінің жүйесі қалыптасады. Мемлекет құрылымы - мемлекет нысанының екінші элементі. Бұл ұлттық, мемлекеттік қатынастарды, әкімшілік-аумақтық жүйені, олардың ерекшеліктерін бейнелейді, соның ішінде конституциялық құрылым бұл - сол елдің Конституциясында бекітілген, мемлекетті құрудағы ерекше бір әдіс немесе ерекше нысан. Конституциялық құрылымның қалыптасу тарихын зерделеудің теориялық, сондай-ақ тәжірибелік те мәні бар. Себебі, ол өзінің ішкі тұтастығымен сипатталатын құқықтық сабақтастықты білдіреді және Конституциямен реттелетін қоғамдық қатынастар мемлекет пен қоғам құрылымының негізін құрайды, сонымен қатар мемлекеттік биліктің жүзеге асуымен тікелей байланысты жүргізіледі.

Қазақстанның конституциялық құрылым өткенін, тұрақты және қалыптасушы эволюциясымен қатар, мемлекет пен қоғам өміріндегі орны мен рөлін анықтай отырып, Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекеттілікті жетілдірудің қажетті шарты ретіндегі қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу, азаматтардың әлемдік танымын қалыптастыру, қоғамдық және құқықтық мәдениет және жеке құқық танымын арттыру мақсатына сай ұлттық құқықтың негізі ретіндегі Конституцияның мән-маңызын меңгерту, Қазақстанның құқықтық жүйесінің дамуының алғы шарты мен мәселелерін таныстыру, қазақстандық мемлекеттік-құқықтық механизмінің жетілдірілуінің құқықтық жолдарын анықтау зерттеу жұмысының өзектілігі болып табылады. Төл тарихтың интеллектуальдық-ғылыми әлеуеті мен рухани құндылықтарын ашып көрсетіп, өзіндік салт-санасы, болмыс-бітімі, парық-зердесімен үшінші мыңжылдық табалдырығынан аттаған Қазақстан Республикасы Конституциясының да және оның жалпы құқықтық жүйеден алар орны туралы тиісті деректерді жан-жақты қамтыған жөн. Ал, осы сынды өзекті мәселені - Қазақстанның конституциялық мәртебесін тәуелсіз Қазақстан Республикасының Конституциялары айқындап берген болатын. 1993 жылы Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы 1993 жылдың 28 қаңтарынан, қолданыстағы 1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы қабылданғанға дейінгі кезеңдегі тәуелсіз Қазақстанның дамуында маңызды белес болды. Бұл қабылданған заңнама Қазақстан Республикасының қоғамдық қатынастарын реттеудегі әрі ағымдағы заң шығармашылығы дамуының пәрменді құралы болды. Ал, Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясы Республиканың қоғамдық және мемлекеттік құрылымының негіздерін бекіткен негізгі заң болып табылады. Сондай-ақ, жалпы заңнаманың, соның ішінде конституциялық заңнаманың негізі болып табылады. Республика өз заңнамасын түзуде халықаралық құқықтық актілерді, сонымен қатар Қазақстанның басқа елдермен жасаған және Республика тарапынан ратификацияланған келісімдерді Қазақстан халықтарының келелі мәселелері үшін қолдануда маңызды да өзекті шаралар болып табылады.

Ғылыми жаңашылдығы мен қолданбалық маңызы . Әр мемлекеттің өзіне тән ортақ көрінісі - мемлекетті ұйымдастыруы мен мемлекеттік құрылымындағы үйлесімділік ерекшеліктері. Елде халық билігінің шын мәнісінде толық қамтамасыз етілуі мен көрінісі. Зерттеу жұмысын бір ғана көзқарас тұрғысынан жазып қана қоймай, өзіндік жан-жақтылық тұрғысынан да ашып көрсетуге бастама салынды. Құқықтық мемлекет тұғыры - заңның жоғарғы мәртебесінде, Конституцияның мызғымас беріктігінде. Сонымен қатар, жаһандану құбылысы әлем мемлекеттерінің әрқайсысының өзіндік даму жолы бар екенін көрсетті. Бұл жағдайда Қазақстан мемлекетінің даму қағидасы әлемдік экономикаға енуде екенін Елбасы өз жолдауларында бірнеше рет айтқан және осы қағида Конституцияда да өз орнын тапқан. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Жолдауы аясынан бағалайтын болсақ, тарихи өлшем тұрғысынан біздің мемлекетіміз әлемдік экономикаға бойлай кіріп біршама биік асуларды алғанын өркениетті елдер мойындағаны барлық Қазақстан халықтарына айтпаса да түсінікті болары хақ. Егемендік сапарымыздың биігінен талдасақ экономика, еліміздегі бейбітшілік пен тұрақтылық, ұлтаралық келісім, болған түсініспестік пен қайшылықтарды Заң негізінде реттеу т. б. осы құжатты бүкіл қоғам мүшелерінің мақұлдап қабылдауының обьективті нәтижесі.

