Сақтандыру компанияларының қызметінен тускен табыс шоты

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

Кіріспе:

Кіріспе: 1 Табыс ЕСЕБІ МЕН АУДИТІНІҢ теориялық аспектілері

4: 7

Кіріспе: 1. 1 Табыстың түсінігі және классификациясы

4: 7

Кіріспе:

Негізгі қызмет табысын тану

4: 13

Кіріспе:

Кіріспе: 2«Торғай» жаупкершілігі шектелген серіктестіктің табысының есебі

4: 15

Кіріспе: 2. 1 «Торғай» ЖШС-тің экономикалық шаруашылық сипаттамасы

4: 15

Кіріспе: 2. 2 «Торғай» ЖШС-тің табысының есебі

4: 19

Кіріспе: 2. 3 Табыстар есебін жүргізу жолдары

4: 25

Кіріспе:

Кіріспе: 3. «Торғай» ЖШС-нің табысының талдамасы

4: 37

Кіріспе: 3. 1 «Торғай» ЖШС-нің табыстылық деңгейін көтеру мен айналым қорларының айналымдылығын жылдамдату жолдары

4: 37

Кіріспе: 3. 2. Табыс есебінің шетелдік тәжірибесі

4: 40

Кіріспе: 3. 3 «Торғай» ЖШС - нің қаржылық жағдайы

4: 46

Кіріспе:

Кіріспе: Қорытынды

4: 58

Кіріспе:

Кіріспе: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ

4: 60

Кіріспе:

Кіріспе: ҚОСЫМШАЛАР

Кіріспе

Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметінің негізгі және түпкі мақсаты табыс алу болғандықтан, барлық назарды осы көрсеткішті талдауға аудару керек.

Табыс дегеніміз - қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не болмаса пассивтердің азаюы түріндегі есепті кезеңдегі экономикалық пайданың ұлғаюы болып табылады, бұл акциоенрлер салымдарының есебінен өсуден басқа жағдайдағы капиталдың өсуіне әкеледі.

Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді. Оны кейбір экономистер экономикалық тиімділік көрсеткіштері қатарына жатқызса, енді біреулері оны кәсіпорын жұмысының тиімділігіне жатқызады.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі қәзіргі жағдайда негізгі кызметтен алынатын табыс кәсіпорының негізгі күшіне айналды. Сондықтан қарастырылып отырылған тақырыптың өзектілігі ол табыстың тиімділігін арттыру, яғни кәсіпорының шығындарын азайту үшін олардың әр бір баптарына ерекше назар аудару қажет, шығындарын төмендету жолдарын іздестіру керек. Сонымен қатар кәсіпорындардың негізгі қызметтен алынатын табысты жоғарылату үшін өндіретін өнімнің деңгейін кеңейту және де оның сапасын жақсарту қажет. Яғни оның өтімділігін арттыру үшін сыртқы көрінісіне аса назар аудару қажет. Кәсіпорынның негізгі қызметтен алынатын табысы есебінен бюджет алдындағы банктер мен басқа да кәсіп- орындар алдындағы борешектерін өтеу үшін қажет.

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты табыстың теориялық жағын тәжирибиемен тығыз байланыстыра қарастыру. Табыстың теориялық және тәжирибиелік аспектілерін толық ашып көрсету. Бұл Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында ненгізгі қызметтен алынатын табыстың теориялық аспектілері қарастырылған. Оның бірінші бөлімінде негізгі қызметтен алынатын табыстың нарықтық экономика жағдайындағы тиімділігі, табыс табудың мәселелері және табысқа әсер ететін маңызды факторы өзіндік құнын азайтуының, оның әр бір баптарын талдаудың мәселелері, абсолюттік көрсеткіштері, жіктелімдері қарастырлып, олардың әр бір баптары бойынша ашылып көрсетілген. Екінші бөлімінде негізгі қызмет табысын орындау қарастырылған, бұл бөлімде табыстардың қандай жағдайда, неге байланысты және қандай мерзімде танылатыны қарастырылған. Мәміле бойынша қай кезде табыс танылатыны және танылмайтыны қарастырылып ашылып көрсетілген.