Зерттелу деңгейі. Қазақстан Республикасында конституциялық құрылымы жөнінде көптеген ғалымдар, заңгерлер біршама еңбектер, зерттеулер жүргізген және әлі де бұл тақырып өз өзектілігін жоғалтқан емес. Әсіресе Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың еңбектері және ҚР Президенті ретіндегі Қазақстан халқына Жолдаулары; Бурханов К. Н. «История и современность основного закона в казахской государственности»; Нысанбаев А. Н. «Конституционные реформы как новый этап модернизации современного казахстанского общества»; Аяған Б. Ғ. «Егеменді елдің конституциясы - ізденіс пен тұрақтылық кепілі»; Ударцев С. Ф. «Некоторые вопросы конституционного развития Казахстана в современный период»; Мадуан С. М. «Мемлекет және қоғам: Қазақстан республикасының конституциясы демократияны одан әрі дамытудың факторы»; Жексембекова В. А. «Влияние конституционных реформ на демократизацию Казахстанского общества»; Абдуалы А. Б «Президенттің Қазақстан халқына жолдауы мемлекеттің жаңа мазмұндық кезеңі». Аталған еңбектер мен зерттеулер орнықты және тұрақты конституциялық құрылымның қажетті деңгейде зерттеліп жатқанының айқын көрінісі.

Зерттеудің мақсаты. Әлемдік экономика мен саясатта болып жатқан іргелі өзгерістер, жаһандану процестері, сондай-ақ елдің ішкі даму серпіні қол жеткізілгенмен шектеліп қалмайды. Ұлттық құқықтың уақыттың жаңа талабына сәйкестігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттің құрылымын қалыптастыру және оны іргелі ету практикасын одан әрі жетілдіру қажет. ХХІ ғасырдың бірінші он жылдығы Қазақстанда конституциялық құрылыстың жаңа кезеңімен атап өтілді. Конституциялы негізінде билік қатынастарының жүйесі жаңғыртылды, олар бүгінде мемлекеттегі істің жай-күйіне бұрынғыдан да үлкен жауапкершілік алады. Мемлекет пен қоғам қатынастарының үйлесімділігі бағдарының нәтижесінде мемлекеттік және қоғамдық институттардың неғұрлым белсенді өзара іс-қимылына конституциялық тыйымдар мен шектеулер алып тасталды, бүгінде елімізде ішкі жағдайы мен қажеттіліктеріне толықтай сай келетін мемлкеттік даму жолы жаңартылды. Бұл ретте уақыт тезінен өткен мемлекеттік құрылыстың қазақстандық үлгісінің өлшемдері негізінің сақталуын баяндау негізгі мақсатым болғандықтан, соған орай төменде келтірілген міндеттерді шешуді алға қойдым.

Зерттеудің міндеттері:

Азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекеттің негізі ретінде, мемлекеттік билік пен құрылымның мәнін жан-жақты танып-білуі үшін Қазақстан Республикасы Конституциясы маңызды фактор екенін айқындау;
1993 -1995 жылдардағы қабылданған конституцияларға өзіндік талдаулар жасау;
Егеменді даму жағдайында жүзеге асырылынып жатқан конституциялық реформалардың халық еркінің айқын көрінісі екенін ашып көрсету;
Демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекетіміздің мазмұнын сараптау.

Зерттеудің объектісі ретінде тәуелсіздікке дейінгі және тәуелсіздік жағдайында қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциялары, демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік Қазақстан Республикасында конституциялық құрылымның қалыптасу жағдайы қарастырылады.