Екінші тарауында үлгі ретінде «Торғай» ЖШС-тің негізгі қызмет табысының есебі қарастырылған. Бірінші бөлімінде бұл кәсіпорынның шаруашылық сипаттамасы, яғни негізгі іс-әрекеттері ашылып көрсетілген. Екінші бөлімінде «Торғай» ЖШС бойынша №18 ХҚЕС-на сәйкес есебі қарастырылған. Бұл бөлімде «Торғай» ЖШС-ның табысының түрлері, шаруашылық операциялары ашылып көрсетілген, сонымен қатар негізгі қызмет табысына талдама жасалған.

Үшінші тарауда шетелдік тәжірибе пайдалана отырып табыстың жетілдіру жолдары қарастырылған.

Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді. Оны кейбір экономистер экономикалык тиімділік көрсеткіштері қатарына жатқызса, енді біреулері оны кәсіпорын жұмысының тиімділігіне жатқызады.

Табыс есебінен, сондай-ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа да кәсіпорындар, ұйымдар алдындағы міндеттемелері орындалады. Сонымен, табыс кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін бағалаудағы негізгі көрсеткіші болып табылады.

Ол оның іскерлік белсенділігі мен қаржылық тұрақтылығын сипаттайды. Табыс бойынша авансталған қаржылардың қайтарымдылық деңгейі мен осы кәсіпорынның активтеріне салынған салымдардың табыстылығы анықталады.

Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:

1. Жуықтаудың белгілі бір дәрежесінде, өнім бағасы еңбектің қоғамдық қажетті шығындарын көрсетуі тиіс және ол сондай-ақ еңбек өнімділігінің үздіксіз өсуі мен өзіндік құнның төмендеуін ескеруі қажет.

Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік кұнын анықтау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді роль атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.

4. Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржы тұтқаларының жүйесінде (амортизациялық аударымдар, қаржылық санкциялар, салық салу, акциздер, жал төлемі, дивидендтер, пайыздық мөлшерлемелер, арнайы қорлар, салымдар, пай (жарна) төлемдері, инвестициялар, есеп айырысу нысандары, несие түрлері,
валюта және бағалы қағаздар курсы және т. б. ) ғана мүмкін.

Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көрсеткен қызметтерден алынады; олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім-шартта (контрактіде) анықталады. Ал мәміледен шығатын табыс сомасы бағасынан немесе сатудан жасалатын жеңілдіктерін ескере отырып, олардың (мәміленің) құндарын өлшейді. Сатып алушылардың алған активтер үшін төлеген сомасын сату құны деп атайды. Сату құнын анықтаған кезде, тараптар өздерінің келісім-шартында бухгалтерлік есептің мынадай басты қағидаларына көңіл бөледі:

есептеу,
шындық,
алаламау, яғни, екі жақты да бірдей көру,
сақтық жасау т. б.

Дипломдық жұмысының міндеті табыс арқылы кәсіпорының берешегін өтеуін, оларға кеткен шығындарын тиімді жұмсауын қарастыру болып табылады.

Дипломдық жұмыстың объектісі «Торғай» жауапкершілігі шектелген серіктестік болып келеді.

Дипломдық жұмыста К. Ш. Дүйсенбаев, Э. Т. Төлегенов, Ж. Г. Жұмағалиева, Қ. К. Кеулімжаев, З. Н. Әжібаева, В. К. Родостовец, Ф. С. Сейдахметова және т. б. жұмыстары, заң және нормативті актілер пайдаланды.

1 Табыстың теориялық аспектілері

1. 1 Табыстың түсінігі және классификациясы

Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады.

Ықшамдалған түрде бұл түсінік 2007 жылы 2 ақпандағы "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің № 234-II Жарлығында анықталған. Жарлықтың 13-бабында былай делінген: "Табыстар - бұл есептік кезеңдегі активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің азаюы". Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.

Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар:

өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс;
жалпы табыс;
негізгі қызметтен алынатын табыс;
салық салынғанға дейінгі дағдылы қызметте алынатын табыс;
салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс;
төтенше жағдайлардан алынған табыс;
кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.

Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді. Оны кейбір экономистер экономикалык тиімділік көрсеткіштері қатарына жатқызса, енді біреулері оны кәсіпорын жұмысының тиімділігіне жатқызады. [2; 68 б]

Нарық жағдайында табыстың рөлі айтарлықтай артты. Жоспарлы-директивті экономика жағдайында оның рөлі төмендетілген болатын. Табыс (пайда) табу кез келген кәсіпорынның мақсатты функциясы (қызметі) ретінде төмендетілді. Нарықтық экономикаға көшумен табыс (пайда) оның, яғни кәсіпорынның қозғаушы күшіне айналды.

Тек табыс қана өзара байланысқан үш мәселенің шешімін анықтайды: нені, қалай және кім үшін өндіру керек? Табыс табу кез келген кәсіпорынның қызмет етуінің мақсаты болып қалыптасты, ал нарықтық экономика кәсіпорынның негізгі өндірістік және әлеуметтік дамуының көзі болып табылады. Бұл принцип өнімді өндірудегі шығындардың толық ақталуын және кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасының кеңеюіне негізделеді. Бұл әр кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын өзінің меншікті қаржы көздерінен жабатындығын білдіреді.

Уақытша қаржы тапшылығы кезінде, оларға деген қажеттілік, егер бұл ағымдағы шығындар болса, олар банктің қысқа мерзімді ссудаларымен және коммерциялық несиелерімен, сонымен қатар капитал салымдары банктің ұзақ мерзімдік несиелерімен жабылуы мүмкін.

Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:

Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік кұнын анықтау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді роль атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.

Бірақ табыстың абсолютті мөлшері кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің тиімділігінің емес, экономикалық тиімділігінің көрсеткішіне жатады. 500 мың теңгелік табыс кәсіпорынның салынған капиталының мөлшері және қызметінің ауқымы бойынша әр түрлі көлемнің табысы болуы мүмкін. Сәйкесінше бұл соманың салыстырмалы деңгейі айтарлықтай деңгейде бірдей болмайды. Сондықтан да алынатын табысты нақты бағалау үшін кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын және табыстылық деңгейін көрсететін рентабельділіктің әр түрлі көрсеткіштері жататын табыстылықтың салыстырлмалы көрсеткіштері қолданылады.

Табыстылықтьң бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден алыиатын табыс болып табылады. Ол қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, акциздер және т. с. с. салықтар мен міндетті төлемдер, сондай-ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі. [3; 68 б]

Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есептің осы бабы бойынша негізгі қызметтен түсетін табыс көрсетіледі.

Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен тауарларды өткізуден түсетін табыс алады, оның мөлшері өнім өндіру деңгейімен, оның сапасымен және төменде қарастырылатын басқа да факторлармен анықталады.

Өнім өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар қалдықтарының және сатып алушының жауапты сақталуындағы тиеліп жіберілген тауарлардың өзгерістері белгілі бір әсер етеді. Тауарлы-материалдық құндылықтардың азаюы немесе керісінше өсуі бірінші жағдайда өткізуден түсетін табыс сомасының өсуіне, екіншіден - азаюына әсер етеді.

Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші - жалпы табыс. Ол өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден түскен табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады.

Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді.

Көптеген кәсіпорындарда өзіндік құнды баптар бойынша талдаумен айналысатын, оны төмендету жолдарын іздестіретін экономикалық қызметтің бөлімшелері болады. Бірақ белгілі бір мөлшерде бұл жұмыс, инфляциясының әсері және шикізат пен отын-энергетика ресурстарында бағаның өсуімен өзінің маңызын төмендетеді. Бағаның күрт өсуі және кәсіпорынның меншікті айналым қаражаттарының жетіспеуі жағдайында өзіндік құнның төмендеуі нәтижесінде табыстың өсімі мүмкін емес.

Шаруашылық жүргізудің тұрақты экономикалық жағдайында жалпы табыстың өсуінің негізгі жолы материалды шығындар бөлігінде өзіндік құнды төмендету. Бұл, әсіресе шикізат құнының үлес салмағының өзіндік құнында өте жоғары болып келетін өңдеу және қайта өңдеу салаларында (машина жасау және металл өңдеу, металлургия, мұнда химия, тігін, тамақ және т. б. ) қызмет жасайтын кәсіпорындар үшін өте маңызды.