Теориялық және әдіснамалық маңызы . Зерттеу жұмысының нәтижесі осыған дейін жалғасып келе жатқан конституциялық заңнамалар мен Ата заңымыздың мән-маңызы, нәтижелері мен қорытындылары, олардың атқарған қызметтері туралы ғылыми ұғымдарының тұжырымдары пікірталаста өзіндік пікір білдіру ретінде сипатталады. Келтірілген кейбір деректер кешені мен өзіндік ғылыми талдаулар мен ой қорытындылар Ата Заңымызды одан әрі қалыптастыруда еленері хақ.

Деректік негізі. Конституциялық құжаттарға, құқықтық заңнамаларға байланысты ұлттық баспасөздерде жарық көрген деректемелік мағлұматтар; жеке адамдар жасаған құжаттар, еңбектер, естеліктер, шығармалар, туындылар; Кеңес өкіметінің, Коммунистік партияның құжаттары; арнайы зерттеулер; ХХ ғасырдың аяғы мен ХХI ғасырдың бастапқы кезеңдерінде жазылған зерттеулерді талдау, жүйелеу жұмыстарына және оған баға беруге бұған дейін жазылған тарихнамалық еңбектерге талдау жасау, әсіресе, адам мен азаматтың негізгі құқықтарын, бостандықтарын және міндеттерін бекіткен, әрі оларды қамтамасыз ету мен қорғаудың негізгі қағидаларын айқындайтын нормативтік құқықтық еңбектер зерттеу жұмысының деректік қоры болып саналады.

1 Қазақстан мемлекеті конституциялық-құқықтық институт ретінде

1. 1 Қазақстан Республикасында конституциялық құрылымның қалыптасу

негіздері

Қазіргі Қазақстан мемлекеті - ерекше тарихи оқиғалардың жемісі. 1917 жылғы Қазан революциясынан кейін Қазақстан аумағында саяси автономия - Қазақ Автономиялық социалистік республикасы құрылды [1, 67-68] .

Қазақстанның заң жүзінде «Қазақстан» атанғанына бір ғасырдай уақыт болды. 1920 жылы 26 тамызда РКФСР құрамында Қазақ Автономды Социалистік Республикасы құрылды. Осылай 20-жылдардың басында Қазақстанда социалистік құқықтық жүйенің, конституциялық құрылымның негіздері қаланды. Қазақстанда, негізінен, РКФСР заңдары қолданылды, ал өлкенің ерекшеліктерін ескерген заңдар Кеңестік Ресей Конституциясын және Заңдарын басшылыққа алды.

1926 жылы 18 ақпанда ҚазАКСР ОАК-ті ҚазАКСР-ның Конституциясының жобасын қабылдады. Конституциясының жобасын жасау алғаш рет 1920 жылғы ҚазАКСР Кеңестерінің Құрылтай съезінде көтерілді. Конституция жобасы БОАК-тың бекітуіне тапсырылды. Алайда, БОАК жобаны қарамады [2, 17-18] .

Бұған дейінгі тарихи және құқықтық әдебиетте Конституцияның 1926 жылғы жобасы жөнінде тым аз айтылды. ҚазАКСР-ының тұңғыш Конституциясының жобасы 7 бөлім, 18 тарау, 103 баптан тұрды.

Жобаның бірінші бөлімі ретінде 1920 жылғы бүкілқазақтық Құрылтай съезінде қабылдынған «ҚазАКСР-ның еңбекшілері құқығының декларациясы» енді. Декларацияда ҚазАКСР-ның РКФСР құрамындағы автономиялы мәртебесі көтеріліп, оның басқару органдары жергілікті совдептер, ҚазОАК және Халкомкеңес екендігі атап өтілді. Патша заманындағы езу мен тонаудың жойылып, халықтардың бірігіп жаңа қоғам құруға бағыт алғандығы, бұл қоғамда адамды қанаудың барлық түрлерінің жойылғандығы атап өтілді. Барлық зауыт, фабрика, рудник, банктердің мемлекет қолына өтетіндігі, жерге жеке меншіктің жойылуы заңдастырылды. Республикада жалпыға бірдей еңбек ету міндеттілігі енгізілді. Сауатсыздықты толық жою міндеті қойылып, білім берудің тегін екендігі жарияланды. Қазақстан жерінде РКФСР заңдарының жүзеге асатындығы көрсетілді. Қазақ әйелінің құқықтары ерлермен теңестірілді.