Табыстылықтың келесі абсолютті көрсеткіші - негізгі қызметтен алынған (түскен) табыс. Ол сальдоланған қаржылық нәтижені білдіреді және жалпы табыс пен кезең шығындары арасындағы айырма ретінде мына формула бойынша анықталады:

Д ^н =Д ^ж -Р ^к . (1)

Мұндағы: Д ^н - негізгі қызметтен алынған табыс;

Д ^ж - жалпы табыс;

Р ^к - кезең шығындары.

Жалпы табыс көлемі қаншалықты көп және өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құнына кірмейтін тұрақты шығындарды білдіретін кезең шығындары қаншалықты аз болса, табыс соншалықты жоғары болады. Сондықтан да табысқа жүргізілетін талдауды жоғарыда аталған көрсеткіштермен, сондай-ақ маржиналды табыспен үздіксіз байланыста жүргізу қажет.

Өндірістік өзіндік құнның калькуляция баптары бойынша мәліметтері коммерциялық құпия болып саналатындықтан және де сыртқы пайдаланушылар шығындарды тұрақты және айнымалы шығындарға дәл бөле алмайтынына байланысты, жалпы табыс көлемін маржиналды табыс көлемімен теңестіруге және оны талдаудың прогрессивті әдісін қолдануға болады. [3; 68 б]

Нарықтық экономикаға өту өндіріс шығындарын есепке алуды ұйымдастыруды қайта қарауды және оның прогрессивті әдістерін ендіруді талап етеді. Осы мақсатта ҚР бухгалтерлік есеп теориясы мен практикасы үшін нарықтық экономикасы дамыған елдердегі шығындарды есепке алуда "директ-костинг" жүйесі бойынша ұйымдастыру тәжірибесі көңіл аудартады. Бұл жүйе АҚШ-та пайда болған. Оның негізгі идеялары "Өндірістік есептің Ұлттық қауымдастығының бюллетенінде 1996 жылдың қаңтарында жарияланған американдық зерттеуші И. Н. Гарристің мақаласында айтылған.

Айнымалы шығындарға өндіріс көлемінің өзгеруіне байланысты өзгеретін тікелей шыгындар жатады: шикізат және негізгі материалдар, технологиялық мақсаттарға жұмсалатын отын және энергия, өндірістік персоналдың жалақысы, тиісті төлемдерімен бірге жабдықтарды күту және пайдалану шығындары және бірқатар басқа да үстеме шыгындар.

Тұрақты шығындарға әкімшілік, басқарушылық, коммерциялық және жалпы шаруашылық шығындары жатады. "Тұрақты шығындар кезеңдік шыгындар болып есептеледі және бұйымдар арасында бөлінбейді, олар тура нәтижелерге жатқызылады"1.

Айнымалы шығындар тұрақты шығындармен салыстырғанда күшейтілген бақылауды талап етеді Тұрақты шығындардың мөлшері тұрақты болып қалады және өндіріс көлеміне пропорционалды өзгермейді, мысалы, жал төлемі, несиені пайдаланғаны үшін пайыздар, негізгі құралдарға есептелген амортизация, кәсіпорын басшысының жалақыларының кейбір түрлері және басқа да шығындар. [4; 68 б]

Тұрақты шығындар бірдей уақыт аралығында бірдей сомамен есептеледі. Оларға кәсіпорын және оның бөлімшелері бойынша смета есептеледі. Ескерілген ауытқулар (үнемдеу немесе артық шығындалу) негізінде кәсіпорынның шаруашылық нәтижесіне әр бөлімшенің салымын анықтауға болады. Айнымалы шығындарға карағанда, тұрақты шығындар, жоғарыда аталғандай өндіріс көлемінің өзгеруіне тәуелді емес.

Сондықтан оларды азайтудың басты резерві өндіріс көлемінің өсуінде жатыр. Шығарылған өнім көлемі қаншалықты көп болса, өнім бірлігіне тұрақты шығындар соншалықты аз келеді.

"Директ-костинг" жүйесі, өндіріс шығындарының есебін және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауды бірге байланыстырады.

"Директ-костинг" жүйесін қолдану белгілі бір қиындықтармен байланысты. Шығындарды тұрақты және айнымалы деп жіктеу, тіпті нақты кәсіпорын бойынша да мүлдем анықталуы мүмкін емес, ол қызметті өзгермелі жағдайларына байланысты қарастырылуы тиіс.

"Директ-костинг" жүйесін қолдану барысында калькуляциялау және баға белгілеу үшін өнімнің толык өзіндік құнын жүйеден тыс жолмен анықтауға тура келеді. Сонымен қатар, салық органдарымен де өзара қатынастар қиындайды, себебі өндіріс шығындары салық салуға жататын табыс есептік жолмен анықталады. "Сонымен катар, - деп жазады проф. В. К. Радостовец -шығындарды тұрақты және өзгермелі деп бөлу есептің бақылау және талдау мүмкіндіктерін күшейтеді, ұтымды шешім қабылдауға ықпал етеді"2. Басқаша айтқанда, шығындарды бөлу шарттылығының кемшіліктері "директ-костинг" жүйесінің аналитикалық артықшылықтарымен жабылады, олардың негізгілері:

шығарылған өнімдердің сұрыпталымы мен табысын үйлестіру;
жаңа өнім бағасын анықтау, кәсіпорынның өндірістік қуатының өзгеру нұсқаларын есептеу;
өндіріс тиімділігін бағалау (жартылай фабрикаттарды алу) ;
қосымша тапсырыс қабылдау, жабдықтарды ауыстыру тиімділігін бағалау және тағы басқалар болып табылады.

"Директ-костинг" жүйесі - бұл шығындарды олардың түрлері, пайда болу орындары мен таратушылары бойынша шығындардың есебінен, өндірістік қызмет нәтижелерінің есебінен, сонымен бірге шығындар мен нәтижелерін талдау және басқару шешімдерін қабылдаудан тұратын басқарушылық (өндірістік) есеп жүйесі. Бұл жүйе кезінде "өндірістік және қаржылық есеп интеграциясы" орын алады, бұл "директ-костинг" жүйесінің екінші ерекшелігі болып табылады. [4; 68 б]

Өндірістік шығындар және пайда мен шығындар туралы есеп басшылыққа "құн-көлем-пайда" мәліметтерінің тәуелділігі түрінде беріледі. Бірақ бұл жүйенің американ ғалымының көзқарасы бойынша белгілі бір кемшіліктері бар. Олар мыналар:

біріншіден, өндірістік және қаржылық есептің сипаты мен мақсаты әр түрлі, сондықтан оларды біріктіру дұрыс емес. Есепті өндірістік және қаржылық деп бөлу негізінде коммерциялық құпияны сақтауда жатыр". Профессор С. С. Сатыбалдин, АҚШ-та тәжірибе алмасуда болып, осы мәселені терең және жан-жақты зерттеді. Ол біздің көзқарасымызша "директ-костинг" жүйесінің ерекшеліктерін дұрыс көрсеткен. Ол оның үшінші белгісі деп өнеркәсіптік фирманың табыстары туралы көп сатылы есеп процесін атайды, оның негізгі моделі келесі түрде көрінеді:

Өнімді өткізуден түскен табыс - 14416.
Айнымалы шығындар - 7089.
Маржиналды табыс - 7327.
Тұрақгы шығындар - 4925.
Негізгі қызметген алынған табыс - 2402.

Маржиналды табыс - бұл өнімді өткізуден түскен табыс пен айнымалы шығындар арасындағы айырма (14416-7089) . Екінші жағынан, ол - тұрақты шығындар мен негізгі қызметтен түскен табыс сомасы (4925+2402) . Бұл жағдай көп сатылы есеп құруға мүмкіндік береді, оның есепті жіктеу үшін маңызы зор. [6; 68 б]

Көп сатылы есептер кем дегенде екі бөлімнен тұрады: жоғарғысы маржиналды табысты, ал төменгісі негізгі қызметтен түскен табысты көрсетеді.

"Директ-костинг" жүйесі бойынша жасалған табыс туралы есепте айнымалы шығындардың, өткізу бағасының және өткізілетін өнім санының өзгеруі салдарынан түскен табыстың өзгеріске көрінеді. Жүйеде алынатын ақпараттар баға көлемнің ең тиімді әдістерін табуға, табыс көлемін болжауға мүмкіндік Бұл "директ-костинг" жүйесінің төртінші ерекшелігі болып табылады. .

Табыстардың классификациясы:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.