Жобаның екінші бөлімінде өтпелі кезеңнің негізгі міндеті ретінде қала мен село пролетариатының, кедей қазақтардың және шаруалардың қуатты Кеңес өкіметі түріндегі диктатурасын орнатып, буржуазияны, байлар мен кулактарды, ұлттық езгіні жою көрсетілді. ҚазАКСР-да қазақ және орыс тілдері мемлекеттік тіл болып табылды. Бүкіл заң актілері екі тілде жарияланды. Азаматтарға жиналыс, шеру жасау т. б. құқықтары беріледі. Шіркеу мемлекеттен, мектеп шіркеуден бөлінеді. Азаматтарға жиналыс, шеру жасау т. б. құқықтары беріледі. Шіркеу мемлекеттен, мектеп шіркеуден бөлінеді.

Жобаның үшінші бөлімі ҚазАКСР-ның территориясына арналып, оған кіретін губерниялар мен облыстар аталған. 4-9-бөлімдер Бүкілқазақтық съездерге, ҚазОАК-қа және оның Президиумына, Халық Комиссарлар Кеңесіне, Халық комиссариаттарына және олардың құқықтық жағдайлары мен мәртебесіне арналған. Мәселен 22-бапта ҚазАКСР-де жоғары өкімет билігі кеңестердің Бүкілқазақтық съезі деп көрсетілген. Осылай әрбір жоғары мемлекеттік органдардың құрылымы, міндеттері мен құқықтары анықталған, олардың актілері көрсетілген. 10-тарау Губерниялық уездік, болыстық кеңестердің съездеріне арналған және осы съездердің сол территорияларда жоғары билік иесі екендігі, ал съездердің аралығында билік иесі съезд құрған атқару комитеттері екендігі көрсетілген (64-бап) . 11-тарауда Кеңес өкіметі органдарының жергілікті жердегі міндеттері анықталған. 70-бапта олардың құзырына сол территориядағы барлық мәселелерді шешу және бүкіл кеңестік қызметті атқару жататындығы атап өтілген.

Бесінші бөлімде активті және пассивті сайлау құқығы қарастырылған. Сайлау құқығы 18 жасқа толған азаматтарға берілді. Сайлау құқығынан айырылған азаматтардың категориясы 79-бапта көрсетілді. Оларға: пайда табу үшін жалдамалы еңбекті пайдаланушылар; еңбексіз табыс табатындар; жеке саудагерлер, сауда және коммерциялық делдалдар; діни қызметкерлер; бұрынғы полиция, жандарм және күзет бөлімінің агенттері мен қызметкерлері; жүйке ауруына ұшырағандар т. б. жатты. Бюджет құқығы бойынша ҚАКСР-дің бюджеті РКФСР бюджетімен бірікті. Жобада мемлекеттік органдарының бюджетке қатысты құқықтары анықталды [2, 20-27] .

ҚазАКСР-ның Конституцияның жобасы БОАК тарапынан бекітілмегендіктен, Қазақстан территориясында РКФСР конституциясы қолданылды. Кеңес үкіметі заңы бойынша, Федерацияның орталық органы Конституция бекіту керек еді. Ол Ресей Федерациясының орталық комитеті еді. Сондықтан 1920 жылдан 1937 жылға дейін Қазақстанда Конституциясы болған жоқ.

1936 жылы Қазақ АСР-ы одақтас республикасы болып қайта құрылды. Қазақ одақтас республикасы 1937 жылғы Конституция бойынша жұмысшылар мен шаруалардың социалистік мемлекеті болып есептелді.

1936 жылы КСРО-ның екінші Конституциясы қабылданды да, ол Конституцияның негізінде Қазақстан Автономиясы субект дәрежесіне көтеріліп, Одақтас Республикаға айналды. Ал одақтас Республиканың Конституциясыз бар болуы мүмкін емес-ті. Нәтижесінде Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы қабылданды. Өз кезегінде бұл Конституция 1978 жылға дейін қолданыста болды. Өйткені, сол жылы КСРО-ның үшінші Конституциясы қабылданды. Осы өзгеріске байланысты, Конституцияны қайта қарауға тура келді. Конституция жобасын әзірлеу үшін Қазақ КСР-і Жоғарғы кеңесінің Президиумы жұмысшы тобын құрып, қызу талқылау басталып кетті. Ақырында не керек, ол қабылданып, 1993 жылға дейін өз күшінде болды. Бұл енді жаңа дәуір іспетті кезең еді. ҚазКСР-ының 1978 жылғы Конституциясында "бүкіл халықтық социалистік мемлекет дегеніміз республикадағы барлық ұлт жұмысшыларының, шаруаларының және интеллигенциясының, еңбекшілерінің еркін білдіруші"деп жазылды [3] .

Қайта құрудың соңына қарай Кеңес Одағының орталық органдарының билігі әлсіреп, керісінше одақта републикалардың құқықтар күшейе түсті. Алдымен Ресей Федерациясы, Украина КСР-ы өздерінің егемендіктерін жариялады. Одақты реформалауға бағытталған жаңа одақтық шарттың жобасы жасалып жатты. Осындай жағдайда 1990 жылы 25 қазанда Республиканың Жоғарғы Кеңесінде «Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының егеменділігі туралы» Декларациясы қабылданды. КазКСР Жоғарғы Кеңесі Қазақстан халқының еркін білдіре отырып, ұлттардың өзін-өзі еркін билеу құқығын тани отырып, қазақ ұлтының тағдыры үшін жауапкершілікті ұғына отырып, демократиялық, құқықтық мемлекет құруды негізге алып, Қазақ КСР-ның мемлекеттік егеменділігін жариялады және осы декларацияны қабылдады [4] .

Декларация 17 баптан тұрды Қазақ КСР-і егемен мемлекет, ол басқа республикалармен егеменді республикалар Одағына ерікті түрде бірігеді және өзара қатынастарын шарттық негізде құрады. Одақтан еркін шығу құқығын сақтайды. Декларацияда алғаш рет «Республиканың барлық ұлт азаматтары Қазақстан халқын құрайды, әрі ҚазКСР егемендігінің бірден-бір иесі және мемлекеттік өкімет билігінің негізі болып табылады» деп көрсетілді. Республика халқы атынан КазКСР Жоғарғы Кеңесінің іс-қимыл жасауға құқығы бар. Азаматтардың теңдігі атап өтіледі. Қоғамдық, саяси, діни ұйымдарға мемлкет пен қоғам өміріне қатысу үшін кепілдіктер берілді. Мұндай нормалар ол кезең үшін демократиялық өзгерістер қатарына жатты. Мемлекеттік өкімет билігі заң шығару, атқару, сот билігіне бөліну принципі бойынша жүзеге асырылды. Заң шығару жоғарғы кеңеске берілді. Президент Республиканың басшысы болды және ең жоғарғы өкімдік-атқарушы билік болып есептелді. Сот билігін Жоғарғы Сот жүргізді. КазКСР Бас Прокурорының кандидатурасын Республика Президенті КСРО Бас Прокурорымен келісе отырып ұсынады және оны КазКСР Жоғарғы Кеңесі бекітеді. Алғаш рет КазКСР территроиясында, оның өз еркімен Одаққа берген мәселелерін қоспағанда, КазКСР Конституциясымен заңдарының үстемдігі орнатылады деп жазылды. Бұл егеменділіктің өзекті қағидаларының бірі еді. Осыған орай ҚазКСР-і өз егемендікке қайшы келетін Одақ Заңдарын тоқтата алды.

Меншікті алуан түрлілігі және олардың теңдігі қамтамасыз етілді. Республика өз бюджетін дербес қалыптастырды. Республикада ядролық қаруды сынауға, ол үшін полигондар салуға тыйым салынды. КазКСР-ның өз ішкі әскерлерін, мемлекет қауіпсіздігі және ішкі істер органды ұстауға құқылы болды. КазКСР-ы халықаралық қатынастардың дербес субьектісі ретінде Біріккен Ұлттар Ұйымына дейінгі ұйымдарға қатысуға құқылы болды. Қазақстанның егемендік құқықтарын КазКСР-ы жүзеге асырды. Бірақ оның ажырағысыз егемендігін ешкім бұза алмады. Декларация Одақтық шарт жасау. КазКСР-ның жаңа Конституциясын, егемендік мәртебесін жүзеге асыратын заң актілерін жасауға негіз болып табылды. Егемендік декларациясын қабылдау шын мәнінде үлкен тарихи оқиға болып, тәуелсіздікке жету жолындағы соңғы саты болып табылды [5, 71-72] .

1991 жылы 10 желтоқсанды Қазақ КСР-ң атауы Қазақстан Республикасы болып өзгерді. Осы 1991 жылы 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң қабылданып, онда Қазақстан Республикасының мемлекттік тәуелсіздігі салтанатты түрде жарияланды. 7 тарау, 18 баптан тұратын бұл Заң Қазақстанның мемлекеттік құқықтық тарихының жаңа тәуелсіздік бетін ашты. Заңнын 1-ші бабында былай жазылды: «Қазақстан Республикасы - тәуелсіз, демократиялық және құқықтық мемлекет». Қазақстан Республикасы территориясында тек өз заңдар және ол таныған халықаралық құқық нормалары қолданылады. Конституциялық заңның екі тарауы Қазақстан Республикасы ұлттарының азаматтары біртұтас Қазақстан халқын құрайды. Бұл халық егеменділіктің бірден-бір иесі, мемлекеттің қайнар көзі болып табылады, азаматтар барлық жағынан тең құқыққа ие екендігі көрсетіледі. Қазақ халқы мен Қазақстан Республикасында тұратын басқа да ұлт өкілдерінің тілі, мәдениеті мен дәстүріне ерекше мән беріп, олар мемлекет қамқорлығына алынады. Қазақстан Республикасы мемлекеттік өкімет органдарына арналған 3-тарауда биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінуі бекітілді. Қазақстан Республикасы атынан сөйлеу құқығы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі мен Президентке берілді. Мұндай құқық егемендік Декларациясында тек Жоғарғы Кеңеске берілген еді. Ел Президентінің билігі өсіп, ол республика халқының атынан сөйлеуге құқылы болып, Қазақстан Республикасының басшысы және атқарушы өкіметі болып табылды. Атқару билігі толығымен Президент қолына шоғырланды [6, 56-58] .

Сот билігін Қазақстан республикасының Жоғарғы Соты мен Жоғарғы арбитраждық Соты атқарды. Конституциялық сот туралы норма енгізіліп, ол Конституцияны сот арқылы қорғайтын жоғарғы орган болып табылды [7, 71] .

Заңда тәуелсіздікті қорғау үшін Қазақстан Республикасының өз қарулы күштерін құратыны, өз территориясында әскерлер, қару-жарақ пен техника құру мәселелерін шешетіні айтылды. Қазақстан Республикасы территориясына қол сұғылмайды. Осылай Қазақстан Республикасының тұңғыш рет мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң қабылданып, оны қорғаумен дамытудың да негіздері қаланды. 1992 жылы 3 наурызда Қазақстан БҰҰ, онан кейін т. б. халықаралық ұйымдарға мүше болды. 1991 жылы 1 желтоқсанда Н. Ә. Назарбаев бүкіл халықтық дауыс беру арқылы Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті болып сайланады. 1992 жылы ақпанда жергілікті жерде жаңа әкімшілік институт енді. "Жергілікті өкілді және атқарушы органдар туралы заң" қабылданып, онда жергілікті атқарушы органдар ретінде Президент тағайындаған әкімдер мен жергілікті өкілді органдар ретінде жергілікті Кеңестер бекітілді. Негізгі атқарушы билік пен басқару жүйесі әкімдердің қолында болмағанмен жергілікті кеңестер өз қолында үлкен билікті сақтап қалған. Заң бойынша кеңестер ұйымдастыру, атқару, басқару жұмыстарымен айналыспай-ақ, өздерінің сессиялары мен тұрақты комиссиялары арқылы әкімдердің жұмысына бақылау жасай алатын болды, әкімдердің есебін тыңдап, оларға сенімсіздік таныта алды. Бұл жағдай әкімдердің жұмысын біршама қысымға ұшыратты. Екінші жағынан әкімдерді өкілді орган ретіндегі Кеңестерге менсінбей қарау фактілері кездесті. Әкімдер өздерін жеке дара билік ретінде көрсетуге тырысты. Олар көбіне жекешелендіруге көңіл бөліп жаңа мүлік иелерінің, кәсіпкерлердің шығуына жағдай жасалды. Аз уақытта Қазақстанда жекешелендіру арқылы, мемлекеттік кепілдікке берілген несиелерді алу арқылы, банктерден кейінірек инфляцияға ұшырап құны тым төмендеп кеткен несиелерді алу арқылы, инвестициялық қорлар құру т. б. жолдармен жаңа кәсіпкерлер тобы қалыптасты [8, 34-35] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.